احتمال بروز فاجعه

احتمال بروز فاجعه
"سرعت افزایش آمار در موج چهارم کرونا در ایران به صورت خطرناک و بی‌سابقه‌ای بیشتر از قبل است"
"سرعت افزایش آمار روزانۀ بستری و فوت در موج‌های دوم و سوم شبیه به یکدیگر بوده اما در موج چهارم سرعت افزایش آمار روزانه بستری ۶ برابر و سرعت افزایش آمار روزانۀ فوت ۴ برابر شده است."
"در صورت عدم مداخلۀ فوری شامل محدودیت اجتماعی، واکسیناسیون و پرهیزِ خودخواسته نسبت به رفت و آمد، بارِ بیماری به زودی از ظرفیتِ نظام درمان فراتر رفته و فاجعه می‌آفریند"
"می‌تواند نشان از آن نیز داشته باشد که ویروسی که در حال چرخش در کشور است با آنچه پیشتر شیوع پیدا کرده بود تفاوت‌هایی داشته باشد و در نتیجه نباید به صرف ابتلای قبلی خود را در برابر آن مصون تصور کرد."
"تاخیر در واکسیناسیون تا کنون به قیمت جان‌های بسیاری تمام شده است."

لینک منبع مطالب از یادداشت علیرضا کدیور

برخی از مدیران ‌و کارمندان شهرداری آبادان، از سهمیه واکسن پاکبانان برای خود استفاده کرده اند و دکتر نمکی هم گفته اند که:

1- معاون بهداشتی و مدیران ناظر بر اجرای برنامه ایمن سازی در اسرع وقت عزل گردند.
2- کلیه کسانی که عامداً با این رفتار غیرمنصفانه و سوءاستفاده همراهی کرده‌اند و کسانی که به نحو ناشایست و ناعادلانه واکسینه شده‌اند، به مراجع قانونی معرفی شوند.
3- نتیجه حداکثر تا پایان وقت اداری فردا شنبه ۱۴۰۰/۱/۲۸ به اینجانب گزارش شود. بدیهی است هرگونه تکرار مورد فوق‌ الذکر با برخورد محکم‌تری مواجه خواهد شد.

شهردار آبادان هم در پاسخ گفته است که (قریب به این مضمون) : از ما خواستند بزنیم چون فکر می کردند قرار است روی آنها تست شود.

شاید وقتی اولویت ها رعایت نمی شد باید فکر این موارد هم می شد!
در متن برنامه واکسیناسیون کووید-19 به طور واضح آمده است که واکسیناسیون پاکبانان باید در فاز سوم انجام شود. یا واکسیناسیون بیمارای خاص در فاز دوم باید انجام شود. گفته بودند تا یک فاز انجام نشود وارد فاز بعدی نمی شوند. آیا طراحان این برنامه با آنالیز مجدد به این نتیجه رسیدند که باید واکسیناسیون ایشان در فاز اول انجام شود؟ این را باید رسما اعلام کنند و برنامه جدید منتشر کنند.

مرگ ناشی از کووید-19 در دنیا از 3 میلیون نفر گذشت.
تقریبا یک پنجم مرگ ها در آمریکا بوده است. بعد از آمریکا، برزیل، مکزیک، هند، انگلستان، ایتالیا، روسیه، فرانسه، آلمان، اسپانیا و کلمبیا در رتبه های 2 تا 11 قرار دارند. ایران در رتبه 12 قرار دارد.

دکتر قانعی گفته اند که

1- تولید صنعتی واکسن برکت با پذیرش ریسک آغاز شده و درحال ذخیره شدن است و بعد از اتمام مرحله ۳، با دریافت مجوز عرضه آن آغاز می‌شود.

2- ۱۶ شرکت برای تولید واکسن کرونا در داخل کشور پرونده ارائه داده اند که ۴ شرکت تست‌های لازم را پاس کرده و مجوز‌ها را گرفته اند ( برکت، رازی، فخرا و تولید مشترک پاستور) و ۳ شرکت هم در انتظار گرفتن مجوز هستند.

3-واکسن مشترک انستیتو پاستور و کوبا در هفته آینده مجوز فاز 3 را اخذ خواهد کرد.
پاستور با کوبا دو کاندید واکسن را بررسی می کند. یکی همین است که مجوزش ظاهرا هفته آینده داده می شود و دیگری به صورت تک دز است و برای افرادی است که قبلا مبتلا به کووید-19 شده اند.

4- با واکسینه کردن 16 و نیم میلیون نفر (حدود 20 درصد از مردم در معرض خطر)، شانس مرگ کاهش می یابد، ولی آمار ابتلا تغییری نمی کند. قانعی افزود : زنجیره کرونا وقتی قطع می شود که بیش از 70 درصد مردم واکسینه شوند.

5- قرار است واکسیناسیون کادر درمان در کشور ادامه پیدا کند و تا هفته آینده هم به اتمام برسد.

دکتر جهانپور هم گفته اند که

1- با توجه به محدودیت‌های تولید واکسن، بیش از دو برابر واکسن مورد نیاز کشور یعنی حدود ۲۴۰ میلیون دُز عقد قرارداد و ثبت سفارش شده است.

2- البته اگر همه موارد به درستی پیش برود و واکسن‌های داخلی هم به موقع تولید شود، ممکن است تا پایان سال میلادی ۲۰۲۱ موفق به انجام واکسیناسیون سراسری شویم.

یک مطالعه مهم در نیوانگلند منتشر شده که 23 مورد ترومبوز به همراه ترومبوسایتوپنی بعد از دریافت واکسن استرازنکا یا همان
vaccine-induced immune thrombotic thrombocytopenia (VITT)
را بررسی کرده است:


22 بیمار ترومبوسایتوپنی و ترمبوز داشته اند که 13 نفر از آنها CVT داشته اند. ترموبوز ورید پورت، سکته مغزی ایسکمیک، DVT و آمبولی ریه هم بوده است. بین اینها در مواردی همپوشانی هم بوده است. یک بیمار فقط ترومبوسایتوپنی داشته و در کنار آن فقط یک علامت هموراژیک کبودی (bruising) داشته است.

سن بیماران بین 21 تا 77 سال بوده اما 70% از بیماران زیر 50 سال داشته اند. 61% نیز خانم بوده اند. همه بیماران واکسن را در فاصله 6 تا 24 روز از قبل از بروز علائم دریافت کرده بوده اند.

بیماران مشکل زمینه ای خاص و یا انعقادی نداشته اند. فقط یک بیمار سابقه DVT و یک بیمار سابقه مصرف OCP داشته است.

در 22 بیمار، تست آنتی بادی علیه فاکتور پلاکتی چهار (PF4) مثبت (یک مورد equivocal) بوده است. یک مورد هم منفی بوده است. در تمام بیماران سطح دی دایمر بالا بوده است. (بالاتر از سطحی که معمولا در بیماران با ترومبوز وریدی حاد مورد انتظار است و معمولا در بیماران دارای کنسر دیده می شود). سطح فیبرینوژن پایین یا نرمال بوده است.

هفت نفر فوت شده اند.

برای درمان، استفاده از تزریق پلاکت و هپارین منع شده است و به جای آن توصیه به استفاده از ضد انعقاد غیر از هپارین (nonheparin anticoagulant) مثل آرگاتروبان و IVIG شده است. همچنین باید تزریق کورتون را در نظر گرفت. و تلاش کرد تا سطح فیبرینوژن را به بالای 1 گرم بر لیتر رساند.

این سندرم وابسته به PF4 (غیر مرتبط با مصرف هپارین) خوانده شده و تشخیص زودهنگام آن از جهت درمان مهم بر شمرده شده است.


قبلا 16 مورد از این عارضه نادر متعاقب واکسن استرازنکا در دو مقاله در نیوانگلند گزارش شده بود:

https://news.1rj.ru/str/scientometric/3389

یک مورد هم متعاقب واکسن جانسن گزارش شده بود و مقاله عنوان کرده بود که این عارضه نادر می‌تواند به واکسن های با وکتور آدنوویروس مرتبط باشد

https://news.1rj.ru/str/scientometric/3425

حالا جانسن در یک مقاله نامه به سردبیر روی این مقاله، عنوان کرده است که فعلا شواهد کافی برای اثبات رابطه علیتی بین این عارضه و واکسن ما نیست. همچنین گفته اند وکتور و پروتئین اسپایکی که ما استفاده کرده ایم از استرازنکا به شکل قابل توجهی متفاوت است. (اشاره به آدنوویروس شامپانزه و انسانی و .... و روش 2P) و در آخر هم گفته اند که با خبرگان در این زمینه و با رگولاتور این موضوع و داده ها را بررسی می کنند.

