🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠 #️⃣1️⃣

تیغِ هیچنز (Hitchens's razor)

آنچه بدون مدرک بیان می‌شود را می‌توان بدون مدرک رد کرد.

کریستفر هیچنز

بارِ آوردن شواهد و اثبات یک ادعا بر دوش مدعی است. نیاز نیست مخالفان برای رد ادعای بی‌اساس دلیل و مدرک بیاورند.

🔗 منبع

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

👑 اربابِ سوگیری‌ها: یک سوگیری برای حکومت بر همه 👑

🔃 در خلال سال‌ها، یکی از مسائل مورد علاقه روانشناسان موضوع سوگیری‌ها (Biases) بوده است. با نگاهی به کتاب‌ها و مقالات روانشناسی به آسانی می‌توان تشخیص داد که هر روز بر شمار سوگیری‌ها افزوده می‌شود. امروزه نه تنها از سوگیری‌هایی همچون «اثر دارونما»، «اثر سوم شخص» و «سوگیری درون-گروه، برون-گرون» اطلاع داریم بلکه صحبت از «سوگیری سوگیری» (bias bias) به میان است؛ یعنی شرایطی که در آن نوعی گرایش به تبیین تمام رفتار و تصمیم‌های فرد بر اساس سوگیری‌هاست.

🔹 برای آنکه برآوردی از تعداد سوگیری‌های شناختی داشته باشید به تصویر زیر نگاه کنید.

۵۰ سوگیری شناختی مهم

کیفیت خوب تصویر

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

🔺 تصویر فوق تنها خوشه‌ای بود از خرمن. اما تصویر زیر نمایی بهتر از گسترهٔ سوگیری‌های شناختی را نشان می‌دهد.

سوگیری‌های روانی

کیفیت خوب تصویر

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

🚫 آیا می‌توان نظمی در این آشوب یافت؟ این سوالی است که Aileen Oeberst و Roland Imhoff دو روانشناس آلمانی در پژوهش جدید خود مطرح کرده‌اند. پاسخ‌ آنها به پرسش فوق «بله» است (منبع) و برای اثبات آن فرضیه‌ای جدید مطرح می‌کنند. نویسندگان مقاله معتقدند که می‌توان تمام سوگیری‌ها را در نهایت به شش باور اساسی و تنها یک سوگیری، یعنی سوگیری تایید (Confirmation Bias)، برگرداند. طبق این فرضیه اگر شما یکی از باورها را با نظام پردازش اطلاعاتی ترکیب کنید که در راستای آن عمل می‌کند (یعنی سوگیری تایید)، بقیه سوگیری‌ها به شکل خودکار از دل آن بیرون می‌آید.

🟢آنچه در ادامه می‌خوانید، شش باور اساسی و برخی از مهمترین سوگیری‌هایی است که از ترکیب آنها با سوگیری ترکیب زاده می‌شوند.

1️⃣ تجربهٔ شخصی من منبع موثقی است.

اولین باور اساسی، این تصور است که «تجربهٔ شخصی من منبعی است موثق». آنطور که نویسندگان مقاله‌ می‌گویند، بسیاری از سوگیری‌ها حاصل این تصور است که تجربهٔ شخصی ما، معیار قضاوت درباره تمام چیزهاست. در این وضع، ما تجربیات شخصی خود را بر دیگران فرافکنی می‌کنیم. سوگیری تایید به این باور کمک می‌کند تا شواهد و اطلاعاتی را در جهت تایید آن فراهم آورد. برخی از مهمترین سوگیری‌های روانی ما، حاصل همین پیوند نامبارک است.

🔣 اثر نورافکن (اثر کانون توجه بودن The Spotlight Effect): تمایل افراد به اینکه بیش از آنچه دیگران به آنها توجه می‌کنند، خود را مرکز توجه بدانند.

🔣 توهم شفافیت (The Illusion of Transparency): تمایل به اغراق در اینکه تا چه میزان حالات درونی ما برای دیگران شناخته شده است.

🔣 توهم شفافیت نیت (The Illusory Transparency of Intention): گرایش به اغراق در اینکه تا چه میزان قصد و نیت ما در گفتار و نوشتار‌ برای مخاطب روشن است.

🔣 سوگیری اجماع کاذب (The False-Consensus Bias): تمایل به اغراق در اینکه دیگران تا چه حد با باورها و رفتار ما هم‌نظرند.

