یادداشتی بر « انیمیشن ایرانی » / متنی از شاهین شجری کهن درباره مستند "انیمیشن ایرانی" در وبسایت منتقدان فارسی‌زبان
-هنرهای تجسمی در ایران همواره رونق و پویایی داشته‌اند و بسیاری از هنرمندان گرافیست و تصویرساز و کاریکاتوریست به نقاط اوج افتخارآمیزی دست یافته‌اند که حتی در ادبیات و شعر و هنرهای دراماتیک کمتر مشابهی داشته است. نقاشان و طراحان نامدار ایرانی با نمایشگاه‌ها و فستیوال‌های متعدد جهانی همکاری کرده‌اند و آثارشان در مجموعه‌های نفیس دنیا نگه‌داری می‌شود. در زمینه انیمیشن نیز همواره موفقیت‌هایی وجود داشته و با وجود سرمایه‌گذاری اندک و کمبود امکانات فنی، انیماتورهای ایرانی در چند دهه به دستاوردهایی رسیده‌اند که قابل ستایش است و نشان از عزم و اراده‌ای محکم دارد. از این جهت می‌توان گفت انیمیشن ایران بسیار پیشرفته و سرشار از استعدادهای جوان و خلاق است که تأثیرشان را نه‌فقط در جریان اصلی تولید فیلم و سریال، که حتی در تبلیغات و فضای مجازی نیز می‌توان مشاهده کرد. مستند بلند «انیمیشن ایرانی» نگاهی دارد به تاریخچه و مسیر طی‌شده انیمیشن در کشورمان، از نخستین سال‌های شکل‌گیری نقاشی متحرک تا امروز که در سطحی گسترده و در قالب‌ها و سبک‌ها و تکنیک‌های متنوع، انیمیشن‌های اثرگذاری ساخته می‌شوند و هزاران نفر در این حوزه مشغول کار و پژوهش هستند. فیلم با تصویرهای آرشیوی و مرور اسناد و عکس‌های بسیار قدیمی، سیر بررسی تاریخی‌اش را آغاز می‌کند. در ابتدا به طرح‌ها و تصویرسازی‌های ابتدایی مجله‌های عامه‌پسند و نشریات پرتیراژ عصر مشروطه ارجاع می‌دهد و سپس نخستین فعالان عرصه انیمیشن را معرفی می‌کند و نقاط شروع این سیر تاریخی را به مخاطب می‌شناساند. پس از این مقدمه‌چینی، کم‌کم چهره و صدای کارشناسان و هنرمندان قدیمی به ساختار محوری گفتار متن اضافه می‌شود و با تکیه بر دینامیسم پویای تدوین و جابه‌جایی مداوم از تصویرهای امروزی به قاب‌های آرشیوی و تکه‌هایی از فیلم‌های انیمیشن قدیمی، اطلاعات مطرح‌شده در متن کامل می‌شود. با وجود حجم گسترده اطلاعات، ساختار و ریتم روایی مستند به گونه‌ای‌ست که مخاطب احساس خستگی نمی‌کند و با این سفر تصویری همراه می‌شود. یکی از امتیازهای «انیمیشن ایرانی» تکیه‌اش بر تصویرها و روایت بصری است که این شیوه با موضوع فیلم تناسب کامل دارد و ضمناً تنوع فضا را بالا می‌برد. مستندساز تأکید دارد که روی گفتار مستقیم مکث نکند و حتی در نماهایی که کسی رو به دوربین حرف می‌زند فقط بخش‌های کمی به نمایش چهره‌اش اختصاص داده شده است. خیلی زود تصویرهای آرشیوی اضافه می‌شوند و از طریق صدای روی تصویر و هم‌آمیزی با صدای راوی، ریتم پرشتاب و سرحال فیلم حفظ می‌شود. از سوی دیگر، هرجا به شخصیتی مهم یا هنرمندی قدیمی یا فیلمی تاریخ‌ساز اشاره می‌شود، نمونه‌های دقیقی از تصویرهای مرتبط با موضوع آورده می‌شود تا مخاطب بداند که با چه مفهومی سر و کار دارد. به‌خصوص تکه‌های فیلم‌های قدیمی و انیمیشن‌های کمیاب، جذابیت این روایت مستند را بالا برده‌اند. «انیمیشن ایرانی» یکی از نمونه‌های قابل‌قبول مستندهای پژوهشی است که تاریخچه یک موضوع گسترده و چندوجهی را تصویر می‌کند و حجم عظیمی از اطلاعات و تصویرها را در خود جای داده، اما این مجموعه عظیم طوری تنظیم شده که آشفته یا خسته‌کننده جلوه نمی‌کند. البته بخشی از این ویژگی مثبت به جذابیت‌های موضوع فیلم، یعنی تاریخچه انیمیشن و تصویرسازی در ایران، برمی‌گردد، ولی نمی‌توان امتیازی برای ایجاز روایی و هوشمندی مستندساز در استفاده از منابع آرشیوی در نظر نگرفت. در گذر از تصویرها و تکه‌های فیلم، ضرباهنگ مناسبی انتخاب شده و رویکرد مستندساز در استفاده از گفتگوها نیز مبتنی بر ایجاز و جریان سیال است. انتخاب یک استراتژی اشتباه و مکث روی اطلاعات تکمیلی و جزئیات غیرلازم، و رفت و برگشت‌های متعدد، می‌توانست از همین مصالح و مواد خام یک مستند ملال‌آور و متورم بسازد. تماشای فیلم علاوه بر این‌که اطلاعات مفیدی درباره تاریخچه انیمیشن در ایران به دست می‌دهد و انبوهی فیلم و تصویر قدیمی را پیش چشم می‌آورد، یادآور این واقعیت است که چه مسیر طولانی و پرفراز و نشیبی پیموده شده تا انیمیشن در کشورمان به این نقطه بلوغ و باروری برسد و چه مردان و زنان سختکوشی این تاریخچه پربار را رقم زده‌اند. با دیدن این مستند، نقش مهم نهادهای تأثیرگذاری مثل کانون پرورش فکری برجسته می‌شود و اهمیت خلاقیت فردی و پشتکار و رنج هنرمندانه در شکل دادن به روند تکاملی یک هنر- صنعت مهم مثل انیمیشن را درمی‌یابیم. این یک منظومه مفصل تصویری، در ستایش همه هنرهاست، به‌خصوص هنرهای حجمی و معماری و نگارگری و گرافیک و نقاشی و کاریکاتور و موسیقی، که همگی با هم آمیخته می‌شوند و زیر چتر بزرگی به نام سینما، انیمیشن ایرانی را می‌سازند.
اولین انتشار: وبسایت جشنواره سینما حقیقت / آبان 1399

لینک مطلب:
https://www.instagram.com/p/Cgtieo4O_qh/
@persiancritics

-
https://www.instagram.com/iraniananimationdoc
@IranianAnimationDoc

پیشگامان انیمیشن ایران
دهه 50 خورشیدی تا امروز

نورالدین زرین‌کلک
کارگردان انیمیشن و تصویرگر کتاب

.
“نورالدین زرین‌کلک در انتشارات فرانکلین به عنوان تصویرگر کتاب فعالیت داشت که به دعوت فیروز شیروانلو از بدو تاسیس کانون به آنجا رفت. او پس از مدتی با بورسیه کانون به بلژیک سفر کرد و دوره انیمیشن را زیر نظر رائول سِروه گذراند. زرین کلک در اوایل دهه 50 به ایران بازگشت و به ساخت انیمیشن در کانون پرداخت. در آثار او گوناگونی فراوانی در موضوع و اجرا دیده می‌شود...”

“... نورالدین زرین‌کلک در سال 1353 در محل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مرکز تجربیات نقاشی متحرک را به عنوان نخستین مرکز آموزش آکادمیک انیمیشن پایه گذاری و راه اندازی نمود و در سال 1356 کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با همکاری دانشگاه فارابی نخستین دوره دانشگاهی رشته انیمیشن را با مدیریت زرین‌کلک برگزار نمود.”


بخشی از گفتار مستند انیمیشن ایرانی

***

مستند انیمیشن ایرانی

پژوهش‌گر، طراح و کارگردان:مهرداد شیخان
تدوین گر:آرش زاهدی‌اصل
تصویربردار:مهرداددفتری
صداگذار:بهروز شهامت
دستیارکارگردان و عکاس:مریم اسدی‌خونساری
گوینده متن:پدرام ثانی
فنی:احد محبی
موشن گرافیک: رامین بهادری
مشاور:محمد مقدم
اصلاح رنگ:محمدرضا تیموری
زیرنویس:بهمن نورایی
تهيه کننده:مهرداد شیخان
مجری طرح:استودیو فیلم تاریکخانه‌ما
تهیه شده در مرکز گسترش سینمای مستندوتجربی

https://mehrdadsheikhan.com/works/iranian-animation/
https://instagram.com/iraniananimationdoc


استفاده از متن و تصاویر با ذکر منبع آزاد است.

.

.
به مناسبت روز جهانی انیمیشن، مستند” انیمیشن ایرانی” طی روزهای هفتم و هشتم آبان ماه جاری در دانشگاه سوره و دانشگاه دامغان به نمایش در می‌آید.

جلسه نمایش و گفتگوی روز یکشنبه هفتم آبان، با همت کانون انیمیشن دانشگاه سوره ساعت 10 الی 13 در سالن سینمای دانشکده هنر برگزار می شود.

همچنین جلسه نمایش روز دوشنبه هشتم آبان توسط انجمن علمی تلویزیون و هنرهای دیجیتال دانشکده هنر دانشگاه دامغان ساعت 17 و 30 دقیقه برگزار خواهد شد.

.
انیمیشن ایرانی

پژوهش‌گر، طراح و کارگردان: مهرداد شیخان
تدوین گر: آرش زاهدی‌اصل
تصویربردار: مهرداد دفتری
صداگذار: بهروز شهامت
دستیار کارگردان و عکاس: مریم اسدی خونساری
گوینده متن: پدرام ثانی
کامپوزیت و پشتیبانی فنی: احد محبی
موشن گرافیک: رامین بهادری
مشاور: محمد مقدم
اصلاح رنگ: محمدرضا تیموری
ترجمه و زیرنویس: بهمن نورایی
تهيه کننده: مهرداد شیخان
مجری طرح: استودیو فیلم تاریکخانه‌ما
تهیه شده در: مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی

https://mehrdadsheikhan.com/works/iranian-animation/
https://instagram.com/iraniananimationdoc