Мұнай-газ тәуекелі: Тығырықтан шығар жол қайсы?

Мұнай бағасының тым төмен түсуі ел бюд­жетіне, оның ізін ала халықтың тұрмысына әсер етпей қоймайды. Жалпы, мұнай – таусылатын ресурс. Жа­қын арада түгесіле қой­майды дегеннің өзін­де оның бағасының тү­сіп кету тәуекелін еш­кім жоққа шығара алмай­ды. Сарапшылар Д.Трамп­тың билікке келуі жаһандық шикі­зат нарығына көп өзге­ріс әкелуі мүмкін деп те болжайды.

– Біз мұнай бағасының кез келген өзгерісіне дайын емеспіз. Бұған дейінгі мемлекеттік бюджеттер, стратегиялық жоспарлар мен ірі жобалар мұнай бағасының тұрақты жоғары деңгейде болады деген үмітке негізделген. Осы сенімнің арқасында көптеген маңызды қадамдар жасалды, бірақ бұл тәуелділік бізді қиын жағдайға жиі тап қылды. Ал 40 долларға дейін төмендеуі ешкімге де тиімді емес. Оның ұзаққа созылмауын тілейміз. Себебі мұндай деңгейдің ұзақ уақыт сақталуы еліміз үшін тым ауыр болуы мүмкін. Менің ойымша, мұнай бағасының 40 долларға дейін түсуі тек төтен­ше жағдайларда ғана орын алуы ықтимал. Мысалы, 2020 жылы пандемия кезінде мұнай бағасы орташа есеппен 40 долларға дейін төмендеді. Кейбір сәттерде тіпті минус 36 дол­ларға дейін құлдырағаны есте бо­лар. Бұл мұнайға сұраныс толығымен тоқтап, өндіріс пен тасымалдағы күрделі қиындықтар кезінде болды. Яғни тек геосаяси шиеленістер мен әлемдік экономикадағы тұрақ­сыздық жағдайларында болады. Сондықтан бізге экономикамызды тұрақты әрі мұнай бағасына тәуелсіз ету үшін әртараптандыру қажет. Ал мұнай бағасының ұзақ­мерзімді тұрақсыздығына дайын болу – біздің басты міндетіміз, – дейді мұнай-газ саласының сарапшысы Абзал Нарымбетов.

Мамандар Сауд Арабиясына доллар бағасын түсіру тиімді емес дейді. Себебі қазір олар «Vision 2030» стратегиясын жүзеге асыруға қарқынды түрде инвес­тиция салып жатыр. Бұл жобалардың қа­тарында жарты трлн долларлық NEOM жобасы мен 300 млрд долларлық Эр-Риядты дамыту бағ­дар­ламасы бар.

– Сондықтан Сауд Арабиясы бұрынғыдай мұнай бағасын төмен­детуге оңай келісе салмайды. Елдің әлемдік аренадағы мүдделері мен орны айқын. Мұнай бағасының төмендеуі жаһандық экономикаға да, оның ішінде АҚШ-қа да тиімді емес. Себебі АҚШ-тағы сланец мұнайын өндірудің өзіндік құны 70-80 доллар шамасында. Егер мұнай бағасы одан төмен түссе, бұл компаниялар шығынға батады, – дейді А. Нарымбетов.

 
Еліміздің жағдайы Нидерландқа ұқсас

1990 жылдары Қашаған және басқа да ірі мұнай-газ кен орындары ашылып, бұл салаға үлкен инвестициялар құйыла бастады. Мұнай-газ секторында жоғары жалақы төлейтін жұмыс орындары болғандықтан, көптеген адам ресурсы осы салаға жұмыл­дырылды. Бұл кезде ауыл шаруа­шы­лығы мен өнеркәсіп өндірісі екінші орынға ығысып, құлдырау кезеңін бастан өткерді. Еліміз­де мұндай тәуелділіктің салдары айқын көрінді. Мұнай-газ сек­то­рының қарқынды дамуы басқа салалардың дамуына кедергі келті­ріп, экономиканың біржақты бағытта дамуына алып келді. Ал қазір әртараптандыра алмай, әлекке түсіп жүрміз.