🔣 سوگیری پس‌نگری (Hindsight Bias): تمایل به اینکه، با نگاه به گذشته اتفاقات و پیامد‌های آن را منطقی و طبیعی بدانیم، در صورتیکه واقعا چنین نبوده است.

2️⃣ من درست تشخیص می‌دهم.

فیلسوف فرانسوی رنه دکارت گفته است «در میان آدمیان، تنها عقل است كه به عدالت تقسیم شده». همه ما تصور می‌کنیم که باورها و عقایدمان درست‌تر از دیگران است، زیرا اگر چنین نبود، به آنها باور نداشتیم. فرض اصلی این تصور این است که «من درست تشخیص می‌دهم». بسیاری از سوگیری‌های رواشناختی، حاصل ترکیب این باور با سوگیری تایید است.

🔣 سوگیری رسانه‌های دشمن (The Hostile Media Bias): تمایل طرف‌های سیاسی به این تصور که رسانه‌های بی‌طرف، تصویری مغرضانه از آنها ارائه می‌کنند.

🔣 نقطه کور سوگیری (The Bias Blind Spot): تمایل به اینکه سوگیری‌های روانشناختی را در دیگران بهتر تشخیص می‌دهیم تا در خودمان. به عبارت دیگر «کور خود هستیم و بینای مردم».

3️⃣ من آدم خوبی هستم

سومین باور اشتباه، این تصور است که «آدم خوبی» هستیم. برخی از سوگیری‌های برآمده از این باور از این قرارند:

🔣 اثر بهتر از میانگین (The Better-Than-Average Effect): خود را در هر ویژگی‌ای بهتر از میانگین مردمان می‌دانیم

🔣 سوگیری منفعت طلبانه (The Self-Serving Bias): گرایش به اینکه موفقیت‌های خود را حاصل دلایل درونی خود مثل تلاش، ممارست و هوش بدانیم و شکست‌های خود را حاصل علل بیرونی مثل پارتی‌بازی و بدشانسی.

❗️توجه داشته باشید که هرچند دو باور نخست یعنی موثق بودن تجربه‌ٔ شخصی و تشخیص درست تقریبا در میان تمام انسان‌ها وجود دارند، اما میزان شمول باور سوم در مقایسه با دو باور نخست، کمتر است.

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

4️⃣ گروهی که به آن تعلق دارم منبع موثقی است

این باور، معادل باور اول (تجربه شخصی من منبع موثقی است) اما در سطح گروه است. برخی از سوگیری‌هایی که تا بحال بیش‌ترین پژوهش درباره آنها صورت گرفته، ذیل این باور جای دارند.

🔣 سوگیری قومیت-محور (Ethnocentric Bias): تمایل به معیار قرار دادن هنجارها، کردارها و انتظارات گروهی که فرد بدان تعلق دارد به عنوان ابزارِ قضاوتِ دیگران.

🔣 فرافکنی درون-گروهی (Ingroup Projection): تمایل به دیدن اعضای گروه خود، و نه گروه‌های دیگر، به عنوان انسان‌های معمولی و بهنجار.

5️⃣ گروهی که به آن تعلق دارم خوب است

این باور نیز معادل باور سوم (من آدم خوبی هستم) در سطح گروه هست. همانطور که در باور سوم، فرد خودش را بهتر از دیگران می‌پندارد، در این باور نیز فرد، گروهی که بدان تعلق دارد را نسبت به دیگران ارجح می‌شمارد.

🔣 سوگیری درون-گروهی (Ingroup Bias): گرایش افراد به بهتر و اخلاقی‌تر دانستن گروهی که بدان تعلق دارند در مقایسه با دیگران.

🔣 خطای نهایی اِسناد (The Ultimate Attribution Error): تمایل به اعتبار بخشیدن به رفتار مثبت اعضای گروه به علل درونی و رفتار منفی آنها به علل خارجی؛ و برعکس، رفتار مثبت اعضای گروه‌های دیگر را تابع موارد خارجی شمردن و رفتار منفی‌شان را ذاتی دانستن.

🔣 اثر حساسیت درون-گروهی (The Intergroup Sensitivity Effect): تمایل به برخورد تدافعی با انتقاداتی که از خارج گروه‌ِ فرد مطرح می‌شود و حساسیت کمتر نسبت به انتقاداتی که از درون گروه بیان می‌گردد.

