⚜️در آن سو، روسها تازه دارند تسلیحات هم تراز اینها را وارد خدمت میکنند ( R-74M2 و R-77M ) که مشخص نیست اصلا برای صادرات عرضه بشوند یا خیر. R-74M2 یا Izdeliye 760 به اسم RVV-MD2 برای صادرات بازاریابی میشود، اما آیا روسها واقعا ظرفیت تولید مناسب برای آن دارند و اگر سفارش دهید قادر به تحویل در زمان کوتاه هستند ؟ اصلا راضی به فروش میشوند ؟ به هر صورت، RVV-MD2 از PL-10 سلاح موثر تری است، چرا که با وجود تصویرساز بودن، برد بسیار بیشتری ( 50 کیلومتر در مقابل 20-30 کیلومتر ) فراهم میکند و به دلیل پایه طراحی R-73M، بسیار بسیار مانور پذیر و چالاک است، به ویژه تا وقتی که موتور روشن است، چون دارای TVC است. R-77M یا Izdeliye 180 هم نسل جدید خانواده R-77 است که علاوه بر بازطراحی ایرفریم و بالک ها، تغییر سیکر AESA، تعویض موتور راکتی دوال پالس و ... ، قابلیت های دیتا لینک میان مسیری و رزم شبکه محور را هم ایفا میکند ( که روسها در استفاده از قابلیت های شبکه محوری آن محدودیت دارند ) و قرار است در آینده موشک هوا به هوای هدایت فعال راداری میان برد استاندارد نیروی هوایی روسیه باشد. اما Su-35 یک سلاح ویژه دارد ( که J-10C حداقل برای صادرات چیزی مشابهش ندارد )، آن هم R-37M است. موشک R-37M با 610 کیلو وزن در مقابل اهداف غیر مانور پذیر ( امثال تانکر و ترابری و تجسسی و ... ) بردی در حدود 400 کیلومتری دارد، که در مقابل جنگنده مانور پذیر به حدود 200 تقلیل می یابد. این اعداد خارق العاده به وسیله یک موتور راکتی دو پالسه ( Dual pulse ) قدرتمند و انطباق پروفایل پروازی با فاصله تا هدف ( این کار را همه موشک ها انجام میدهند ) و سیکر فعال راداری AESA پیشرفته و آپدیت لحظه ای اطلاعات هدف با دیتا لینک میان مسیری و رزم شبکه محور حاصل شده است. این موشک در اوکراین نیز کارنامه عملیاتی موفقیت آمیزی از خود بر جای گذاشته و اینطور که برخی گزارشات اندیشکده های غربی و اخبار غیر رسمی میگویند شکار های دوربردی را هم کسب کرده است؛ اما یکی از نکات کلیدی که خلبانان اوکراینی خیلی از این موشک میترسند این است که به طرز عجیبی جنگنده های شکار شده با این موشک، پیش از اصابت هیچگونه هشدار RWR ای دریافت نکردند و به همین دلیل در تقریبا تمامی موارد فرصت ایجکت پیدا نکرده اند. قابل توجه است که سرعت این موشک 6 ماخ است که با موتور دوال پالس به این معنی خواهد بود که حتی تا رسیدن به هدف همچنان این موشک نسبت به خیلی از موشک های دیگر سرعت خیلی بالاتری خواهد داشت. جنگنده های غیر نسل 5 به خودی خود سطح مقطع راداری ( RCS ) کوچکی ندارند؛ آن هم انواع اسرائیلی که همه متعلق به دهه های گذشته هستند و RCS های بالای 10-15 متر مربعی دارند؛ اما وقتی سلاح زیر بال ها لود شود این اعداد چند برابر میشوند. نتیجه آنکه رادار یک جنگنده Su-35 در شرایط عادی از صد ها کیلومتری قادر خواهد بود آنها را کشف و ردگیری ( ترک ) کند، و No-Escape Zone موشک R-37M بسیار گسترده تر از انواع متداول است که یعنی برد شلیک آن برای شکار تضمینی هم بیشتر از موشک های عادی ( امثال AIM-120 و R-77-1 و ... ) است؛ پس در مقابل اهداف غیر نسل 5، یک جنگنده Su-35 با موشک R-37M ( نسخه صادراتی آن RVV-BD، مجددا در صورت موافقت روسها برای تامین این موشک به ایران ) میتواند موضع "شلیک اول" را از آن خود کند، که وجود آواکس میتواند نقش به سزایی در تحکیم این وضعیت داشته باشد. اما مورد بسیار مهمتر درباره R-37M حتی شلیک علیه جنگنده ها نیست، بلکه دقیقا شلیک علیه همان پلتفرم های پشتیبانی و لجستیکی و اطلاعاتی است که بدون آنها جبهه جنگ تضعیف میشود. شما صرفا با تهدید حضور R-37M میتوانید پلتفرم های پشتیبانی دشمن را صد ها کیلومتر عقب برانید، که یعنی عمق عملیاتی دشمن داخل سرزمین شما به همان نسبت تضعیف میشود. دیدیم که در جنگ 12 روزه یک تانکر اسرائیلی وارد حریم هوایی سرزمینمان شد تا به یک F-15 سوخت بدهد ... چنین موشکی میتواند تضمین کند که نه تنها داخل، بلکه تا صد ها کیلومتری حریم هوایی ایران هم برای چنین پلتفرم هایی نا امن شود. از بین بردن برتری دشمن در پلتفرم های نظارتی و فرماندهی و پشتیبانی، میتواند تاثیر مهمی در روند تداوم عملیات نیروی هوایی دشمن داشته باشد.

