عشق چیست؟

شاید پاسخ برخی از این «بغرنج‌ترین مسائل فلسفی» مثل «هنر چیست» و «زیبایی چیست» و این چنین پرسش‌های اغلب انتزاعی و غیرعینی، از پشت آینه زیست‌شناسی و شاخه‌های رو به گسترش آن به ویژه عصب‌شناسی پیدا باشد. وقتی ابزاری برای عینیت بخشی به این مسائل وجود دارد (مثل fMRI) که حتی رؤیاهای ما را هم به تصویر می‌کشد، کسانی که اصرار دارند میخ را بر سنگ انتزاع بکوبند، یا مغرض‌اند یا مستضعف عقلی.
حالا حکایت عاشقی و دیگر هیجانات دوست‌داشتنی یا دوست‌نداشتنی انسان است. عاشقی حتی در جنون‌آمیزترین و افسانه‌ای‌ترین حالتش نیز با دو-دو-تا چهارتایی به مراتب عینی‌تر از آسمان‌ریسمان‌های سیاه‌وسپید سنتی توصیف می‌شود.
فتأمل!

پکی‌سفالورس خیزان
طراحی از عرفان خسروی، ۱۳۷۷


Jumping Pachycephalosaurus

I've drawn this back in 1998, when I was a teenage dino-nerd in college. A couple of years later I started my career as a science journalist, writing articles about paleontology, in popsci magazines. Then I used this drawing in an article about the evolution of Pachycephalosauria.
It was all before I enter the university to study zoology.

https://www.instagram.com/p/BQe8VO5AWUD/

مشغول تمیزکردن سنگواره

https://www.instagram.com/p/BQhdWtKgSSZ/

تمساح‌ها و پرندگان نزدیک‌ترین خویشاوندان زنده یکدیگرند. هیچ موجودی در عصر حاضر به اندازه پرنده‌ها با تمساح‌ها قرابت و شباهت ندارد. متقابلا هیچ موجودی در عصر حاضر به اندازه تمساح‌ها به پرندگان نزدیک و شبیه نیست.

در این ویدیو می‌توانید یکی از ویژگی‌های مشترک میان پرندگان و تمساح‌ها را ببینید: توانایی راه رفتن با قامتی راست و پاهایی عمود بر زمین.

برخی صفات دیگر پیشرفته و مشترک میان پرندگان و تمساح‌ها عبارتند از: قلب (کاملا) چهارحفره‌ای، پوسته تخم آهکی، مراقبت والدینی، حفره خارجی در آرواره، دنده‌های گردنی و غیره.

https://www.instagram.com/p/BQhiFAnAyVg/

این سنجاب را در باغ وحش وین ملاقات کردم. مثل خیلی از جانوران شهری دیگر در آن سرزمین، از مردمانی که به او غذا می‌دادند نمی‌پرهیخت و نمی‌گریخت. کبوترها نیز بی‌که از ما بهراسند، مدام زیر پای گرسنگانی که مشغول غذای خویش بودند، می‌لولیدند تا خرده‌ای به منقار گیرند.

سهم بزرگی از خوی گریزنده و ترس از مردم در جانوران غریزی است و ریشه در ژنتیک دارد و ژنتیک نیز (جز در جمعیت‌های بسیار کوچک یا جمعیت‌های متداخل با جمعیت‌های بیگانه) تنها متأثر از انتخاب طبیعی است.

این‌که جانوران شهری در اروپا رام‌اند و مردم‌گریزی نمی‌کنند، نیز این‌که در کشور ما چنین نیست و کبوترها، برای نمونه، از صد قدمی مردم پرمی‌کشند به آسمان، نشانه حقیقت تلخی درباره مردم عزیز سرزمین ماست: جانوران در سرزمین ما نسل‌ اندر نسل آزار دیده‌اند و آن‌ها که رام بودند، کشته یا گرفتار شدند.

این حیوان‌آزاری برخلاف آن‌چه که غالبا دوست داریم بشنویم، ریشه در فرهنگ ما دارد؛ فرهنگی که در عین توصیه به رعایت حقوق حیوانات، نیز مشحون است از آموزه‌هایی دائر بر دفع شر و اهریمنی بودن هر جانوری جز معدود حیواناتی که رام و سودرسان هستند. رد این آموزه‌ها را می‌توان در ادبیات پیش از اسلام (برای نمونه در ارداویراف‌نامه) و نیز پس از آن دید (برای نمونه: «اقتلوا الموذی قبل ان یؤذی» یا «ترحم بر پلنگ تیزدندان/ ستم‌کاری بود بر گوسفندان») و البته تأثیر این آموزه‌ها نیز، هم در رفتار بیش‌تر ایرانیان مشهود است، هم در پرهیز جانوران سرزمین ما از مردمان.