6️⃣ این ویژگی‌های افراد است (و نه شرایط) که به نتایج شکل می‌دهند

آخرین باور، به این موضوع می‌پردازد که نتایج و رفتار افراد حاصل ویژگی‌ها و خصوصیات فردی آنهاست، نه زمینه و شانس. دو مثال از سوگیری‌هایی حاصل از این باور بدین شرح‌اند:

🔣 خطای بنیادین اِسناد (The Fundamental Attribution Error): اغراق دربارهٔ اهمیت ویژگی‌های شخصیتی بر رفتار فرد و نادیده انگاشتن شرایط.

🔣 سوگیری نتیجه (Outcome Bias): گرایش به ارزیابی کیفیت یک تصمیم بر اساس نتیجهٔ آن حتی در شرایطی که نتیجهٔ تصمیم مشخص نبوده است.

🔍 ارزیابی نهایی

⬅️ در انتها باید گفت که فرضیه Oeberst و Imhoff از زیبایی و سادگی چشمگیری برخوردار است. استفاده از چند باور اصلی و ترکیب آن با یک سوگیری، به خوبی توانسته در تبیین برخی سوگیری‌ها عمل کند.

⁉️ با این حال، گمان می‌کنم اشاره به چند نکته ضروری است. اولاً، پژوهش ادعا می‌کند که روش آنها می‌تواند تمام یا اکثر سوگیری‌ها را تبیین نماید. اما در عمل شاهد چنین موضوعی نیستیم. شاید در آینده، بتوان این فرضیه را برای رسیدن به آن هدف بسط داد. ثانیاً، نویسندگان مشخص نکردند از چه طریق به شش باور اساسی رسیده‌اند؟ آیا نمی‌شد برای بهبود قدرت تبیین، یک یا چند باور دیگر به فهرست اضافه کرد؟ و ثالثاً، نویسندگان به اندازه کافی به این موضوع نپرداختند که چرا سوگیری تایید به عنوان تنها سوگیری انتخاب شده است؟ برای مثال، این پژوهش ادعا می‌کند که مردم عموما شواهدی که خوش دارند را می‌پذیرند نه شواهدی که تاییدی است بر نظریات پذیرفته شدهٔ آنها. اگر چنین باشد، آرزواندیشی بر سوگیری تایید برتری می‌یابد.

🥸 با همه این اوصاف، گمان می‌کنم پژوهش Oeberst و Imhoff کاملا اصیل است و دستاوردی است مهم در مطالعات سوگیری‌ها.

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠 #️⃣2️⃣

اثرِ جواز (Licensing Effect)

باور به اینکه انسان خوبی هستید می‌تواند باعث شود که رفتار بدی داشته باشید. کسانی که خود را فضیلتمند می‌دانند کمتر نگران رفتارشان هستند و لذا بیشتر در معرضِ خطاهای اخلاقی قرار می‌گیرند. بخش اعظم رفتارهای غیراخلاقی حاصل روحیهٔ حق به جانب است. بیشترین کتاب‌های کتابخانه‌‌ها را اساتید فلسفه اخلاق می‌دزدند.

🔗 منبع

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

I would rather have questions that cannot be answered than answers that cannot be questioned.

- Richard Feynman

ترجیح می‌دهم پرسش‌هایی داشته باشم که نتوان پاسخ داد تا پاسخ‌هایی که نتوان به پرسش کشید.

- ریچارد فاینمن

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

🔹 نقشۀ جسمانی هیجانات

🔰 تصویر بالا، نقشۀ جسمانی باور افراد به هیجانات‌ را نشان می‌دهد. پژوهشی که‌ توسط لاری نومنما و همکارانش بر روی 701 شرکت‌کننده از کشورهای سوئد، فنلاند و تایوان صورت گرفت، نشان می‌دهد که علی‌رغم تفاوت‌های زبانی و فرهنگی بین شرکت‌کنندگان، افراد تا حد زیادی هیجانات خود را به شکل یکسانی درک و بیان می‌کنند. هرچند نومنما و همکارانش تاثیرات فرهنگ را در بیان هیجانات نادیده نمی‌گیرند، با این حال تاکید می‌کنند که شباهت درک و بیان هیجانات اصلی در فرهنگ‌های متفاوت، احتمالاً ناشی از یگانگی و جهانشمول بودن مبنای زیستی آنهاست.

🔗 منبع

😀 برای مطالعۀ شواهد موافق نظر نومنما به این کتاب (ترجمۀ فارسی) و این کتاب (ترجمۀ فارسی) و همینطور برای مطالعۀ شواهد مخالف آن به این کتاب (ترجمۀ فارسی) مراجعه کنید.

📎 یادآوری

از کیفیت ترجمه‌هایی که اشاره شد بی‌اطلاع‌ام.

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠   #️⃣3️⃣

🗿مراحل عذرخواهی یک خودشیفته

🔠 اتفاقی نیفتاده.

🔠 شاید هم اتفاقی افتاده، اما بد نیست.

🔠 اتفاق بدی هم افتاده، اما افتضاح نیست.

🔠 افتضاح بار آمده، اما تقصیر من نیست.

🔠 تقصیر من هست، اما منظوری نداشتم.

🔠 منظور هم داشتم اما حقّت بود.



🔗 اقتباس از این منبع

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠🔠 #️⃣ 4️⃣

نظریهٔ دیتریش بونهوفر دربارهٔ حماقت

جلوی شرارت را می‌توان گرفت اما جلوی حماقت را نه. در نبود خیل فراوان احمق‌ها، تعداد انگشت‌شماری شرور نمی‌توانند قدرتی داشته باشند. بنابراین، حماقت بسیار خطرناک‌تر است تا شرارت.

صفحات ۴۳-۴۴ این منبع

✍️ عارف عبادی
💻 کانال تلگرام اشتباه میمون
💻 اینستاگرام من

آیا نهنگ‌ها در برقراری ارتباط از الفبا استفاده می‌کنند؟

تقریبا یکصدسال است که می‌دانیم انسان تنها موجودی نیست که برای برقراری ارتباط از زبان استفاده می‌کند. با این حال، سرشت و پیچیدگی زبانی دیگر جانداران هنوز برای ما در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.

یافته‌های پژوهشی که اخیرا منتشر شده نشان می‌دهد که نهنگ‌های عنبر ‌(sperm whales) از مجموعه‌ای بسیار غنی از صداها برای برقراری ارتباط با یکدیگر استفاده می‌کنند که دانشمندان به آن «الفبای آوایی نهنگ عنبر» (sperm whale phonetic alphabet) می‌گویند. تیم پژوهشی متشکل از زیست‌شناسان، زبان‌شناسان و دانشمندان علوم رایانه با تحلیل صدای منحصر به فرد بیش از چهارصد نهنگ‌ عنبر در نزدیکی جزایر دومنیکا، توانسته‌اند فرضیه‌ای جدید برای تبیین این صداها مطرح کنند.

یکی از اعضای تیم پژوهش خانم پاراتیوشا شارما که دانشجوی دکترا علوم رایانه در دانشگاه MIT است توانسته با ارائه راهکاری جدید، نشان دهد که صدای نسبتا ساده «تیک تیک» نهنگ‌های عنبر (که به آن کُدا ‌CODA می‌گویند) از چه پیچیدگی برخوردار است.

اعضای تیم با استفاده از این روش، توانسته‌اند نکات جدیدی را در تحلیل کُداها دریابند که در گذشته از نظرشان پنهان مانده بود. با کنار گذاشتن شواهد، دانشمندان توانسته‌اند 156 کُدای مجزا را تشخیص دهند. سرپرست پژوهش، دکتر شین گرو، معتقد است که این کُداها بسیار مشابه آواهایی است که ما انسان‌ها با ترکیب حرکات لب و زبان‌ تولید می‌کنیم. اعضای تیم پژوهشی امیدوارند تا در آینده با استفاده از هوش مصنوعی پیچیده‌تر بتوانند درکی روشن‌ از معنای کُداها پیدا کنند.

لازم به ذکر است که این پژوهش هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد و برای اثبات نیازمند تایید مجامع علمی است.

🔗 لینک مقاله

📱 سخنرانی خانم پاراتیوشا شارما در ‌TED

✍️ عارف عبادی

📱 اشتباهِ میمون

📱 اینستاگرام

به تازگی صحبت‌های استاد عزیزم جناب آقای عبدالحسین وهاب‌زاده را در یوتیوب تماشا کردم. من هیچوقت به طور رسمی شاگرد ایشان نبودم، اما همیشه از صحبت‌ها، نوشته‌ها و ترجمه‌های ایشان (که به ۲۶ عنوان می‌رسد) بهره برده‌ام.