4/12

✒️#MH
📃@Cataphract1

💢2- در صورت خرید جنگنده نسل 5، شرایط برای میزبانی از آن مهیا نیست، و باید تا زمانی که در صورت خرید، اولین فروند از چنین جنگنده ای به ایران تحویل داده شود مقدمات را فراهم کرد

⚜️چقدر با وضعیت و تاریخچه نیروی هوایی شاهنشاهی ایران ( IIAF ) آشنایی دارید ؟ مطالعه این نیرو در دوران اوج توسعه اش درس های بسیاری برای ما دارد. در آن دوران، سرعت توسعه این نیرو به شکل بسیار زیادی سریع بود و با وجود اینکه ناوگانی بسیار جدید، مدرن و بزرگ تهیه شده بود، به نیرو ها بسیار فشار آورده میشد که ساعات پروازی ( هر خلبان ) را بالا نگه دارند. بالا نگه داشتن ساعات پروازی تحت فشار با پلتفرم جدیدی که هنوز مدت زیادی از عملیاتی شدن آن نگذشته بود همانا و نرخ سانحه بسیار بالا هم همانا ....

⚜️شاید شما با این صحبت ها موافق نباشید، اما وقتی یک فناوری یا محصول جدید وارد میشود، آن هم چیزی به این حساسیت، در ابتدا باید مدتی بگذرد تا آن فناوری یا محصول توسط کاربران به طور کامل "هضم" شود. این هضم شدن به هیچ وجه قابل Skip کردن یا عجله نیست.

⚜️چرا این بحث مطرح میشود ؟ چون وقتی بخش اعظم ناوگان شما نسل 3 است و بخش اعظم پرسنل شما هم با نسل 3 ها سر و کار داشته اند — و بپذیرید که نسل 4 های عملیاتی ما از نظر فناوری و پیچیدگی به نسل 3 نزدیکتر هستند تا نسل 4.5 — نمیتوانید به نسل 5 بپرید ! شاید بگویید Yak-130 آمده و خلبانان با آن آموزش میبینند پس مشکلی ندارند که با همان یاک-130 مستقیما برای فرضا Su-57 آموزش ببینند و آن هم برای کشور تهیه شود، اما شما وقتی حتی با فناوری ها و پیچیدگی های محصولی و کاربری نسل 4.5 هم آشنایی ندارید، چگونه میخواهید از پس نسل 5 بر بیایید ؟ شما حتی همان نسل 4.5 هنوز به دستتان نرسیده چه برسه که بخواهید آن را "هضم" کنید ... بعد توقع دارید به نسل 5 بپرید یا 4.5 و 5 را به موازات هم دنبال کنید ؟

⚜️بله همه ما قبول داریم که اینقدر در قدرت هوایی از رقبا عقب افتاده ایم که اگر در نسل 5 سرمایه گذاری نکنیم این شکاف بیشتر و بیشتر میشود، اما بهتر از این است که نسل 5 بیاید و در چند ماه اول چندین فروند تلفات به سوانح بدهیم !

⚜️بحث مطرح میشود که فرضا J-35A ( نسخه نیروی هوایی جنگنده ناونشین J-35 ) برای ایران بهتر است یا Su-57E ... این یک بررسی مفصل است؛ و از چند جنبه قابل بررسی است. ابتدا با مقایسه خود جنگنده ها شروع میکنیم. اگر توضیحات مورد اول را مطالعه کرده باشید میتوانیم بحث کنیم که Su-57 جنگنده سنگینتر و بزرگتری نسبت به J-35A است، که هم در ابعاد و هم در وزن و هم در موتور های آن مشهود است. جنگنده J-35A از دو موتور توربوفن نسل پنجم کلاس متوسط WS-19 با کلاس رانش 20,000 پوند فورس با پس سوز ( حدود 9-10 تن فورس ) بهره مند است، که در Su-57 این در حال حاضر دو موتور AL-41F-1 و در آینده بسته به صادرات یا سفارش خود روسیه از Izdeliye 177 ( دقت کنید 177 و نه 177S ) یا AL-51F-1 بهره مند خواهد بود؛ که به ترتیب با پس سوز 16 تن فورس ( AL-41F-1 و Izd. 177 ) و 19-19.5 تن فورس رانش ایجاد میکنند ( اطلاعات اخیر نشان میدهد رانش AL-51F-1 از اعداد پیشین که 18 تن فورس بود فراتر است ). همین اختلاف نشان دهنده اختلاف در کلاس عملیاتی است. اگرچه که Su-57 با جثه بزرگتر و موتور های بهینه برد زیادی فراهم میکند ( با موتور های اصلی اش در حد بیش از 4000 کیلومتر بدون پس سوز ) اما J-35A با ظرفیت سوخت کمتر موتور های کوچکتری دارد که در مجموع مصرف سوخت کلی اش خیلی کمتر میشود و با برد حدود 3000 کیلومتری اش اصلا ضعفی در این بحث ندارد. قابل توجه است که حمل داخلی سلاح درست است که وزن را بیشتر میکند، اما اثر صرف افزایش وزن تقریبا نسبت به افزایش مصرف سوخت ناشی از درگ خارجی ( نصب زیر بال ها ) قابل صرف نظر است و اثر سوء قابل توجهی در مقایسه با حمل خارجی نمیگذارد ( حدود 5-7% در پرواز سابسونیک در مقابل 30-40% برای حمل خارجی )؛ پس حتی با لود رزمی داخلی هم چه برای Su-57 چه برای J-35A چالش برد و شعاع رزمی مطرح نمیشود. در بحث سازه یک مورد قابل مطرح کردن است که شاید زیادی جزئی به نظر برسد ولی به نظر ما ارزش بیان شدن دارد : جنگنده Su-57 دارای ارابه فرود دماغه تقویت شده با دو چرخ است اما J-35A بر خلاف J-35 ( نسخه ناونشین ) ارابه فرود دماغه تک چرخ دارد. این میتواند یک معیار برای توانمندی عملیات از باند های ناآماده و زمین های سخت باشد، هر چند که شاید آنقدر هم مسئله جدی ای نباشد.

