🔬 بهبود عملکرد میتوکندری و کند شدن پیری سلولی

در یک مطالعه جدید، پژوهشگران نشان داده‌اند که افزایش کارایی تولید انرژی در میتوکندری می‌تواند روند پیری را در سطح سلولی کُند کند. تمرکز این تحقیق بر بهبود زندگی سالم بود؛ یعنی حفظ عملکرد متابولیک و سلامت بافت‌ها در سنین بالاتر، نه صرفاً افزایش طول عمر.

در این پژوهش، نقش پروتئین "COX7RP" که در تشکیل سوپرکمپلکس‌های زنجیره تنفسی میتوکندری مؤثر است، بررسی شد. مدل‌های موشی که بیان بالاتری از این پروتئین داشتند، به‌طور میانگین ۶.۶ درصد افزایش طول عمر نشان دادند و از نظر حساسیت به انسولین، پروفایل چربی خون، استقامت عضلانی و سلامت کبد وضعیت بهتری داشتند. این تغییرات با افزایش تولید ATP و کاهش استرس اکسیداتیو همراه بود.

تحلیل‌های سلولی نیز کاهش شاخص‌های کلیدی پیری را تأیید کرد؛ از جمله افزایش سطح NAD⁺، کاهش ROS و سرکوب ژن‌های التهابی مرتبط با پیری سلولی (SASP). این یافته‌ها نشان می‌دهد که تقویت سازمان‌یافتگی و بازده میتوکندری می‌تواند به‌عنوان یک راهبرد بالقوه برای کند کردن پیری و پیشگیری از اختلالات متابولیک وابسته به سن مطرح شود.

مترجم: مهدی سجادی
https://www.sciencedaily.com/releases/2025/12/251218060557.htm
┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

🧠 گناه و شرم؛ دو احساس اخلاقی با مدارهای مغزی متفاوت

پژوهشی جدید که در مجله eLife منتشر شده نشان می‌دهد «احساس گناه» و «احساس شرم» اگرچه اغلب با هم تجربه می‌شوند، اما از مسیرهای شناختی و عصبی متفاوتی شکل می‌گیرند. نتایج نشان می‌دهد شدت آسیبی که به دیگران وارد می‌کنیم بیشتر احساس گناه را فعال می‌کند، در حالی که میزان مسئولیتی که برای آن آسیب احساس می‌کنیم نقش اصلی را در شکل‌گیری شرم دارد.

نتایج مهم پژوهش:
گناه مستقیماً افراد را به جبران خسارت و رفتارهای altruistic (بشردوستانه) سوق می‌دهد
شرم برای تبدیل شدن به عمل، به کنترل شناختی بیشتری نیاز دارد
گناه و شرم شبکه‌های عصبی جداگانه‌ای را در مغز فعال می‌کنند
این تفاوت‌ها در نواحی‌ای مثل اینسولای خلفی، استریاتوم و قشر پیش‌پیشانی جانبی دیده شده‌اند

این یافته‌ها نشان می‌دهد مغز ما «چرا»ی رفتار اخلاقی را دقیق‌تر از آنچه فکر می‌کردیم پردازش می‌کند. درک تفاوت گناه و شرم می‌تواند به فهم بهتر رفتار اجتماعی، سیاست‌گذاری عمومی و حتی درمان اختلالات مرتبط با اضطراب و افسردگی کمک کند.
آکادمی علوم اعصاب ايران
eLife

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

بیش از پنجاه سال پس از آنکه فسیل موسوم به «لوسی» در اتیوپی از دل خاک بیرون آورده شد، امروز درباره نحوه زندگی و مرگ او اطلاعات بسیار بیشتری در اختیار داریم.
➡️ https://l.euronews.com/gD5x

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

👡 براساس گزارش‌های علمی، استفاده از کفش نامناسب عامل اصلی ۶۰٪ مصدومیت‌های مفصلی در ورزشکاران آماتور است.

🏃کفش مناسب دویدن باید با قوس پای شما (پرونیشن) هماهنگ باشد، در قسمت پنجه بین ۱۰ تا ۱۲ میلی‌متر فضای خالی داشته باشد و دراپ (تفاوت ارتفاع پاشنه و پنجه) آن با نحوه فرود پایتان سازگار باشد. اگر کف پایتان صاف است، کفش‌های Stability و اگر قوس زیادی دارید، کفش‌های Neutral Cushioned بهترین انتخاب هستند.

👟به طور کلی، کفش مناسب دویدن باید سبک‌وزن، بادوام و دارای انعطاف‌پذیری کافی باشد، طوری که انگشتان پا هنگام دویدن به راحتی خم شوند و عضلات ساق پا مجبور نباشند کار اضافی انجام دهند. البته بخش پاشنه باید به اندازه‌ای محکم باشد که پایداری لازم را ایجاد کند.

جزئیات بیشتر

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

📢 تصویر روز ناسا

🗓 شنبه ۶ دی ۱۴۰۴

عنوان: سفینه ماه‌نشین آپولو ۱۷

ماژول ماه‌نشین آپولو ۱۷ به اسم چلنجر، ظاهر زاویه‌دار و عجیبی داشت و مخصوص پرواز در خلأ نزدیک فضا ساخته شده بود. این عکس که با پردازش دیجیتال بهتر شده، از داخل ماژول فرماندهی آپولو ۱۷ به اسم آمریکا گرفته شده و مرحله صعود چلنجر را در مدار ماه نشان می‌دهد. موتورهای کوچک کنترل حرکت در دو طرف سفینه دیده می‌شوند و موتور اصلی صعود هم زیر آن قرار دارد. دری که فضانوردان از آن به سطح ماه می‌رفتند، جلو سفینه است و بالای آن هم یک آنتن راداری گرد دیده می‌شود. فرمانده مأموریت، جین سرنان، از پنجره مثلثی شکل به وضوح پیداست. این سفینه خیلی خوب کارش را انجام داد و فضانوردان را روی ماه نشاند و بعد دوباره به ماژول فرماندهی که دور ماه می‌چرخید برگرداند.

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

⚠️ علت افت خون در ورزش


افت قند خون هنگام ورزش معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که مصرف گلوکز توسط عضلات از میزان گلوکز ورودی یا آزادشده از کبد بیشتر شود.

🟢 تمرین با معده خالی، فاصله طولانی از آخرین وعده غذایی، مصرف ناکافی کربوهیدرات، تمرینات طولانی یا هوازی، و در برخی افراد تنظیم نادرست انسولین، مهم‌ترین دلایل هیپوگلیسمی ورزشی هستند. شناخت این عوامل و اصلاح تغذیه و زمان‌بندی تمرین، نقش کلیدی در پیشگیری از افت قند خون و حفظ عملکرد ورزشی دارد.

جزئیات بیشتر

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

یکی از مهم‌ترین یافته‌های علمی تاریخ ممکن است نادرست باشد و قرن‌ها فیزیک را در هم بکوبد.

برای قرن‌ها، اکثر دانشمندان به این باور مشترک رسیده‌اند که نور هم به صورت موج و هم به صورت ذره رفتار می‌کند. این ایده بعدها به مؤلفه مرکزی نظریه کوانتوم تبدیل شد و زمینه علمی معروف به مکانیک کوانتومی را پدید آورد.

آزمایش دو شکاف از این ایده پشتیبانی کرد و با نمایش نوارهای روشن و تاریک که نشان‌دهنده تداخل موج‌گونه بودند، آن را تأیید کرد. اما اکنون، یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که این آزمایش لزوماً ما را مجبور به دیدن نور به عنوان موج نمی‌کند.

به گفته کارشناسان :
می‌توانیم آن نوارهای تداخلی را صرفاً با استفاده از ذرات کوانتومی تفسیر کنیم.
این پژوهش به رهبری گرهارد رمپه، مدیر مؤسسه ماکس پلانک برای اپتیک کوانتومی انجام شد. او با همکارانی از دانشگاه فدرال سائوکارلوس و مؤسسه فناوری فدرال زوریخ در این مطالعه همکاری کرد.

فیزیک مدرن و نور
در سال ۱۸۰۱، توماس یانگ با تاباندن نور از دو شکاف باریک و تولید نوارهای تداخلی روی یک صفحه، آزمایش معروف خود را معرفی کرد. یافته‌های او بسیاری را به این نتیجه رساند که نور باید موج باشد.

یک قرن بعد، مکانیک کوانتومی شکل گرفت و نشان داد که ذرات کوانتومی مانند الکترون‌ها نیز می‌توانند تداخل موج‌گونه نور را تقلید کنند.

کار آلبرت انیشتین درباره اثر فوتوالکتریک نشان داد که نور در بسته‌های گسسته‌ای به نام فوتون سفر می‌کند. نیلز بور سپس دوگانگی موج-ذره را بسط داد و یکی از سنگ‌بناهای فیزیک مدرن را پایه‌گذاری کرد.

فوتون‌های تاریک و مرئی
رویکرد جدید تیم پژوهشی، مفهوم مُدهای روشن و تاریک را کاوش می‌کند.
به دیدگاه آن‌ها، الگوهای تداخلی می‌توانند از ترکیب حالت‌های فوتونی «قابل‌تشخیص» و «غیرقابل‌تشخیص» پدید آیند. این حالت‌های روشن با ناظر برهم‌کنش می‌کنند، در حالی که حالت‌های تاریک پنهان باقی می‌مانند.

چنین فوتون‌های پنهانی ممکن است در مکان‌هایی باقی بمانند که در شرایط عادی فکر می‌کنیم نور حذف شده است. ناظرانی که سعی می‌کنند مسیر این فوتون‌ها را ردیابی کنند، حالت آن‌ها را تغییر داده و آنچه تاریک بوده را به روشن تبدیل می‌کنند یا برعکس.

از این منظر، مسیرهای نور را می‌توان به عنوان برهم‌نهی‌های کوانتومی در نظر گرفت، نه صرفاً تداخل موجی کلاسیک.

ذرات کوانتومی و تداخل نور

رمپه گفت:
«به نظر فروتنانه من، توصیف ما معنادار است زیرا تصویری کوانتومی (با ذرات) از تداخل کلاسیک (با امواج) ارائه می‌دهد: بیشینه‌ها و کمینه‌ها از حالت‌های ذره‌ای روشن (که برهم‌کنش می‌کنند) و تاریک (که برهم‌کنش نمی‌کنند) درهم‌تنیده ناشی می‌شوند.»

فیزیکدانان زمانی باور داشتند که هر نقطه از تداخل تخریبی کامل، از برهم‌کنش نور با ماده جلوگیری می‌کند.

