Աշխարհաքաղաքական կարճ առակ

Ընդամենը 3 օրում Թուրքիայի հովանու տակ գործող մի քանի հազարանոց զինյալ ահաբեկիչները գրավեցին Սիրիայի ամենամեծ ու կարևոր քաղաքը՝ Հալեպը, ապա ողջ շրջանը։

2002-2011 թթ. Թուրքիայի հետ բարեկամության և խաղաղության հաստատման համար Սիրիայի կառավարությունը թուրքերին ընդառաջ գնաց բազմաթիվ միակողմանի զիջումների։ 2012 թվականից մինչ օրս Թուրքիան գրավված է պահում Սիրիայի հյուսիսի բազմաթիվ տարածքներ։ Ամենաթարմը՝ Հալեպը։

Երևանից մինչև Թուրքիայի սահման 24,5 կմ է։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Սիրիայում իրադարձությունների ֆոնին Թուրքիայի տարաբնույթ քաղաքական շրջանակներ անթաքույց կերպով առաջ են մղում Սիրիայի և Իրաքի հյուսիսում նոր թյուրքական պետության ձևավորման վաղուց մշակվող ծրագիրը։

Այն կոչվում է «Թուրքոմանական հանրապետություն» և նախատեսում է թյուրքախոս թուրքոման ցեղերի հիմքի վրա ստեղծել Թուրքիայի կցորդ հերթական տարածքը։
Ինչպես ժամանակին արել էն Կովկասում Ադրբեջանի տեսքով, Կիպրոսում «Հյուսիսային Կիպրոսի» տեսքով, իսկ հիմա անում են Իրաքում և Սիրիայում։
Թուրքոման ցեղերը այս օրերին Սիրիայում վայրագություններ գործող գլխավոր խմբերից է։

Քարտեզում այդ «պետության տարածքն է»։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

🇹🇷 Իշխող կոալիցիայի մաս կազմող ազգայնամոլական «Ազգայնական շարժում կուսակցության» (MHP) ղեկավար, Էրդողանի դաշնակից Դևլեթ Բահչելի.

«Հալեպը մինչև հիմքը թուրքական և մուսուլմանական քաղաք է։ Այս մասին ոչ միայն մենք ենք ասում, այլև պատմությունը, աշխարհագրությունը, ճշմարտությունը, մեր նախնիները և Հալեպի բերդի վրա բարձրացված թուրքական դրոշը»։

«Թուրքիան այսօր» լրատվական
ալիք | @turkey2day

Մինչ երեկ Հայաստանի խորհրդարանում հայկական ազգանուններով մի քանի մարդիկ արդարացնում էին Ադրբեջանի ու Թուրքիայի` մեր դեմ կատարած հանցագործությունները ու Բաքվին հեռակա խոստանում ոչ մի ձև չպայքարել վերջինիս դեմ, Ադրբեջանում այս պահին նախագահ Ալիևի գլխավորությամբ միջազգային խորհրդաժողով է, որը վերնագրված է «Վերադարձի իրավունք. Հայաստանից բռնի տեղահանված ադրբեջանցիների համար արդարության վերականգնում»:
Խորհրդաժողովը նպատակ ունի «մշակել ադրբեջանցիների պատմական հայրենիք վերադարձի» մեխանիզմները: Այսինքն` դեպի Հայաստանի Հանրապետության տարածք:

Հայաստանի ԱԳՆ և որևէ այլ պետական հիմնարկ բնականաբար ոչ մի բողոքի ձայն ու գործողություն չի անի: Ինչու՞: Լավ գիտեք:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

🇦🇿 Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը պարգևատրել է «Արևմտյան Ադրբեջանի իրողությունների քարոզչության» ոլորտում աչքի ընկնող մի խումբ գործիչների։ «Վերադարձի իրավունք. Հայաստանից բռնի տեղահանված անձանց համար արդարության վերականգնում» թեմայով միջազգային կոնֆերանսի ընթացքում Ալիևը նաև նշել է, որ Հայաստանը պետք է բանակցություններ սկսի «Արևմտյան Ադրբեջանի համայնքի» հետ։

📍Հիշեցնեմ, որ «Արևմտյան Ադրբեջան» թշնամին կոչում է Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքը։ Նախագահի կողմից կոնֆերանսին մասնակցությունը և պարգևատրումները ևս մեկ անգամ ապացուցում են, որ պայմանական «Արևմտյան Ադրբեջան» անվանվող ծրագիրը իրականացվում է պետական մակարդակով։

Թուրքամետ ահաբեկիչները գրավեցին նաև Համա քաղաքը և էլ ավելի մոտեցան Հոմսին և մայրաքաղաք Դամասկոսին:
Ցավոք, թշնամական ուժերը շատ պատրաատված են: Հուսանք, որ օրինական իշխանությունը կկարողանա հակահարվածով երկիրն ազատագրել:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Այսօր մայրաքաղաքիս փողոցներով մի քիչ քայլելուց, ապա ճամփին օրվա լրահոսը կարդալուց ու իրավիճակը գնահատելուց հետ միանգամայն բնական և տրամաբանական կլիներ, եթե ես հիմա՝ գիշերվա էս ժամին կարճ գրառում անեի այն մասին, որ մենք գրեթե անհույս վիճակում ենք և շատ մոտ ապագայում Հայաստանի դե-ֆակտո կառավարիչների շնորհիվ կարող ենք վերջնականապես հայտնվել 2023-ի Ստեփանակերտի կամ 2024-ի Հալեպի բնակիչների կարգավիճակում։

Բայց քանի որ այս ողբալի փաստի հերթական արձանագրումից օգուտը մեծ չէ, իսկ իմ հազարավոր ընթերցողներից շատերը հաճախ խնդրում են, որ ես բացասական բաների մասին քիչ գրեմ, ապա երկու բառ ասեմ Սիրիան գրավելու թուրքական նոր մարտավարության մասին։ Գուցե օգտակար լինի։

Արդեն գիտեք, որ այդ ահաբեկիչները (այո, ահաբեկիչ են թե՛ պաշտոնապես, թե՛ էությամբ) ոչ միայն վայելում են Թուրքիայի հովանավորությունը, այլև փաստացի համակարգվում են Թուրքիայի կողմից։
Բայց ամենահետաքրքիրը դա չէ։
Ռազմական գործողությունների նախորդ փուլի ավարտից հետո Թուրքիան ամեն առիթով ասում էր, որ էլ կռիվ չի լինելու, խաղաղություն է լինելու ու բանակցություններ էր վարում Սիրիայի հետ (ոչ միայն առաջարկում, այլև վարում)։
Ավելին, Իրանին և ՌԴ-ին Անկարան խոստացել էր, որ իր վերահսկողության տակ անցած տարածքներում գտնվող ահաբեկիչներին կվերացնի։

Սակայն իրականում 2020 թ. սկսած Թուրքիան «խաղաղության օրակարգի» տակ պատրաստում է մի քանի տասնյակ հազար ահաբեկիչների՝ որակապես նոր մակարդակի բարձրացնելով վերջիններիս մարտունակությունը։ Հստակ բանակ է ձևավորում, լավ ու խիստ կառավարմամբ, հատուկ ստորաբաժանումներով, զենք, զինամթերքով ու տեխնիկայով։ Փողը կար, ցանկությունը՝ ևս, մնում էր էդ ամենն անել։
Արդյունքում 4 տարվա մեջ նոր բանակ են կազմում, որը ավելի մարտունակ է, քան մնացյալ բոլորը։

Մի խոսքով, բանակցության անվան տակ խաղաղության կոչ անողը զուգահեռ լիարժեք պատրաստվում էր պատերազմի։

Իսկ հիմա հռետորական հարց. գիտե՞ք, թե էլ ո՞ր երկրում են սիրում կիրառել թուրքական այս մարտավարությունը։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

2020 թ. հունվարի առաջին օրերին սպանեցին այս մարդուն` Ղասեմ Սոլեյմանիին:

Նրա մահը ոչ միայն խորհրդանշում էր ողջ Մերձավոր Արևելքում (Սիրիայից մինչև Հայաստան) հակամարտության նոր փուլի մեկնարկը, այլև զրկում էր այդ փուլում Իրանին և իր դաշնակիցներին գլխավոր գործող անձից:
Հենց գեներալ Սոլեյմանին էր մեծագույն ներդրում ունեցել Սիրիայում օրինական իշխանության հաջող պայքարում, ինչպես նաև ողջ տարածաշրջանում կառուցել և զարգացրել իրանական պրոքսի ցանցը:
Պատահական չէ, որ Սիրիայում շատ տեղերում ես տեսել եմ իրանցի գեներալի նկարը կախված սուննի և շիա արաբների տներում:

Այն դեպքերից է, երբ մեկ անձն ազդում ու փոխում է ողջ իրադրությունը:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Այսօր Մալթայում ընտրել են ԵԱՀԿ (OSCE) նոր գլխավոր քարտուղարին:
Եվրոպական այս կարևոր կառույցի նոր պատասխանատուն թուրք փորձառու դիվանագետ, դեսպան Ֆերիդուն Սինիրլիօղլուն է:

Չեմ բացառում, որ հենց նա իր կողմից ամեն ջանք գործադրի և հաջողության դեպքում անձամբ ստորագրի ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լուծարումը (ինչին ձգտում են Թուրքիան ու Ադրբեջանը և ինչին դեմ չէ ՀՀ դե-ֆակտո իշխանությունը):

Բայց այս լուրը ունի ևս մեկ հետաքրքիր դետալ: Թուրք դիվանագետի թեկնածությանը կողմ է քվեարկել նաև Հայաստանը:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Հրանտի բերած այս համեմատության հետ մասամբ եմ համամիտ, բայց անհերքելի է այն փաստը, որ այս տարածաշրջանում Թուրքիայի կարողությունները, համառությունն ու ծավալապաշտական նպատակները թերագնահատում են բոլորը։
Բոլորը՝ հայերից մինչև ռուսներ ու իրանցիներ։ Ընդ որում՝ թուրքերի հետ ամենաերկար շփման փորձը մենք ունենք, ու թվում է, թե վերջիններիս ամենալավ հասկացողը մենք պիտի լինեինք։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Չինաստանը, Ռուսաստանը, Իրաքը կոչ են արել իրենց քաղաքացիներին լքել Սիրիայի տարածքը:

✊ԱՋԱԿՑԵԼ ԱԼԻՔԻՆ

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Հալեպի փողոցներում...

Արևելքի երբեմնի շքեղագույն ու հինավուրց այս քաղաքում պատերազմի նախորդ փուլում համատարած ահա այս հետքն էին թողել պրոթուրքական ահաբեկիչները:


✊ԱՋԱԿՑԵԼ ԱԼԻՔԻՆ

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Կատարում ավարտվեց Իրան-Ռուսաստան-Թուրքիա եռակողմ հանդիպումը, որը նվիրված էր Սիրիային:

Սիրիայի օրինական իշխանությունը չստացավ իրանա-ռուսական աջակցություն: Հակառակը` կա կոչ բանակցել «օրինական ընդդիմության» հետ:

Ահաբեկիչների զորքերն այս գիշեր ամենայն հավանականությամբ կշրջափակեն Դամասկոսը:

✊ԱՋԱԿՑԵԼ ԱԼԻՔԻՆ

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Ափսոս էր Սիրիան...

Երկրի մեծագույն մասը և այդ թվում` մայրաքաղաք Դամասկոսն այժմ Թուրքիայի կողմից աջակցվող ահաբեկչական խմբավորումների ձեռքին է:

Փաստացի էլ չկա նախկին Սիրիան:
Հայտնի չէ, թե ինչ կլինի Ասադի հետ, ծովափնյա շրջանների հետ, ու կառավարման համակարգի հետ:

Փաստացի, 2011-ին սկսած պայքարը Ասադը տանուլ տևեց: Թեև, մյուս կողմից, ի համամետություն Եգիպտոսի կամ Թունիսի, այդքան դիմացավ:
Հավանաբար, սա նաև տեղի հայկական համայնքի պատմության վերջի սկիզբն է:

✊ԱՋԱԿՑԵԼ ԱԼԻՔԻՆ

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Դամասկոսն ընկավ սիրիական պետության ու բանակի անփառունակ և թուլամորթ պահվածքի հետևանքով։

Ահաբեկչական բնույթի «Թահրիր ալ-Շամ» կազմակերպությունը հերթական օրինակն է, թե ինչպես ավելի փոքր, բայց գերկազմակերպված և մարտնչելու կամք ունեցող խումբը հաղթում է իրենից հզոր հակառակորդին։

Մերձավոր Արևելքն այլևս այն չէ, ինչ երեկ էր, քանի որ Էրդողանական վարչախումբն էլ ավելի ինքնավստահ և լկտի է գործելու։

Սա Հայաստանի համար նոր և վտանգավոր մարտահրավեր է, բայց ոչ ամենևին հուսահատության պատճառ, քանի որ ցանկացած մարտահրավերին զուգահեռ բացվում են նաև հնարավորություններ։

Դամասկոսի անկումն էլ ավելի է սրելու մի կողմից ռուս-թուրքական, իսկ մյուսից՝ թուրք-իրանական, մեղմ ասած, մրցակցությունը։ Քրդերը ստանալու են հնարավորություն ավելի ազատ գործելու՝ նույն այդ Էրդողանական վարչախմբի համար դառնալով վտանգ։ Քրդական հարցի և ուրիշ տիրույթներում չի բացառվում ամերիկաթուրքական շահերի բախումը և այլն։

Մերձավոր Արևելքը հավերժական պայքարի տարածք է, և այստեղ շարունակում են ապրել միայն այն ազգերն ու պետությունները, որոնք ունեն կամք և իմաստնություն պատրաստ լինելու այդ պայքարին և դրանում ի վերջո հաղթելու։

#հարափոփոխ_տարածաշրջանը

🆔 @vardan_voskanyan

Սիրիական իրադարձությունների միակ էական եզրակացությունը մեզ համար սա է. պայքարը չունի այլընտրանք։ Մշտապես զինվելն ու զենքի ուժով պաշտպանվելը չունի այլընտրանք։
Միայն այդ դեպքում կան դաշնակիցներ ու հաղթանակ։
Միայն այդ դեպքում է հնարավոր զարգանալ ու լինել անվտանգ:

✊ԱՋԱԿՑԵԼ ԱԼԻՔԻՆ

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman