لذت فهمیدن
ریچارد فاینمن
جمیل آریایی
انتشارات صدای معاصر
#ادبیات #علم
قیمت: 27000 تومان
توضیحات:
فریمن دایسون میگوید: فزون بر عشق متعالی به علم، فاینمن اشتهای سیری ناپذیری به خوشگذرانی و تفریحات مردم عادی داشت. هفته ای پس از این که با او آشنا شدم در نامه ای که به پدر و مادرم در انگلستان نوشتم او را "نیمی نابغه، نیمی دلقک" توصیف کردم. بین تلاش های قهرمانانه ای که برای درک قوانین طبیعت میکرد، با دوستانش به طرب مینشست، طبل بانگو مینواخت و از داستان ها و شیرین کاری هایش که میگفت همه را سرگرم میکرد.
در این کتاب که گردآمده ی نوشته ها و خطابه های پراکنده ی فاینمن است، او از هر دری سخنی میگوید. از شیرین کاری های دوران کودکی و نوجوانی و دورانی که در لوس آلاموس روی بمب اتمی کار میکرد تا نوشتن بیست و چهار جلد دانشنامه ی بریتانیکا روی نوک سوزن و بنیان گذاری فناوری نانو. از کامپیوترهای آینده، ارزش و چیستی علم، نقش فرهنگ علمی در جوامع امروزی، شبه علم، رابطه ی علم با دین و...
https://news.1rj.ru/str/Scienceguybooks

#فلسفه #نظریه_تکامل
پیشنهاد میکنم این درسگفتار دکتر صمدی از مجموعه درسگفتارهای "رویکردهای تکاملی به فلسفه" رو حتما گوش بدین.
برای دسترسی به ادامه ی فایل ها به کانال زیر مراجعه کنید.
t.me/evophilosophy
@Scienceguybooks

قانون دوم
پیتر اتکینز
رامین رامبد
انتشارات مازیار
#علم
قیمت: 25000 تومان
در این کتاب نویسنده سعی میکند در جهت پرده برداشتن از کارکرد قانون دوم ترمودینامیک و نشان دادن گستره ی کاربردهای آن گامی بردارد. بحث با موتورهای بخار و مشاهدات دقیق دانشمندان اولیه شروع میشود و با بررسی فرایندهای حیات به پایان میرود. نویسنده به ما نشان میدهد که چگونه یک اصل ساده در تبدیلات انرژی، همه ی فرایند های جهان هستی، حتی حیات و تکامل موجودات زنده را تحت سیطره ی خود دارد. در این کتاب مفاهیم قانون دوم، آنتروپی و افزایش بی وقفه ی آشوب به شکلی نسبتا ساده توضیح داده شده است.
پ.ن: کتاب ترجمه ی قابل توجهی نداره، ولی خوندنش همچنان پیشنهاد میشه
https://news.1rj.ru/str/Scienceguybooks

نظام های سلطه
نوام چامسکی
امیرحسین مدبرنیا
نشر دنیای نو
#سیاست #تفکر_نقادانه
قیمت: 19500 تومان
توضیحات:
کتاب حاضر زباني ساده اما درعين حال مبتني برشواهد دارد. چامسکي پدر زبان شناسي نوين و برجسته ترين منتقد سياست هاي غرب است. او به ندرت جمله اي را بدون مدرک مستدل به زبان مي آورد و به همين دليل با وجود آنکه بسياري (از جمله مراجع قدرت) از او دل خوشي ندارند، به ندرت کسي قادر است در سطح انديشه با او مقابله کند. شايد بتوان ميراث چامسکي را در کلمه ي "پرسشگري" خلاصه کرد و اين پرسشگري از ابتدايي ترين و بديهي ترين اصول شروع ميشود. هيچ چيز بديهي نيست و هيچ چيز را نبايد کورکورانه پذيرفت، حتي و بويژه اگر راي اکثريت باشد. چامسکي هم مانند همه ي ديگر اعضاي گونه ي بشر، جهان بيني خاص خودش را دارد، اما برخلاف بسياري، جهان بيني چامسکي بيش از آنکه راهنماي نحوه ي انديشيدنش باشد، محصول انديشيدن نقادانه ي اوست.
https://news.1rj.ru/str/Scienceguybooks

📚 Bates Hall, the reading room at the #Boston_Public_Library, 2017
مطالعه‌ای چنين ميانه ميدانم آرزوست...

