Հավանաբար այսօր արժե հիշեցնել, որ 2020 թ․ հոկտեմբերին ՀՀ դե-ֆակտո վարչապետը հայտարարում էր.
«Թուրքիան վերադարձել է հարյուր տարի անց Հարավային Կովկաս՝ հայերի նկատմամբ ցեղասպան քաղաքականությունը շարունակելու համար, բայց դա ունի շատ կոնկրետ պրագմատիկ նպատակ, որովհետև Հարավային Կովկասի հայերը վերջին խոչընդոտն են Թուրքիայի ճանապարհին…»։

Թուրքիան նույն Թուրքիան է, իսկ Հայաստանը` ոչ հայկական:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Այս թեմայով վերջինը:

Մենք ապրում ենք ամենազավեշտալի ժամանակներում, երբ օրինակ Արցախն ազատագրած նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի գրքով նկարվելը խնդրահարույց է, իսկ Հայաստանի վրա հարձակված ու այս պահին նոր հարձակում պատրաստող Թուրքիայի նախագահի քարոզչական գրքով ու նրա կողքին ժպիտով նկարվող դե-ֆակտո վարչապետը` «հմուտ դիվանագիտության» օրինակ:

Մեզ պատել են թմրեցնող քարոզչությամբ, որպեսզի առավել հեշտ գրավեն:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

2021 թ. մայիսին, երբ Էրդողանը տիկնոջ հետ առաջին անգամ եկել էր գրավված Շուշի, Ալիևների զույգի հետ զրուցի էին բռնվել ավտոբուսում:

Հենց այդտեղ Էրդողանի կին Էմինեն առաջարկեց հայ ռազմագերիներին չհանձնել Հայաստանին, այլ աստիճանաբար (իր բառերով` «կամաց-կամաց») փոխանակել` Հայաստանից տարբեր զիջումներ կորզելով:
Զա բացահայտ ռասիզմ ու հակահայկական քաղաքականության դրսևորում էր:

Երեկվա գրքով ստորացումից հետո հրապարակվել է նաև ՀՀ դե-ֆակտո վարչապետի տիկնոջ նկարը Էրդողանի կնոջ հետ` երջանիկ ու հիացած:

Չկա ոչ միայն իրավական, այլև բարոյական արդարացում:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Հիշեցնեմ 2021 թվականին արված այս գրառումս:

***
Մեկ տարի առաջ այս օրը (սեպտեմբերի 26-ի) երեկոյան կառավարության անդամ հանդիսացող մի բարձրաստիճան պաշտոնյա փակ խորհրդակցության ժամանակ քմծիծաղը դեմքին պնդում էր, որ պատերազմ չի լինելու, իսկ իմ նախազգուշացումն ու հիմնավորումը, որ Թուրքիայի հետ միասին Ադրբեջանը օրերի կամ շաբաթների ընթացքում անխուսափելիորեն հարձակվելու է Հայաստանի վրա, վերջինիս կողմից արժանացավ «Պարո՛ն Գեղամյան, Դուք չափազանցացնում եք» պատասխանին։ Այդքանով բովանդակային քննարկումն ավարտվեց։

Ես դուրս եկա այդ գերատեսչությունից ու մտախոհ ուղևորվեցի ընտանեկան փոքրիկ հավաքի։ Գլխումս կար երկու վատ տարբերակ. կա՛մ ես չէի տիրապետում իմ մասնագիտությանը (թուրքագիտություն) ու չէի հասկանում իրականությունը, կա՛մ, որ ավելի վատ է, մեկնարկելիք պատերազմում մեզ ջախջախման են տանելու:

Վերոնշյալ հանդիպման ավարտից տաս ժամ անց սկսվեց պատերազմը, որի ընթացքում ևս կառավարման համակարգի պատասխանատուները մեզ տարան պարտության՝ առաջին հերթին իրենց անսահման տգիտության ու վերմարդկային գոռոզության պատճառով։