5/12

✒️#MH
📃@Cataphract1

⚜️در بحث لود داخلی تسلیحاتی، Su-57 دارای دو دهلیز جانبی ریشه بال برای موشک های کوتاه برد ( WVR ) است که J-35A چنین چیزی ندارد. علاوه بر این، دهلیز های داخلی اصلی هر دوی این جنگنده ها حدود 4.5 الی 4.6 متر طول دارند ( با وجود اینکه برخی گزارشات مدعی طول 7.3 متری یا همچین چیزی برای دهلیز های J-35 بودند، اما برنامه های Image Measurement چیز دیگری میگویند و روی حدود 4.5 متر متفق هستند )، که برای لود انواع تسلیحات تهاجمی از جمله موشک های کروز کفایت میکند. هر دوی این جنگنده ها با تسلیحات هوا به هوای میان برد مدرن ( در سمت چین PL-15 و در سمت روسیه R-77M ) قادر خواهند بود داخل هر دهلیز 3 تیر موشک بارگذاری کنند، که برای هر دو میشود در مجموع 6 موشک BVRAAM اما برای Su-57 به خاطر دهلیز های جانبی میشود + 2 WVRAAM. تنها تفاوت در این است که در J-35 دو دهلیز در کنار هم قرار دارند و در Su-57 دو دهلیز پشت سر هم قرار دارند. در بحث تسلیحات هوا به زمین، در حال حاضر برتری مطلق با چینی هاست و طیف بسیار گسترده ای از تسلیحات هوا پرتاب هدایت دقیق مدرن با انواع متد های هدایتی را برای صادرات عرضه میکنند. روسها تنوع کمتری در تسلیحات مدرن دارند اما ممکن است طی سالیان آینده این مسئله برطرف شود. ابعاد دهلیز ها اجازه میدهد که هر دوی این جنگنده ها 4 موشک کروز با ابعاد معقول ( قطر حدود 40 سانتی متر و طول کمتر از 4.5 متر ) را در دهلیز های داخلیشان حمل کنند. به عنوان مثال، در سمت روسها، میتوان به موشک های Kh-58UShK و Kh-59MK2 / Kh-69 یا موشک / بمب های سری Grom-E1 / E2 اشاره کرد.

⚜️در بحث اویونیک، جنگنده J-35A احتمالا در مجموع از نظر فناوری برتری داشته باشد و همچنین در System of Systems در یک رزم شبکه محور هم بتواند موثر تر یکپارچه شود و مفید تر ظاهر شود، اما مجددا Su-57 با وجود اینکه خودش قابلیت ایفای نقش به عنوان یک پلتفرم فرماندهی میدان نبرد را دارد، به دلیل عدم وجود گستره ای از بستر ها و المان ها و زیرساخت های رزم شبکه محور در روسیه، نمیتواند از تمام قابلیت های خود استفاده کند، اما همانند Su-35 استقلال عملیاتی بسیار بیشتری دارد. قابل توجه است که در بحث رادار، مجموعه N036 Byelka جنگنده Su-57 متشکل از یک رادار AESA بزرگ در دماغه، 2 رادار AESA پهلونگر در طرفین کابین، 2 رادار AESA در ریشه لبه حمله بال ها، و 1 آرایه AESA در پشت دم ( در حالت عادی برای جنگ الکترونیک ) میباشد؛ در مجموع 6 آرایه راداری با پوشش 360 درجه. تمام این آرایه ها چند منظوره هستند و میتوانند به عنوان مثال برای جنگ الکترونیک هم استفاده شوند. علاوه بر این، این رادار ها Multi-band هم هستند و طبق اطلاعات موجود قادرند در باند های X, S, L عملیات کنند. طبق گزارشات، در Su-57M ( نسخه نهایی Su-57 با ارتقای اویونیک و موتور های اصلی و ... ) رادار هم با یک رادار مدرن تر و توانمند تر تعویض خواهد شد. مجموعه یکپارچه جنگ الکترونیک این جنگنده L402 Gimalay نام دارد که قادر به اجرای هم عملیات های دفاعی و هم تهاجمی است. این جنگنده از یک مجموعه توزیع شده از سنسور های UV / IR هم بهره مند است که تحت نام 101KS- هستند؛ 101KS-P، 101KS-U / U02، و 101KS-V که به کل چیز دیگریست. مجموعه های 101KS-U و 101KS-P با پوشش 360 درجه در واقع مسئولیت MAWS ( سیستم هشدار تقرب موشک ) را عهده دار هستند، و همانند مثلا EO-DAS اف-35 قابلیت های چندگانه پیشرفته ارائه نمیدهند. 101KS-V هم در واقع همان سامانه IRST ( Infra-Red Search & Track ) این جنگنده است که از فناوری آشکارساز های QWIP ( Quantum Well Infra-red Photodetector ) استفاده میکند که به آن توانایی تفکیک کنتراست های حرارتی پایینتر در فواصل بیشتر را میدهد و حتی میتواند مقابل جنگنده های پنهانکار هم موثر واقع شود. از J-35A اطلاعات خیلی زیادی موجود نیست جز اینکه این جنگنده به نسبت جثه خود دارای رادوم و رادار AESA تقریبا بزرگی است ( بزرگتر از دماغه F-35 اما طبیعتا نه به اندازه Su-57 ) و در تلفیق با فناوری رادار های AESA هوا پایه چین میدانیم که این به معنی توانمندی عملیاتی بسیار قابل توجهی است.

6/12

✒️#MH
📃@Cataphract1

... همچنین دارای یک سامانه EOTS مشابه جنگنده F-35 ( احتمالا مدل EOTS-89 شرکت A-Star پکن ) در داخل یک غلاف کریستالی زیر دماغه است که قابلیت های بسیاری هم علیه اهداف هوایی و هم علیه اهداف زمینی فراهم میکند. شرکت سازنده سالها پیش در کاتالوگ های محصولی خود مدعی برد 150 کیلومتری در مقابل بمب افکن B-2 از رو به رو و 110 کیلومتری علیه F-22 از رو به رو بود که در صورتی که این محصول واقعا بتواند به این قابلیت های عنوان شده برسد میتواند مقابل جنگنده های پنهانکار هم برتری وضعیتی خوبی بدهد. قابل توجه است که این سامانه ها هم روی J-20 و هم روی J-35 موجود هستند. ( ادامه بخش آخر پست قبل )