– Ресурсқа тәуелділіктен құты­лу­дың нақты жолдарына келсек, Нидерландтың тәжірибе­сін қа­рас­тыру керек. «Голланд ауруы»­ термині алғаш рет 1978 жылы «The Economist» журналында қолданылды әрі әлі күнге дейін өзектілігін жоғалтқан жоқ. Нидерландта 1960 жылдары теңізден ірі Гронинген газ кен орны ашылғаннан кейін, экономиканың негізгі ресурстары осы салаға ауыса бастады. Өндіріс, ауыл шаруашылығы, басқа да салаларда жұмыс істеп келген адамдар мұнай-газ секторына бет бұрды, себебі бұл салада табыс әлдеқайда жоғары болды. Солай «ресурс қарғысына» ұшырады. Бұл тұрғыда Қазақстанның жағдайы Нидерландқа ұқсас. Бірақ олар мұны дер кезінде түсініп, жағдайды реттеуге кірісті. Мұнай-газ секторына серпін бере бермей, өзге салаларды дамытты. Норвегияның да бұл тұрғыда тәжірибесі маңызды. Олар мұнай-газ саласынан түскен табысты арнайы қор құру арқылы жинақтады. Біз де осындай қор құрғанымызбен, оның бастапқы мақсаты сақталмады. Уақыт өте келе бұл қор мемлекеттік бюджетті толықтыратын тетікке айналып кетті. Бұл тұрғыда бізге «голланд ауруын» жақсы жағынан қайталау маңызды дер едім, – деп түсіндірді А.Нарымбетов.

"Егемен Қазақстан" мақаласының толық нұсқасы сілтеме🗞️

✅ https://news.1rj.ru/str/EnergyAnalytics

📉 Добыча нефти в Кызылординской области снизилась в 3 раза за последние 10 лет

Кызылординская область, являвшаяся важным звеном нефтяной отрасли Казахстана, за последние 10 лет потеряла 67% своего объема добычи нефти.

🛢️ География нефтяного сектора Казахстана охватывает пять ключевых областей: Атыраускую, Мангистаускую, Актюбинскую, Западно-Казахстанскую и Кызылординскую. На их фоне, Кызылординская область демонстрирует наиболее заметное снижение добычи, что подчеркивается представленной графикой. Сокращение объемов в регионе отразилось на всей структуре добычи страны.

📊 Инфографика показывает, как объемы нефти в Кызылординской области уменьшались с 9.9 млн тонн в 2014 году до 3.3 млн тонн в 2024 году. Причины такого падения связаны как с исчерпанием действующих месторождений, так и с недостатком инвестиций в разведку новых запасов.

🔍 Основные причины спада:

1. Отсутствие новых проектов: Стабильное снижение связано с истощением старых месторождений и отсутствием новых открытий.
2. Инвестиционная стагнация: Сложности в привлечении инвесторов обусловлены административными барьерами, устаревшими стандартами отчетности и долгими согласовательными процессами.

✨ Однако, несмотря на эти вызовы, у региона есть перспективы для развития. Одним из ярких примеров является проект "Тургай Палеозой". Команда геологов КазМунайГаза планирует бурение первой глубокой скважины в регионе (5500 метров) с прогнозируемыми ресурсами 23.1 млн тонн. Это амбициозная инициатива, которая может открыть новую страницу в истории региона.

📈 Пути решения:
Чтобы улучшить ситуацию, необходимо:

1. Ускорить переход к международным стандартам SPE-PRMS, который запланирован на 2026 год. Эти стандарты позволят сократить бюрократию и привлечь инвесторов
2. Поддерживать развитие малого и среднего бизнеса, который может стать дополнительным драйвером для экономики региона
3. Стимулировать внедрение новых технологий разведки и добычи, которые помогут увеличить производительность

💡 Графики ясно демонстрируют необходимость изменений. Текущая ситуация требует комплексного подхода, включающего поддержку от государства и национальных компаний, а также заинтересованность частного сектора.

https://news.1rj.ru/str/EnergyAnalytics