پس قضیه تونل زیر بازار تهران واقعیته! انقدر عجیب بود که ذهنم در برابر قبولش مقاومت می‌کرد.

البته این محاسبۀ من ساده بود و معادل دلاریِ اون زمان رو نوشتم.

اگر بخوایم بدونیم هزار تومنِ دهۀ پنجاه معادل چند دلاره، باید این محاسبه رو انجام بدیم ــ به فرض اینکه سال پنجاه‌وهفت رو در نظر بگیریم:

۱ دلار در سال ۱۹۷۹ از نظر قدرت خرید معادل حدود ۴.۴۶ دلار امروز است؛ یعنی طی ۴۶ سال. ۳.۴۶ دلار به ارزش اسمی آن اضافه شده است.
در این بازه. دلار به‌طور متوسط سالانه ۳.۳۰٪ تورم داشته که در مجموع باعث افزایش تجمعی سطح قیمت‌ها به میزان ۳۴۶.۲۵٪ شده است.

یعنی هزار تومنِ سال ۵۷ امروزه ۶۳۳ دلار می‌ارزه.

ده کشور برتر جهان به لحاظ منابع طبیعی.

ایران در رتبه پنجم با ۲۷ تریلیون دلار منابع...

منتها حرف همیشگی: نشستن روی گنج کافی نیست. مهارت بهره‌برداری از گنج از داشتن گنج مهم‌تره و این مهارت با باور به کاپیتالیسم و دوری گزیدن از ایدئولوژی‌های سرمایه‌سوز به دست میاد.

وگرنه سر عظیم‌ترین گنج نشسته باشید، تهش با سوسیالیسم می‌شید اتحاد شوروی یا یه کشور آشنای دیگه که حقوق ماهانه دویست سیصد دلاره.

@Garajetadayoni | گاراژ

خیلی ماشالله داره!

@Garajetadayoni | گاراژ

«گرفتار در تار عنکبوت»

اگر در عرض یک سال حقوق شما نصف یا یک‌سوم بشه، خیلی واضح متوجه می‌شید چه اتفاق بدی افتاده. ناگهان، یعنی یک‌شبه، توان خرید شما، توانایی شما در تأمین مایحتاج زندگی، از مایحتاج ضروری تا غیرضروری، نصف یا یک‌سوم شده. فرض کنید درآمد یا حقوق شما ناگهان از پنجاه میلیون به بیست میلیون کاهش پیدا کنه. بهتر از هر کسی می‌فهمید چه بلایی سرتون اومده.

اما اگر همین اتفاق به تدریج ــ و نه یک‌باره ــ رخ بده، شما این تغییر رو این‌طور شدید حس نمی‌کنید، اما دقیقاً همین بلا سرتون اومده. فرض کنید سالی ده، بیست، یا سی‌درصد در پی تورم توان خرید شما کاهش پیدا کنه. یعنی تورم چهل درصد باشه، اما رشد درآمدی شما بیست یا سی درصد. توان خرید شما ده بیست درصد آب می‌ره (و نه مثل حالت اول ناگهان صد یا دویست درصد). شما سال به سال مصرف و خرید خودتون رو با کاهشِ جزئیِ توان خریدتون تنظیم می‌کنید. اما نتیجۀ نهایی همون‌قدر فاجعه‎باره که در حالت اول رخ داد.

کاهش توان خرید، اگر به صورت یک اختلال مزمن رخ بده، به مراتب بدتره. چون نشاندهندۀ یک رخداد ساختاریه. اتفاقی وقتی یک بار رخ بده، احتمالاً تصادفیه و امکان جبران وجود داره؛ یا اینکه فقط یک بار رخ می‌ده. اما وقتی یک اتفاقی سال‌های متمادی رخ بده، یعنی سرطانی داره نرم نرم در کالبد اقتصادی رشد می‌کنه.

اتفاقی که برای ما افتاده دقیقاً همینه. در طول دهه‌های اخیر، به ویژه در طول ده سال اخیر، توان خرید ما دائم کاهش پیدا کرده. ما فقیر و فقیرتر شدیم. به شکل ساختاری، مثل طعمۀ گیرکرده در تار عنکبوت، در اقتصادی که زندگی‌مون رو دائم کوچک‌تر می‌کنه گیر کردیم. حتی چیزهایی که ده سال پیش به راحتی تأمین می‌کردیم، امروز به سختی می‌تونیم تأمین کنیم. تا جایی هم که ما می‌تونیم ببینیم هیچ چشم‌اندازی برای اصلاح این مرگ تدریجی دیده نمی‌شه ــ وزیر خارجه از «برکت» تحریم‌ها می‌گه و رئیس‌جمهور می‌گه «نگران نباشد، جلسه می‌ذاریم»...

@Garajetadayoni | گاراژ

نقد بیضایی بر روشنفکری چپ

ساعاتی پیش بهرام بیضایی، نویسنده و کارگردان ایرانی، در هشتادوهفت سالگی چشم بر جهان فروبست. روانش شاد.

دعوت می‌کنم این دو سه دقیقه از کلام بیضایی، این بزرگمرد هنر ایران را بشنوید؛ دو بار، سه بار، چهار بار بشنوید. البته این گزیده و بریده‌ای از یک سخنرانی بلندتر به بهانۀ تجلیل از شاهرخ مسکوب است، اما بیضایی در اینجا نقدی عمیق و دقیق بر روشنفکری چپ ارائه می‌دهد. 

گاه روشنفکری ایرانی را نقد کرده‌ام. در آن تقسیم‌بندی مطلوب من، «چپ» خواندن روشنفکران رویکرد دقیقی نیست. از نظر من، مخرج مشترک روشنفکری ایرانی چپ بودن نیست، بلکه «ضدلیبرال» بودن است. چپ می‌چربد، اما لیبرالیسم‌ستیزی در روشنفکران ایرانی هم چپ و هم راست دارد.

اما در اینجا بهرام بیضایی تقسیم‌بندی دیگری ارائه می‌دهد: «روشنفکران دورۀ بیداری» و «روشنفکران چپ». گروه اول کسانی‌اند که کوشیدند مفاخر این سرزمین را پیدا و زنده کنند ــ از جمله و به ویژه فردوسی و شاهنامه‌اش. 

بیضایی با معیار قرار دادن شاهنامه، شرح می‌دهد روشنفکران چپ چگونه عناصر ملیت و هویتِ ایرانی را خوار می‌شمردند. در واقع، چون امور ملی و فرهنگی ایرانی از سوی حاکمیت مطرح شده بود، روشنفکری چپ آنها را خوار می‌شمرد. بیضایی مثال‌هایی از گلستان و شاملو و آل‌احمد می‌آورد. این خطای بزرگ روشنفکری چپ بود که از سر ستیز با حاکمیت، با «ایرانیت» هم ره ستیز جست. چون حاکمیت به امور ملی رجوع می‌کرد، اینان چشم‌بسته و کورکورانه و از لج حاکم، به عناصر ملی می‌تاختند. این آن آفت ایدئولوژی‌زدگی و سیاست‌زدگی است.

اگر هم قرار است ما درسی برای امروز بگیریم، همین است: اندیشۀ سیاسی در «سلب» نیست؛ بلکه در «ایجاب» است؛ در «نه» نیست، بلکه در «آری» است؛ یعنی اینکه ما چه چیز را «نمی‌خواهیم» مهم نیست، بلکه باید بدانیم و بگوییم چه چیز «می‌خواهیم». وقتی ما بدانیم چه چیز می‌خواهیم، آن‌گاه دیگر مانند این دست روشنفکران، کورکورانه عمل نمی‌کنیم. به همین دلیل است که برای کسی چون من، معیار و ملاک یک شخصیت و یک اندیشه این است که دقیقاً بگوید «چه می‌خواهد»؛ نه اینکه دیگران را با «چه نمی‌خواهد» به سیاهی‌لشکر کور و کر خود بدل کند.

یاد و نام بهرام بیضایی گرامی.


@Garajetadayoni | گاراژ

یه اتفاقی که دیروز افتاد و خیلی سروصدا کرد، این بود که اسرائیل سومالی‌لند رو به عنوان کشوری مستقل به رسمیت شناخت. اون منطقۀ قرمز سومالی‌لنده؛ واقع در شاخ آفریقا. این منطقه به لحاظ حقوق بین‌الملل بخشی از سومالیه، اما چند دهه‌ست که خودمختاره.

این اقدام اسرائیل با شدیدترین واکنش کشورهای عربی همراه بود. تک‌تک کشورهای عربی امروز محکوم کردند و بیانیۀ جمعی دادند. بعید نیست در پس پردۀ این اقدام اسرائیل مسائل دیگه‌ای وجود داشته باشه؛ مثلاً کوچاندن فلسطینی‌ها به سومالی‌لند.

@Garajetadayoni | گاراژ

اگر بخوام به اندازۀ فهم ناچیز و سلیقۀ خودم یک صحنه از سینمای ایران انتخاب کنم، این بخش از فیلمِ «چریکۀ تارا» رو انتخاب می‌کنم. هر بار می‌بینم، تخیلش برام تکان‌دهنده‌ست؛ و انبوه مفاهیم عمیقی که در این صحنه‌ها گنجانده شده.

کشاکشی میان مردی جنگجو که مُرده و تیرهایی بر تن داره و زن، در ساحل. مرد جنگجو مدعیه فرماندهی اسطوره‌ایه و سپاهیانی داشته... زن می‌گه دروغه... مرد ندا می‌ده و قبیلۀ او از دریا بیرون می‌آد.

و بعد تلاش مردِ مُرده برای اینکه از تسخیر مهرِ زن رهایی پیدا کنه و زن مرد رو با زیبایی خودش به زانو درمی‌آره...

افسوس چرا نمی‌شود دوباره مُرد؟ به من یک میدان بده، در آن سواره منم. اما این جنگ نه؛ این عادلانه نیست. تو قوی‌تری، و این شمشیر من است، افتاده به نشانۀ تسلیم. افسوس دیگر از زخم‌های من بوی افتخار نمی‌آید. زندگی تو بی‌دغدغه می‌گذشت. من برای تو چه آوردم؟ من فقط زخم‌هایم را آوردم که از آنها خون می‌چکید. من فقط حسرت آوردم.

و اصلاً نفسِ اینکه قهرمان فیلم زخم‌های خون‌چکان و تیرهایی بر پهلو داره، برای اینکه همیشه از تخیل قوی بیضایی بهت‌زده باشیم کافیه... جدای از اینکه بیضایی درک عمیق و دقیقی از اسطوره و دین در این سرزمین داشت.

@Garajetadayoni | گاراژ