Նրանցից ոչ մեկ մինչ օրս չի պատժվել, ավելին՝ նրանք հիմա էլ պատասխանատու են մեր երկրի կառավարման համար՝ ժպիտը դեմքին մեզ ավետելով նոր կորուստների մասին։

Երբ նորից վերականգնենք մեր պետականությունը, լավ կառավարումը ենթադրելու է միայն լավագույն կադրերի ներգրավում կառավարման համակարգ, իսկ պատասխանատվություն կրելը լինելու է վարքականոնի առանցքային կետը, որովհետև դա է Հայաստանի նման փոքր ռեսուրս ունեցող պետության փրկության ճանապարհը։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Թուրք լրագրող Ռագըփ Զարաքոլուի «Հայերն Օսմանյան բանակում» հոդվածից մի հատված.

Հայերը, որպես օսմանյան կայսրության քաղաքացիներ, Բալկանյան պատերազմում միայն զինվոր լինելով չեն բավարարվել. օսմանյան բանակին կանոնավոր օգնություն են ցուցաբերել:

Օրինակ` Բալկանյան պատերազմին աջակցություն ցուցաբերելու նպատակով ստեղծված Ազգային պաշտպանության միության Փանգալթըի մասնաճյուղի տնօրենը Տիգրան Ալլահվերդին էր: Տիգրան բեյին հաջողվել էր Բալկանյան պատերազմի ժամանակ օսմանյան բանակի օգտին հավաքել 30 000 օսմանյան ոսկի:

Այս առիթով նրա մասին մամուլում նույնիսկ լույս են տեսել հոդվածներ, սակայն նույն Տիգրան Ալլահվերդին ընդգրկվել է 1915 թ. ապրիլի 24-ին ձերբակալված և աքսորված մտավորականների ցուցակի մեջ»։

#խաղաղության_վկաները

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

📍Ֆրանսիայում թուրք երկրպագուները դանակներով հարձակվել են հայ ֆուտբոլիստների վրա, կան տուժածներ.

Միջադեպը տեղի է ունեցել սեպտեմբերի 29-ին ֆրանս-թուրքական FC Turquoise ակումբի և ֆրանս-հայկական Հոմենեթմեն թիմերի հանդիպման ժամանակ, հայտնում է Nouvelles d'Arménie-ն։ Հայկական ակումբը հաղթել է 2։0 հաշվով, ինչին թուրք երկրպագուները չդիմանալով վազել են խաղադաշտ՝ սկսելով դանակահարություն։

Ոստիկանները միջամտել են, խաղը դադարեցվել է։ Մի քանի վիրավոր խաղացողներ տեղափոխվել են հիվանդանոց։

«Թուրքիան այսօր» լրատվական
ալիք | @turkey2day

Իսրայելը պաշտոնապես հայտարարել է Լիբանանի տարածքում ցամաքային ռազմական գործողությունների մեկնարկի մասին։

«21-րդ դարում պատերազմներ չեն լինում» թեզին հավատացողներին նվիրվում է։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Նոր հարցում Ադրբեջանից

«Կո՞ղմ եք արդյոք, որ ձևավորվի Արևմտյան Ադրբեջանի վտարանդի կառավարություն» հարցին ադրբեջանցիների 85%-ից ավելին պատասխանել է «այո»:
Հարցումն իրականացվել է վերջին օրերին Սոցիալական հետազոտությունների կենտրոնի կողմից:

Ակնհայտ է, չէ՞, որ խաղաղության են պատրաստվում:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Վերջին հինգ պակաս

Վերջում չի հիշվելու, թե այս օրերին, հինգ կամ քսան տարի առաջ ով ինչ ասաց, որքան ճիշտ էր և արդյոք իրավունք ուներ մեղադրելու մյուսներին:

Վերջում ձեր ու մեր արածն ու չարածը կարևոր չի լինելու:

Վերջում մենք ուղղակի գաղթական ենք դառնալու, իսկ մեր բոլոր քննարկումները` իմաստազուրկ:

Վերջում, երբ մեր հայրենիքի այս մի կտորն էլ ավարտվի, ոչ միայն չի հիշվելու, այլև կարևոր չի լինելու այս օրերի իրար մեղադրելը, իրարից բողոքելը, մեր գրած ստատուսները:

Իսկ այսօր վերջին արդեն հինգ է պակաս:

Ուրեմն դեռ հինգ «րոպե» կա կենտրոնանալու լուծման վրա ու փրկելու համար այն, ինչ այս պահին անդառնալի է:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Ավելի քան երեքամսյա դադարից հետո առաջին հարցազրույցում 168.am-ի տաղավարում խոսել եմ երեք հարցի մասին.

- Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ իբր բանակցությունների էությունը,

- ներհայկական քաղաքական դաշտի ամենամեծ սխալը,

- Պատասխանատվության կամ ո՞վ է մեղավոր հարցի մասին։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Ինչ է լինում, երբ հարևանները փորձում են կարգավորել հարաբերությունները Թուրքիայի հետ

2000-ականներին, երբ Թուրքիան ու Սիրիան պետք է հարաբերությունները կարգավորեին, թուրքական պահանջներից մեկն էր թուրք-սիրական սահմանն ականազերծելը: Եվ ականապատ դաշտերը, որոնք անվտանգություն էին ապահովում, հանեցին, «Աբովյան Time»-ի եթերում ասում է թուրքագետ Վարուժան Գեղամյանը:

«Ի՞նչ է լինում հետո: 2011 թվականին ականազերծված տարածքներով Թուրքիայի տարածքից Սիրիա են ներխուժում իսլամիստ վարձկանները, մի քանի ժամում անխոչընդոտ կարողանում են հատել նախկինում ամենապաշտպանված սահմաններից մեկը, կոտորում են մարդկանց, գրավում են տարածքներ և մինչև հիմա գրաված են պահում»:

@ArmeniaSputnik

Եթե ինչ-որ պատճառով քնած չեք էս ժամին ու փնտրում եք` ինչ նայել, ապա կարող եք միանալ «Իմնեմնիմի» փոթքասթի ուղիղ եթերին:
Մի քանի րոպեից ես կլինեմ տաղավարում ու ավելի թեթև ձևաչափում կխոսեմ մեր հարցերից: Եթե հարցեր ունեք, ուղղեք դրանք չատի միջոցով:

https://www.youtube.com/live/l_GaXOyJc_g?si=qqVCBzwSLn77TJPV

«Խաղաղության» հաստատման կեղծ խայծով Թուրքիան հասնելու է հայկական պետականության լիարժեք դեմոնտաժին:

Այդ փուլը մեկնարկել է 2020 թ. նոյեմբերին, երբ հայությունը (և հատկապես ազգային վերնախավը) տվեց դա անելու համաձայնությունը` տարբեր պատճառներով ու պատրվակներով հանդուրժելով դե-ֆակտո թուրքամետների իշխանությանը:

Այս գործընթացի վերջին հանգրվանը այսպես կոչված «խաղաղության պայմանագիրը» չէ, վերջին փուլը` մենք ենք լինելու` գաղթի ճանապարհին:

Իսկ որ Հայաստանի դե-ֆակտո իշխանությունը էս փուլը մինչև վերջ իրականացնելու է, դրանում կասկած չունենաք: «Մենք պիտի լինենք Թուրքիայի նահանգ, որ հանգիստ ապրենք» ասելուն մնացել է 1-2 տարի:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Նոյեմբերի կեսերին Ադրբեջանում տեղի է ունենալու ՄԱԿ կլիմայական մեծ խորհրդաժողովը, որը հայտնի է COP29 անունով։

Այդ միջոցառումը Ադրբեջանի համար կարևոր է մի քանի առումներով՝ երկրի միջազգային հեղինակության բարձրացումից մինչև Արցախում իրականացված ցեղասպանության միջազգային անուղղակի լեգիտիմացում։