⚜️مورد دیگر بحث استفاده و تعامل با پهپاد های اصطلاحا Loyal Wingman و Collaborative Combat Aircraft است، که چینی ها سالهاست این موارد را توسعه داده و حتی عملیاتی کرده اند و بسیار پیشرو هستند، در حالی که روسها با وجود اینکه به فناوری های کلیدی ضروری رسیده اند هنوز محصول آماده ای در این بخش ندارند و احتمالا تا نسخه بدون سرنشین جنگنده Su-75 Checkmate صبر میکنند. شاید هم پروژه دیگری در کار باشد. به هر صورت، پروژه روسها برای توسعه این فناوری پهپاد S-70 Okhotnik بوده است که چینی ها معادل آن یعنی GJ-11 / GJ-21 را هم در نیروی هوایی و هم هوانوردی دریایی عملیاتی دارند. در صورت استفاده از مفهوم CCA، شما میتوانید تعداد زیادی پلتفرم بدون سرنشین داشته باشید که تحت کنترل جنگنده های سرنشین دار هستند، و میتوانند جلوتر از جنگنده شما به شناسایی منطقه، درگیری با اهداف، اخلال و جنگ الکترونیک و مسائلی از این دست بپردازند و بازوان جنگنده را بلند کنند. مزایای رزم شبکه محور ...

⚜️مورد دیگر که طی سال اخیر مطرح شده است، توسعه یک نسخه دو سرنشین از جنگنده Su-57 تحت نام Su-57D است ( که روسها پیشنهاد تولید مشترک آن را به هند دادند اما ممکن است بدون نیاز به هند هم آن را بسازند ) که J-35A نه تنها چنین گزینه ای ندارد بلکه نباید هم داشته باشد چرا که نسل پنجم دو سرنشین چینی ها J-20S است.

⚜️تنها بحث باقی مانده در مقایسه این دو، بحث نرخ تولید و تحویل و پشتیبانی است. در حال حاضر ظرفیت تولید KnAAZ برای جنگنده های Su-57 فرقی با Su-35 ندارد و هر دو حدود 20 فروند در سال هستند. تلاش هایی برای افزایش نرخ تولید / اسمبلی وجود دارد اما ممکن است فوری به بار ننشیند و سالها زمان ببرد، اما آن موقع هم بعید است به بیش از حداکثر 30-40 فروند در سال برسد. باید دید الجزایر Su-57 ها یخود را با چه زمان بندی ای تحویل میگیرد؛ چرا که میدانیم اولین دو فروند Su-57E الجزایر تابستان امسال به این کشور تحویل داده شده اند. در مقابل، شنیانگ احتمالا به نرخ تولید سالانه بیش از 20 فروند در LRIP ( تولید نرخ پایین اولیه ) رسیده که طی سالیان آینده رشد جهش وار خواهند کرد و هر چند که بعید است به 120 فروند در سال J-20 برسند اما ممکن است بسیار زود به 60+ فروند در سال برسند. از آنجایی که فعلا هواپیمابر های بعدی چین راه زیادی تا ورود به خدمت دارند، احتمالا بعد از تکمیل وینگ هوایی Fujian ( اگر همین الان تکمیل نباشد ) تعدادی به مراکز آموزشی هوانوردی دریایی میدهند تا به آموزش خلبانان و حفظ آمادگی بپردازند و تا زمانی که نیاز به تولید برای اسکادران های ناونشین بعدی ایجاد شود نرخ تولید به نسخه A برای نیروی هوایی اختصاص یابد. این یعنی حتی اگر چینی ها در آن زمان یک ششم ظرفیت تولید را هم به ما اختصاص دهند میشود بیش از سالی 10 فروند. باید دید اگر قرارداد J-35A پاکستان نهایی شود، زمان بندی تحویل این جنگنده ها به پاکستان به چه شکل خواهد بود تا بتوان برای تحویل به مشتریان صادراتی معیاری برای مقایسه داشت. یکی از مزایای خرید J-10C برای ایران، همین ورود بستر فنی و تکنولوژیک چین برای تداوم همکاری در زمینه جنگنده نسل 5 است.

⚜️به هر صورت، هر خریدی که صورت گیرد باید توجه کرد که تا زمانی که سالها کاربر ناوگان به نسبت بزرگی از جنگنده های نسل 4.5 ( قطعا خیلی بیشتر از تنها 48 فروند Su-35 ) نباشیم و به "فرهنگ رزم نوین هوایی" و "هضم فناوری" و "بستر سازی" نرسیم، جنگنده نسل 5 جدید تنها برای ما مانند ابزاری خواهد بود که بلد نیستیم از آن استفاده کنیم. پس اگر همین امروز هم نام ایران به لیست مشتریان هر یک از این دو جنگنده اضافه شود، تا زمانی که آنها به ایران تحویل داده شوند وقت داریم خودمان را با نیاز ها وفق دهیم وگرنه باخته ایم.

دادن جنگنده نسل 5 به نیرویی که نه تجربه رزم هوایی نوین دارد نه با مفاهیم و تعاریف و المان ها و ابزار های رزم هوایی نوین آشنایی دارد نه زیرساخت رزم هوایی نوین دارد و نه قابلیت پشتیبانی از پلتفرم های رزم هوایی نوین را دارد، مانند دادن یک لانچر موشک بالستیک به سپاه ساسانی در جنگ های بیزانس است !

7/12

✒️#MH
📃@Cataphract1

💢3- در نیاز فوری و این وضعیت نرخ تحویل، آیا خرید هر جنگنده و پلتفرمی که دستمان به آن میرسد به موازات هم و به طور همزمان منطقی و عقلانی است ؟ گزینه ها چیستند ؟ به فرض جلب رضایت فروشندگان، به چه چیز هایی باید توجه کرد تا این کار به شکل موثر و بهینه صورت بپذیرد و چالش های پیش رو چه خواهند بود ؟

⚜️خودتان از وضعیت نرخ تولید و تحویل جنگنده های روسی آگاه هستید. اسنادی که به تازگی منتشر شده بود صحبت از تحویل 16 فروند جنگنده Su-35 به ایران در بازه 2025 تا 2027 میکرد، که به طور متوسط میشود 6 فروند در سال ... در حالی که نرخ تحویل Su-35 در خط تولید KnAAZ حدود تنها 20 فروند در سال است. یعنی با وجود اینکه روسها بیش از 30% از کل ظرفیت خروجی سالانه Su-35 خود را به ایران اختصاص داده اند، باز هم زمان به ضرر ماست ! در مواجهه با این مشکل چند مسیر و راه حل قابل پیگیری وجود دارد ...

⚜️اگر خاطرتان باشد، قبلا توضیح دادیم که عامل محدود کننده روسها در نرخ تولید جنگنده ها زنجیره تامین اجزاء و قطعات و آلاتشان نیست، بلکه صرفا ظرفیت خط اسمبلی است. اگر الان، چند سال پیش میبود و ما در عجله خاصی نمیبودیم احداث یک تاسیسات داخلی که مستقیما کیت ها در ایران سر هم شوند ( یا حتی همزمان اینجا و آنجا ) و به مرور قطعات و اجزاء سازه ای که میتوان داخل ایران تولید کرد هم بومی سازی شوند، قطعا گزینه خیلی خوبی میبود چرا که تاسیسات ما میتوانست متمرکز روی یک تایپ باشد و پس از دو-سه سال به نرخ بالاتری برسد. خط Su-30MKI در اختیار HAL هند تجربه موفقی در این زمینه دارد : این مجموعه در ابتدا کیت هایی به شکل CKD دریافت و اسمبل میکرد ( 26 فروند ) تا زمانی که مجوز تولید تحت لیسانس از روسیه دریافت کرد ( از 2004 ) و اجزاء فیوزلاژ، بال و سایر اجزاء سازه ای ایرفریم را در مجتمع Nashik اسمبل میکرد. در توافق با روسیه HAL برای 140 فروند سفارش دریافت کرد. موتور های AL-31FP هم در مجتمع Koraput ساخته میشدند. از 2007 این نرخ شدت گرفت و به 10-14 فروند در سال رسید که پس از آن بود که HAL فرایند های فراوری مواد خام، فورج، ماشین کاری و اسمبلی اجزای اصلی سازه ای را فراهم سازی کرد. به هر حال در این برنامه بیش از 400 تامین کننده هندی برای ~6,000 قطعه و کامپوننت دخیل بودند. تا 2012 کار خوب پیش رفت، بعد یک وقفه چند ساله ایجاد شد تا 2017 که 8 فروند و 2018 به بعد دوباره 16-10 فروند و 2021 هم حداکثر نرخ کل یعنی 30 فروند پایان کار بود. پس از چندین سال وقفه، از 2024 دوباره قرار شده این مجموعه 12 فروند دیگر Su-30MKI بسازد و تحویل بدهد، که احتمالا تا 2028 تکمیل نخواهد شد. باید توجه داشت که HAL در زمان هایی که تولید نداشته بیکار نبوده و بیش از 200 فروند از همین هواپیما ها را تعمیر و اوورهال کرده و به خدمت بازگردانده است. نتیجتا این فرایند با زمان بندی درست سفارشات و پیوستگی درست میتواند بسیار مفید و موثر باشد و اگر ما هم میتوانستیم در صورت سفارش زودتر تا امروز به 16 فروند "در سال" برسیم میتوانستیم یک حرفی برای گفتن داشته باشیم و اصلا این بلا سر امنیت ملی کشور نمی آمد.

⚜️به هر شکل در صورتی که در زمان درست به شکل درست انجام میشد ( فرضا داستان های 2016 سردار دهقان وزیر دفاع و مذاکرات خرید Su-30SM با حق تولید تحت لیسانس در ایران که در جریان حواشی آن هستید ) ما میتوانستیم تا امروز تعداد قابل توجه و مناسبی جنگنده مدرن در نیروی هوایی خودمان داشته باشیم — که نداریم.

8/12

✒️#MH
📃@Cataphract1

⚜️بحث سر Su-30SM شد ... یکی از گزینه های دیگر برای سفارش به موازات Su-35 ( که البته اگر امروز سفارش بدهید شاید دیر هم باشد ) همین Su-30SM یا SM2 به شکل شخصی سازی شده باشد. خط تولید Su-30 ها در مجتمع Yakovlev در ایرکوتسک توانایی تامین Su-30 ها را به طور ساده تری دارد ( نسبت به 35 )، و در ادوار گذشته ( حوالی 2013 ) به سادگی تا بیش از 35-40 فروند Su-30 به علاوه 20-30 فروند Yak-130 بوده است ( به گفته Oleg Damchenko مدیر عامل وقت این تاسیسات ). اکنون هم احتمالا بخش عمده ظرفیت تولید Yak-130 ها برای سفارشات خودمان است، و نمیدانیم دقیقا در طول 2025 چه تعداد Su-30 به خود نیروی هوایی / هوانوردی دریایی روسیه تحویل داده شده است؛ اما با این وجود در شرایط اضطراری فعلی که باید از هر منبعی به فکر تامین جنگنده بود، پلتفرم Su-30 که اشتراکات بسیاری هم با Su-35 دارد ( به طور خاص Su-30SM2 که قابلیت های شدیدا بهبود یافته دارد ) بسیار گزینه مطلوبی برای خرید به موازات آن است. در صورت امکان شخصی سازی در سفارش این جنگنده ها یک مورد اساسی درباره موتور وجود دارد که برای یکپارچه سازی موتور آنها و همچنین ارتقای بسیار شدید قابلیت های آنها خوب است که موتور Izdeliye 177S برای نصب روی هر دوی آنها خریداری شود تا هم از نظر لجستیکی به یکپارچگی کمک شود و هزینه ها و پیچیدگی های ناشی از تنوع کاهش یابد، و هم به دلیل عمر عملیاتی بسیار بیشتر این موتور ها ( TBO برابر با 6000 ساعت، سه برابر AL-31F ) آمادگی رزمی ناوگان و هزینه های تعمیر و نگهداری بسیار کاهش یابد، و هم به دلیل مصرف ویژه سوخت ( SFC ) پایینتر این موتور ها هزینه های پروازی کاهش یافته و برد پروازی افزایش یابد ( اختلاف 0.67 با 0.79 واقعا اختلاف کمی نیست ).

⚜️طبیعتا گزینه دیگر در این بحث J-10C / CE است، که انتخاب بسیار مطلوبی است و مزایای بسیار زیادی را هم با خود به همراه می آورد؛ از جمله طیف بسیار گسترده ای از تسلیحات پیشرفته هوا به هوا و هوا به زمین / سطح، اویونیک پیشرفته، رزم شبکه محور و ... ، و همچنین با وارد کردن زیرساخت و پایه و اساس جنگنده های نوین چینی، بستر ساز خرید های احتمالی آینده از چین ( مثلا J-35A ) خواهد بود. مورد آخر خیلی مهم است، چون اگر در بلند مدت به آن نگاه کنیم، در بحث مقایسه بین Su-57 و J-35A، جنگنده چینی آینده دار تر است و بهتر است به سمت آن حرکت شود ( نرخ تولید خیلی بالاتری هم خواهد داشت ) چرا که در بحث پلتفرم های پشتیبانی و اطلاعاتی و فرماندهی هوابرد هم چینی ها برتری مطلق را در اختیار دارند، و شانس اینکه بتوان از چین آواکس خرید بسیار بالا است. در این شرایط چین به طور کلی و در مقیاس کلان انتخاب عقلانی تری خواهد بود و فراتر از مقایسه "جنگنده با جنگنده" است. خیلی ها حتی در خود نیروی هوایی ارتش به جنگنده Su-57 علاقمند هستند، و به عنوان یک جنگنده نسل 5 کلاس سنگین شاید مزایای بسیاری هم به J-35A فراهم کند، اما با دیدگاه System of Systems و جایگاه جنگنده در رزم کلان که بنگرید، متوجه میشوید که انتخاب درست برای سرمایه گذاری، چینی ها هستند. باید توجه داشت که صد البته انتخاب بین این دو گزینه پارامتر ها و پیچیدگی های بسیاری دارد ( از شرایط سیاسی تا زیرساخت و بودجه و زمان بندی و تسهیلات و پشتیبانی و ... ) و تصمیمی نیست که بتوان در یک پاراگراف گرفت. انتخاب بین Su-57 و J-35A به عنوان پلتفرم نسل 5 آینده بحث بسیار مفصلی — شاید ساعت ها — در جلسات ستاد نیروی هوایی ارتش میطلبد.

9/12

✒️#MH
📃@Cataphract1

⚜️جنگنده J-10CE طبق تجربه پاکستان، نرخ تحویل صادراتی بسیار سریعی دارد و از لحظه بستن قرارداد تا آغاز تحویل ها هم به نسبت مدت زمان کوتاهیست. اینطور که به نظر میرسد چین دیگر J-10C سفارش نمیدهد و تقریبا تمام ظرفیت خط تولید معطوف به تولید صادراتی است که به نفع کشور هایی مثل ایران خواهد بود. این جنگنده با خود یک "درک و فهم جدید" از رزم هوایی به میدان می آورد، و اگر همراه اقلامی مانند AWACS تهیه شود، ممکن است حتی از پلتفرم های مستقل تر مانند Su-35 ( پیشتر توضیح دادیم که استقلال یعنی چه ) هم بسیار موثر تر واقع شود کما اینکه در درگیری هند و پاکستان خود را اثبات کرد. الان دیگر بحث بین Su-35 و J-10C نیست چرا که Su-35 در دست تحویل است اما بحث سر خریداری J-10C به عنوان یک پلتفرم موازی میتواند مزایای فراوانی داشته باشد هم در بحث پر کردن کمیت و هم در بحث عملیات؛ اما شرط این ماجرا این است که جنگنده های با مبدأ های متفاوت ( روسی - چینی ) بتوانند تحت یک شبکه با سامانه های پدافندی و ... بومی ( یا غیر بومی ) به شکل یکپارچه به عملیات بپردازند و برای ارتباط با یکدیگر ( اشتراک اطلاعات و IFF و مخابرات و ... ) مشکل نداشته باشند. درباره Izdeliye 177S بحث کردیم، از آنجایی که J-10 ها هم قبلا با AL-31FN3 تولید میشدند، و UEC روسیه میگوید هر پلتفرمی که از AL-31F / AL-41F استفاده میکرده خواهد توانست از Izdeliye 177 ها استفاده کند، خوب است که در صورت تهیه این موتور برای Su-35 / Su-30 ها، برای J-10CE ها هم همین موتور تامین شود تا مجددا اشتراک حداکثری بین ناوگان برقرار شود. علاوه بر این، باید دید آیا روسها خواهند گذاشت تسلیحات چینی و بومی با جنگنده هایشان منطبق شوند یا خیر چرا که بدون R-77M ( که گفتیم احتمالا برای صادرات موجود نباشد )، مسلم است که تا وقتی PL-15 موجود باشد کسی به R-77-1 نگاه هم نخواهد کرد ! اگر شما بتوانید ویژگی های مثبت سلاح چینی با پلتفرم روسی را با هم ترکیب کنید، خودش سوای از R-37M یک تقویت بزرگ خواهد بود.

⚜️گزینه دیگر که با J-10CE در یک راستا است ( و قطعا عده کثیری مخالف خواهند بود ) JF-17 Block III Thunder است. این جنگنده تقریبا تمام طیف تسلیحاتی J-10C و تمام مزایای آن از شبکه محوری و ... را در خود دارد، اما از نظر هزینه ( چه هزینه خرید چه هزینه های جاری ) بسیار ارزان تر از تمام جنگنده های دیگر این لیست است، آن هم به این دلیل است که پلتفرم بسیار سبک تری است. با این وجود، میتواند تحویل سریعی داشته باشد و در ترکیب با پلتفرم AWACS و رزم شبکه محور همانقدر موثر باشد که J-10C موثر است — یعنی موثر تر از Su-35 و Su-30 ! انتظارش را ندارید ... اما رزم شبکه محور واقعا همینقدر در میدان جنگ تاثیر گذار است، و در مقابل، سلب کردن آن از دشمن هم همینقدر تاثیر گذار ... البته باید توجه داشت که تاندر به همین دلیل کوچکتر و سبکتر بودن، برد عملیاتی کمتری نسبت به سایر پلتفرم های مطرح دارد، هر چند که همچنان لود رزمی خوبی را امکان پذیر میسازد ( به لطف پایلون های دو تایی PL-15 ).

⚜️نتیجتا با کمی بهینه سازی در پلتفرم ها برای افزایش اشتراکات، شاید حتی انتقال فناوری و بستر سازی تولید سریع برخی قطعات برای بومی سازی سریع بخش مهم زنجیره پشتیبانی بتوان خرید همزمان چند پلتفرم برای افزایش نرخ تحویل فوری را به طور منطقی توجیه کرد. اما چالش های بسیاری این وسط وجود دارد. بحث پرداخت فقط بخش کوچکی از مشکل است. قرارداد های نظامی همواره قسط بندی میشوند و اینگونه نیست که شما قرار باشد تمام مثلا 10 میلیارد دلار یک قرارداد تسلیحاتی را همان ابتدا در پیش پرداخت بپردازید، بلکه زمان بندی پرداخت ها در زمان های مشخص از پیش توافق شده و مطابق با برنامه ریزی تکمیل قرارداد از طرف فروشنده مقرر میشوند. اما چالش های بسیار باقی میمانند. آیا روسها حاضر به تامین موتور مورد نظر ما ( Izd. 177S ) خواهند شد یا قادر به آن خواهند بود ؟ آیا روسها حاضر به تامین قطعات یدکی و پشتیبانی سریع کافی برای عملیاتی نگه داشتن ناوگان خواهند شد ؟ آیا روسها حاضر به فروش تسلیحات کلیدی همانند R-37M خواهند شد ؟ آیا روسها حاضر به موافقت با انطباق تسلیحات بومی و چینی با جنگنده های ساخت روسیه خواهند شد ؟ آیا در حالت ایده آل روسها حاضر به تحویل کیت به ایران برای اسمبلی سریعتر در کنار تداوم اسمبلی سفارشات ما در خطوط اسمبلی خودشان ( KnAAZ و Irkutsk / Yakovlev ) خواهند شد ؟ آیا روسها و چینی ها حاضر به نصب موتور روسی مورد اشاره ( Izd. 177S ) خواهند شد ؟

10/12

✒️#MH
📃@Cataphract1

و نهایتا،

💢4- جنگنده دست دوم؛ آری یا خیر ؟ ارزیابی ای از گزینه ها، مزایا و معایب؛ فرصت ها و چالش ها

⚜️حتما شنیده اید که مدت ها صحبت سر تهیه جنگنده های MiG-29 دست دوم از روسیه است. عمدتا صحبت حول نسخه خاصی مطرح میشود : MiG-29SMT. این جنگنده به اسم پیشرفته ترین ارتقای روسی روی این جنگنده است، که راه تشخیص آن هم برآمدگی بزرگ پشت کابین است که مخزن سوخت است و برد آن را به شکل چشمگیری نسبت به حالت پایه افزایش داده است. به گفته سازنده، MiG-29SMT هم میتوانسته به شکل نوساز ساخته شود هم روی فروند های موجود، که البته لازم به ذکر است که خود روسها تعداد زیادی از آن نداشتند و ارتقای بقیه ناوگان هم به دلیل خستگی و خوردگی سازه "غیر به صرفه" تشخیص داده شده و پیگیری نشده است. تا سال 2024، مجموعا تنها 108 فروند MiG-29 از تمام نسخه ها در خدمت مجموع نیروی هوایی و هوانوردی دریایی روسیه بوده است که نیروی هوایی داشته به مرور آنها را از خدمت خارج میکرده و خاندان فلنکر تقریبا تمام MiG-29 ها را بازنشسته کرده اند، و اکنون میگ-29 تقریبا تنها در هوانوردی دریایی روسیه و معدود جا های دیگری یافت میشود. نتیجه آنکه تعداد زیادی از جنگنده هایی که تا همین چند سال پیش فعال بودند ( حدود 260 فروند ) حالا دیگر فعال نیستند و شاید تعداد زیادی از آنها در مدت زمان نسبتا کوتاهی قابلیت بازیابی و فروش داشته باشند.

