اگر با Nodejs کار میکنید قطعا اسم Deno رو هم به عنوان یک Runtime رقیب میشناسید.
به تازگی نسخه 1.28 این Runtime منتشر شد.

حالا چنل یوتیوب رسمی Deno در یک لایو استریم قرار هست راجع به ویژگی های جدید این نسخه صحبت کنن

https://www.youtube.com/live/5tUDSrnHFPk?si=xg5BpMhSti4PlbMl

نسخه LTS جدید برای NodeJs منتشر شد.
بزودی لیستی از ویژگی های این نسخه در اینجا خواهم گذاشت.
اگر هم دوست دارید میتونید خودتون برید بخونید.

https://nodejs.org/en/blog/release/v20.9.0

یکی از مشکلاتی که Node داشت و Deno سعی بر حل آن بود امنیت اجرای پکیج های 3rd party بود که اگر پکیجی بخواهد کارهایی از قبیل دسترسی به network یا خواندن و نوشتن دیتا روی disk انجام دهد شما باید به عنوان developer تایید کنید و اجازه دسترسی بدهید.
و حالا در Node 20 LTS شاهد این موضوع هستیم که تیم توسعه دهنده این ويژگی رو به صورت آزمایشی در Node پیاده سازی کردند که باعث امیدواری زیادی هست.

// fileread.js
import { readFileSync } from "fs";
const content = readFileSync("myfile.txt");
console.log(content);

حالا شما اگر فایل fileread.js رو اگر با کامند

node fileread.js

به صورت معمول استفاده کنید همه چیز طبق روال قدیم اجرا خواهد شد.
ولی اگر بخواهید از این ویژگی استفاده کنید حتما باید برنامه خود را با flag

--experimental-permission

اجرا کنید.

node --experimental-permission fileread.js

حالا با اجرای fileread با این flag شما با ارور زیر مواجهه خواهید شد که در بخش توضیحات ارور میگه برنامه شما در حال تلاش برای خواندن فایل از روی دیسک است و دسترسی به خواندن فایل از روی سیستم نیاز است.

node --experimental-permission fileread.js                    
node:internal/modules/cjs/loader:178
  const result = internalModuleStat(filename);
                 ^

Error: Access to this API has been restricted
    at node:internal/main/run_main_module:23:47 {
  code: 'ERR_ACCESS_DENIED',
  permission: 'FileSystemRead',
  resource: '/home/imanhpr/Desktop/sandbox/nod/fileread.js'
}
Node.js v20.9.0

حال برای دادن مجوز های لازم به برنامه میتوانید از این کامند استفاده کنید تا برنامه شما دسترسی به خواندن فایل داشته باشد.

node --experimental-permission --allow-fs-read='*' fileread.js 

این ویژگی امنیت پروژه های شما رو تا حدود زیادی بالاتر میبرد و به پکیج های نصب شده توسط npm اجازه ارسال اطلاعات بدون دسترسی نمیدهد و درصورتی که پکیج مخربی نصب کنید به سرعت متوجه خواهید شد.

یکی دیگر از قابلیت های بسیار خفن Node 20 LTS که باز هم الهام گرفته از Deno هست، ایجاد Single executable applications هست. یعنی دیگر شما نیازی نیست که حتما node روی سیستم نصب داشته باشید برای اجرای برنامه های nodejs و میتونید با ایجاد یک فایل executable ( به عنوان مثال فایل های .exe در ویندوز ) برنامه خودتون رو به راحتی منتشر کنید.
البته این ویژگی نیز دوباره به صورت Experimental اومده و هنوز خیلی محدودیت هایی دارد ولی خب در آینده یکی به عنوان یک ویژگی خیلی خوب node میشه ازش نام برد. در حال حاظر فقط میتوان به صورت پیشفرض از Std خود node استفاده کرد یعنی دسترسی به پکیج های npm به صورت پیش فرض نداریم ( میتونیم اضافه کنیم و در پست های بعدی آموزشش رو حتما خواهم گذاشت)
اگر خودتون دوست دارید جزیات بیشتر رو ببینید اینجا میتونید برسی کنید.
https://nodejs.org/api/single-executable-applications.html#single-executable-applications

آموزش ویدیویی حتما راجع به این میزارم براتون.
موفق باشید همگی👍

تغییر دیگری که در NodeJs 20 LTS شاهد هستیم Stable شدن Test runner خود Node هست که بنظرم خیلی بهتر از پکیجی مثل Jest هست. البته vitest خیلی قوی عمل کرده من خودم vitest رو داخل چند پروژه استفاده کردم و واقعا قدرتمند بود. این دو پکیج رو در حال حاظر نمیتونم مقایسه کنم ولی در آینده قطعا از Test Runner خود Node در یک پروژه استفاده خواهم کرد.
اگر قصد یادگیری unit test نوشتن دارید پیشنهاد میکنم یا از vitest یا همین پکیج استفاده کنید و سمت jest نرید چون مشکلات خیلی زیادی داره و ممکنه ساعت ها اذیت کنه شما رو مخصوصا با type noscript.
به عنوان مثال فایل main.js

export function sum(input) {
  return input + 2;
}

export function minus(input) {
  return input - 2;
}

حال تست های مربوط به خودمون رو داخل فایل زیر قرار میدهیم. test/main.spec.js

import assert from "assert";
import { describe, test } from "node:test";
import { sum } from "../main.js";

describe("Check Sum Function.", () => {
  test("Sum 2 + 2 = 4", () => {
    const result = sum(2);
    assert.strictEqual(result, 4);
  });
  test("Sum 4 + 2 == 6", () => {
    const result = sum(4);
    assert.strictEqual(result, 3);
  });
});

برای اجرای تست ها میتوانید از flag

--test

استفاده کنید.

node --test

در صورتی که میخواهید Test coverage بگیرید میتوانید از flag

 --experimental-test-coverage 

استفاده کنید

node --test --experimental-test-coverage

کلا میتوان درمورد تست ساعت ها میتوان بدون وقفه صحبت کردن و نوشتن تست خوب از نوشتن اصل برنامه کار سخت تری هست. و اگر قصد مهاجرت دارید یکی از skill هایی که قطعا از شما انتظار میرود توانایی نوشتن تست های خیلی خوب میباشد.
در آینده درمورد نوشتن تست و تکنیک های unit test نوشتن قطعا صحبت خواهیم کرد.

راستی برای دیدن code snippet ها به شکل مناسب حتما تلگرام خودتون رو آپدیت کنید رفقا.

#include <iostream>

int main()
{
    std::cout << "Let The Performance Begin!\n";
    return 0;
}

به عنوان برنامه نویس BackEnd شما صرفا نباید یک framework developer باشید. باید به درجه ای برسید که بیت به بیت دیتایی که دارید کار باهاش انجام میدید رو بشمارید.
برای رسیدن به همچین سطحی که برای بهینه کردن در حد Bit و Byte صرفا فقط کد زدن و یاد گرفتن زبان و فریمورک جدید کافی نیست. باید در مسیری قدم بزاری که این روزا کمتر آدمایی قدم میزارن. یعنی باید با عینک علمی تر و حتی شاید خننده دار باشه ولی فلسفی تر نگاه کرد.

یک سری کلمات پایه ای وجود داره که نقطه شروع برای رسیدن به همچین نقطه ای هست. این کلمات رو در مطالب من زیاد خواهید دید و هرکدوم رو در تایم مناسب توضیح میدم.

کلا ذات هر سیستم نرم افزاری بسیار بسیار شکننده هست. برای این که نرم افزار ما از این شکنندگی خارج شود باید ( تاکید میکنم باید ) این نکات رو بدونیم.

یک نکته ای هم بگم که شما میتونید تا ابد یک framework developer باشید با درامد خیلی عالی در کشور های تاپ دنیا و هیجی از این نکات هم ندونید.

این فقط عطش یادگیری هست که مثل بنزین در این مسیر به شما انرژی میده که رو به جلو قدم بردارید.

یک سری از موضوعاتی که در این مورد ساعت ها خواهیم وقت گذاشت از این قبیل هستند :
- Compile time vs Runtime
- Dynamic typing vs. static typing
- Strong and weak typing
- Runtime errors vs compile time errors
- Compile time and Runtime Polymorphism
همین الان چند بار در این لیست کوتاه که تیتر وار اشاره کردم کلمه Runtime و Compile time چند بار تکرار شد که اهمیت بالای این موضوع رو نشون میده.
وقتی که بتونید کدتون رو با این عینک که چه تاثیری در Runtime یا Compiletime برنامه میتونه داشته باشه فارغ از زبان برنامه نویسی ببینید.
خودتون اون روز متوجه حرف من خواهید شد که چه تاثیری در استایل کد زدن شما خواهد داشت.

الان حضور ذهن ندارم ولی از این دسته موضوعات کم نیست و این که باهم عمیق به هرکدوم نگاه میکنیم.

دونستن این جنس نکات اعتماد به نفستون رو در مصاحبه بالا میبره و حتی میتونید شخص مصاحبه کننده رو به چالش بکشونید.

صرفا اینجا خوشم نمیاد یک تیکه کد بزارم بگم این فلان کار رو میکنه و تمام.
اینجا عمیق همیشه دوتا سوال رو برسی میکنیم.

۱.چیست؟
۲.چرا؟


#TIP

کتاب درمورد #Golang میخوندم و این پارگراف یکی از زیباترین متن هایی بود که تا حالا دیدم.
درمورد مفهومی وارد شده از دنیای مسابقات اتومبیل رانی به دنیای نرم افزار به اسم mechanical sympathy صحبت میکنه و میگه راننده ای که دقیق با جزیات میدونه ماشینش چطور کار میکنه میتونه تا آخرین ذره قدرت ماشینش رو بکشه بیرون.
حالا شما کلمه "راننده" رو با "برنامه نویس" و ماشین رو با "زبان برنامه نویسی" یا "Runtime env" یا کلمات دیگ جایگزین کن.

و در اخر هم شخصی به اسم Martin Thompson در سال 2011 این موضوع رو سعی کرد در دنیا برنامه نویسی اجرا کنه.

اگر کجکاوی بیشتر دارید اینجا میتونید سر بزنید.

https://mechanical-sympathy.blogspot.com/

بزارید با یک خلاصه از Deno شروع کنیم.
کلا Deno هم مثل Node یک Runtime Environment هست که شما کد جاوا اسکریپت مینویسی و با استفاده از API هایی که Deno در دسترس شما قرار میده میتوانید با سیستم عامل ارتباط بگیرید.
مثل ایجاد HTTP Server یا TCP Socket یا خواندن و نوشتن فایل.

از ویژگی های مثبت Deno بخوام بگم موضوعات زیر هست.
- سرعت بالاتری که نسبت به Node داره.
- با استفاده از permission سیستمی که داره امنیت خیلی زیادی به پروژه های شما میده که Node در نسخه 20 LTS سعی کرد این ویژگی رو که از Deno الهام گرفته اجرا کنه
مثال :
شما یک فایل myfile.txt دارید که یک متن داخلش نوشته شده و میخواید از روی دیسک بخونید.

// main.ts
const result = Deno.readTextFileSync("myfile.txt");
console.log(result);

با دستور زیر اگر بخواید برنامه رو run کنید

deno run main.ts

ازتون میپرسه که آیا به برنامه اجازه خوندن فایل روی دیسک با جزیات دقیق میدی یا خیر که با وارد کردن Y همه چی اوکی میشه.

Deno requests read access to "myfile.txt".
├ Requested by `Deno.readFileSync()` API.
├ Run again with --allow-read to bypass this prompt.
└ Allow? [y/n/A] (y = yes, allow; n = no, deny; A = allow all read permissions) > y

حالا شاید این موضوع احمقانه بنظر برسه ولی اگر یک پکیج که یک شخص ناشناس نوشته و شما از npm نصب بکنید اگر بخواد خراب کاری کنه بهتون خبر میده و متوجه میشید و قبلا این موضوع در node خیلی مشکلات امنیتی ایجاد کرده بود.
البته حالا node هم همین ویژگی رو داره اوکی میکنه.
https://news.1rj.ru/str/NodeMaster/7
- موضوع بعدی این که به راحتی #TypeScript رو اجرا میکنه و نیازی به transpile کردن به js برای اجرا نداره و خودش مستقیم ts رو اجرا میکنه. مثل ts-node.
- نکته بعدی این که سعی بر این شده که از Web api های استاندارد برای interface شدن با api های سیستم عامل استفاده بشه که این میتونه مزیت خوبی باشه به این دلیل که اگر web api های js رو بلد باشین اینجا نیازی نیست چیز جدیدی یاد بگیرید.
- موضوع بعدی این که از پکیج های npm هم میتوانید داخل deno استفاده کنید. پکیج های npm که برای node توسعه داده شدند سرعت کمتری نسبت به پکیج های native خود deno دارند و این که مشکلاتی هم از نظر سازاگاری هست. درکل در بهترین حالت این هست که برنامتون کامل از api های deno استفاده کنه.
- به راحتی میتونید از برنامتون خروجی Single executable بگیرید با دستور و روی هر پلتفرمی اجرا کنید.

deno compile main.ts

به عنوان مثال یک http web server در deno
```json

{
  "name": "Node Master",
  "author": "imanhpr"
}
```

```javanoscript
import user from "./user.json" with {type : "json"};

Deno.serve({port : 3005} , (req) => {
  return new Response(JSON.stringify(user))
})

```
به این تکه کد شما یک http server برای پروداکشن دارید با پرفرومنس بالا.

از نکات منفی Deno بخوام بگم
- کامینیوتی کوچک
- پکیج های 3rd party کم
- کمبود منابع آموزشی.
در کل Deno برای با تجربه تر ها خوبه و برای تازه کار خوب نیست بازار کارش مشخص نیست و صرفا به عنوان سرگرمی باید بهش نگاه کرد هرچند پتانسیل خوبی داره و اینجا لیست کوچیکی از ویژگی هاش رو گفتم.
باهاش چنتا برنامه سعی میکنیم بنویسم و یکم نگاهی بهش بندازیم.