در این ویدئوی کوتاه به معرفی بازی «زنده بمون تا جفت‌گیری کنی، جفت‌گیری کن تا زنده بمونی» در موزه سلطنتی آلبرتا پرداختم. هدف بازی نشان دادن دو استراتژی مختلف تولیدمثل هست: تولیدمثل جنسی و تولیدمثل غیرجنسی. شرکت‌کنندگان با توجه به شرایط هر دور بازی باید شیوه‌ای را برای تولیدمثل انتخاب کنند که شانس بقای آنها را بیشتر افزایش ‌دهد.

از آنجایی که این ویدئو را برای موزه تهیه کردم، زبان آن انگلیسی است. اما در آینده ویدئوهای بیشتری به زبان فارسی برای علاقه‌مندان منتشر خواهم کرد.

✍️عارف عبادی

📎 کانال تلگرام اشتباه میمون
🖥 اینستاگرام من

Daniel Dennett (28 March 1942 - 19 April 2024)

💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

🔈 اکثر ما تصوری رومانتیک از دوران بارداری داریم. تصوری که در آن، مادر تمام عشق و سخاوت خود را بی‌هیچ حد و مرزی به کودک می‌بخشد. اما اشتباه می‌کنیم. بارداری بیش از هر چیز به جنگ می‌ماند و میدان این جنگ جایی نیست جزء رَحِم مادر.

❓اگر می‌خواهید از دلایل تکاملی این نبرد آگاه شوید، جستارِ «جنگِ درونِ رَحِم» به قلم سوزان سددین و ترجمۀ من را در وب‌سایت دانش‌ آگاهی مطالعه کنید.

🔖از آنجایی که این نبرد، درون بدن زن‌ها رخ می‌دهد و پیامدهای آن در درجۀ اول دامنگیر آنهاست، مطالعۀ این نوشته را به شدت به تمام خانم‌ها توصیه می‌کنم.

🔗🔗🔗 جنگِ درونِ رحم 🔗🔗🔗

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

📢 📢 شکاف درآمد میان زنان و مردان 📢📢

📊 همه ما راجع به شکاف درآمد میان زنان و مردان (gender pay gap) شنیده‌ایم. اکثراً گمان می‌کنند که علت شکاف درآمد این است که زنان برای انجام کار یکسان، دستمزد کمتری می‌گیرند (منبع). اما برخی اقتصاددانان معتقدند که چنین برداشتی، دست‌کم در کشورهای توسعه‌یافته، چندان دقیق نیست (منبع).

💵 به نظر می‌رسد علت اصلی شکاف درآمد میان زنان و مردان، پدیده‌ای است به نامِ «تاوانِ فرزندآوری» (child penalty). در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، درآمد زنان قبل از داشتن فرزند، به اندازهٔ مردان (منبع) یا حتی بیشتر از آنهاست (منبع). اما با آمدن فرزند، ‌به طور میانگین، زنان زمان و انرژی بیشتری را در مقایسه با مردان صرف پرورش کودک می‌کنند و در نتیجه، کمتر بر پیشرفت شغلی و کسبِ درآمد بیشتر تمرکز می‌شوند (شکاف درآمدی).

💬 پژوهشی که اخیرا بر مبنای داده‌های ۱۳۴ کشور (که نمایندهٔ بیش از ۹۵ درصد جمعیت جهان است) صورت گرفته، پدیدهٔ تاوان فرزندآوری و نتایج آن را به خوبی تشریح می‌کند (منبع).

