نشست آشنایی دانشجویان دانشگاه خوارزمی با رشتهٔ تاریخ علم و پژوهشکدهٔ تاریخ علم دانشگاه تهران
این نشست روز شنبه، ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۴، با همکاری انجمنهای علمی تاریخ و فیزیک دانشگاه خوارزمی و انجمن علمی پژوهشکدهٔ تاریخ علم دانشگاه تهران برگزار شد. هدف این رویداد، معرفی رشتهٔ تاریخ علم، گرایش تاریخ نجوم و آشنایی با یکی از متون تاریخ نجوم بود.
در بخش نخست، آرزو اقرلو به فعالیتهای پژوهشکدهٔ تاریخ علم، وضعیت این رشته در ایران، فرصتهای پژوهشی و شغلی آن و پیشنیازهای مطالعاتی برای ورود به این حوزه پرداخت.
در بخش دوم، متینه خراسانی با توضیح مختصری از تاریخ نجوم دوران باستان، از جنبهٔ ریاضی در نجوم قدیم و مبانی فکری آن در طبیعیات گفت تا ذهن شنوندگان برای خوانش یکی از آثار تاریخ نجوم آماده شود.
در بخش پایانی احسان رمضانی با تمرکز بر کتاب جهان دانش، تعدادی از دلایل اثبات کرویت و سکون زمین از دید قدما را شرح داد و تلاش کرد تا دانشجویان را با نحوهٔ بررسی نسخههای خطی آشنا کند.
این نشست با پرسش و پاسخ دربارهٔ مسیرهای مطالعاتی تاریخ علم و معرفی منابع پژوهشی پایان یافت.
این نشست روز شنبه، ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۴، با همکاری انجمنهای علمی تاریخ و فیزیک دانشگاه خوارزمی و انجمن علمی پژوهشکدهٔ تاریخ علم دانشگاه تهران برگزار شد. هدف این رویداد، معرفی رشتهٔ تاریخ علم، گرایش تاریخ نجوم و آشنایی با یکی از متون تاریخ نجوم بود.
در بخش نخست، آرزو اقرلو به فعالیتهای پژوهشکدهٔ تاریخ علم، وضعیت این رشته در ایران، فرصتهای پژوهشی و شغلی آن و پیشنیازهای مطالعاتی برای ورود به این حوزه پرداخت.
در بخش دوم، متینه خراسانی با توضیح مختصری از تاریخ نجوم دوران باستان، از جنبهٔ ریاضی در نجوم قدیم و مبانی فکری آن در طبیعیات گفت تا ذهن شنوندگان برای خوانش یکی از آثار تاریخ نجوم آماده شود.
در بخش پایانی احسان رمضانی با تمرکز بر کتاب جهان دانش، تعدادی از دلایل اثبات کرویت و سکون زمین از دید قدما را شرح داد و تلاش کرد تا دانشجویان را با نحوهٔ بررسی نسخههای خطی آشنا کند.
این نشست با پرسش و پاسخ دربارهٔ مسیرهای مطالعاتی تاریخ علم و معرفی منابع پژوهشی پایان یافت.
Forwarded from ✨ انجمن نجوم خوارزمى ✨ (Shakila Bastami)
Forwarded from گروه نجوم شریف (ㅤ)
✨ گروه نجوم شریف برگزار میکند ✨
✨ کارگاه مرکزیت و سکون زمین ✨
🔭 کارگاهی در بررسی استدلالهای ریاضی و طبیعی (فیزیک)، کرویت، مرکزیت و سکون زمین از منظر قدما و آشنایی با جزئیات پژوهش در تاریخ علم
🗣️ ارائه دهندگان: احسان رمضانی، متینه خراسانی، آرزو آقرلو فارغ التحصیلان پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران
⏰ زمان: دوشنبه ۲۹ اردیبهشت ساعت ۱۲:۰۰ تا ۱۵:۰۰
🏢 مکان برگزاری: دانشکده فیزیک، تالار جناب
افرادی که خارج از دانشگاه علاقه به حضور داخل این کارگاه را دارند مشخصات خود را به آیدی @bbaliens تا آخر روز ۲۸ اردیبهشت بفرستند.
#کارگاه
✨ کارگاه مرکزیت و سکون زمین ✨
🔭 کارگاهی در بررسی استدلالهای ریاضی و طبیعی (فیزیک)، کرویت، مرکزیت و سکون زمین از منظر قدما و آشنایی با جزئیات پژوهش در تاریخ علم
🗣️ ارائه دهندگان: احسان رمضانی، متینه خراسانی، آرزو آقرلو فارغ التحصیلان پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران
⏰ زمان: دوشنبه ۲۹ اردیبهشت ساعت ۱۲:۰۰ تا ۱۵:۰۰
🏢 مکان برگزاری: دانشکده فیزیک، تالار جناب
افرادی که خارج از دانشگاه علاقه به حضور داخل این کارگاه را دارند مشخصات خود را به آیدی @bbaliens تا آخر روز ۲۸ اردیبهشت بفرستند.