اما فضای ترجمه و تدریس و دانشگاه هرگز نتوانسته عطش درونی وهاب‌زاده را سیراب کند. او در این ویدئو از عشقش به طبیعت و یادگیری و آموزش به کودکان می‌گوید. این ویدئو نخستین قسمت از یک مجموعه است که می‌توانید آن را از لینک زیر تماشا کنید.

📱 لینک یوتیوب

✍️ عارف عبادی

📱 اشتباهِ میمون

📱 اینستاگرام

☺️ دومین وبینار مجموعهٔ ناقد
نظریه تکامل چقدر اعتبار دارد؟

🙂 به همت موسسه فرهنگی صدانت

👤 دکتر هادی صمدی (عضو هیئت علمی دانشگاه و پژوهشگر فلسفه تکاملی)
👤 دکتر عارف عبادی (عضو انجمن روانشناسی آمریکا و پست دکتری روانشناسی تکاملی و تکامل فرهنگ)

⏰ جمعه، ۱۸ خرداد ۱۴۰۳ رأس ساعت ۲۰ از طریق لینک زیر به عنوان «مهمان» وارد شوید:
📎 https://www.skyroom.online/ch/sedanet/ev

✔️  توجه: برای ورود نیازی به یوزر و پسورد نیست‌ و با گزینه مهمان وارد شوید. به دلیل ظرفیت محدود توصیه می‌شود در زمان مقرر وارد شوید.

🙂 @Sedanet
✉️ @evophilosophy
✉️ @FortunateMistake

😄 در جلسه‌ای که هفتۀ گذشته با دکتر صمدی در خصوص تکامل برگزار شد، به این نکته اشاره کردم که تمرکز زیاد بر مطالعۀ ژورنال‌های علمی (حتی ژورنال‌های داوری-همتا)، اگر به طریق درست انجام نگیرد، می‌تواند به سردرگمی و آشفتگی ذهن افراد بیانجامد. بسیاری بر این باورند که تازه‌ترین پژوهش‌ها، بیانگر آخرین یافته‌های علمی است. اما چنین نیست. تازه‌ترین پژوهش‌ها، بیانگر آخرین فرضیات علمی هستند؛ فرضیاتی که - همانطور که در ادامه خواهیم دید - در اکثر قریب به اتفاق موارد درست از کار در نمی‌آیند. یک فرضیه برای آنکه بتواند به تایید مراجع علمی برسد، باید توسط متخصصین همان حوزه مورد موشکافی، آزمون و تکرار قرار بگیرد. این فرآیندی است هزینه‌بر، انرژی‌بر و زمان‌بر. انتشار مقاله نخستین قدم است در این مسیر، نه آخرین آن. چه بسیار پژوهش‌هایی که در ابتدا دلگرم کننده بودند و نوید راه تازه‌ای می‌دادند اما نتوانستند از آزمون متخصصین سربلند بیرون بیایند. در این پست و پست بعد، با آوردن نمونه‌هایی نشان خواهم داد که چرا باید همواره به آخرین مقالات ژورنال‌ها با دیدۀ تردید نگریست.

🔺 همۀ ما بارها در اخبار یا رسانه‌های اجتماعی شنیده‌ایم که دانشمندان راه نوینی برای تشخیص یا درمان یک بیماری ارائه کرده‌اند. اما پس از مدتی، دیگر هیچ خبری از آن به گوش نمی‌رسد. مهم‌ترین دلیل این موضوع آن است که میان نگاه دانشمندان نسبت به آخرین مقاله‌های پژوهشی از یک‌سو و نگاه رسانه‌ها و برخی ژورنالیست‌های علمی از سوی دیگر، تفاوت فاحشی وجود دارد. رسانه‌ها هرچیز جدید که پتانسیل جذب مخاطب داشته باشد را منتشر می‌کنند بی‌آنکه دل نگران جزئیات علمی آن باشند. برای دانشمندان اما، قضیه کاملاً متفاوت است. آنها به تجربه دریافته‌اند که آخرین نتایج پژوهشی به احتمال قوی اشتباه است.

⬇️

برای مثال بین 101 مقالۀ پژوهشی که بین سال‌های 1979 تا 1983 در معتبرترین نشریات پزشکی جهان با وعدۀ درمان‌های نوین منتشر شد، تنها پنج شیوۀ درمان از پس آزمون‌های بعدی برآمد و تنها یکی از آنها (یعنی کمتر از یک درصد) تا سال 2003 اعتبار خود را حفظ کرده بود (منبع).

⬇️