در چارچوب جدید، حتی مکانی با میدان الکتریکی متوسط صفر نیز می‌تواند میزبان ذراتی باشد که دستگاه‌های اندازه‌گیری استاندارد ممکن است آن‌ها را از دست بدهند. این گروه تأکید می‌کند که این یافته‌ها نتایج گذشته را کنار نمی‌گذارند، بلکه لایه جدیدی از جزئیات را آشکار می‌سازند.

نظریه‌های موج‌محور در برابر فوتون‌های تاریک
فیزیک کلاسیک می‌تواند اکثر پدیده‌های نوری روزمره را توضیح دهد. با این حال، برخی آزمایش‌ها در اپتیک کوانتومی نتایجی را برجسته می‌کنند که نظریه‌های صرفاً مبتنی بر موج قادر به توضیح آن‌ها نیستند.

پژوهشگران مدتهاست می‌دانند که معادلات ماکسول در سناریوهایی که فوتون‌های منفرد با اتم‌ها در مقیاس‌های بسیار کوچک برهم‌کنش می‌کنند، شروع به شکست می‌کنند.

این چارچوب جدید، ذرات را در قلب پدیده تداخل قرار می‌دهد. نوارهای موج‌گونه ممکن است صرفاً نقشه‌های آماری از میزان روشن یا تاریک بودن این حالت‌های کوانتومی باشند.

اندازه‌گیری همه چیز را تغییر می‌دهد
هر تلاشی برای تعیین دقیق مسیر یک فوتون از میان دو شکاف، به اصل عدم قطعیت معروف برمی‌خورد. حتی یک نگاه سریع ممکن است الگوی نوارهای تداخلی را از بین ببرد.

در این مطالعات، اندازه‌گیری فوتون کمتر مربوط به اعمال یک «ضربه تکانه» به آن است و بیشتر درباره تبدیل حالت تاریک به حالت روشن است.

دهه‌ها کار در علم اطلاعات کوانتومی حاکی از آن بوده که سیستم‌های ظریف می‌توانند «مشاهده» شوند بی‌آنکه به طور کامل فروبپاشند.

تفسیر جدید بر این مفهوم بنا شده است. اگر ناظر با فوتون پنهان در یک ناحیه تاریک جفت شود، حالت ممکن است به اندازه کافی روشن شود که ثبت گردد.

Source
-
Channel of science is for all
┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

حواس پنج‌گانه؟
انسان می‌تواند ۳۳ حس متفاوت داشته باشد!

پژوهش‌های جدید علوم اعصاب نشان می‌دهد که انسان‌ها فقط به پنج حس محدود نیستند؛ بلکه ممکن است بین ۲۲ تا ۳۳ حس متفاوت در بدن را دارا باشند. مغز این موارد را به‌طور همزمان پردازش و با هم ترکیب می‌کند تا تصویری منسجم و یکپارچه از بدن و محیط اطراف بسازد.

برخی از این حس‌ها کمتر شناخته‌شده‌اند، از جمله حس عمقی، تعادل، حس درونی بدن (مثل گرسنگی و ضربان قلب)، حس مالکیت و عاملیت، حتی تجربه طعم غذا تنها از چشایی نیست؛ بو و لامسه هم نقش مهمی در درک طعم ایفا می‌کنند و نشان می‌دهند که حواس انسان به‌شدت با یکدیگر مرتبط هستند.

در مجموع، انسان‌ها فراتر از پنج حس کلاسیک تجربه می‌کنند و این شبکه پیچیده حسی نقش مهمی در درک بدن و محیط اطراف دارد. شناخت بهتر این حواس می‌تواند نگاه ما به تجربه‌های روزمره و ارتباط مغز با بدن را عمیق‌تر و دقیق‌تر کند.

زهرا آکریم علمدار
https://medicalxpress.com/news/2025-12-humans.html

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

💉 محققان استنفورد: واکسن زونا خطر ابتلا به زوال عقل را ۲۰ درصد کاهش می‌دهد

تحقیق جدید دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد نشان می‌دهد افرادی که واکسن بیماری پوستی زونا را دریافت کرده‌اند، ۲۰ درصد کمتر از دیگران در معرض ابتلا به زوال عقل قرار دارند.

براساس گزارش SciTechDaily، این واکسن در اصل برای پیشگیری از بیماری زونا (که باعث ضایعه پوستی دردناک می‌شود) طراحی شده است، اما تأثیر جانبی آن روی مغز چشمگیر بوده است. زونا توسط همان ویروسی ایجاد می‌شود که عامل آبله‌مرغان است. این ویروس پس از بهبودی آبله‌مرغان در کودکی، از بدن خارج نمی‌شود؛ بلکه در سلول‌های عصبی به خواب می‌رود و در سنین بالا دوباره فعال می‌شود.

تئوری دانشمندان این است که فعال‌شدن مجدد این ویروس در سیستم عصبی می‌تواند باعث التهاب مغزی و آسیب‌هایی شود که درنهایت به زوال عقل ختم می‌شود. واکسن زونا با سرکوب این ویروس و جلوگیری از بیدارشدن آن، از التهاب عصبی جلوگیری می‌کند و ریسک زوال عقل را کاهش می‌دهد.