در یک ادیتوریال هم اطلاعات بسیار خوبی در این مورد داده شده که من برخی را اشاره می کنم:

شاید ریسک بروز VITT یک مورد در هر 100 هزار نفر است و باید با ریسک بروز CVST در جمعیت عادی که بین 0.22 تا 1.57 در هر 100 هزار نفر است مقایسه شود.

شاید مطالعه این بیماران با تمرکز بر ترومبوز شدید و در جاهای غیر معمول در بدن بوده و به همین دلیل شاید در گذر زمان گزارش های کامل تر تصویر بهتری از این عارضه به ما بدهد.

ما هنوز اطلاعات بیشتری برای تعیین فاکتور های خطر به جز سن پایین و جنسیت خانم نیاز داریم.

باید مشخص شود کدام جز واکسن اینجا مسئول است؟ (پروتئین اسپایک و ...) و بسیاری موارد دیگر...

داده های ما تا الان از وقوع این عوارض بعد از واکسن ها:

169 مورد احتمالی از CVST و 53 مورد احتمالی از ترومبوز ورید طحالی بعد از 34 میلیون دریافت کننده واکسن استرازنکا

35 مورد احتمالی از ترومبوز در سیستم عصبی مرکزی در بین 54 میلیون دریافت کننده جانسن

5 مورد احتمالی از CVST در بین 4 میلیون دریافت کننده مادرنا

صفر مورد از فایزر

موارد ممکن است کمتر تخمین زده شده باشد چون گزارش ها داوطلبانه بوده است.

به هر جهت بعد از دریافت واکسن کووید-19، علائم سیستم عصبی مرکزی و علائم مربوط به شکم باید به دقت مورد بررسی قرار بگیرد.

مقاله‌ای در Science چاپ شده که چرایی فاجعه‌ی کرونا در برزیل رو بررسی می‌کنه. با این شروع میشه:

“ در برزیل، پاسخ دولت مرکزی ترکیب خطرناکی بوده از عمل نکردن و خطا، از جمله تبلیغ کلروکین‌ به عنوان درمان با وجود نبودن هیچ مدرکی.”

خلاصه‌اش اینه که قشنگ میشه برزیل رو برداشت جاش نوشت ایران. از دلایل موج پارسال میگه:

۱. کشور بزرگ و نابرابر که منابع بهداشتی و درمانی و درآمد ناهمگونه.

۲. شبکه‌ی در هم تنیده‌ی شهری از حمل‌ونقل و خدمات و فعالیت‌های اقتصادی که در اوج بیماری و مرگ کاملن تعطیل نشدند.

۳. جهت‌گیری‌های سیاسی بین استاندارها و رییس‌جمهور روی مدت و شدت محدودیت‌های اعمال شده در هر جا تاثیر گذاشته و باعث شده همه‌گیری سیاسی بشه و روی اقدامات کنترلی تاثیر گذاشته.

۴. سیستم درستی برای نظارت‌های ژنومی نبوده و‌ ویروس همین‌جور می‌چرخیده.

۵. شهرها به صورت ناهماهنگ چه از نظر زمانی چه شاخص‌ها محدودیت‌ها رو میذاشتند و برمی‌داشتند و در نتیجه بیماری پخش شده.

مقاله میگه اگه پاسخ سریع و هماهنگ و برابر داده می‌شد شاید وضع این نبود ولی حتی الانم با واریانت جدید وضع همینه.

در حالی که کشور در بدترین نقطه‌ی همه‌گیری هست و رکورد بیماری و مرگ رو میزنه و بیمارستان‌ها دارند پر میشند، واکسیناسیون با سرعت کم انجام‌ میشه. واریانت جدید اومده ولی باز همه‌ی این اشتباه‌ها دارند تکرار میشند.

بیماری باید سریع محدود بشه، نظارت‌های ژنومی و اپیدمیولوژیک انجام بشه، واکسیناسیون سریع انجام‌ بشه و گرنه وضع باز همینه و کل برزیل رو‌ می‌گیره.
این باعث میشه واریانت‌های جدید بیان و کشور به عنوان خطر سلامت جهانی ایزوله بشه و فاجعه‌ی انسانی‌ای پیش بیاد که قابل پیشگیریه.

از توئیتر دکتر مهرنوش جعفری

مطالعه کوهورت آینده نگر مجله Lancet respiratory medicine با بررسی ۳۰۷۶ نفر (۱۸ تا ۲۰ ساله و ۹۲٪ مرد) نشان داده است که ریسک ابتلا به کووید-۱۹ در افراد بدون سابقه قبلی ابتلا به این بیماری (افراد سرم منفی از نظر آنتی بادی) تقریبا پنج برابر بیشتر از افراد با سابقه قبلی ابتلا به آن می‌باشد اما این افراد هم هنوز در خطر ابتلای مجدد هستند. پس به نوعی می‌توان گفت اگر چه وجود آنتی بادی اساسا در برایر ابتلا محافظت کننده است اما ضمانتی برای ایمنی کامل و عدم ابتلا نیست و این شاید اهمیت واکسیناسیون در همین افراد را نیز نشان دهد.

بالاخره مطالعه فاز سوم کاندید واکسن سوبرانا (مشترک بین کوبا و پاستور ایران) کد اخلاق گرفت.

در این مطالعه این کاندید واکسن (پروتئین نوترکیب از ناحیه RBD) در دو دز (با و بدون دز سوم بوستر) بررسی می‌شود.

مطالعه به صورت دو سو کور و روی جمعیت ۱۸ تا ۸۰ سال انجام می‌شود.

بیشتر از یک ماه است که مطالعه فاز سوم این کاندید واکسن در کوبا شروع شده است.

محقق اصلی پروژه دکتر حمید عمادی کوچک می باشد.

احتمالا در آمار فردا، تعداد دز واکسن تزریق شده در کشور از 500 هزار دز فراتر می رود.
در حالی که 25 فرودین 5229 دز واکسن تزریق شده بود، 26 و 27 فروردین به ترتیب 16599 و 14017 دز تزریق شده است. در کل 498487 دز واکسن تا 27 فرودین تزریق شده است و این تقریبا یک چهارم تعداد واکسن وارد شده به کشور (1995800 دز) است.
هنوز نیم درصد از جمعیت ایران هم واکسن دریافت نکرده اند.

وقتی سامانه ای آنلاین و مرتب به روز شونده برای ارائه آمار واکسنهای خریداری شده، توزیع شده و تزریق شده نداریم همین می شود که مثلا دکتر رئیسی می گویند 420 هزار دز واکسن روسی وارد کشور شده است درحالی دکتر جهانپور قبلا گفته بودند 520 هزار دز وارد شده است.
می دانیم که در تاریخ های 16 بهمن، 24 بهمن، 14 اسفند، 5 فروردین و 12 فروردین به ترتیب 20، 100، 200، 100 و 100 هزار دز واکسن اسپوتنیک وارد کشور شده است.

بعد از آبادان حالا سخنگوی شورای اسلامی علی‌آبادکتول تزریق واکسن کرونای سهمیه‌ای پاکبانان به پیمانکار خدمات شهری و مدیران شهرداری این شهر را تایید کرد.

دکتر رئیسی هم در مورد واکسن سیناژن اشاره داشته اند که این شرکت در حال اخذ مجوز برای انجام مطالعات بالینی است.
قبلا یک منبع آگاه به ساینتومتریکس گفته بود که سیناژن نیز در ایران به دنبال انجام مطالعات فاز دوم و سوم یک کاندید واکسن در ایران است که قبلا فاز یک را در استرالیا انجام داده است.

کمپانی استرالیایی:
https://vaxine.net/

نام کاندید واکسن: COVAX-19
نوع: پروتئین نوترکیب همراه با ادجوانت ( spike protein with Advax-SM adjuvant)
شرکت کننده فاز یک : 40 نفر 18 تا 65 ساله
لینک پروتکل:
https://clinicaltrials.gov/ct2/show/study/NCT04453852?term=Vaxine&draw=2&rank=1

دکتر رئیسی قبلا در مورد کاندید واکسن مشترک ایران و کوبا گفته بودند که از فروردین 1400 از این واکسن چیزی حدود ۲ تا ۴ میلیون ماهیانه دست ما خواهد رسید.

بیش از 4 ماه است که دستورالعمل تشخیص و درمان کووید-19 در ایران از سوی کمیته علمی کووید-19 به روز نشده است. حالا دبیر این کمیته، دکتر قانعی با حکم وزیر بهداشت جای خود را به دکتر عاطفه عابدینی دادند.

وزیر بهداشت دکتر عاطفه عابدینی (فوق تخصص ریه دانشگاه شهید بهشتی) را به عنوان دبیر کمتیه علمی کووید-19 منصوب کردند.

www.sbmu.ac.ir/index.jsp?fkeyid=&siteid=518&pageid=42633&newsview=103669

در حکم ایشان پیگیری موارد زیر خواسته شده است:

تشکیل جلسات کمیته علمی با هماهنگی و نظارت معاون محترم درمان با حضور اندیشمندان و صاحب نظران کشور که در حوزه بیماری در علوم پایه و بالینی صاحب نظرند و در طول مدت اپیدمی در تشخیص و درمان بیماران حضور فعال داشته اند.

بررسی وضعیت علمی تیم مدیریت بیماری در بیمارستان ها، آزمایشگاه ها و مراکز بهداشتی و درمانی کشور و بروز رسانی اطلاعات آنها با بهره گیری از تجارب مراکز فوق در راستای کاهش بار بیماری و مرگ و میرها.

بررسی و تحلیل داده های مراکز مختلف و ارسال آنها به مراجع ذیربط و دفتر اینجانب هفتگی و یا ماهیانه.

ارتقای دانش و مهارت تیم های مدیریت بیماری به خصوص بخش مراقبت های ویژه در مراکز ۱۶ ساعته درمان سرپایی، آزمایشگاه های تشخیصی و دیگر مراکز مرتبط با مدیریت بیماری با برگزاری دوره های آموزشی و ارسال اطلاعات و مطالب آموزشی از طریق ایجاد شبکه اطلاع رسانی و استفاده از ظرفیت فضای مجازی.

بررسی مطالعات جهانی و بروز رسانی پروتکل های درمانی منطبق بر داده های بین المللی و تجارب ارزنده ملی.

کمک به معاونان محترم بهداشت و تحقیقات و فناوری در تکمیل مطالعات علمی واکسن کووید ۱۹ و همچنین تدوین پروتکل هلی مورد نیاز جهت مراقبت از گیرندگان واکسن به ویژه در گروه های آسیب پذیر در مقابل عوارض احتمالی واکسن های مختلف و تعیین افراد ناظر از کمیته علمی برای هر کدام از برند های واکسن های مختلف داخلی و خارجی جهت ثبت مستمر عوارض و ایمنی بخشی آنها با مشارکت در تیم های کشوری که در معاونت محترم تحقیقات و فناوری تشکیل شده است.

رتبه بندی علمی بخش های کووید کشور با نظارت معاون محترم درمان.

اطلاع رسانی در مورد نظرات کمیته علمی و انتقال مطالب عند اللزوم از طریق رسانه ها با هماهنگی لازم.

لینک پروفایل گوگل اسکالر دکتر عابدینی:

https://scholar.google.com/citations?hl=en&user=bWsmqSAAAAAJ&view_op=list_works&sortby=pubdate


اصلاحیه:
ظاهرا فقط دبیر علمی کمیته علمی کووید-۱۹ عوض شدند و رئیس این کمیته همچنان مثل قبل دکتر قانعی هستند.

خوب ظاهرا چون ۱۰۰ هزار دز از واکسن روسی که آمده، دز دومش وارد نشده، دکتر رئیسی آن را در آمار نیاورده اند. هر چند که در وبسایت خبری وزارت بهداشت به این موضوع اشاره ای نشده است.

در چهار روز از 25 تا 28 فروردین به ترتیب حدودا 5 و 16 و 14 و 18 هزار واکسن کووید-19 در کشور تزریق شده است هنوز نیم درصد از جمعیت واکسن دریافت نکرده اند.

در مورد کاندید واکسن مشترک کوبا و ایران، همانطور طور که دکتر قانعی گفتند این مطالعه در شهرهای مختلف ایران انجام می‌شود. طبق اطلاعات منابع آگاه، در برخی شهر ها مطالعه فقط برای دو دز (۰ و ۲۸ روز با سوبرانا ۲) انجام می‌شود و در برخی دز سوم هم در روز ۵۶ با سوبرانا یک، تست می‌شود

🔴 گزارش Clarivate analytics (موسسه ISI) از وضعیت پژوهشی در خاورمیانه و شمال آفریقا:

من اینجا برخی نکات را آورده ام. گزارش کامل در فایل پی دی اف پایین پست می باشد.

✅ تعداد مقالات در این منطقه از 1981 تا 2019 از 7665 مقاله به 150 هزار رسیده است. (رشد تقریبا 20 برابری) و سهم مقالات منطقه از ISI از 2 درصد به 8 درصد رسیده است. در مقایسه، سهم مقالات ISI از کشورهای EU27 و Latin America و Asia-Pacific (به جز چین) کاهش یافته است. برای آمریکا کاهش از 37% به 24% بوده است. در این میان همه تحت تاثیر چین قرار گرفته اند که سهم مقالاتش از کمتر از یک درصد به 25% رسیده است. سهم ایران از مقالات ISI در 2000 فقط 0.2 درصد بوده که در 2019 به 2.2 درصد رسیده است.

✅ 45% از مقالات منطقه با همکاری بین المللی است و این برای کشورهای اروپای غربی 65% است. فقط 5% از مقالات از همکاری های بین المللی منطقه ای است. سهم همکاری بین المللی برای ایران و ترکیه 25% بوده است. برای مصر و عربستان و تونس به ترتیب 60% و 80% و 65% بوده است. البته اینجا تعداد کل مقالات هم باید در نظر گرفته شود.

✅ این گزارش شامل 19 کشور است اما فقط 6 کشور شامل مصر، ایران، اسرائیل، عربستان، ترکیه و تونس، 80% از 150 هزار مقاله از این منطقه در 2019 را منتشر کرده اند.

✅ برای ایران تعداد مقالات بین 2000 تا 2019، بیش از 30 برابر شده است. البته باید به شرکت های مقاله نویسی و داوری های جعلی در مورد مقالات محققین ایرانی هم اشاره کرد. حداقل مقداری از افزایش مربوط به عربستان مربوط به محققین غیر عربستانی با افلیشن این کشور است. رشد اسرائیل دو برابر بوده است. تونس تقریبا ده برابر، ترکیه و مصر هر کدام هفت برابر بوده است. در عراق نیز اگر چه تعداد مقالات کم است اما رشد 50 برابر بوده است.

✅ تعداد مقالات علمی ایران در مجلات ISI در فاصله 2015 تا 2019 برابر با 188163 مورد بوده است. از این نظر ایران پیشتاز همه کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا می باشد. ایران از ترکیه و اسرائیل هم پیشی گرفته است.

✅ سهم ایران از مقالات ISI در 2000 فقط 0.2 درصد بوده که در 2019 به 2.2 درصد رسیده است.

✅ سهم همکاری های علمی بین المللی نیز با وجود تحریم ها (کمبود منابع، محدودیت برای شرکت در کنفرانس ها و نشر مقالات در مجلات خارجی) برای ایران افزایش یافته است و مقالات با همکاری بین المللی به 35% رسیده است.

✅ نکته ی مهم این که شاخص Category Normalized Citation Impact برای ایران در 2018 به سطح جهانی رسید و در 2019 به مقدار 7% بالاتر از سطج جهانی و در 2020 نیز از آن 17% بالاتر بوده است.

✅ این فقط به خاطر همکاری های بین المللی نبوده و ایران توانسته مقالات بیشتری در مجلات تاثیرگذار منتشر کند. بین 2015 تا 2019 ایران توانسته است مقالات خود در محلات کم تاثیر را 30% کاهش دهد و مقالات در مجلات با چارک های (Q) بالاتر از نظر تاثیرگذاری را بیشتر کند و این دستاورد قابل توجهی برای محققین ایرانی با زبان غیر نیتیو انگلیسی است.

✅ به هر جهت اینجا باید به مسائل مربوط به بدخلاقی پژوهشی در ایران توجه کرد و خود محققین ایرانی هم به آموزشهای لازم و سیاست گذاری های درست در این زمینه اشاره کرده اند. (اینجا به مقالاتی از محققین ایرانی از جمله یکی از مقالات من هم در ساینس اشاره شده است).

یک چهارم مردم آمریکا به صورت کامل واکسینه شده اند.
تقریبا ۴۰ درصد از کل جمعیت و ۵۰ درصد از جمعیت بالای ۱۸ سال نیز حداقل یک دز واکسن کووید-۱۹ دریافت کرده اند.