⚜️باید بگوییم که به طور کلی و ذاتی و ماهیتی پلتفرم، میگ-29 جنگنده خوبی نیست، و اگر داستان خرید آن صحت داشته باشد صرفا برای پر کردن کمیت و شلوغ کردن آسمان است. در دوران خودش و در یک ساختار فشرده و چند لایه در نیروی دفاع هوایی شوروی، با پشتیبانی رهگیر های سطح بالای دیگری و پدافند زمین پایه، این جنگنده قادر بود نقش رهگیر کوتاه برد دفاع نقطه ای را به خوبی ایفا کند و ضعف نشان ندهد، اما ایران هیچکدام از آن ساختار ها را ندارد و نقش رهگیر دفاع نقطه ای هم دیگر به کل منسوخ شده و در تعریف امروزی جایی ندارد. طبیعتا این جنگنده ها بدون ارتقای قابل توجه قابلیت شبکه محوری و ... هم نخواهند داشت و در بهترین وضعیت MiG-29SMT ها تنها کاکپیت دیجیتال خواهند داشت که تعداد آنها هم بیشتر از 20-30 فروند نبوده است. البته روسیه SMT را برای صادرات نیز عرضه میکرده و به عنوان مثال همین نیروی هوایی یمن هم قبل از آغاز جنگ داخلی و سپس حمله ائتلاف عربی، تعدادی از این نسخه را در اختیار داشت که بیشترشان همان ابتدای جنگ در حملات هوایی ائتلاف عربی روی زمین هدف قرار گرفتند. در دهه 2000، روسیه 28 فروند MiG-29SMT به الجزایر تحویل داد اما الجزایر آنها را پس فرستاد، که در سالیان بعد به خود نیروی هوایی روسیه تحویل داده شدند ( الجزایر به جای آنها MiG-29M / M2 سفارش داد و تحویل گرفت ). حتی در این نسخه هم، همچنان این جنگنده رادار خوبی ندارد و بردش همچنان زیاد نیست و برای همین معمولا حداقل یک مخزن سوخت خارجی زیر بدنه و گاهی اوقات دیگر تا 3 مخزن سوخت خارجی حمل میکند. این جنگنده نه تعداد هاردپوینت های زیادی دارد و نه پیلود زیادی، و یک جنگنده کلاس متوسط است ( این کجا و بقیه کجا ). تنها مزیت این جنگنده همچنان چالاکی و مانور پذیری و HMSD + R-73M است. برای ما در این وضعیت به خصوص، این جنگنده یک قابلیت بیشتر به همراه می آورد که آن هم همان R-77-1 نسخه عادی به عنوان سلاح هوا به هوای میان برد است، که در کشور ما هنوز سلاح هوا به هوای میان برد هدایت فعال راداری استانداردی با ابعاد و وزن معقول وجود ندارد. ایران از قبل کاربر میگ-29 بوده، و توانایی مدیریت ناوگان و پشتیبانی از آنها را تا حد قابل توجهی دارد، و از نظر لجستیکی این انتخاب انتخاب معقولی است. نهایتا بسیار مهم است که اخبار چقدر درست هستند، ایران چه تعداد از چه نسخه ای تهیه کرده و چقدر تحویل گرفته است. در حداقل ترین حالت، این جنگنده ها اگر واقعا هم اکنون تحویل گرفته شده باشند و در حال عملیات باشند، میتوانند به افزایش تعداد و گستردگی سورتی های CAP ما در امتداد مرز های غربی کمک شایانی کنند. در شرایط جنگی هم، لا اقل میتوانند تضمین کنند که پهپاد به آن عظمت راست راست وسط آسمان شما ول نچرخد !
⚜️علاوه بر روسیه، بلاروس نیز تعدادی MiG-29 در انبار های خود دارد که در وضعیت غیر عملیاتی اما رزرو هستند، و میتوانند در مدت زمان کوتاه برای خدمت آماده شوند. ازبکستان هم تعدادی دیگر MiG-29 در انبار های خود داشته که شاید قابل خرید باشند.

11/12

✒️#MH
📃@Cataphract1

⚜️در سالیان اخیر، قزاقستان درست در پاییز دو سال پیش 117 فروند جنگنده قدیمی خود از سری های MiG-31، MiG-29، MiG-27 و Su-24 را با قیمت های خیلی پایین به حراج گذاشت، که به گفته نیروی هوایی قزاقستان هیچکدام نه در شرایط عملیاتی بودند و نه احیای آنها به صرفه بود. وضعیت جوری خراب بود که گفته شده بود حتی استفاده به عنوان انبار قطعه هم امکان پذیر نیست، و شرط فروش نیروی هوایی قزاقستان "اسقاط در محل" بوده است. پس اگر به این گزینه فکر میکردید، این گزینه هم وجود نداشته.
⚜️علاوه بر اینها، شاید در سایر نقاط دنیا هم پیدا شوند کشور هایی که بخواهند از شر میگ-29 های خود خلاص شوند. تازه فقط میگ-29 هم نیست؛ "ممکن است" کشور هایی باشند که بخواهند فرضا پلتفرم های Su-27 و ... خود را هم بفروشند ( بنا به هر دلیلی ).

⚜️قابل توجه است تلاش برای تهیه جنگنده های دست دوم توسط ایران تجربه جدیدی نیست؛ به عنوان مثال میگ-29 های مولداوی که دهه ها قبل برای فروش گذاشته شده بودند و آمریکا برای اینکه دست ما به آنها نرسد خودش همگی آنها را خرید ....

⚜️گزینه دیگری که برای ایران موجود بود اما طبق اطلاعات واصله به طرز عجیبی انجام نشد، جنگنده های J-10B مورد MLU قرار گرفته ( Mid-Life Upgrade برای J-10B آن را به سطحی تقریبا مشابه J-10C رسانده است به نحوی که اویونیک مشابه است، توانایی پذیرایی از تمام طیف تسلیحاتی جدید را دارد و شاید حتی موتور هم تعویض شده باشد ) نیروی هوایی چین بود. حدود 60 فروند J-10B ساخته شده بودند که طی چند سال اخیر مورد MLU قرار گرفته بودند. اطلاعات واصله میگویند با وجود موافقت چین برای تامین این جنگنده ها به ایران در یک زمان بندی 9 ماهه ( برای آموزش خلبانان و پرسنل )، مورد پذیرش ایران واقع نشده است ! ... مدتی پس از آن، گزارش شد که اندونزی در حال در نظر گرفتن خرید تعدادی J-10 دست دوم از چین است که همان J-10B MLU ها بودند ...

⚜️برای جمع بندی، جنگنده های دست دوم ( به جز J-10B MLU ) شاید از نظر قابلیت به توانمندی جنگنده های جدید نباشند، اما برای پر کردن کمیت در مدت زمان کوتاه مناسب هستند. پلتفرم میگ-29 پلتفرم آشنایی است و هر چه در توانمندی ضعف داشته باشد از این منظر که ایران سه دهه کاربر آنها بوده و آشنایی نسبی با آنها در کشور وجود دارد برای ما مزیت دارد. اما باید دقت کرد که پلتفرم هایی که ممکن است میل به خریدشان وجود داشته باشد نباید عمر سازه شان از یک حدی بیشتر باشد که بخواهد برای خودمان درد سر درست کند و باید حد مشخصی از سلامت و آمادگی را داشته باشند، که البته این مسئله ای بدیهی است که قطعا به آن توجه کافی خواهد شد.

12/12

پایان

✒️#MH
📃@Cataphract1

منابع اوکراینی گزارش میکنند که روس‌ها موتور گازی های عزرائیل ساخت خودشان را به سمت ۱۰۰ کیلوگرم سر جنگی بردند.


@RedLionCorps

شلیک از فاصله باورنکردنی 1.1 کیلومتر به بطری نوشابه با تفنگ ایرانی نخجیر3 کالیبر 270

منبع

🇮🇷📝 @defence_news 📝🇮🇷