Инвесторды ауыстырғаннан не ұтамыз?

Соңғы кезде еліміздегі үш алпауыт мұнай-газ кен орны – Теңіз, Қашаған және Қарашығанақтың белгілі бір үлесін сатып алу үшін ресейлік инвесторлардың Батыс бұғаттап тастаған миллиардтаған долларды пайдалануы туралы сөз қозғала бастады. Бұл әрине, аса күмәнді әрі қауіпті ұсыныс, десе де мәселеге сәл тереңнен үңіліп көрейік.

90-жылдары Теңіз, Қашаған және Қара­шы­ға­нақ мұнай-газ кен орындарының әрқай­сы­сы­мен 40 жылға келісімшарт жасалды. Теңізбен келі­­сім уақыты – 2033 жылы, Қарашығанақтікі – 2038 жылы, Қашағандікі 2042 жылы аяқталады. Сол мерзімдер біткеннен кейін де оларға тиіс­пе­ген жөн деп есептеймін. Мәселен, молдован биз­несмені Стати ісі Қазақстанды қиын жағ­дай­да қал­дырды. Соттасып жатқанына 10 жылдан асты. Бір сот бітсе, екіншісі бас­та­лады. Өйткені бизнесмен Анатолий Стати халық­аралық тәуелсіз сотқа жүгінген. Мына үш ірі кен орнының келісімшартында да «егер қан­дай да бір келіспеушілік туындайтын болса, біз жергілікті сотты мойындамаймыз, ісіміз Лон­дондағы тәуелсіз арбитражды сотта ғана қара­лады» деп жазылған. Сондықтан олармен арадағы келіспеушіліктің туындағаны бізге қажет емес. Туындай қалса, біздің жеңіліп қалу ықтималдылығымыз жоғары.

Үш кеніш те аса күрделі кен орны саналады – тым тереңде орналасқан және ондағы қысым мен құрамындағы күкірт деңгейі өте жоғары. Сондықтан ол жерлерді ойдағыдай игеру үшін үлкен көлемде инвестиция салынып, озық технологиялар мен білікті мамандар керек еді. Бұл компаниялармен келісім жасалған кезде елімізде ақша да, технология да, маман да болған жоқ. Сондықтан біз олардың шарттарына көнуге мәжбүр болдық. Келісім жасасып жатқан кез – еліміз үшін тым қиын кездер еді, тиісінше біз қолда бардың бәрін саттық. Кейін сыни тұрғыдан ойлап көрсек, неліктен бәрін сатып тастадық екен деп ойланамын. Мәселен, сол кезде Теңізде «ҚазМұнайГаз»-дың 25 пайыз үлесі бар еді, соның 5 пайызын «ExxonMobil»-ға 1 млрд дол­ларға сатып жіберуге мәжбүр болды. Қашаған мен Қарашығанақты бір жыл ішінде беріп жіберді. Әуелі, аңысын аңдап, біреуін бере тұрсақ қайтер еді? Жалғыз олар емес, басқа да ұсақ-түйек кен орындары сатылып жатты ғой, солардың ақшасын неге кәдемізге жарата тұрмадық? Неге жаппай саттық? Меніңше, осындай ұтылыстың бірден бір себебі – еліміз тарапынан келіссөзге мықты экономист, заңгерлердің қатыспауы болды. Сол кезде кен орындарын геологтер басқарды, олар кейін туындайтын экономикалық тәуекелдерді аңғара алған жоқ. Салдарынан біз үшін өте тиімсіз келісімдерге қол қойылып кетті.

Бірақ мойындау керек инвесторлар үш кен орнын жо­ға­ры деңгейде игеріп отыр. Ондағы инновациялық-технологиялық мүм­кін­дік­тер­дің жүзеге асырылуы, еңбек қауіп­сіздігінің сақ­та­луы, жұмыс этикасының қалып­та­суы, адам еңбегінің бағалануы бәрібір басқа кен орындарынан әлдеқайда озық. Олар жыл сайын мұнай өндіру көлемін арттырып келе жа­тыр. Елімізде оларға пара-пар деңгейде кен орнын игеріп, қызметкерлеріне жағдай жасап отыр­ған компания таба алмаспыз.

Ал егер расымен инвестор ауыстырғымыз келсе, ол кен орындарының үлесі ең бірінші ке­зекте елімізге өтуі керек. Әрі қарай кімге бере­рін Қазақстан өзі шешсін. Ресейдің шетелде «қаңтарылған» активтерін біздің кен орында­ры­на алмастыруға кім рұқсат берді? Осы жерде не Үкі­мет, не Энергетика министрлігі, не «Самұ­рық-Қазына» шығып бір ауыз сөз айтуы керек еді. Өйткені үш кен орны инвесторларында үрей туындады ғой, ал оны ешкім басқан жоқ, жұ­бат­қан жоқ. Бұл дұрыс стратегия емес.

🖌Мақаланың жалғасы: https://egemen.kz/article/361913-investordy-auystyrghannan-ne-utamyz

👉 ЦЕНА БЛАГОТВОРИТЕЛЬНОСТИ

Только отдавая, мы сможем получить больше, чем уже имеем. Джим Рон

Решили посчитать пожертвования на борьбу с последствиями паводков и чистую прибыль жертвователей за 2023 год. Таблица составлена по открытым источникам. Самрук-Энерго до сих пор не опубликовал отчетность за четвертый квартал 2023 года и весь год в целом, по ТШО вообще такой отчетности нет. Также её не удалось найти по ряду ТОО.

Сейчас остаются подтопленными 3444 частных жилых домов и 336 дворовых территорий. Кроме того, 69 населенных пунктов находятся без транспортного сообщения. С начала паводкового периода спасено и эвакуировано 96 472 человека, включая 31 640 ребенка.

#паводки @FINANCCEkaz

Менее двух недель назад мы писали о важности Ормузского пролива и о том, как конфликт между Ираном и странами-союзниками США может повлиять на цены на нефть и СПГ.

Страшно даже подумать на сколько цены на нефть и СПГ вырастут в случае остановки или движения транспорта, и что произойдет с мировой экономикой.

Рас қой - екінің бірі блогер инфлюнсер болған заманда - топан суды тоқтатпақ түгілі, судың кранын да дұрыс жаба алмайтын мамандарға тап болдық😐

Бізге керегі - сапалы жол, су қоймасын (дамбы), көпір, т.б. керекті инфрақұрылым сала алатын - нағыз саланың мамандарына (инженер, гидрогеолог, т.б.) мұқтажбыз!