🔖 برخی از مهمترین یافته‌های این پژوهش به شرح ذیل است:

چه میزان از شکاف درآمد را می‌توان بر مبنای مادربودن تبیین کرد؟

📊 این نقشه نشان می‌دهد که در سرتاسر جهان مادربودن تا چه اندازه بر شکاف درآمد میان زنان و مردان اثر می‌گذارد. در اروپای غربی، امریکای شمالی و استرالیا، مادر بودن اثر بسیار بیشتری بر شکاف درآمد دارد تا در کشورهایی مثل ایران، عراق، هند و برخی کشورهای افریقایی. دلیل این امر این است که در کشورهای در حال توسعه، عوامل متعدد دیگری (همچون موانع قانونی، هنجارهای اجتماعی، ساختار اقتصادی) بیش از بچه‌دار شدن در درآمد زنان دخیل است. در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته، چنین موانعی وجود ندارند یا سهم بسیار اندکی را به خود اختصاص می‌دهند، لذا داشتن فرزند تبدیل به عامل مهمتری در شکاف درآمد میان زنان و مردان می‌شود.

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

مقایسه دلایل شکاف درآمد میان زنان و مردان در جوامع توسعه‌یافته و توسعه‌نیافته

🛍 در اینجا شاهدیم که چه میزان از شکاف درآمد میان دو جنس را باید به مادربودن مربوط دانست و چه میزان را به موارد دیگر. در کشورهای که کمترین میزان توسعه‌یافتگی را دارند، ازدواج بیش از فرزندآوری به شکاف درآمد میان مردان و زنان کمک می‌کند چه آنکه زنان پس از تاهل، دست از شغل خود می‌کشند و به وظایف مرتبط با خانه‌ و خانواده مشغول می‌شوند. اما در کشورهای بسیار توسعه‌یافته، عکس آن را شاهدیم. یعنی ازدواج چندان اثری بر شکاف درآمد ندارد اما در عوض، مادرشدن (خصوصا در سال‌های اولیه رشد کودک) عموماً بر تمرکز مادر بر شغل خود تاثیر گذاشته و در نهایت به شکاف درآمد می‌انجامد.

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

در نهایت باید گفت که این پژوهش با آوردن شواهد مختلف، نگاهی جدید به پدیدهٔ شکاف درآمد میان زنان و مردان می‌اندازد. پیشنهاد می‌کنم این پژوهش بسیار جالب را مطالعه کنید.

🔗 لینک دانلود مقاله

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

⚫️ آیا بین مغز زنان و مردان تفاوتی وجود دارد؟

⬅️ یکی از مجادلات قدیمی میان دانشمندان این است که تا چه میزان جنس (‌sex) افراد، بر ساختار مغز آنها اثر می‌گذارد. به عبارت دیگر، آیا زن‌ها و مردها، مغز متفاوتی دارند؟ می‌دانیم که افراد در برهه‌هایی از زندگی، مثل دوران جنینی، بلوغ و میانسالی، به شدت تحت تاثیر هورمون‌های جنسی قرار می‌گیرند. با این حال، تا این اواخر دانشمندان نمی‌توانستند ارتباطی میان هورمون‌های جنسی و ویژگی‌های مغز افراد بیابند. پژوهش‌هایی که صورت گرفته بود، نشان می‌داد که میان ساختار مغزی زنان و مردان تفاوتی وجود ندارند و بررسی نواحی مختلف مغز حاکی از آن بود که جنس افراد تاثیری در کارکرد این نواحی نمی‌گذارد.

🆕 با این حال به تازگی پژوهشگران دانشگاه استنفورد توانسته‌اند با کمک هوش مصنوعی نشان دهند که تفاوت‌های معناداری میان مغز زنان و مردان وجود دارد (منبع). در این پژوهش که به رهبری پروفسور ویناد منان از دانشگاه استنفورد صورت گرفت، دانشمندان از روشی به نام اتصال کارکردی پویای fMRI (dynamic functional connectivity fMRI) استفاده کردند. در این روش، پژوهشگران افراد را درون دستگاه تصویرسازی تشدید مغناطیسی کارکردی یا همان fMRI قرار دادند تا فعالیت مغز آنها را در انجام تکالیف مختلف ضبط کنند. سپس تیم پژوهشی دست به طراحی هوش مصنوعی زد که بر اساس مُدل شبکه‌ عصبی عمیق، یاد می‌گرفت چطور داده‌های fMRI را دسته‌بندی نماید. در این پژوهش، مغز به ۲۴۶ ناحیه مختلف تقسیم شد. هوش مصنوعی با مقایسه تصاویر مربوط به این نواحی و ارتباط آنها با جنس افراد، توانست الگوهای ظریفی را در شیوه کارکرد مغز تشخیص دهد که تا آن زمان از چشم پژوهشگران دور مانده بود.

📌 پژوهشگران برای محک زدن قدرت پیش‌بینی هوش مصنوعی، بیش از ۱٫۵۰۰ تصویر اسکن مغزی را از اروپا و امریکا در اختیار هوش مصنوعی قرار دادند که پیش از این از آنها استفاده نشده بود. در این آزمایش، هوش مصنوعی توانست در بیش از ۹۰ درصد موارد، جنس افراد را درست تشخیص دهد.

ℹ️ بیشترین تفاوت‌هایی موجود در مغز زنان و مردان مربوط به شبکه پیش‌فرض (default network)، جسم مخطط (striatum) و شبکه لیمبیک (limbic network) مغز بود. یعنی نواحی که نقشی مهمی در پردازش سامانه پاداش، یادگیری و فرآیند‌های شبکه خود-ارجاعی مغز دارند.

🧠 هدف از این پژوهش بهبود قدرت پیشگیری، تشخیص و درمان اختلال‌های عصب‌روان‌پزشکی است. پروفسور ویناد منان در این باره می‌گوید: «تشخیص تفاوت‌های جنسی پایدار در مغز افراد سالم، قدمی مهم در مسیر درک آسیب‌پذیری‌های یک جنس در برابر اختلال‌های عصب‌روان‌پزشکی است».

➕ یافته‌های این پژوهش، اگر تکرار و تایید شود، به ما کمک خواهد کرد تا دریابیم چرا برخی بیماری‌ها یا اختلال‌های عصب‌روان‌پزشکی همچون افسردگی، اضطراب و اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی (ADHD)، در یک جنس بیش از جنس دیگر ظاهر می‌شود.

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠 #️⃣1️⃣

تیغِ هیچنز (Hitchens's razor)

آنچه بدون مدرک بیان می‌شود را می‌توان بدون مدرک رد کرد.

کریستفر هیچنز

بارِ آوردن شواهد و اثبات یک ادعا بر دوش مدعی است. نیاز نیست مخالفان برای رد ادعای بی‌اساس دلیل و مدرک بیاورند.

🔗 منبع

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

👑 اربابِ سوگیری‌ها: یک سوگیری برای حکومت بر همه 👑

🔃 در خلال سال‌ها، یکی از مسائل مورد علاقه روانشناسان موضوع سوگیری‌ها (Biases) بوده است. با نگاهی به کتاب‌ها و مقالات روانشناسی به آسانی می‌توان تشخیص داد که هر روز بر شمار سوگیری‌ها افزوده می‌شود. امروزه نه تنها از سوگیری‌هایی همچون «اثر دارونما»، «اثر سوم شخص» و «سوگیری درون-گروه، برون-گرون» اطلاع داریم بلکه صحبت از «سوگیری سوگیری» (bias bias) به میان است؛ یعنی شرایطی که در آن نوعی گرایش به تبیین تمام رفتار و تصمیم‌های فرد بر اساس سوگیری‌هاست.

🔹 برای آنکه برآوردی از تعداد سوگیری‌های شناختی داشته باشید به تصویر زیر نگاه کنید.

۵۰ سوگیری شناختی مهم

کیفیت خوب تصویر

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

🔺 تصویر فوق تنها خوشه‌ای بود از خرمن. اما تصویر زیر نمایی بهتر از گسترهٔ سوگیری‌های شناختی را نشان می‌دهد.

سوگیری‌های روانی

کیفیت خوب تصویر

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

🚫 آیا می‌توان نظمی در این آشوب یافت؟ این سوالی است که Aileen Oeberst و Roland Imhoff دو روانشناس آلمانی در پژوهش جدید خود مطرح کرده‌اند. پاسخ‌ آنها به پرسش فوق «بله» است (منبع) و برای اثبات آن فرضیه‌ای جدید مطرح می‌کنند. نویسندگان مقاله معتقدند که می‌توان تمام سوگیری‌ها را در نهایت به شش باور اساسی و تنها یک سوگیری، یعنی سوگیری تایید (Confirmation Bias)، برگرداند. طبق این فرضیه اگر شما یکی از باورها را با نظام پردازش اطلاعاتی ترکیب کنید که در راستای آن عمل می‌کند (یعنی سوگیری تایید)، بقیه سوگیری‌ها به شکل خودکار از دل آن بیرون می‌آید.

🟢آنچه در ادامه می‌خوانید، شش باور اساسی و برخی از مهمترین سوگیری‌هایی است که از ترکیب آنها با سوگیری ترکیب زاده می‌شوند.

1️⃣ تجربهٔ شخصی من منبع موثقی است.

اولین باور اساسی، این تصور است که «تجربهٔ شخصی من منبعی است موثق». آنطور که نویسندگان مقاله‌ می‌گویند، بسیاری از سوگیری‌ها حاصل این تصور است که تجربهٔ شخصی ما، معیار قضاوت درباره تمام چیزهاست. در این وضع، ما تجربیات شخصی خود را بر دیگران فرافکنی می‌کنیم. سوگیری تایید به این باور کمک می‌کند تا شواهد و اطلاعاتی را در جهت تایید آن فراهم آورد. برخی از مهمترین سوگیری‌های روانی ما، حاصل همین پیوند نامبارک است.

🔣 اثر نورافکن (اثر کانون توجه بودن The Spotlight Effect): تمایل افراد به اینکه بیش از آنچه دیگران به آنها توجه می‌کنند، خود را مرکز توجه بدانند.

🔣 توهم شفافیت (The Illusion of Transparency): تمایل به اغراق در اینکه تا چه میزان حالات درونی ما برای دیگران شناخته شده است.

🔣 توهم شفافیت نیت (The Illusory Transparency of Intention): گرایش به اغراق در اینکه تا چه میزان قصد و نیت ما در گفتار و نوشتار‌ برای مخاطب روشن است.

🔣 سوگیری اجماع کاذب (The False-Consensus Bias): تمایل به اغراق در اینکه دیگران تا چه حد با باورها و رفتار ما هم‌نظرند.

🔣 سوگیری پس‌نگری (Hindsight Bias): تمایل به اینکه، با نگاه به گذشته اتفاقات و پیامد‌های آن را منطقی و طبیعی بدانیم، در صورتیکه واقعا چنین نبوده است.

2️⃣ من درست تشخیص می‌دهم.

فیلسوف فرانسوی رنه دکارت گفته است «در میان آدمیان، تنها عقل است كه به عدالت تقسیم شده». همه ما تصور می‌کنیم که باورها و عقایدمان درست‌تر از دیگران است، زیرا اگر چنین نبود، به آنها باور نداشتیم. فرض اصلی این تصور این است که «من درست تشخیص می‌دهم». بسیاری از سوگیری‌های رواشناختی، حاصل ترکیب این باور با سوگیری تایید است.

🔣 سوگیری رسانه‌های دشمن (The Hostile Media Bias): تمایل طرف‌های سیاسی به این تصور که رسانه‌های بی‌طرف، تصویری مغرضانه از آنها ارائه می‌کنند.

🔣 نقطه کور سوگیری (The Bias Blind Spot): تمایل به اینکه سوگیری‌های روانشناختی را در دیگران بهتر تشخیص می‌دهیم تا در خودمان. به عبارت دیگر «کور خود هستیم و بینای مردم».

3️⃣ من آدم خوبی هستم

سومین باور اشتباه، این تصور است که «آدم خوبی» هستیم. برخی از سوگیری‌های برآمده از این باور از این قرارند:

🔣 اثر بهتر از میانگین (The Better-Than-Average Effect): خود را در هر ویژگی‌ای بهتر از میانگین مردمان می‌دانیم

🔣 سوگیری منفعت طلبانه (The Self-Serving Bias): گرایش به اینکه موفقیت‌های خود را حاصل دلایل درونی خود مثل تلاش، ممارست و هوش بدانیم و شکست‌های خود را حاصل علل بیرونی مثل پارتی‌بازی و بدشانسی.

❗️توجه داشته باشید که هرچند دو باور نخست یعنی موثق بودن تجربه‌ٔ شخصی و تشخیص درست تقریبا در میان تمام انسان‌ها وجود دارند، اما میزان شمول باور سوم در مقایسه با دو باور نخست، کمتر است.

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

4️⃣ گروهی که به آن تعلق دارم منبع موثقی است

این باور، معادل باور اول (تجربه شخصی من منبع موثقی است) اما در سطح گروه است. برخی از سوگیری‌هایی که تا بحال بیش‌ترین پژوهش درباره آنها صورت گرفته، ذیل این باور جای دارند.

🔣 سوگیری قومیت-محور (Ethnocentric Bias): تمایل به معیار قرار دادن هنجارها، کردارها و انتظارات گروهی که فرد بدان تعلق دارد به عنوان ابزارِ قضاوتِ دیگران.

🔣 فرافکنی درون-گروهی (Ingroup Projection): تمایل به دیدن اعضای گروه خود، و نه گروه‌های دیگر، به عنوان انسان‌های معمولی و بهنجار.

5️⃣ گروهی که به آن تعلق دارم خوب است

این باور نیز معادل باور سوم (من آدم خوبی هستم) در سطح گروه هست. همانطور که در باور سوم، فرد خودش را بهتر از دیگران می‌پندارد، در این باور نیز فرد، گروهی که بدان تعلق دارد را نسبت به دیگران ارجح می‌شمارد.

🔣 سوگیری درون-گروهی (Ingroup Bias): گرایش افراد به بهتر و اخلاقی‌تر دانستن گروهی که بدان تعلق دارند در مقایسه با دیگران.

🔣 خطای نهایی اِسناد (The Ultimate Attribution Error): تمایل به اعتبار بخشیدن به رفتار مثبت اعضای گروه به علل درونی و رفتار منفی آنها به علل خارجی؛ و برعکس، رفتار مثبت اعضای گروه‌های دیگر را تابع موارد خارجی شمردن و رفتار منفی‌شان را ذاتی دانستن.

🔣 اثر حساسیت درون-گروهی (The Intergroup Sensitivity Effect): تمایل به برخورد تدافعی با انتقاداتی که از خارج گروه‌ِ فرد مطرح می‌شود و حساسیت کمتر نسبت به انتقاداتی که از درون گروه بیان می‌گردد.

6️⃣ این ویژگی‌های افراد است (و نه شرایط) که به نتایج شکل می‌دهند

آخرین باور، به این موضوع می‌پردازد که نتایج و رفتار افراد حاصل ویژگی‌ها و خصوصیات فردی آنهاست، نه زمینه و شانس. دو مثال از سوگیری‌هایی حاصل از این باور بدین شرح‌اند:

🔣 خطای بنیادین اِسناد (The Fundamental Attribution Error): اغراق دربارهٔ اهمیت ویژگی‌های شخصیتی بر رفتار فرد و نادیده انگاشتن شرایط.

🔣 سوگیری نتیجه (Outcome Bias): گرایش به ارزیابی کیفیت یک تصمیم بر اساس نتیجهٔ آن حتی در شرایطی که نتیجهٔ تصمیم مشخص نبوده است.

🔍 ارزیابی نهایی

⬅️ در انتها باید گفت که فرضیه Oeberst و Imhoff از زیبایی و سادگی چشمگیری برخوردار است. استفاده از چند باور اصلی و ترکیب آن با یک سوگیری، به خوبی توانسته در تبیین برخی سوگیری‌ها عمل کند.

⁉️ با این حال، گمان می‌کنم اشاره به چند نکته ضروری است. اولاً، پژوهش ادعا می‌کند که روش آنها می‌تواند تمام یا اکثر سوگیری‌ها را تبیین نماید. اما در عمل شاهد چنین موضوعی نیستیم. شاید در آینده، بتوان این فرضیه را برای رسیدن به آن هدف بسط داد. ثانیاً، نویسندگان مشخص نکردند از چه طریق به شش باور اساسی رسیده‌اند؟ آیا نمی‌شد برای بهبود قدرت تبیین، یک یا چند باور دیگر به فهرست اضافه کرد؟ و ثالثاً، نویسندگان به اندازه کافی به این موضوع نپرداختند که چرا سوگیری تایید به عنوان تنها سوگیری انتخاب شده است؟ برای مثال، این پژوهش ادعا می‌کند که مردم عموما شواهدی که خوش دارند را می‌پذیرند نه شواهدی که تاییدی است بر نظریات پذیرفته شدهٔ آنها. اگر چنین باشد، آرزواندیشی بر سوگیری تایید برتری می‌یابد.

🥸 با همه این اوصاف، گمان می‌کنم پژوهش Oeberst و Imhoff کاملا اصیل است و دستاوردی است مهم در مطالعات سوگیری‌ها.

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠 #️⃣2️⃣

اثرِ جواز (Licensing Effect)

باور به اینکه انسان خوبی هستید می‌تواند باعث شود که رفتار بدی داشته باشید. کسانی که خود را فضیلتمند می‌دانند کمتر نگران رفتارشان هستند و لذا بیشتر در معرضِ خطاهای اخلاقی قرار می‌گیرند. بخش اعظم رفتارهای غیراخلاقی حاصل روحیهٔ حق به جانب است. بیشترین کتاب‌های کتابخانه‌‌ها را اساتید فلسفه اخلاق می‌دزدند.

🔗 منبع

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

I would rather have questions that cannot be answered than answers that cannot be questioned.

- Richard Feynman

ترجیح می‌دهم پرسش‌هایی داشته باشم که نتوان پاسخ داد تا پاسخ‌هایی که نتوان به پرسش کشید.

- ریچارد فاینمن

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

🔹 نقشۀ جسمانی هیجانات

🔰 تصویر بالا، نقشۀ جسمانی باور افراد به هیجانات‌ را نشان می‌دهد. پژوهشی که‌ توسط لاری نومنما و همکارانش بر روی 701 شرکت‌کننده از کشورهای سوئد، فنلاند و تایوان صورت گرفت، نشان می‌دهد که علی‌رغم تفاوت‌های زبانی و فرهنگی بین شرکت‌کنندگان، افراد تا حد زیادی هیجانات خود را به شکل یکسانی درک و بیان می‌کنند. هرچند نومنما و همکارانش تاثیرات فرهنگ را در بیان هیجانات نادیده نمی‌گیرند، با این حال تاکید می‌کنند که شباهت درک و بیان هیجانات اصلی در فرهنگ‌های متفاوت، احتمالاً ناشی از یگانگی و جهانشمول بودن مبنای زیستی آنهاست.

🔗 منبع

😀 برای مطالعۀ شواهد موافق نظر نومنما به این کتاب (ترجمۀ فارسی) و این کتاب (ترجمۀ فارسی) و همینطور برای مطالعۀ شواهد مخالف آن به این کتاب (ترجمۀ فارسی) مراجعه کنید.

📎 یادآوری

از کیفیت ترجمه‌هایی که اشاره شد بی‌اطلاع‌ام.

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من