Այդ միջոցառումը կարող էր տեղի չունենալ Ադրբեջանում, եթե անցյալ տարի՝ 2023 թ. դեկտեմբերին Հայաստանի դե-ֆակտո իշխանությունը վետո դներ ՄԱԿ համապատասխան որոշման վրա։

Կամ կարելի էր այլ բան անել. հաշվի առնելով Բաքվի արդեն կատարած մեծածավալ նախապատրաստությունը՝ հնարավոր էր մտնել դիվանագիտական բանակցությունների մեջ ու վետո չդնելու դիմաց պահանջել, օրինակ, բոլոր հայ ռազմագերիների վերադարձ կամ ՀՀ միջազգային սահմանների մի մասից Ադրբեջանի զորքերի դուրս բերում։

Սակայն, ինչպես գիտեք, ոչ մի նմանատիպ պահանջ չի դրվել։ Ընդհակառակը՝ հայտարարվել է, որ Հայաստանը որպես բարի կամքի դրսևորում կողմ է Բաքվում COP29-ի անցկացմանը։

Սա հերթական ու վառ օրինակն է այն բանի, որ ի դեմս Հայաստանի դե-ֆակտո կառավարողների գործ ունենք Ադրբեջանի ու Թուրքիայի կամակատար իշխանության և ոչ Հայաստանի շահերը պաշտպանող ուժի։ Ու ակնկալել, որ թուրք-ադրբեջանական երկյակը թույլ կտա, որ Հայաստանում որևէ լուրջ ու ազգային ծրագիր իրականացվի, դա մեղմ ասած միամտություն է։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

‼️Իլհամ Ալիևի ձեռքին գտնվում է Երևանի խանության դրոշը։ Թշնամին, ինչպես միշտ, բացահայտ կերպով հայտարարում է և ի ցույց է դնում տարածքային հավակնությունները։

Նայեք քարտեզին:
Անցնող շաբաթ Թուրքիայի խորհրդարանում 2025 թվականի բյուջեի քննարկման ժամանակ այդ երկրի տրանսպորտի նախարարը հայտարարեց, որ մյուս տարի կսկսվի քարտեզում պատկերված Կարս-Նախիջևան երկաթուղու կառուցումը, որը «Զանգեզուրի միջանցք» կոչվածի հենքն ու շարունակությունն է:
Մեր օրակարգում այս նախագծի մասին գրեթե այլևս չի խոսվում, մինչդեռ այն սողացող օձի պես շարունակում է մոտենալ ու օղակել Հայաստանը` վերջինիս խեղդելու համար:

Սրան զուգահեռ այսօր «հայ առաջադեմների» (այդ թվում այս տողերը կարդացողների) հովանու ներքո Հայաստանում պատրաստում են թուրքական պահանջով կրճատել բանակը, մշակում են առաջիկա ընտրություններում իշխանության հաղթանակն ապահովող անօրինական օրենքը, տապալում են հայ ռազմագերիների համար բանաձևի ընդունումը, կարդում են Էրդողանի գրածները ու «դատում» տարիներ առաջ Հայաստանի անվտանգությունն ապահոված նախագահին:

Եվ սա ընդամենը «այսօր»:

Եվ որպեսզի այս ամենը չնկատվի ու չբերի հանրային բողոքի, «այսօր» բեմականացնում են հերթական անդեմ պատգամավորի ոչինչ չնշանակող հրաժարականը:

Հայաստանը շարունակում է գրավված մնալ...

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Սիրիայի հյուսիսում նորից թեժ պատերազմ է։

Ընդամենը երեք օրում ահաբեկիչները, որոնց աջակցում են Թուրքիայից, խախտել են ռազմաճակատի գիծը և ներթափանցել ռազմավարական նշանակություն ունեցող Հալեպի նահանգ։
Ինչ է հայտնի այս պահին.