معدود ابیاتی طبیعت‌دوستانه و مشهورافتاده نیز، نظیر «میازار موری که دانه‌کش است/ که جان دارد و جان شیرین خوش است»، طبعا تأثیر چندانی بر تصحیح فرهنگ حیوان‌آزار ما نداشته‌اند، زیرا درجای دیگر برای نمونه توصیه‌شده که مورچه را حتی اگر آزار نرساند، باید کشت (ابن ادریس حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج ۳، ص ۵۶۳، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ ق.) و از میان این دو نقیضین، گویا جز اندکی، ما ایرانیان همان دومی را برگزیده‌ایم.

#مهربان_باشیم
#حیوانات_را_میازاریم
#مارمولک_سمی_نیست
#حیوانات_جان_دارند


https://www.instagram.com/p/BQkHYi7gNh2/

در ایران، مردمان مهربان با طبیعت کم نیستند، مثل این مرد اهل صوفیان آذربایجان شرقی که روباهی را در سردی زمستان پناه داد؛ اما چنین کسانی فراوان نیستند و رفتارشان نیازمند ترویج است؛ پس بیش‌باد و کم‌مباد!

امروز روز جهانی وال‌هاست.
پیش‌تر در پالئوگرام درباره مراحل آغازین تکامل وال‌ها خوانده‌ایم.

#WorldWhaleDay

https://www.instagram.com/p/BQpwamNhO8r/

هفته‌نامه‌ی دوچرخه، شماره‌ی ۸۶۷، پنج‌شنبه‌ بيست و هشتم بهمن‌ماه ۱۳۹۵، ضمیمه‌ی روزنامه‌ی شماره‌ی ۷۰۴۱ همشهری 👇

🚲 @docharkheh_weekly

دندان دایناسور

مصاحبه محمد (فرهاد) سرابی
با عرفان خسروی
درباره دیرینه‌شناسی و جستجوی سنگواره‌های دایناسورها در ایران

t.me/paleogram
t.me/paleon

هفته‌نامه دوچرخه شماره ۸۶۷، پنج‌شنبه ۲۸ بهمن ۹۵

داینوربات
می‌گویند دایناسورها منقرض شدند، چون ابتدایی بودند؛ اما آن‌ها نه منقرض شدند (۹۰۰۰ گونه زنده دارند)، نه ابتدایی‌اند.
از نگاه بایونیک، آن‌ها پیش‌رفته‌ترین ساختار بدن را دارند؛ شاهدش همین روبات.

داینوکایرِس (Deinocheirus) راپتوری کوچک را از سر راه خود برمی‌دارد. این موقعیت خنده‌دار که دایناسور شکارچی کوچکی به منقار دایناسوری عمدتا گیاه‌خوار گرفتارشده تا کناری برود، اثر Elijah Shandseight است.

فکر طراحی تصویری از داینوکایرِس راپتور به منقار از این‌جا به ذهن هنرمند پالیوآرتیست رسید: تصویر منقار کفشی حریصی که احتمالا سعی کرده اردکی را بخورد و وقتی دید از دهانش بزرگتر است، اردک را کناری گذاشت.

دایناسورها بیش از هرچیز به پرنده‌های امروزی شبیه بوده‌اند. تصور قدیمی‌ها درباره دایناسورهایی که شبیه مارمولک‌های غول‌آسا هستند، کاملا بی‌ربط است. نه‌تنها پرهای دایناسورها، بلکه شیوه رفتار و ساختار بدن آن‌ها شبیه پرنده‌های امروزی است. گرچه همه پرنده‌های امروزی به یک اندازه از میراث نیاکان خود در دوران مزوزوئیک سهم دارند، اما برخی که کمی درشت‌ترند و حرکتی آهسته‌تر و سر و منقاری بزرگ‌تر دارند، شاید ما را بیش‌تر به یاد خویشاوندان قدیمی‌ترشان بی‌اندازند. مثل این منقارکفشی که قدش گاهی تا یک متر و نیم هم می‌رسد و گرچه پاها و بدنش بسیار شبیه لک‌لک‌هاست و قدیم‌ها به آن لک‌لک منقارکفشی می‌گفتند، اما در حقیقت پلیکانی پادراز با ظاهری متفاوت است.

instagram.com/p/BQoIy0lgZk1/

آلوسورِس ناگهان دو کامپ‌توسورِس را غافلگیر کرده‌است.
اثر جان بندن

مهارت نقاش در اجرای بافت، نور و رنگ، چشمم را گرفت، گرچه ظاهر دایناسورها شاید دقیق نباشد.

https://www.instagram.com/p/BQq43L8Dn3q/

از طبیعی‌دان‌های قدیم تا جانورشناسان امروز

مصاحبه عرفان خسروی با روزنامه جام‌جم درباره جانورشناسی و دیرینه‌شناسی و مشکلات علوم پایه در ایران

از متن:

علم پایه در نهایت به علوم کاربردی منجر خواهد شد، اما اگر جای علم پایه را با علم کاربردی عوض کنیم و کسانی را که در زمینه علوم پایه فعالیت می‌کنند با سیاست غلط وادار کنیم به سمت حوزه‌هایی بروند که نتیجه گرا هستند اساسا هدف علم پایه را زیرسوال برده‌ایم. علم پایه به ما می‌گوید باید بدون پیش‌فرض نظریه‌های مختلف را مورد بررسی قرار داده و با هم مقایسه کنیم تا متوجه شویم چه نظریه‌ای درست است؛ یعنی نباید از ابتدا به‌دنبال این باشیم که ببینیم به این نتیجه می‌رسیم یا خیر. وقتی هدفمان از بررسی مشخص باشد به انحراف از نتیجه منجر می‌شود که همان انحراف از علم است.

مشکلی که ما در جامعه در زمینه علوم پایه با آن مواجه هستیم این است که نتیجه‌گرایی بر همه چیز حاکم است. نتیجه‌گرایی در حال خشکاندن علوم پایه است که پیامدهای آن را می‌توان در زمینه‌های مختلف در حوزه علوم پایه مشاهده کرد. نقصی که ما در حوزه علوم پایه با آن مواجه هستیم دامن دیرینه‌شناسی را هم گرفته است. برای این‌که بتوانیم در ایران یک اکتشاف دیرینه‌شناسی موفق داشته باشیم ابتدا به یک موسسه ملی برای دیرینه‌شناسی نیاز داریم که مستقل فعالیت کرده و بودجه مشخصی داشته باشد. ما به یک برنامه طولانی مدت ۲۰ یا ۵۰ ساله نیاز داریم.


http://jamejamonline.ir/online/1388451873395521731

ردپای دایناسورها در ایران
مصاحبه عرفان خسروی با روزنامه جام جم درباره کتاب «فرهنگ‌نامه دایناسورها»

«تالیفی بودن محتوا و گنجانده شدن تصاویر بسیار زیبا و متفاوت و همچنین اینفوگرافی‌ها در کنار مطالب را می‌توان از ویژگی‌های متمایز آن دانست».

http://jamejamonline.ir/online/1388450108452204157

اسپاینوسورس
صد میلیون سال پیش، شمال آفریقا
بیشینه طول بدن ۱۸ متر، بیشینه وزن ده تن
اثر Davide Bonadonna

به نظرتان این تصویری خیالی از یک موجود فضایی است؟ شاید باورتان نشود ولی این جانور کوچکی در کره‌ی زمین خودمان است! یک موجود کوچک جان سخت.

توضیحات بیشتر به زودی از همین کانال

با ما همراه باشید
@Sitalk

✅چه سیاراتی می‌توانند میزبان حیات باشند؟ این سوالی است که دانشمندان علوم سیاره‌ای و اخترزیست‌شناسان به دنبال جوابی دقیق برای آن هستند. تصور کنونی ما از حیات بیشتر محدود به حیات با پایه‌ی کربن است که همه‌ی گونه‌های حیات زمینی را در بر می‌گیرد. بر خلاف تصور رایج که حاکی از ضعیف و شکننده بودن موجودات زنده است، گونه‌هایی از جانداران قابلیت انعطاف‌پذیری بالایی از خود نشان داده‌اند و ‌قادر به رشد و تکثیر در محیط‌هایی با شرایط دمایی، تابشی و شیمیایی سخت هستند. با وجود این انعطاف‌پذیری، برای پیدایش و تکامل حیات نیاز به شرایط خاصی است که در همه‌ی منظومه‌ها و سیارات فراهم نیست.

موجودی که در تصویر بالا می‌بینید تاردی‌گراد نام دارد. جانوری که طول بدن آن از 1.5 میلی‌متر بیشتر نمی‌شود اما جالب‌ترین ویژگی آن، توانایی ادامه بقای آن در سخت‌ترین شرایط محیطی است.

تاردی‌گرادها می‌توانند دمایی از صفر مطلق (صفر کلوین) تا دمای نقطه جوش آب را تحمل کنند. این موجودات می‌توانند در برابر پرتو خورشیدی، پرتو گاما یا پرتو یونی - به میزانی چند صد برابر آنچه که برای یک انسان کشنده است - زنده بمانند.

❓آیا ممکن است چنین موجودات جان سختی در سیارات فراخورشیدی تازه کشف شده زندگی کنند؟ هنوز ابزارهای رصدی مناسب برای پاسخ دادن به این سوال نداریم و باید منتظر بمانیم.

سیتاک، باشگاه علم و فناوری
@Sitalk

تصویری خیالی از منظومه ترپیست-۱ با فاصله تقریبی ۳۹/۵ سال نوری از زمین
خبر علمی داغ این روزها کشف هفت سیاره صخره‌ای در این منظومه است که سه‌تایشان می‌توانند حاوی آب مایع و شاید زندگی باشند.

هر هفت سیاره در این منظومه دچار قفل کشندی‌اند (Tidal locking)، یعنی همیشه یک‌سویشان به سمت ستاره مادر است و اختلاف شدید اقلیمی در این دنیاها حاکم است. آیا این احتمال تشکیل و تکامل حیات را کاهش می‌دهد؟