هفته پیش تو کلاس مبانی کامپیوتر بعد از اتمام کلاس با بچهای ورودی جدید آخر کلاس که یک جمع خودمونی بود درباره سیستم عامل و افراد تاثیر گذار توی کامپیوتر کمی صحبت کردیم. مثل آقا knuth و دکسترا. درباره یکسری کتاب توی حوزه برنامه نویسی و الگوریتم صحبت کردم. کتاب آقای knuth یعنی art of computer programming رو معرفی کردم (فایل هاش توی debrary هست). آخر صحبت هام یک مستندی رو به بچها معرفی کردم که حتما ببیند خیلی هم جالبه. اما اسمش رو کامل یادم نبود.

فیلم مستند “Revolution OS” که در سال 2001 منتشر شد و داستان تاریخچه و توسعه سیستم‌های عامل آزاد و متن‌باز را به تصویر می‌کشد. این مستند به بررسی مفاهیمی مانند GNU، Linux، و نرم‌افزارهای آزاد می‌پردازد و نقش افراد برجسته‌ای مانند ریچارد استالمن (بنیان‌گذار پروژه GNU)، لینوس توروالدز (خالق لینوکس)، و سایر افراد کلیدی در این جنبش را برجسته می‌کند.
لینک دانلود از سایت.

ترم سه به بعد

یک کتاب به شدت عالی در زمینه شبکه های کامپیوتری هست به نام telecommunication networks: protocol, Modeling and analysis. این کتاب خیلی قدیمی است ولی از نظر آموزشی و دیدگاه حرف نداره.
این کتاب با تمرکز بر روی طراحی پروتکل های شبکه و ارزیابی مختصر آنها سعی میکنه تا شما رو در تحلیل و طراحی پروتکل های شبکه آشنا کنه.
چیزی که این کتاب رو نسبت به کتاب های دیگه در حوزه شبکه متمایز میکنه آن است که دیگر کتاب ها تنها به تعریف موارد میپردازند. از طرفی دیگر این کتاب ها شما رو با محاسبات ساده و اولیه آشنا میکنند. اما در این کتاب فارغ از دانستن محاسبات اولیه و تعاریف ابتدایی شما رو با دلایل و چرایی استفاده از مکانیزم ها و روش ها آشنا میکند. همچنین، در این کتاب درباره مدل ها، دلایل و همچنین ارزیابی پروتکل های معروف شبکه صحبت میکند. این مورد آنقدر ارزشمند است که این کتاب رو بی همتا میسازه.
کتاب هم درباره شبکه های circuit و packet به علاوه interconnected صحبت میکنه که این صحبت ها براساس مدل مرجع OSI است.

نظر شخص خودم درباره این کتاب:
برای کسایی که تازه دارن با دنیای شبکه آشنا میشوند همیشه کتاب های ساده ای همچون ross و استالینگز و... معرفی کردم. ولی برای بچه هایی که فهم دقیق تری از شبکه و عملکرد آن میخوان و کلا روحیه کنجکاو با کلی سوال در شبکه دارن بنظرم این کتاب میتونه کاندیدای خوبی باشه. چیزی که هست این کتاب برای عموم دانشجو ها نیست که هر کسی بخونه بتونه از شبکه سر در بیاره. این کتاب مفاهیم کمی پیچیده و مهمی رو بیان میکنه که باعث میشه زیاد مناسب برای آموزش برای افراد نا آشنا نباشد. قطعا برای مطالعه این کتاب باید دانش عمومی نسبت به شبکه و روش های ارزیابی داشته باشید. روش های ارزیابی و مدل های صفی و ماروکو میتواند برای چشم های نا آشنا گیج کننده باشد.
خلاصه اگر براتون سوال شد که این ریاضیات شبکه که توی استالینکز و ross اومده از کجا اومده این کتاب راست کار خودتونه.
مشکلی که من توی این کتاب دیدم اولا این است که اطلاعات قدیمی زیادی دارد. طوری که این اطلاعات امروزه درست نیستند. این به خاطر قدیمی بودن کتاب است. اما مدل ها و پروتکل هایی که صحبت و ارزیابی میکند قدیمی نیست و امروزه هم استفاده میشه.
علاوه بر قدیمی بودن این کتاب در خیلی از جاها نویسنده احساس میکنم کلمه کم میاره برای توصیف و بیان دلایل.

من چندین روز پیش این پست رو گذاشتم و درباره کتابی بی نظیر توی شبکه صحبت کردم و از خوبی ها و مختصری از بدی هاش گفتم.
ولی تازه فهمیدم این کتاب فارغ از اهمیت چه فکری پشت آن بوده است.
نویسنده این کتاب یعنی آقای Mischa Schwartz مقطع کارشناسی و ارشدش رو در حوزه الترونیک و برق تحصیل کرده و دکتری خودش رو از دانشگاه هاروارد در حوزه فیزیک کاربردی گرفته. حالا چیزی که جالب میکنه قضیه رو ایشون یکی از دانشجویان Philippe Le Corbeiller بوده (درباره فیلیپ بعدا صحبت میکنم چون یکسری دانشجو مهم داشته که بعدها تاثیر گذار شدند - دانشجوهای ایشون رو میتونید از این سایت ببینید).

اما آقای Mischa Schwartz علاوه بر IEEE Fellow قبلا رئیس IEEE Communication Society هم بوده.

حالا فارغ از شناختن ، آقای Mischa Schwartz کتاب های زیادی نوشته که در ادامه یک لیستی از آنها تهیه کردم:
1. Telecommunication Networks: Protocols, Modeling and Analysis
2. Mobile Wireless Communications
3. Computer-communication network design and analysis
4. Communication systems and techniques
5. Information transmission, modulation, and noise: A unified approach to communication systems
6. Information transmission, modulation, and noise
7. Wireless Information Networks : Architecture, Resource Management, and Mobile Data
8. Communications Systems and Techniques
9. High-Capacity Local and Metropolitan Area Networks: Architecture and Performance Issues
10. Signal Processing: Discrete Spectral Analysis, Detection, and Estimation
11. BroadBand Integrated Networks*

چیزی که میشه فهمید از این لیست اینکه ایشون تخصصی روی حوزه های اطلاعات و نظریه اطلاعات بیشتر کار میکردند و حوزه مورد علاقه اشون هم شبکه و مخابرات بوده. همچنین از لیست و کتاب ها مشخص است که ایشون نه تنها به تعریف ها میپردازد بلکه دلایل و طراحی آن ها را با استفاده از مدل های ریاضی همچون روشهای ارزیابی کارایی بررسی و توجیه میکند.
ولی حیف که دیگر انسانی از این نوع بشر به خودش ندیده که همچین دید و نظری درباره شبکه های نسل جدید داشته باشه. توجیه دلایل با استفاده از مدل های ریاضی بنظرم تنها green flag هست که یک محققان حوزه های پژوهشی میتونه داشته باشند. این شخص قطعا خیلی Hot هم هست :)))

اینم یکی از مقالاتی هست که برای time sharing توی MAC منتشر کرده. سال 1985.
بنظرم اگر یک موقع خواستید توی مدریت منابع این حوزه ها کار کنید بد نیست این مقاله رو بخونید چون چالش هایی رو براتون معرفی میکنه توی نحوه نگرشتون به یک مسئله کمک میکنه.

سازمان IEEE یک کنفرانس داره به نام MILCOM. این کنفرانس برای مباحث و نیازهای ارتباطات نظامی تشکیل شده. زمانی که سنای آمریکا نتونست بودجه دولتی رو تصویب کنه و کلا دولت تعطیل شده بود این کنفرانس برگزار نشده بود.
داشتم صفحه این کنفرانس رو میدیدم که با یکی آشنا شدم به نام Jeffrey H. Reed. آقای رید روی مباحث سیگنال و شبکه های بی سیم قدیم ها تحقیقات زیادی داشته. البته تحقیقاتی هم در زمینهای امنیتی هم داشته. اما جدیدا روی شبکه های NTN یا همون شبکه های غیر زمینی در نسل 5 و نسل 6 متمرکز شده. یک مقاله هم درباره مدیریت حرکت یا mobility management داشته که خواستم دانلود کنم نشد. چیزی که از رید خوشم اومد مردی منظم و rigorous هستش. یعنی میتونی از نگارش و مقالاتی که نوشته متوجه بشی که پراکنده کار نمیکنه.
مثلا همین جدیدا که وارد مباحث شبکه های غیر زمینی شده کامل داره مطالعه می کنه و به مباحث مختلف در این زمینه میپردازه. حالا سر این قضیه داره با سازمان غیر دولتی 3GPP هم همکاری میکنه. قبلا خیلی با IEEE همکاری داشته.
چیز جالبی که تازه متوجه شدم اینکه هفت ماه پیش یک میتینگ بوده با عنوان Insight into 6G Based on Today’s Research که رید میاد درباره پیش رفت های چند سال پیش نسل جدید صحبت میکنه

آقای رید علاقه شدیدی به Software Defined Radio داشته. همین موضوع نشون میده که بیشتر مقالات این شخص مربوط به پردازش سیگنال و مدیریت منابع فرکانسی بوده.
اگر بخوام توضیح مختصری از SDR بدم باید بگم که این مبحث خیلی قدیمی هست یعنی میشه گفت برای زمان شبکه های سلولی نسل یک و دو بوده. توی این شبکه ها هر سخت افزار تنها برای یک کاربرد ساخته میشده مثلا فرض کنید هر سخت افزار تنها میتونست یک نوع فرکانس را تولید کنه که این فرکانس تنها پهنای باند یک کاربرد رو برآورده میکرده. اما توی شبکه های نسل 3 به بعد سعی کردند سخت افزار ها بتونن به صورت لحظه ای بین کاربرد ها و فرکانس های مختلف سوئیچ کنند. یا مثلا ماژولاسیون به صورت سخت افزاری اگر بوده الان به صورت نرم افزاری پیاده میشه. همونطور که گفتم الان این قضیه دیگه فاقد اهمیتی است و امروزه توی شبکه های سلولی داره استفاده میشه.
بنابراین این شخص از سر علاقه ای که داشته اومده کتابی نوشته به نام Software Radio: Modern Approach to Radio Enginnering. این کتاب میاد به زمینه های مختلفی هم چون beamforming از منظر سخت افزاری نگاه میکنه. مثل آقای Schwart از منظر ارزیابی نگاه نکرده و بیشتر رویکرد کاربردی داره.
اما یک کتاب دیگه هم هست به نام An introduction to ultra wideband Communication داره که بیشتر با این کتاب حال کردم. این کتاب که میاد به مباحث لایه 2 و 3 شبکه های سلولی و بی سیم میپردازه توی سال 2005 چاپ شده. این کتاب هم مثل کتاب قبلی رویکرد کاربردی داره تا ارزیابی.

جدیدا آقای رید یک کتاب نوشته به نام 3GPP-based Non-Terrestrial Networks in 5G and 6G که خیلی مشتاقم این رو بخونم اگر کسی این کتاب رو گیر آورد لطفا برام بفرسته که همه با هم فیض ببریم :)

Ps:
ارتباطات UWB به ارتباطی گفته میشود که مثلا برای یک کاربرد خاص پهنای باند خیلی بیشتر از نیاز کاربرد برای انتقال اطلاعاتش بدی. این فرکانس ها که الان دارن توی شبکه های نسل 5 و 6 استفاده میشوند پهنای باند بالای 2 گیگاهرتز دارند. نمونه ای از این کاربرد ها میتوان به موس های بیسیم با فرکانس 2.4 گیگاهرتز اشاره کرد.
خوبی این فرکانس ها در امنیت، انرژی مصرف پایین و انتقال حجم زیادی از اطلاعات در صدم ثانیه و کمتر است اما به خاطر فرکانس بالا مسافت طی شده کمی دارند. علاوه بر این این امواج امکان موقعیت یابی با دقت سانتی متر به ما میدن.
اولین دستگاهی که از این تکنیک UWB استفاده کرده در زمان جنگ جهانی بوده که با مورس ارتباط میگرفتن. یک چیز جالب دیگه اینکه گوشی ها الان هم از این پشتیبانی میکنند.
بر خلاق UWB ما یک چیز دیگری داریم به نام ULF یا Ultra Low Frequency این ها دقیقا نقطه متضاد UWB هستند. فرکانس پایین بین 3 تا 100 مگاهرتز و فاصله زیادی را طی میکنند.

یک چیزی رو یادم رفت بگم اگر علاقه مند شدید به SDR و خواستین در این زمینه پژوهش کنید باید بگم که درسته که الان دیگه روی این مباحث کار نمیشه اما به جای اون مباحث دیگری مثل O-RAN و C-RAN اومده که شبیه اونه اما گستره اش بیشتره. میتونید فیلدتون رو روی اینها بزارید.

وقتی شاعر میخواد بگه که یک عمر میشناستش:

شاید اولین جایی که دیدمت نبوده تهران
تنه به تنه شده باشیم توی بازار شام
شاید یکجایی تو مصر لا به لای یک کاروان
یا تو یکی از کابارها قبل انقلاب
شاید یکجا تو اون دم دم های بهار ، سر مزرعه دست تکون دادی برام
شاید تو جنگ جهانی لای سربازا ، بدرقم کردی از پنجره قطار
شاید اولین قرامون نبوده روی زمین ، اینقدر شیرین نبوده کهکشون بقلی
یکجایی دیدمت که موهات بور بود ولی چشم و ابرو مشکلی خیلی خشگل تری
جهان بعدی قول بده که پشت منی ، حتی اگر زبون هم رو نشد بفهمیم
اگر زودتر خواست بیارتت رو زمین ، به خدا بگو بگو منتظرمی
نکنه بگن رفته و نیست نام این ، فقط این یاد اونه و اون نیست یاد این
یا بهم برسیم و دیر باشه چی ، یکی مون بچه و یکیمون پیر باشه چی
تهران اولین جایی نبوده که دیدمت ولی اگر آخرین جایی که دیدمت باشه چی

از تجسمش لذت بردم...

آلبوم جدید بهرام به نام هیچ رو حتما گوش کنید