روز گذشته فریدون فرشباف، از پیشگامان انیمیشن ایران پس از یک دوره بیماری درگذشت. او آغازگر انیمیشن عروسکی ایران در اواخردهه سی خورشیدی بود و به عنوان عروسک‎ساز و انیماتور سال‎ها در کنار نصرت کریمی در وزارت فرهنگ و هنر فعالیت داشت. طراحی و ساخت عروسک‌ برای انیمیشن‌های "باباکرم"1345، "تعصب" 1346، "سلسله مراتب" 1346 و تئاتر عروسکی "دل موش پوست پلنگ" 1344 تعدادی از ساخته‌های او در این دوران ست.

فریدون فرشباف علاوه بر فعالیت در انیمیشن، به عنوان مجسمه‌ساز و مدل‌ساز آثاری از خود به جا گذاشته است؛ از جمله مجسمه‌های آموزش الفبا در پارک ساعی تهران.

مراسم ختم او روز 5 شنبه 10 اسفند 1402، ساعت 19 در مسجد نور میدان فاطمی برگزار می‌شود.


.

درهم‌تنیدگیِ نوپردازی و بوم‌گرایی
درباره انیمیشن‌های نورالدین زرین‌کلک
یاددداشتی از مهرداد شیخان
ماهنامه قهوه / شماره 51 - آذر 1402
.
نورالدین زرین کلک بیش از آنکه تصویرگری ماهر و فیلمسازی تاثیرگذار باشد، یک پیشروی هنری و حامل بخشی از فرهنگ تصویریِ ایران است. ویژگی‌هایی که از مفاهیم موضوعی و از خصلت‌های تکنیکیِ آثارش در نقاشی‌ها، نگارگری‌ها و انیمیشن‌هایش پیداست. این متن تلاش دارد به انیمیشن‌های او بپردازد.
*
نورالدین زرین کلک در پایه‌گذاریِ انیمیشن ایران نقش بسیار مهمی داشته است. این نه به سبب تعداد و تنوع آثار او بلکه به دلیل طرح و ترویج سبکی شخصی و نگاهی تازه در انیمیشن نوظهور دهه‌ی 1350 ایران است؛ سبکی منحصر به فرد، حاصل درهم‌تنیدگی نوپردازی و بوم‌گرایی. این دو از اصلی‌ترین خصلت‌های انیمیشن ملی ایران ست که قبل‌تر از آن در سال‌های دهه‌ی 1340خورشیدی در تولیدهای انیمیشن‌ وزارت فرهنگ و هنر نیز دیده می‌شود. در آن سال‌ها نصرت کریمی، جعفر تجارتچی، اسفندیار احمدیه و همتایانشان در کارگاه نقاشیِ متحرک واحد سمعی بصریِ وزارت فرهنگ و هنر به تولید انیمیشن‌های کوتاه پرداخته بودند؛ آثاری اولیه و تجربی که نخستین انیمیشن‌های ملی ایران محسوب می‌شدند و تعدادی از آنها دارای مولفه‌ها و تنوع چشمگیری بودند. تا حدی که گونه‌ی آنها را می‌توان یک مکتب انیمیشنی به شمار آورد. این حرکت اما به دلیل نگاه بسته و عدم آشنایی مدیران و بوروکراسی حاکم، در محاق آرشیو وزارت فرهنگ و هنر باقی ماند و فرصت و امکان رشد و تکامل آن سلب شد. با این‌همه انیمیشن‌های وزارت فرهنگ و هنر تاثیر خود را بر دوران بعدی، یعنی انیمیشن های کانون، گذاشتند.
زرین کلک تا نیمه دهه‌ی 1340 خورشیدی، پیش از حضورش در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، در سازمان کتاب‌های جیبی و انتشارات فرانکلین به عنوان تصویرگر کتاب‌ فعالیت حرفه‌ای داشت. او با ورودش به کانون، با دعوت فیروز شیروانلو، ابتدا به عنوان تصویرگر کتاب کودک و کمی بعدتر، هم‌زمان با تاسیس امور سینمایی کانون در سال 1348، با شیفتگی وارد عرصه انیمیشن شد. ابتدا او در سال های 1348 تا نیمه 1351 با بورسیه کانون برای گذراندن دوره‌ی فیلمسازی انیمیشن به آکادمی هنرهای زیبای شهر "گان" کشور بلژیک رفت و زیر نظر رائول سروه فیلم‌سازی انیمیشن را آموخت. او پس از بازگشت از بلژیک تا نیمه دهه 1360 به عنوان نویسنده و کارگردان برای امور سینمایی کانون فعالیت داشت. طی این سال‌ها زرین‌کلک در کنار دیگر همتایانش فرشید مثقالی، نفیسه ریاحی، علی اکبر صادقی، پرویز نادری و تنی چند، در نویسندگی و کارگردانی انیمیشن‌ کوشید و آثاری ماندنی و جذاب تولید کرد.
می توان گفت انیمیشن‌ کانون در دهه های 1340 و 1350 حاصل یک برآیند بود. از یک سو تحت تاثیر شرایط فرهنگی هنری عصر خود و از سوی دیگر متاثر از محفل‌های دیگر هنرمندان کانون که در فیلم، موسیقی، تئاتر و کتاب فعالیت داشتند، بود. هنوز هم به تمام این آثار اصطلاحا "کانونی" گفته می‌شود. با این‌ حال هریک از آثار انیمیشنی، حامل نگاه و خلاقیت سازنده‌اش بود و هر یک سبک و سیاق خود را در موضوع، روش و تکنیک داشت. در این بین آثار نورالدین زرین‌کلک همیشه بارز و سرآمد تولیدات کانون بوده و همچنان دارای مولفه‌های ویژه‌ای ست.
نورالدین زرین‌کلک علاوه بر فیلمسازی، بانی نخستین دوره‌های آموزش انیمیشن در ایران بود. او طی سال‌های فعالیتش در کانون نخستین مدرسه انیمیشن را در سال 1353 و چند سال بعد در 1356 رشته انیمیشن را در دانشگاه فارابی تعریف و راه‌اندازی نمود. رشته‌ای که به دلیل انقلاب فرهنگی برای همیشه ناتمام ماند.

https://mehrdadsheikhan.com/works/iranian-animation/
https://instagram.com/iraniananimationdoc

استفاده از متن و تصاویر با ذکر منبع آزاد است

.