🍃 @FreshQuercus

درباره علم شناختی
جواد حاتمی
انتشارات امیرکبیر
#علم #فلسفه
قیمت: 24000 تومان
https://is.gd/ZU2aLt
توضیحات:
درباره علم شناختي، کتابي مقدماتي است درباره ي مجموعه علومي که به صورت ميان رشته اي به مطالعه ي ذهن و شناخت در انسان و ساير موجودات هوشمند مي پردازند. علوم شناختي حوزه اي است که به آينده تعلق دارد. قسمتي از جذابيت و هيجان انگيز بودن آن نيز به همين خاطر است. اين آينده البته آغاز شده و بخشي از وجوه آن در زندگي روزمره ي کنوني قابل مشاهده است. دانستن اين که فناوري حاصل از رشته هاي مختلف علوم شناختي (انسان شناسي، عصب شناسي، هوش مصنوعي، فلسفه ذهن، روانشناسي، زبان شناسي) چگونه زندگي بشر را دستخوش تغيير خواهد کرد، موجب مهاجرت بسياري از دانشمندان به اين حوزه شده است. از جمله موفقيت هاي به دست آمده در اين رشته ميتوان به مواردي مانند طراحي سيستم ها و ماشين هاي هوشمند، ابداع ابزار و تکنيک هاي خوانش مغز و طراحي روش هايي براي تاثير گذاري بر مغز و ذهن اشاره کرد. بسياري از سوال هاي معرفت شناختي و حتي هستي شناختي اي که ساليان طولاني در حوزه هايي مانند فلسفه، اخلاق و ساير حوزه هاي علوم انساني مطرح بوده اند، با چهره اي جديد در اين رشته احيا شده اند. سوال ها و موضوعاتي مانند:
نسبت ذهن و بدن، ماهيت اخلاق و قضاوت اخلاقي، چگونگي اکتساب دانش، نحوه ي ادراک زيبايي، ماهيت اراده ي آزاد و...
بنيادي ترينِ آن ها اما مساله ي "آگاهي" است که ميتوان به آن عنوان دشوارترين مساله ي علوم شناختي را اختصاص داد. مساله اي که در مرز ميان علم و فلسفه قرار دارد و چندسالي است که به طور جدي مورد توجه محققاني که در رشته هاي مختلف علوم شناختي فعاليت ميکنند قرار گرفته است.
در فصول مختلف کتاب نحوه ی شکل گیری انقلاب شناختی، شاخه های مختلف این رشته و مهم ترین رویکردهای رایج در این حوزه مورد بررسی قرار گرفته اند.
https://news.1rj.ru/str/Scienceguybooks

دو خطا در عنوان این کتاب وجود دارد!
رابرت ام مارتین
راضیه سلیم زاده
انتشارات ققنوس
#فلسفه
قیمت: 42000 تومان
https://gourl.page.link/avYp
توضیحات:
ديدگاه مرسوم درباره ي "فلسفه" اين است که چيزي خشک و بي روح، قلنبه سلنبه، کسل کننده، تخصصي و به شدت جدي و فهم ناپذير است! ولي درواقع ميشود با فلسفه خوش گذراند.
پروفسور مارتين، استاد فلسفه، کتاب حاضر را براي اين نوشته که لذت انديشيدن درباره معماهاي فلسفي را به کساني بچشاند که هرگز مطالعات دانشگاهي درباره فلسفه نداشته‌اند. وي مي‌گويد: "اين کتاب را به زباني بسيار غير رسمي نوشته‌ام. به همان زباني که با دوستي قديمي حرف مي‌زنيم و نه آن گونه که استادهاي فلسفه سخنراني مي‌کنند يا مطلب مي‌نويسند. اين متن پر است از بازي‌هاي کلامي، شوخي‌ها و اصطلاحات محاوره‌اي."
نويسنده در نگارش اين کتاب کاري خلاف عادت و البته مخاطره‌آميز کرده است. بدين معني که جدي‌ترين و عميق‌ترين مباحث فلسفي را با زباني عاميانه و محاوره‌اي طرح کرده است. اين لحن چه بسا در باديِ امر ما را به اشتباه بيندازد و کتاب را اثري غير جدي بپنداريم. طبيعي است که مترجم هم نيز سعي کرده تا حد امکان، به ويژه در قسمت‌هاي طنزآميز، اين لحن حفظ شود. در بسياري از عناوين بازي کلامي طنزآميز صورت گرفته است که با در نظر داشتن آن، خواننده ي اين کتاب مي‌تواند ارتباط و گاهي اختلاف ميان عناوين و مطالب ذيل آن را درک کند.
https://news.1rj.ru/str/Scienceguybooks

#فیلم_پیشنهادی
فصل دوم سریال True Detective

اینبار برخلاف گذشته که برای معرفی فیلم ها به یک دیالوگ مفهومی بسنده میکردم تصمیم گرفتم توضیحات نسبتا کوتاهی براساس برداشت خودم ارائه دهم. هدفم از این تغییر روش، وجود دیدگاه های منفی نسبت به فصل دوم سریال است. پس من با گفتن نکاتی، سعی در ترغیب شما به دیدنِ این فصل دارم.
این فصل به لحاظ ساختاری کاملا با فصل اول متفاوت است. برخلاف فصل یک که شروع قدرتمندی داشت، سه قسمت اول این فصل خسته کننده است. بازیگرها به خوبی فصل قبل نیستند، خبری از کاراکترهای بی مانند و دیالوگ های فیلسوفانه نیست، ماجرا چندین سال به طول نمی انجامد و شاید بتوان گفت کاراگاه ها به آن شکل فصل اول، کاراگاهِ حقیقی نیستند!
با این اوصاف شاید بپرسید که با این تغییرات و بعضا ضعف های موجود، چه اصراری به "مشاهده" این فصل است؟
نکته ی حائز اهمیت همینجا است. شاید بتوان اینطور گفت که به عنوان یک مجموعه ی کاملا جدا، این فصل یکی از بهترین درام های جنایی تاریخ سینما است. یکی از نکات مثبت این فصل، فضای تاریک تری است که نسبت به فصل اول دارد . ولی متاسفانه بازی های نسبتا ضعیف و دیالوگ های به شدت ضعیف تر باعث شده است تا موضوع سریال به حاشیه برود. موضوعی که شاید حتی از فصل یک هم مفهومی و قوی تر باشد و دقیقا همین "موضوع" است که من را وادار به نوشتن این چند خط کرد. موضوعی که ما را به فکر فرو میبرد، موضوعی که حتی پایان خوشی ندارد و اکثریت افراد هم از همین ناخوش بودن پایان داستان ناراضی بودند و انتظار داشتند به سان سریال های ایرانی همه چیز به خوبی و خوشی تمام شود و حق به حق دار برسد! ولی در دنیای واقعی از این خبرها نیست، اتفاقا اگر واقع بینانه نگاه کنیم سریال دقیقا باید به همین شکل پایان میافت، هرچند تلخ، اما حقیقی!
پس اگر قصد دیدن سریال را دارید (که من به شدت توصیه میکنم ببینید) پیشنهاد میکنم در وهله ی اول پیش فرض های ذهنی خود را که از فصل یک کسب کرده اید کنار بگذارید و در ادامه بیش از این که دنبال دیالوگ یا بازی های خارق العاده به سان فصل یک باشید، لذت و مفهوم را در موضوعِ سریال جستجو کنید. موضوعی که اگر به آن توجه کنیم و واقع بینانه به آن بی اندیشیم، همزمان وجود ما را سرشار از لذت و تفکر میکند.

پ.ن: مسلما این توضیحات نمیتواند یک نقد استاندارد سینمایی باشد و فقط جهت دادن چند علت به شما برای دیدن این فصل بود!
پ.ن 2: بالاتر جایی گفتم این فصل رو باید مشاهده کرد. به این خاطر از این کلمه استفاده کردم که با دید عمیق تری به تماشای این فصل بنشینید. امیدوارم از تماشای این سریال لذت ببرید.
https://v.gd/aPGeIh

قضیه گودل
ارنست نیگل، جیمز آر نیومان و...
رضا امیررحیمی
انتشارات نیلوفر
#علم #فلسفه #ادبیات
قیمت: 17000 تومان
توضیحات:
کورت گودل بی تردید یکی از بزرگ ترین منطق دانان در کنار ارسطو و فرگه است. نبوغ و شخصیت کافکایی گودل بیش از هرچیز در دو قضیه ای بازتاب یافته که به عنوان قضایای ناتمامیت معروف هستند. پیامدهای فلسفی اثر او در طیف وسیعی از رشته‌ها از فلسفه ذهن گرفته تا هوش مصنوعی کماکان محل بحث و مناقشه است. یکی دو دهه پس از انتشار مقاله انقلابی گودل به تدریج روشن شد که نیاز به آثاری وجود دارد که بتوانند ایده های اصلی و نتایج پردامنه قضیه های گودل را برای دانشجویان منطق، ریاضیات، کامپیوتر و دانش پژوهان خارج از این حوزه ها آسان فهم کنند.
"اثبات گودل" نخستین کتابی بود که توضیح قابل فهمی را در این باره در اختیار خوانندگان گذاشت.
بخش اول این کتاب که مترجم، آن را "قضیه گودل" نام نهاده، ترجمه متن کامل ویراست جدید "اثبات گودل" است. بخش دوم کتاب حاوي چهار نوشتار درباره ي شخصيت و زندگي گودل، دوستي نزديک او با اينشتين، قضيه ناتماميت و ساير خدمات علمي اوست، که در قرن جديد و براي مخاطباني عام نوشته شده اند.
@Scienceguybooks

تغییر ذهن ها
هوارد گاردنر
سید کمال خرازی
نشر نی
#علم #فلسفه
قیمت: 46000 تومان
https://v.gd/6gMX3I
اين کتاب خواننده را با استناد به يافته هاي جديد علوم شناختي با اسرار ذهن آشنا ساخته و دريچه هاي جديدي را به سوي او براي درک پديده ي تغيير ذهن، ابعاد مختلف آن و نحوه ي تاثير گذاري بر آن ميگشايد.
علوم شناختي که تنها چند دهه از پيدايش آن ميگذرد پيشرفت هاي چشمگيري را در زمينه ي شناخت مغز و کارکردهاي آن به ارمغان آورده است. علوم شناختي مرکب از رشته هاي عصب شناسي، روانشناسي، زبان شناسي، هوش مصنوعي و فلسفه ذهن، از زواياي مختلف، ذهن آدمي را مورد بررسي قرار ميدهد و يافته هاي آن ابعاد مختلف فعاليت هاي انسان، اعم از پزشکي، آموزش و پرورش، سياست، تجارت و حتي جنگ و دفاع را تحت تاثير قرار داده است. موضوع تغيير ذهن نيز يکي از مباحثي است که امروزه مورد توجه پژوهشگران علوم شناختي قرار گرفته است. بحث تغيير ذهن همچون يک رشته ي علمي، دانش و فنون لازم را در اختيار ما ميگذارد تا بهتر بتوانيم به تغيير ذهن خود و ديگران بپردازيم. اين کتاب به موارد زيادي از تغيير ذهن در دنياي سياست، اخلاق، اقتصاد، آموزش و پرورش و کسب و کار اشاره دارد و ميتواند براي خوانندگان با هر سابقه و سليقه اي مفيد افتد.
https://news.1rj.ru/str/Scienceguybooks

شش قطعه آسان
ریچارد فاینمن
محمدرضا بهاری
نشر هرمس
#علم #ادبیات #فلسفه
قیمت: 14000 تومان
فاینمن شاید بزرگ‌ترین معلم زمانه‌ی ماست. برای او کلاس درس در حکم سالن تئاتر بود و مدرس در حکم بازیگری که باید هم جذبه و شور و هیجان به پا کند و هم عدد و رقم برای تماشاچیانش تدارک ببیند. او استاد نمایش بود. بسیاری از دانشجویان و دانشگاهیانی که کلاس‌های فاینمن را گذرانده‌اند گفته‌اند که دو سال فیزیک خواندن با فاینمن مهم‌ترین رویداد زندگی‌شان بوده است. این کتاب مستقیما از درس های فیزیک فاینمن گرفته شده است و بسیاری از اندیشه هایی که درباره شان بحث شده است عمیقا فلسفی اند. هدف این مجموعه نه فراهم کردن مروری جامع بر فیزیک جدید، بلکه چشاندن قدری از طعم هوس انگیزِ روش فاینمن در مقام معلم، به عامه ی خوانندگان بوده است.
قسمتی از کتاب:
"شاعران گفته‌اند که علم زیبایی ستاره‌ها را ضایع می‌کند، چون که آنها را صرفا کره‌هایی از اتم‌ها و مولکول‌های گاز می‌داند اما من هم می‌توانم ستاره‌ها را در آسمان شب کویر ببینم و شکوه و زیبایی‌شان را حس کنم. می‌توانم این چرخ و ‌فلک را با چشم بزرگ تلسکوپ پالومار تماشا کنم و ببینم که ستاره‌ها دارند از همدیگر، از نقطه‌ی آغازی که شاید زمانی سرچشمه‌ی همگی‌شان بوده است، دور می‌شوند. جست‌وجو برای فهمیدن این چیزها گمان نمی‌کنم لطمه‌ای به رمز و راز و زیبایی این چرخ و ‌فلک بزند. راستی شاعران امروزی چرا حرفی از این چیزها نمی‌زنند؟ چه جور مردمانی هستند این شاعران که اگر ژوپیتر خدایی در هیئت انسان باشد، چه شعرها که برایش نمی‌سرایند، اما اگر در قالب کره‌ی عظیم چرخانی از متان و آمونیاک باشد سکوت می‌کنند؟!"
http://www.hermesbooks.ir/productImages/551/big_6%20Ghete%20Asan%20.jpg

@Scienceguybooks

@literature9

‏داری کتاب می‌خونی؛ می‌رسی به فصل ۷، سند حذف و سانسور ارشاد را می‌بینی که به‌جای متن اصلی کتاب منتشر شده!

کتاب ۴۲ اندیشه ناب
نشر نو

ایراد من به فلسفه این است که باور دارد به شناخت رسیده است، در حالی که شناخت، مستلزم بررسی و تایید است. برای اینکه مساله ای بررسی و حل شود باید حدود و ثغور آن مشخص و طوری تعیین شود که انجام بررسی جمعی و بازبینی متقابل امکان پذیر باشد. شما می توانید #هر_نظری را هرقدر هم #سست باشد، #توجیه کنید و به عنوان یک واقعیت عرضه کنید. در واقع من خطر #نظریه_پردازی را که مرا هم مجذوب کرده بود، احساس کردم. راه سراشیبی طبیعی است که خیلی #آسانتر از گردآوری واقعیات است. در اتاق کارَت می نشینی و یک نظام تحسین برانگیز می سازی! ولی من با آموزشی که در زیست شناسی دیده بودم، بی ثباتی این روش را حس میکردم.
البته این به معنای آن نیست که فلسفه را به طور کلی رد می کنم! من بسیار مدیون فلسفه هستم، مدیون ایده هایی که مطالعه کرده ام. در نتیجه بر این باورم که #تفکر_فلسفی برای دانشمندان و هر پژوهشی ضروری است. اما تفکر تنها وسیله ای برای #طرح_مسائل است و نه ابزاری برای #حل_آنها...
تفکر درواقع فرایندی تحقیقی است اما وسیله تایید نیست. پس ملاحظه می کنید که همواره دو مورد مشخص وجود دارند که باید از یکدیگر متمایز شوند: اول تفکر که فرآیندی برای طرح مسائل است و دوم ابزار یا روشی برای تایید آن ها. بدون این ها فکر نمیکنم بتوان از #شناخت صحبت کرد...

📖گفت و گوی آزاد با ژان پیاژه
https://news.1rj.ru/str/Scienceguybooks

نو ارغنون
فرانسیس بیکن
محمود صناعی
انتشارات جامی
#فلسفه
قیمت: 18000 تومان
توضیحات:
فرانسیس بیکن فیلسوف انگلیسی که آغازگر زمینه ی تجربه گرایی در اروپا بود و همچنین از وی به عنوان بنیان گذار فلسفه ی علم هم یاد میکنند، در این کتاب سعی کرده است در برار منطق ارسطویی که تا آن زمان روش اصلی کسب معرفت محسوب می شده، منطق جدیدی بر پایه ی "استقرا" بنا نهد. منطق بیکن، پایه و اساس روش علمی در عصر حاضر است.
@Scienceguybooks

جریان شناسیِ طراحی هوشمند "نقدی بر ادعایی غیر علمی"
مجموعه مقالات و گفتارها از مایکل بیهی، یوجینی اسکات و...
ترجمه و گردآوری: حسین مسیگل، رکسانا طاهری
انتشارات سنا
#علم #فلسفه
قیمت: 45000 تومان
بيش از سه دهه از شکل گيري جريان شناسي طراحي هوشمند مي گذرد. گروهي از دانشمندان، فلاسفه و افراد دانشگاهي در آمريکا به حمايت از اين جريان پرداختند. حاميان اين جريان مدعي شدند پس از مطرح شدن تئوري تکامل در سال 1859، جامعه ي علمي تحت تاثير نگرش هاي ماده گرايانه ي ناشي از آن قرار گرفته است. آن ها با مطرح کردن نادرستِ مفاهيم و شواهد تجربيِ ارائه شده در تئوري تکامل، تلاش کردند تا تئوري جايگزيني ارائه دهند. اين تئوري، طراحي هوشمند ناميده شد. اما از سويي منتقدان اين جريان بر اين باور هستند که اين جريان اساسا ماهيتي ضد علم داشته و ريشه در يک نوع گرايش خاص از مسيحيت که معتقد به تفسيرهاي سطحي از کتاب مقدس است دارد. در اين کتاب برآنيم تا با نگاهي تاريخي، علمي و انتقادي نشان دهيم اين جريان ادامه ي جريان هاي خلقت گرايي مسيحي است و نگرشي که به علوم، مخصوصا علوم تکاملي دارد از پايه اشتباه و گمراه کننده است.
@Scienceguybooks

علیّت یا همبستگی؟ شاید هم فراتر...!
🖊امیر رحمانی
#علم #منطق #فلسفه

یکی از ویژگی‌های شگرف مغز ما انسان‌ها این است که سعی میکنیم بین پدیده ها رابطه‌ی علت و معلولی برقرار کنیم. هر چند همین امر باعث شده تا انواع و اقسام خرافات شکل بگیرند، اما بی‌راه نیست اگر بگوئیم که توانایی ما در یافتن روابط عِلّی بین پدیده‌هایی که مشاهده می‌کنیم ، نقش مهمی در پیشرفت انسان بازی کرده است. امروزه حتی قوی‌ترین سامانه‌های هوش مصنوعی نیز قادر به انجام چنین مهمی نیستند.

فرض کنید دو پدیده را مشاهده می‌کنیم که همزمان رخ می‌دهند و بنظر می‌آید که با هم رابطه دارند. برای مثال وقتی غذا را روی اجاق گاز می‌سوزانیم، به فاصله کوتاهی زنگ خطر (اگر نصب شده باشد) به صدا در می‌آید. ما براحتی متوجه می‌شویم که سوختن غذا "علّت" به صدا در آمدن زنگ خطر بوده است. اما قضیه همیشه به همین راحتی نیست. گاهی اوقات ما نمی‌توانیم به راحتی مشخص کنیم که آیا چیزی علتِ چیز دیگری است یا نه.
برای مثال در میانه‌ی قرن بیستم، شواهد زیادی وجود داشت که استعمال دخانیات و ابتلا به سرطان ریه با هم ارتباط دارند، ولی دانشمندان نمی‌توانستند با اطمینان اعلام کنند که سیگار کشیدن علتِ سرطان است. آن‌ها فکر می‌کردند که شاید یک عامل دیگر، مثلا یک عامل ژنتیکی وجود دارد که هم افراد را مستعد استعمال دخانیات می‌کند و هم احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. چندین دهه طول کشید تا شواهد کافی جمع‌آوری شد و سرانجام همه قبول کردند که استعمال دخانیات فقط یکی از علل سرطان است.

ولی هنوز که هنوز است، در بسیاری از پژوهش‌های آماری، دانشمندان جرات نمی‌کنند که هم‌بستگی آماری دو چیز را به رابطه‌ی علت و معلولی نسبت دهند. بسیار رایج است که می‌گویند هم‌بستگی معادل علیّت نیست، چرا که امکان دارد عوامل دیگری علت دو پدیده‌ای باشند که بینشان هم‌بستگی وجود دارد.

آن‌وقت این سوال پیش می‌آید که اگر هم‌بستگی میان دو پدیده، خود تحت تاثیر عامل سومی باشد، ما چگونه می‌توانیم آن عامل سوم را پیدا کنیم؟
پاسخ ساده‌ای برای پرسش فوق وجود ندارد، اما خوشبختانه در طی سه دهه اخیر، پیشرفت خوبی داشته‌ایم که کمک می‌کند تا روابط بین علت و معلول‌ها را بهتر تجزیه و تحلیل کنیم.

دانشمندی به نام جودیا پرل، در کتابی که در سال ۲۰۱۸ منتشر کرده است، تلاش می‌کند تا این حوزه‌ی جدید از علم را برای مخاطب عام روشن سازد.
پرل، سه نوع ارتباط علّی بین پدیده‌ها را در فصل سوم از کتاب خود تشریح می‌کند که هر چند ساده بنظر می‌آیند، اما بسیار پر قدرت هستند و در ادامه خواهیم دید که عدم درک صحیح آن‌ها، چقدر دانشمندان را به دردسر انداخته است.
او اولین نوع ارتباط را ارتباط زنجیری (Chain) می‌خواند که به شکل زیر نمایش داده می‌شود:
الف --> ب --> ج
الف علت ب و ب علت ج است. به بیان دیگر، ب واسط بین الف و ج است و آن‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند. برای مثال غذا که می‌سوزد دود تولید می‌کند و ذرات دود است که زنگ خطر را به صدا در می‌آورد. پدیده‌ی ج فقط به پدیده‌ی ب جواب می‌دهد و مستقیما از الف تاثیر نمی‌گیرد.

دومین نوع ارتباط را ارتباط انشعابی (Fork) می‌خوانیم و به شکل زیر نمایش می‌دهیم:
الف <-- ب --> ج
در اینجا ب علتِ الف و ج است. فرض کنید ما می‌خواهیم بدانیم چه عواملی بر توانایی خواندن و نوشتن کودکان تاثیر می‌گذارند. شروع به جمع‌آوری آمار و ارقام می‌کنیم و در کمال تعجب، می‌بینیم کودکانی که کفش بزرگتر دارند، بهتر می‌خوانند و می‌نویسند. چگونه شماره‌ی کفش کودک بر قدرت خواندن و نوشتن او اثر می‌گذارد؟ واقعیت این است که هر چه سنّ کودک بیشتر باشد، هم پاهایش بزرگتر می‌شوند و هم خواندن و نوشتن او بهتر می‌شود. سن کودک عاملی است که بر هر دو پدیده‌ی دیگر اثر می‌گذارد. اگر ما کودکان هم سن و سال را مقایسه کنیم، می‌بینیم که ارتباطی بین شماره‌ی کفش آن‌ها و خواندن و نوشتن آن‌ها وجود ندارد.
پس با وارد کردن عاملِ سن، ارتباط بین دو پدیده دیگر از میان می‌رود. (این را بخاطر داشته باشید)

سومین نوع ارتباط را ارتباطِ برخوردی (Collider) می‌نامیم که به شکل زیر نمایش داده می‌شود:
الف --> ب <-- ج
الف و ج هر دو بر ب اثر می‌گذارند.
برای مثال فرض کنید برای اینکه یک هنرپیشه‌ی سینما بسیار مشهور و سلبریتی شود، او یا باید خیلی با استعداد باشد و یا خیلی خوش‌تیپ و خوش قیافه. ما معمولا بین قیافه و استعداد افراد ارتباطی برقرار نمی‌کنیم، اما وقتی به هنرپیشه‌های معروف می‌رسیم، خواسته یا ناخواسته چنین ارتباطی در ذهن ما شکل می‌گیرد. اگر یک سلبریتی ببینیم که قیافه معمولی دارد، با خودمان می‌گوئیم که حتما طرف خیلی با استعداد بوده که مشهور شده است. و برعکس، ما معمولا هنرپیشه هایی که خیلی خوش‌تیپ و خوش قیافه باشند را کمتر با استعداد می‌دانیم.
ادامه...👇🏿
@Scienceguybooks

اما یک تفاوت بسیار مهم بین ارتباط از نوع انشعابی و ارتباط از نوع برخوردی وجود دارد. گفتیم که در ارتباط انشعابی، با وارد کردن عاملِ ب، ارتباط ظاهری بین الف و ج از میان می‌رود. ولی در ارتباط از نوع برخوردی برعکس است. با وارد کردن عامل ب (که در اینجا سلبریتی بودن است) دو عامل نامرتبط الف و ج (استعداد و زیبایی صورت)، ناگهان با هم ارتباط پیدا می‌کنند. و این نکته‌ی بسیار مهمی است که با طرح یک سوال، نشان می‌دهیم عدم درک عمیق چنین چیزی، چگونه دانشمندان را برای سال‌ها گیج و سرگردان کرده است.