▪️Ահաբեկիչները գրավել են առնվազն Հալեպ քաղաքի մի հատվածը (քաղաքի արևմտյան կեսը)։

▪️Ահաբեկիչների կողմից փակված է նաև Հալեպը երկրի մնացյալ հատվածին կապող հիմնական մայրուղին (դեպի մայրաքաղաք Դամասկոս և ծովափնյա Լաթաքիա քաղաքներ)։ Հալեպ քաղաքը դեռ շրջափակված չէ, քանի որ կան այլընտրանքային՝ արևելյան ուղիներ, բայց առկա է նման վտանգ։

▪️Սիրիական կառավարական բանակը գրեթե դիմադրություն չի ցուցաբերել։ Ամենայն հավանականությամբ, այս պահին ընթանում է բանակային ուժերի վերադասավորում և համալրում, որպեսզի մեծ հարվածով թշնամուն դուրս շպրտեն քաղաքից։

▪️Մինչ այդ Հալեպի բնակչությունը (այդ թվում՝ հայությունը) մեծ վտանգի մեջ է։ Ես իմ աչքով եմ տեսել, թե ինչ ավերածությունների ու դաժանությունների են պատրաստ պրոթուրքական ահաբեկիչները։ Ուստի բանակի արագ և հաջող հակահարվածը խիստ կարևոր է։

▪️Այս պահին ընթանում են մարտեր Հալեպի և Իդլիբի նահանգներում։ Էական է լինելու առաջիկա ժամերին Սիրիայի դաշնակից Իրանի և ՌԴ արձագանքը։ Խոսք է գնում ռուսական զորքերի մեծացման և մեծ հակահարվածի մասին, սակայն հստակություն չկա։ Իմ տեղեկություններով՝ երեկ Սիրիայի նախագահ Ասադը այցելել է Մոսկվա։

▪️Թուրքիան վերջին ամիսներին և հատկապես շաբաթներին մեծ պատրաստություններ էր տեսել՝ Սիրիայի հյուսիսում նոր տարածքներ գրավելու համար։ Ուստի մեծ հավանականությամբ առաջիկա օրերին սիրիական հակահարվածի անհաջողության կամ բացակայության պարագայում թուրքական բանակն իր դեմքով կմտնի երկրի այլ տարածքներ։

Ինչո՞ւ է պետք մանրամասն հետևել այս հերթական պատերազմական փուլին։ Որովհետև Սիրիայի վրա այս նոր հարձակման նախապատրաստության ողջ փուլում Թուրքիան հանդես էր գալիս «խաղաղության» կոչերով և պնդում, որ նոր տարածքներ գրավելու մտադրություն չունի։ Մինչդեռ դա ընդամենը սիրիական զգոնությունը թուլացնելու ու իրական մտադրությունները քողարկելու միջոց էր։ Օգտվելով աշխարհաքաղաքական իրադրությունից՝ Թուրքիան հերթական անգամ խախտեց բոլոր պայմանավորվածությունները։
Ինչպես ասում են՝ «Կո՛ւժ, քեզ կասեմ, կուլա՛, դու լսի՛ր»։

Ավելի մանրամասն այս մասին AntiFake.amի «Իմնեմնիմի» հաղորդման ուղիղ եթերում խոսելու եմ այսօր կեսգիշերին, իսկ վաղը՝ «168 ժամ»-ի եթերում։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Սիրիայում չդադարած պատերազմի նոր շրջափուլն է սկսվել:
Այս խնդիրը մենք ուսումնասիրել ենք դեռ ամռանը տեղում` Սիրիայում: Արևելքում պայքարի անատոմիան և տրամաբանությունը ներկայացվելու է մեր նոր գիտահանրամատչելի ֆիլմում` էքսկյլուզիվ նկարահանումներով և հարցազրույցներով:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Թուրքական ներկայության մասին՝ նկարներով։

Հալեպը գրաված ահաբեկիչներն են, որոնք ցուցադրում են թուրքական ազգայնամոլության նշանը՝ «Գորշ գայլը» (Bozkurt)։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman