NEW BOT Телеграм, страница

262 views16:44

🎯 چرا همه رد داده‌اند؟
— ترکیب نشخوار فکری با پیش‌داوری‌های شناختی چه برسر ما می‌آورد؟

🔴 اگر در شرایطی خیالی، یکی از آدم‌هایی که صد سال پیش روی این کرۀ خاکی زندگی می‌کرده است، بتواند با ماشین زمان به عصر ما بیاید، احتمالاً بیش از آنکه از پیشرفت‌های تکنولوژیک ما تعجب کند، از شدتِ روان‌نجوری آدمیان در این زمانه به حیرت خواهد افتاد. بی‌انگیزگی، افسردگی، اضطراب و ناامیدی به وضعیتِ آشنای جوانان تبدیل شده‌. همه با خودشان درگیرند و احساس می‌کنند حال درونی‌شان بدتر شده است. به همین دلیل است که سراسر عرصۀ فرهنگ پر از کتاب‌ها، پادکست‌ها و نوشته‌هایی شده است که به ناخوشی‌های روانی می‌پردازند.

🔴 ما در عصری زندگی می‌کنیم که به آن عصر ارتباطات می‌گویند، اما به نظر می‌رسد، در این عصر، زندگی معنای خود را هرچه بیشتر از دست داده است. ما اسیر صفحه‌نمایش‌هایمان شده‌ایم و احساس فرسودگی و بی‌رمقی می‌کنیم و روابطمان را شبیه توموری می‌بینیم که، به قصد حفظ «مرزهای» شخصی‌مان، باید از شرشان خلاص شویم.

🔴 سال ۲۰۲۰، آماندا مونتل، زبان‌شناس آمریکایی، مشغول نوشتن کتابی دربارۀ فرقه‌ها و منطق زبانی آن‌ها بود که به این مسئله پی برد که تخریب و زوال روابط انسانی، چه نتایج خطرناکی می‌تواند در پی داشته باشد. مونتل شاهد بود که آشفتگی‌های قرن بیست‌و‌یکم چطور باعث رونق بازار عظیمِ «فرار از واقعیت» شده و صحنه‌هایی مضحک و ترسناک رقم می‌زند: آدم‌های تحصیل‌کردۀ بزرگسال، مثل بچه‌های چشم‌وگوش بسته، خام تئوری‌های توطئه، سلبریتی‌های رقت‌انگیز، نوستالژی‌ها، فانتزی‌ها و خیال‌پردازی‌های خودشان می‌شدند.

🔴 چرا روح زمانۀ ما اینچنین بی‌منطق شده است؟ از نظر مونتل شناخت هیچ‌چیز به اندازۀ «سوگیری‌های شناختی» برای پاسخ به این سوال ضروری نیست. سوگیری‌های شناختی از دیرباز به ذهن ما کمک می‌کرده‌اند تا با کنترل و دسته‌بندی حجم عظیم اطلاعاتی که وارد مغزمان می‌شود، بتوانیم تصمیم بگیریم و دست به عمل بزنیم.

🔴 البته ذهن ما هیچ‌وقت کاملاً منطقی نبوده است، بلکه بیشتر منطقی مبتنی بر منابع داشته است، یعنی هدفش این بوده که بینِ زمان محدود، حافظۀ محدود و ولع‌های گوناگون انسان برای معنابخشی به رویدادهای اطرافش توازن بهینه‌ای برقرار کند. اما در مواجهه با وفور ناگهانی اطلاعات در دوران مدرن، این توازن بهینه به هم خورده است. بدین‌ترتیب، ذهنِ ما به امور بی‌اهمیت توجه زیادی نشان می‌دهد و از توجه به امور مهم بازمی‌ماند. وضعیتی که در آن به شکل وسواسی به مشکلاتمان فکر می‌کنیم، اما در حل آن‌ها ناتوانیم. این پدیده را معمولاً «نشخوار فکری» می‌نامند.

🔴 مونتل می‌گوید «نشخوار فکری» که از ویژگی‌های روزگار ماست، توانایی ذهنی قدیمی‌تر ما یعنی تفکر جادویی را نیز مختل کرده است. تفکر جادویی، بر اساس مجموعه‌ای از سوگیری‌های شناختی کار می‌کند و می‌گوید افکار درونی ما بر رویدادهای جهان بیرون تأثیر می‌گذارد. ما با تفکر جادویی به جهان بیرونی و زندگی خودمان «معنا» می‌دهیم.

🔴 جوآن دیدیون، در یکی از کتاب‌های خاطرات خود، سال تفکر جادویی، شرح می‌دهد که چطور احساسات درونی‌ای مثل غم و اندوه می‌توانند حتی خودآگاه‌ترین اذهان را هم فریب دهد تا جهان را طوری تفسیر کند که در واقعیت آنگونه نیست. در واقع، یکی از عجیب‌و‌غریب‌ترین عادت‌های بشر این است که وقتی عدم قطعیتی لجام گسیخته بر زندگی‌اش سایه می‌اندازد، با توسل به تفکر جادویی در صدد برمی‌آید تا عاملیت از دست رفته‌اش را بازیابد. فرقی نمی‌کند در سوگ همسرش نشسته باشد، سرطان گرفته باشد، یا وسط انتخاباتی دیوانه‌وار گیر افتاده باشد.

🔴 «تفکر جادویی» میراثِ قدیمی اذهان ماست، اما تلاقی آن با نشخوار فکری ما را از پا انداخته است. حالا خرافات‌اندیشیِ لاینفک از وجود ما، با اضافه‌بار عظیمی از اطلاعات و دنیایی بیش‌از حد پیچیده روبه‌رو شده است که در آن، مکرراً می‌کوشیم جهان را بفهمیم، اما دائماً در این مسیر شکست می‌خوریم.

🔴 در این نوسان سرگیجه‌آور میان معنا‌بخشیدن به زندگی و از دست رفتن معنای زندگی، چه باید بکنیم؟ در سال ۲۰۱۴، بِل هوکس گفت «مهم‌ترین کنشگری اساسی‌ای که ما می‌توانیم در زندگی خودمان داشته باشیم این است که، از گول‌زدن خودمان دست برداریم و با واقعیت روبه‌رو شویم ... و اینچنین در میان مردمانی که در خواب‌وخیال زندگی‌ می‌کنند، آگاهانه زندگی کنیم …». باید تا جایی که ممکن است، هم کج‌اندیشی‌های ذهن را بشناسیم و هم زیبایی‌هایش را درک کنیم؛ به نظر منتل چنین کاری بخشی از مأموریتِ مشترک عصر ماست.

🔴 مونتل می‌گوید: تحمل و تاب‌آوریِ تردید و عدم‌شفافیت تنها راه ممکن برای جانِ سالم به‌دربردن از این بحران است.

313 viewsedited 16:44