سوال چالشی علمی:

در دهه هفتاد میلادی و هنگامی که مضرّات مصرف دخانیات هنوز به درستی شناخته نشده بود، در پژوهشی گسترده بر روی نوزادانی که هنگام تولد بسیار کم‌وزن بودند، دیده شد نوزادانی که مادران سیگاری داشتند شانس بیشتری برای زنده ماندن دارند. آمارِ مرگ و میر در میان این نوزادان کمتر از نوزادانِ کم وزنی بود که مادران غیر سیگاری داشتند.
اما چطور چنین چیزی ممکن است؟ بعضی پیشنهاد دادند که شاید مواد مفیدی در سیگار و دخانیات است که از نوزادانِ کم‌وزن محافظت می‌کند.
سه دهه طول کشید تا دانشمندان توانستند پاسخ مناسبی پیدا کنند. جودیا پرل می‌گوید که اگر پژوهش‌گران درک بهتری از سه نوع رابطه‌ی علّی داشتند که توضیح دادیم، آن‌ها باید پاسخ صحیح را بسیار زودتر می‌یافتند.

آیا شما می‌توانید حدس بزنید که پاسخ صحیح چیست؟

برای راهنمایی، فرض کنید که کم‌وزن بودن نوزادان دو عامل مختلف دارد که عبارتند از نقص ژنتیکی و سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری.

(جواب رو فردا ارسال میکنم)
@Scienceguybooks

در اینجا ارتباط از نوع دوم (برخوردی) است. دو پدیده نامرتبط (سیگاری بودن مادر و شانس بیشتر زنده بودن فرزندانِ این مادران)، با کنترل یک پارامتر اشتباه، با همدیگر مرتبط شده‌اند.

دو عامل مختلف و از دو مسیر کاملا متفاوت باعث می‌شوند که نوزاد کم‌وزن باشد.
خطر نقص ژنتیکی برای بقای نوزاد بیشتر از خطر سیگار کشیدن مادر است.
آن نوزادانِ کم‌وزنی که مادر غیر سیگاری داشتند، دچار نقصی ژنتیکی بودند که در نهایت میزان مرگ و میر را در آن‌ها افزایش می‌دهد.
سیگاری بودن مادر برای سلامتی نوزاد مضر است و باعث تولد نوزادِ کم‌وزن نیز می‌شود. اما به اندازه‌ی نقص ژنتیکی خطرناک نیست.
اگر ما به صورت کلی و بدون درنظر گرفتن عامل (علت) کم وزنی، نوزادان کم‌وزن را مطالعه کنیم، در واقع داریم احتمال مرگ و میر نوزادانی که مادر سیگاری داشتند را با احتمال مرگ و میر نوزادانی که نقص ژنتیکی داشتند مقایسه می‌کنیم.
به همین خاطر است که آمار و داده‌ها به اشتباه این تصور را ایجاد می‌کنند که سیگاری بودن مادر احتمال مرگ نوزاد را کاهش می‌دهد.
@Scienceguybooks

#فیلم_پیشنهادی
Green Book (2018)
فیلم درباره ی یک پیانیست آفریقایی-آمریکایی است که قصد برگزاری یک تور موسیقی در قسمت های جنوبی ایالات متحده را دارد. آن هم در دهه ی شصت میلادی که نژادپرستی به شکل زننده ای در ایالت های جنوبی قابل مشاهده است. شرلی برای این کار یک نگهبان ایتالیایی به نام تونی را به عنوان راننده و محافظ شخصی اش استخدام میکند. رخدادهای اخلاقی موجود در فیلم قابل تامل اند.
https://news.1rj.ru/str/Scienceguybooks