مطالعه جدید استنفورد نسبت به مطالعات مشابه دیگر یک مزیت دارد. در سال ۲۰۱۳، دولت ولز قانونی گذاشت که کسانی که متولد بعد از ۲ سپتامبر ۱۹۳۳ بودند، واجد شرایط دریافت واکسن رایگان می‌شدند. محققان داده‌های این افراد را که تنها چند هفته با هم اختلاف سنی داشتند (یک گروه واکسن زدند و گروه دیگر نه) مقایسه کردند. چون این دو گروه از نظر سطح سواد، درآمد و سلامت عمومی کاملاً مشابه بودند، کاهش ۲۰ درصدی ابتلا به زوال عقل در گروه واکسینه‌شده، دلیلی محکم بر اثربخشی واکسن است.

نتایج تحقیق جدید دیگری نیز نشان داد که واکسن زونا نه‌تنها پیشگیرانه است، بلکه پتانسیل درمانی هم دارد. به گفته محققان تزریق این واکسن به افرادی که قبلاً تشخیص زوال عقل دریافت کرده‌اند، می‌تواند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهد و طول عمر آنها را نسبت به بیماران واکسینه‌نشده افزایش دهد.

نکته جالب دیگر این است که اثر محافظتی واکسن در زنان بسیار قوی‌تر از مردان مشاهده شده است. درکل زنان معمولاً پاسخ آنتی‌بادی قوی‌تری به واکسن‌ها می‌دهند؛ همچنین زونا در زنان شایع‌تر از مردان است.

یافته‌های پژوهش محققان استنفورد در ژورنال نیچر منتشر شده است.

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

⚠️ اختلال ریتم شبانه‌روزی و سرطان پستان مهاجم

اختلال مزمن ریتم شبانه‌روزی (شیفت شب، خواب نامنظم، پروازهای طولانی) تنها با سرطان پستان ارتباط ندارد — بلکه می‌تواند به‌طور فعال رشد تومور و متاستاز را تسریع کند. ساعت‌های داخلی مختل‌شده، نظارت ایمنی را تضعیف کرده و بافت سالم پستان را بازسازی می‌کنند و محیطی مناسب برای تومور ایجاد می‌کنند.

· اختلال ریتم شبانه‌روزی منجر به بروز زودتر تومور و گسترش مهاجم‌تر آن شد.
· دفاع ایمنی از طریق گیرنده LILRB4 سرکوب شد که مانند یک «سوئیچ خاموش» ایمنی عمل می‌کند.
· مسدود کردن LILRB4 رشد تومور و متاستاز ریه را کاهش داد — حتی زمانی که ریتم شبانه‌روزی همچنان مختل باقی ماند.

نتیجه کلی:
زمان‌بندی خواب و سلامت ریتم شبانه‌روزی فقط نکات جانبی سبک زندگی نیستند — آن‌ها تنظیم‌کننده‌های بیولوژیکی پیشرفت سرطان و اهداف درمانی بالقوه هستند.

https://stories.tamu.edu/news/2025/12/23/night-shifts-arent-just-tiring-they-can-be-deadly/

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

⚠️ چاقی روند پیشرفت آلزایمر را تسریع می‌کند.

بر اساس اعلام انجمن آلزایمر، در واقع چاقی بین سنین ۳۵ تا ۶۵ سالگی می‌تواند خطر زوال عقل را در سال‌های بعدی زندگی، حدود یک‌سوم افزایش دهد.

یک مقاله آشکار کرد که آزمایش‌های خون نشان داده‌اند چاقی احتمالا روند پیشرفت بیماری آلزایمر را سرعت می‌بخشد. در حال حاضر تخمین زده می‌شود که ۹۸۲ هزار نفر مبتلا به زوال عقل در بریتانیا وجود داشته باشند و چاقی یک عامل خطر شناخته‌شده است.

بر اساس اعلام انجمن آلزایمر، در واقع چاقی بین سنین ۳۵ تا ۶۵ سالگی می‌تواند خطر زوال عقل را در سال‌های بعدی زندگی، حدود یک‌سوم افزایش دهد. این امر ممکن است به این دلیل باشد که چاقی، خطر فشار خون بالا و دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد، که هر دو این‌ها در خطر زوال عقل سهم دارند.

اما پژوهشگران ایالات متحده برای نخستین بار با استفاده از آزمایش‌های خون، ارتباط میان چاقی و بیماری آلزایمر را نشان داده‌اند.

طبق یک مقاله جدید، نشانه‌های بیماری آلزایمر که در نشانگرهای زیستی خون دیده می‌شوند، در افراد چاق، تا ۹۵ درصد سریع‌تر از افراد غیرچاق افزایش پیدا کرد. قرار است این مقاله در نشست سالانه انجمن رادیولوژی آمریکای شمالی (RSNA) ارائه شود.

پژوهشگران به‌عنوان بخشی از این تحقیق، به داده‌های پنج ساله ۴۰۷ شرکت‌کننده، شامل اسکن‌های مغزی و نمونه‌های خون، نگاه کردند.

پژوهشگران بر یک آزمایش خون تمرکز کردند که پروتئینی به نام «پی‌تائو۲۱۷» (p-tau217) را اندازه‌گیری می‌کند. مقدار بالای این پروتئین یک نشانگر قوی پلاک‌های آمیلوئید است؛ توده‌های چسبناک پروتئینی که [تشکیل آن‌ها] از ویژگی‌های شاخص بیماری آلزایمر به شمار می‌روند.

تحلیل نمونه‌های خون و اسکن‌های مغزی نشان داد شاخص توده بدنی بالاتر با نشانگرهای زیستی خون کمتر و پلاک‌های آمیلوئید کاهش‌یافته همراه بود، اما این موضوع در داده‌های بلندمدت صدق نمی‌کرد.

سهیل محمدی، پژوهشگر پسادکترا در موسسه رادیولوژی مالینکروت و نویسنده اصلی این مقاله، گفت: «ما بر این باوریم که کاهش نشانگرهای زیستی خون در افراد چاق، به دلیل رقیق شدن ناشی از حجم خون بالاتر بوده است.»

دکتر محمدی گفت فقط با نگاه کردن به این نتایج ممکن است «فریب بخورید» و فکر کنید افرادی که چاقی دارند، برای ابتلا به بیماری آلزایمر خطر کمتری دارند.

اما هنگامی که پژوهشگران شرکت‌کنندگان را در گذر زمان بررسی کردند، افرادی که چاق بودند، در مقایسه با کسانی که وزن سالم داشتند، نرخ بسیار سریع‌تری از رشد پلاک‌های آمیلوئیدی را تجربه کردند.

شرکت‌کنندگان چاق بین ۲۹ درصد تا ۹۵ درصد نرخ سریع‌تر افزایش در سطوح نسبت پلاسمایی «پی‌تاو۲۱۷» داشتند که نشان‌دهنده وجود بیماری آلزایمر است.

دکتر سیروس راجی، نویسنده ارشد این مقاله، گفت تحلیل آن‌ها نشان داد که آزمایش‌های خون در ثبت تاثیر چاقی بر پیشرفت بیماری آلزایمر، حساس‌تر از اسکن‌های مغزی بودند.

او باور دارد که ارزیابی‌های طولی با نشانگرهای زیستی خون، همراه با تصویربرداری سلامت مغز، به معیاری رایج برای پایش درمان و داروهای ضدآمیلوئید تبدیل خواهد شد.

او گفت: «این دانش در حال حاضر بسیار ژرف و بنیادین است، زیرا ما داروهایی داریم که می‌توانند به شکلی قدرتمند، چاقی را درمان کنند و این یعنی می‌توانیم در مطالعات آینده، اثر داروهای کاهش وزن را بر نشانگرهای آلزایمر دنبال کنیم.»

او گفت: «شگفت‌انگیز است که ما این نشانگرهای زیستی خون را برای پیگیری پاتولوژی مولکولی بیماری آلزایمر داریم و اسکن‌های ام‌آر‌آی را برای پیگیری شواهد تکمیلی از تحلیل رفتن مغز و پاسخ به درمان‌های مختلف. این کار برای مطالعات آینده و آزمایش‌های درمانی، ضروری و بنیادی است.»

Source

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

⚠️ اگر این سه نشانه را دارید، فیبر کافی نمی‌خورید.

یبوست، احساس گرسنگی زودهنگام، و مشکلات گوارشی از نشانه‌‌های کمبود فیبر در برنامه غذایی است.

رسانه‌های اجتماعی پر از توصیه‌های تغذیه است که بسیاری از آن‌ها علمی نیست، اما یکی از توصیه‌‌های صحیح، افزایش مصرف فیبر است. هافینگتون‌پست در گزارشی به این موضوع می‌پردازد و می‌نویسد متخصصان نیز تایید می‌کنند مصرف فیبر در میان اغلب مردم بسیار کمتر از مقدار مورد نیاز بدن است. فیبر برای سلامت روده، دفع منظم و کنترل قند خون نقش حیاتی دارد و حتی می‌تواند خطر سرطان روده بزرگ را کاهش دهد.

چقدر فیبر نیاز داریم؟

برای زنان ۱۹ تا ۵۰ سال، روزانه ۲۵ گرم فیبر توصیه می‌شود و پس از ۵۰ سالگی این مقدار به ۲۱ گرم کاهش پیدا می‌کند. مردان ۱۹ تا ۵۰ سال باید ۳۸ گرم فیبر مصرف کنند و پس از ۵۰ سالگی به ۳۰ گرم نیاز دارند. کاهش نیاز افراد مسن به‌دلیل کاهش تحرک، افت توده عضلانی و کاهش دریافت کالری است. با وجود این توصیه‌ها، متوسط مصرف فیبر در جامعه بین ۱۰ تا ۱۵ گرم است.

فیبر در میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل وجود دارد، اما بسیاری از افراد به‌جای غلات کامل از آرد سفید، نان سفید و برنج سفید استفاده می‌کنند که فیبر ندارند. فیبر بخش هضم‌ناپذیر مواد غذایی گیاهی است و دو نوع دارد: فیبر محلول که در آب حل می‌شود و ماده‌ای ژل‌مانند ایجاد می‌کند که جذب چربی‌ها، قندها و کلسترول را کاهش می‌دهد؛ و فیبر نامحلول که در پوست میوه‌ها و بخش‌های سخت گیاه وجود دارد و حجم و نرمی مدفوع را افزایش می‌دهد.

نشانه‌های کمبود فیبر

۱. یبوست مکرر: یبوست شایع‌ترین نشانه کمبود فیبر است. فیبر با افزایش حجم مدفوع و کمک به حرکت مدفوع در روده، از ایجاد یبوست جلوگیری می‌کند.

۲. احساس گرسنگی زودهنگام: اگر خیلی زود بعد از غذا گرسنه می‌شوید، ممکن است علتش کمبود فیبر باشد. غذاهای کم‌فیبر مانند قندها و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده سریع جذب می‌شوند. فیبر با کند کردن هضم و جذب، باعث می‌شود غذا بیشتر در معده بماند و احساس سیری طولانی‌تری ایجاد می‌کند.

۳. ناراحتی‌های گوارشی: دل‌پیچه، نفخ و گاز نیز می‌تواند نشانه دریافت فیبر ناکافی باشد، زیرا فیبر نقش مهمی در سلامت دستگاه گوارش دارد.

چگونه فیبر بیشتری بخوریم؟

افزایش مصرف فیبر به‌معنای مصرف بیشتر غذاهای گیاهی است که میوه‌ کامل، سبزیجات کامل، تخمه‌ و دانه‌، مغز آجیل، غلات کامل، و حبوبات را شامل می‌شود.

برای مثال، دو قاشق غذاخوری دانه چیا ۱۰ گرم، یک فنجان عدس ۱۸ گرم، یک فنجان بروکلی ۵ گرم، یک فنجان پاستای گندم سبوس‌دار ۷ گرم و یک فنجان تمشک ۷.۵ گرم فیبر دارد.

متخصصان تاکید می‌کنند که افزایش مصرف فیبر باید به‌تدریج باشد. تغییر ناگهانی از یک برنامه غذایی کم‌فیبر به پرفیبر می‌تواند باعث نفخ، گاز، ناراحتی معده و حتی یبوست شود. بهترین روش این است که هر روز یک وعده میوه یا سبزی بیشتر مصرف شود و منابع طبیعی کربوهیدرات مانند سیب‌زمینی شیرین و حبوبات جایگزین کربوهیدرات‌های فراوری‌شده شوند.

به‌جای برنج یا نان سفید، باید غلات سبوس‌دار را انتخاب کرد. در خرید غلات کامل نباید فقط به رنگ قهوه‌ای نان توجه کرد، بلکه باید برچسب محصول بررسی شود تا عبارت‌هایی مثل «آرد گندم کامل» یا «غله کامل» وجود داشته باشد. محصولات چندغله نیز گزینه‌های مناسبی محسوب می‌شوند.

مکمل‌های فیبر جایگزین غذا نیستند

مکمل‌های فیبر در برخی موارد مفیدند اما اثر آن‌ها مانند فیبر موجود در غذاهای واقعی نیست. شواهد علمی نشان می‌دهد فیبر طبیعی موجود در گیاهان تاثیر بیشتری بر سلامت دارد. به‌جای تکیه بر مکمل‌ها، بهتر است دستورهای غذایی حاوی فیبر مانند سالاد لوبیا، خوراک‌ها، سوپ لپه یا پاستای گندم سبوس‌دار با سبزیجات انتخاب شود.

برای افرادی که نمی‌دانند چقدر فیبر مصرف می‌کنند یا به وعده‌های کم‌فیبر عادت دارند، مشورت با متخصص تغذیه مفید است. متخصص ممکن است از مراجع درخواست کند به‌مدت سه تا هفت‌ روز خوراک روزانه‌اش را ثبت کند تا میزان فیبر مصرفی محاسبه و برنامه‌ریزی لازم انجام شود.

افزایش تدریجی فیبر در برنامه غذایی می‌تواند به بهبود سلامت گوارش و کاهش مشکلات ناشی از کمبود فیبر کمک کند.

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

🧠 کشف یک مسیر مرگ سلولی جدید در مغز؛ سرنخ تازه‌ای برای درمان آلزایمر و پارکینسون


پژوهشگران مرکز Helmholtz Munich برای نخستین‌بار نشان داده‌اند که یک مسیر مشخصِ مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلولی می‌تواند عامل نابودی نورون‌ها باشد. این مطالعه که دسامبر ۲۰۲۵ در مجله Cell منتشر شده، توضیح می‌دهد چگونه یک جهش ژنتیکی نادر باعث تخریب مغز در کودکان می‌شود و چرا همین مکانیسم ممکن است در بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکینسون نیز نقش داشته باشد.

دانشمندان دریافتند نورون‌ها به‌وسیله فرآیندی به نام «ferroptosis» می‌میرند؛ نوعی مرگ سلولی وابسته به تجمع آهن و آسیب اکسیداتیو غشای سلول. اختلال در عملکرد آنزیم محافظ GPX4 باعث می‌شود سلول‌های عصبی در برابر این آسیب بی‌دفاع شوند.

این پدیده هم در مغز موش‌ها و هم در سلول‌های مغزی انسانی ساخته‌شده از بیماران مبتلا به اختلال نادر SSMD مشاهده شد. به گفته سونیا لورنتس، نویسنده ارشد مطالعه:
«فروپتوز می‌تواند عامل اصلی مرگ نورون‌ها باشد، نه فقط پیامد تخریب مغز.»

+ از پیامدهای این پژوهش؛
● معرفی فروپتوز به‌عنوان هدف درمانی جدید در بیماری‌های عصبی
● امکان توسعه داروهای محافظ غشای نورون‌ها
● بازنگری در تمرکز درمان‌ها فراتر از پلاک‌های آمیلوئیدی

این کشف می‌تواند پایه‌گذار نسل تازه‌ای از درمان‌ها برای بیماری‌های تحلیل‌برنده مغز باشد؛ درمان‌هایی که به‌جای علائم، ریشه مرگ سلولی را هدف می‌گیرند.

مهرشید موسویون
آکادمی ژنتیک ایران
https://www.sciencealert.com/this-rare-genetic-mutation-kills-brain-cells-and-we-finally-know-why
┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

💥 ابداع جدید محققان: گجتی پوشیدنی که نشانه‌های فرتوتی در سالمندان را شناسایی می‌کند.

فناوری‌های پوشیدنی می‌توانند نشانه‌های ظریف فرتوتی جسمی در سالمندان را پیش از بروز مشکلات جدی شناسایی کنند و حالا پژوهشگران می‌گویند به راهکار تازه‌ای در این حوزه رسیده‌اند که می‌تواند مراقبت از سالمندان را متحول کند.

پژوهشگران یک ابزار پوشیدنی سبک، راحت و ساده برای استفاده توسعه داده‌اند که با تکیه بر هوش مصنوعی، نشانه‌های اولیه ضعف و کاهش توان جسمی را ردیابی می‌کند. این پیشرفت می‌تواند به ارتقای کیفیت مراقبت‌های بهداشتی برای سالمندان منجر شود.

در گزارش‌های مربوطه، این فناوری به‌عنوان نوعی آستین مشبک نرم تعریف شده که روی بخش پایینی ران قرار می‌گیرد. سپس با اندازه‌گیری شتاب حرکت پا، تقارن قدم‌ها و میزان تغییرپذیری آنها می‌تواند وضعیت جسمی فرد را تحلیل کند. «فیلیپ گاتروف»، معاون دپارتمان مهندسی زیست‌پزشکی دانشگاه آریزونا و نویسنده ارشد این مطالعه، می‌گوید:
«این ابزار به پزشکان اجازه می‌دهد خیلی زودتر دست به کار شوند و احتمال بروز پیامدهای خطرناک و پرهزینه را کاهش دهند.»

تصویری از گجت پوشیدنی و داده‌های آن
او طی 7 سال گذشته روی فناوری‌های پوشیدنی برای پایش نشانگرهای زیستی کار کرده و پیش‌تر نیز سامانه‌ای را برای اندازه‌گیری بخار آب و گازهای پوستی با هدف شناسایی نشانه‌های استرس معرفی کرده بود.

اکنون این دستگاه جدید که به سنسورهای کوچک مجهز شده، طراحی خاصی دارد تا «محسوس» نباشد. نتایج و داده‌های آن از طریق بلوتوث به گوشی هوشمند ارسال می‌شود و شارژ بی‌سیم برد بلند نیز نیاز به باتری یا اتصال سیمی را برطرف کرده است.

«کوین کاسپر»، دیگر نویسنده اصلی مطالعه و دانشجوی دکتری مهندسی زیست‌پزشکی، می‌گوید:
«پایش مداوم و دقیق معمولاً مجموعه عظیمی از داده‌ها را تولید می‌کند که باتری را ظرف چند ساعت خالی می‌کند و به اینترنت پرسرعت نیاز دارد. ما با هوش مصنوعی این مسئله را حل کرده‌ایم.»

به گفته او، این فناوری مبتنی بر هوش مصنوعی «راهکاری ایده‌آل برای پایش از راه دور بیماران در مناطق روستایی یا کم‌برخوردار» به شمار می‌رود. نتایج این مطالعه در مجله Nature Communications منتشر شده است.

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

وقتی صحبت از جوان ماندن مغز می‌شود، ذهن بسیاری از ما به‌سراغ مکمل‌های گران‌قیمت، رژیم‌های غذایی عجیب یا یک مولکول نادر و معجزه‌گر می‌رود. اما علم در تازه‌ترین یافته‌های خود، به پاسخی شگفت‌انگیز و در عین حال ساده برای محافظت از سلول‌های مغزی رسیده است.
➡️ https://l.euronews.com/wKir

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

"لوسی" قدیمی‌ترین اجداد انسان‌ها

بیش از پنجاه سال پس از کشف فسیل مشهور «لوسی» در اتیوپی، علم امروز تصویری بسیار دقیق‌تر و عمیق‌تر از زندگی و مرگ او در اختیار ما گذاشته است؛ تصویری که نه بر حدس، بلکه بر داده، فزیک، زیست‌شناسی تکاملی و تحلیل‌های پیشرفته بنا شده است.
⬇️

ادامه...

لوسی، که حدود ۳٫۲ میلیون سال پیش می‌زیست، تنها یک اسکلت باستانی نیست؛ او شاهدی زنده از یکی از حساس‌ترین گذارهای تکاملی بشر است. ساختار استخوان‌های لگن و پاهایش نشان می‌دهد که راه‌رفتن روی دو پا پیش از بزرگ‌شدن مغز انسان رخ داده است. این یافته، روایت‌های ساده‌انگارانه از تکامل انسان را کنار می‌زند و نشان می‌دهد که تکامل نه خطی بوده و نه هدفمند، بلکه حاصل سازگاری‌های فیزیکی با محیط است.

پژوهش‌های جدید با استفاده از اسکن‌های سه‌بعدی، مدل‌سازی مکانیکی استخوان‌ها و مقایسه با نخستی‌های امروزی نشان می‌دهد که لوسی هم توانایی راه‌رفتن روی زمین را داشت و هم می‌توانست از درخت بالا برود. او در جهانی زندگی می‌کرد که مرز میان زمین و درخت هنوز کاملاً از هم جدا نشده بود؛ جهانی پر از خطر، رقابت و انتخاب طبیعی.

حتی مرگ لوسی نیز دیگر یک راز مبهم نیست. تحلیل‌های فیزیکی شکستگی‌های استخوانی نشان می‌دهد که احتمالاً او از ارتفاع سقوط کرده است؛ نه قربانی افسانه یا شکار، بلکه قربانی سادهٔ قوانین گرانش. مرگی کاملاً فیزیکی، در جهانی کاملاً فیزیکی.

لوسی به ما یادآوری می‌کند که انسان نتیجهٔ یک «طرح از پیش‌نوشته‌شده» نیست، بلکه محصول میلیون‌ها سال آزمون، خطا، سازگاری و بقاست. هر استخوان او، سندی است علیه خرافه و به نفع علم؛ سندی که می‌گوید ریشه‌های ما نه در اسطوره، بلکه در طبیعت، فزیک و فرگشت نهفته است.

منابع:

https://www.nationalgeographic.com/history/article/lucy-facts-on-early-human-ancestor

https://www.britannica.com/topic/Lucy-fossil

https://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/species/australopithecus-afarensis

https://www.cam.ac.uk/research/news/first-hominin-muscle-reconstruction-shows-3-2-million-year-old-lucy-could-stand-as-erect-as-we-can

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

در معنای اصیل و دانشگاهی، «دکتر» صرفاً عنوان درمانگر یا صاحب مدرک نیست، بلکه به کسی گفته می‌شود که مسیر «پژوهش - آموزش» را طی کرده است، توانایی تولید دانش نو را دارد، می‌تواند آن را به‌ گونه ای سازمان یافته آموزش دهد، و در برابر آن پاسخ‌گو باشد. ریشهٔ تاریخی این واژه نیز به معنای «پژوهش، آموختن و تعلیم دادن» بازمی‌گردد. بنابراین دکتر بودن بیش از آن‌که یک عنوان شغلی باشد، یک جایگاه فکری و معرفتی است. حسام نوذری

https://www.facebook.com/reel/24772066282468155/

┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

💥 نزدیک‌ترین امید تازه برای یافتن حیات فرازمینی؛ معرفی سوپرزمین GJ 251 c

دانشمندان اخیراً سیاره‌ای جدید به نام GJ 251 c را معرفی کرده‌اند که تنها حدود ۲۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و یکی از نزدیک‌ترین و امیدوارکننده‌ترین «سوپرزمین‌ها» برای جستجوی حیات فرازمینی محسوب می‌شود. این فاصله کم، آن را به هدفی ایده‌آل برای بررسی جوّ و کشف نشانه‌های احتمالی حیات در سال‌های آینده تبدیل کرده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که GJ 251 c یک سیاره سنگی در «منطقه قابل‌سکونت» ستاره‌اش است؛ منطقه‌ای که شرایط لازم برای وجود آب مایع می‌تواند فراهم باشد. همین ویژگی، آن را در مرکز توجه آستروبیولوژیست‌ها قرار داده، زیرا آب مایع مهم‌ترین پیش‌نیاز برای شکل‌گیری حیات شناخته‌شده روی زمین است.
محققان می‌گویند GJ 251 c یکی از بهترین اهداف آینده برای جستجوی امضاهای زیستی مانند الگوهای غیرمعمول گازها در جوّ خواهد بود. تلسکوپ جیمز وب به‌زودی می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری درباره اتمسفر این سیاره جمع‌آوری کند شاید حتی یکی از جدی‌ترین سرنخ‌ها درباره وجود حیات فرازمینی را آشکار سازند.
سید رضا دباغی

https://www.sciencedaily.com/releases/2025/11/251122044338.htm?utm_source=
┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates

🧠 این موضوع ثابت شده که حتی توی دوران کهن سالی هم مغز شما توانایی یادگیری داره

لازم نیست حتما یه کار سخت یاد بگیرید
مغز مثل عضله‌ست؛ هرچی بیشتر تمرینش بدی، قوی‌تر و منعطف‌تر میشه.
برای گسترش ظرفیت و توانایی یادگیری مغز، چند تا کار خیلی مؤثر وجود داره 👇

✅ کارهای تقویت ذهن و حافظه:
1. یادگیری چیزهای جدید — مثلاً یه زبان جدید، ساز موسیقی، یا حتی یه مهارت دستی مثل نقاشی یا آشپزی.
2. مطالعه‌ی مداوم — کتاب، مقاله، یا حتی خلاصه‌ی مطالب علمی جدید بخون.
3. تمرین ذهن‌آگاهی (مدیتیشن) — باعث میشه تمرکز و کنترل فکری‌ات بالا بره.
4. بازی‌های فکری — شطرنج، سودوکو، پازل یا بازی‌های حافظه‌ای عالی‌ان.
5. نوشتن روزانه — افکارت، ایده‌ها و یادگرفته‌هات رو بنویس تا ذهنت منظم‌تر و فعال‌تر بمونه.
6. یاد دادن به دیگران — وقتی چیزی رو توضیح می‌دی، مغزت اون رو عمیق‌تر درک می‌کنه.
7. ورزش جدید — ورزش جریان خون و اکسیژن مغز رو زیاد می‌کنه و یادگیری رو تسهیل می‌کنه.

#دکتر_منا #آلزایمر #آلزایمر_نگیریم #متخصص_مغز_اعصاب
┄•••⌬👇JOIN👇⌬•••┄
@sci_updates