#کارگاه
Forwarded from حلقهٔ تاریخ علم
پنجمین نشست ماهانهٔ اهالی تاریخ علم
چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۲۱ مه)
ساعت ۲۰ به وقت رسمی ایران
محمد باقری
قصهٔ نامکرر من و نسخههای خطی
آرزو اقرلو
ارجاعات به ابن هیثم دربارۀ مباحث نورشناسی در رساله شرح التذکره فتحالله شروانی
پیوند اطاق مجازی:
skyroom.online/ch/shevar/historyofscience
چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۲۱ مه)
ساعت ۲۰ به وقت رسمی ایران
محمد باقری
قصهٔ نامکرر من و نسخههای خطی
آرزو اقرلو
ارجاعات به ابن هیثم دربارۀ مباحث نورشناسی در رساله شرح التذکره فتحالله شروانی
پیوند اطاق مجازی:
skyroom.online/ch/shevar/historyofscience
یک روز با تاریخ علم در دانشکدهٔ فیزیک دانشگاه صنعتی شریف
در ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ و به فاصلهٔ یک روز از سالروز بزرگداشت حکیم عمر خیام، گروهی از فارغالتحصیلان و دانشجویان پژوهشکدهٔ تاریخ علم دانشگاه تهران، در تالار جناب دانشکدهٔ فیزیک دانشگاه صنعتی شریف به معرفی تاریخ علم پرداختند.
در این نشست، دانشجویان رشتههای فیزیک و فلسفهٔ علم گرد هم آمدند تا با مباحثی از تاریخ نجوم آشنا شوند. ابتدا به معرفی رشته تاریخ علم و آشنایی با جزئیات پژوهش در تاریخ علم و به نقش تاریخ در درک تحول علم و کاربردهای هر یک از گرایشهای تاریخ علم پرداخته شد. سپس با تکیه بر مباحث کتاب در آسمان، روند شکلگیری تفکر قیاسی و استقرایی در نجوم قدیم مورد بررسی قرار گرفت.
در ادامه، چالشهای تصحیح نسخههای خطی و اصطلاحات مرتبط با این حوزه تشریح شد و به تحلیل برخی از مباحث کیهانشناسی در کتاب جهان دانش شرفالدین مسعودی، از جمله دلایل مرکزیت، کرویت و سکون زمین، پرداخته شد.
در ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ و به فاصلهٔ یک روز از سالروز بزرگداشت حکیم عمر خیام، گروهی از فارغالتحصیلان و دانشجویان پژوهشکدهٔ تاریخ علم دانشگاه تهران، در تالار جناب دانشکدهٔ فیزیک دانشگاه صنعتی شریف به معرفی تاریخ علم پرداختند.
در این نشست، دانشجویان رشتههای فیزیک و فلسفهٔ علم گرد هم آمدند تا با مباحثی از تاریخ نجوم آشنا شوند. ابتدا به معرفی رشته تاریخ علم و آشنایی با جزئیات پژوهش در تاریخ علم و به نقش تاریخ در درک تحول علم و کاربردهای هر یک از گرایشهای تاریخ علم پرداخته شد. سپس با تکیه بر مباحث کتاب در آسمان، روند شکلگیری تفکر قیاسی و استقرایی در نجوم قدیم مورد بررسی قرار گرفت.
در ادامه، چالشهای تصحیح نسخههای خطی و اصطلاحات مرتبط با این حوزه تشریح شد و به تحلیل برخی از مباحث کیهانشناسی در کتاب جهان دانش شرفالدین مسعودی، از جمله دلایل مرکزیت، کرویت و سکون زمین، پرداخته شد.
Forwarded from Inekas | انعکاس
💎 معرفی کتاب: «نورشناسی در هند اسلامی در سدهٔ هفدهم: ابنصالح و آینههای سوزان سهموی» اثر رشدی راشد
Roshdi Rashed (2025), L’optique dans l’Inde islamique au XVIIe siècle: Ibn Ṣāliḥ, Sur les miroirs ardents paraboliques, Walter de Gruyter GmbH & Co KG.
⬇️ دریافت صفحات نخست کتاب
🔺 معرفی کتاب به قلم: امیرمحمد گمینی
پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران
روایت مشهور «افول علم در نیمه دوم تمدن اسلامی» یکی از کلیشههای رایج در افواه و گاه درونیشده در تاریخنگاری اسلامی است که نیازمند بازنگری جدی است. این روایت که ریشه در آثار مستشرقان اوایل قرن بیستم دارد معمولاً ادعا میکند که پس از قرن ششم یا هفتم هجری (دوازده یا سیزده میلادی)، فعالیتهای علمی در جهان اسلام به رکود یا زوال رفت. اما پژوهشهای نیمهٔ دوم قرن ببستم این تصویر سادهانگارانه را به چالش کشیده است. رشدی راشد از جمله پژوهشگران فعال در این زمینه است.
رشدی راشد بازنشستۀ دانشگاه پاریس و از پژوهشگران بهنام در حوزۀ تاریخ ریاضیات در دورۀ اسلامی است. او تاکنون آثار متعددی در قالب مقالات پژوهشی، تصحیح و ترجمه از عربی به فرانسه دربارۀ تاریخ ریاضی، نجوم و فیزیک، منتشر کرده است. بیشتر آثار او دربارۀ علم در نیمۀ اول دوران اسلامی و عالمانی مانند خوارزمی، ابنهیثم، ابنسهل، ثابت بن قره و دیگر ریاضیدانان نیمۀ اول دوران اسلامی بوده است؛ اما به تازگی متوجه آثار ریاضیدانان اواخر دوران اسلامی نیز شده و به آثار ایشان نیز میپردازد.
اگرچه تاکنون مطالعات پژوهشی مختلفی دربارۀ دانشمندان نیمۀ دوم دوران اسلامی مانند نصیرالدین طوسی، قطبالدین شیرازی غیاثالدین کاشانی، شمسالدین خفری و دیگران صورت گرفته است اما همچنان روایت رایجِ «افول علم» در نیمۀ دوم دوران اسلامی بر سر زبانها است؛ روایتی که هم از نظر شواهد تاریخی و هم از منظر عواملی که برای آن برمیشمارند، نادرست و سادهانگارانه است. واقعیت این است که پژوهشگران تاریخ علوم، دههها است به اهمیت آثار علمی دانشمندان قرون هفتم تا سیزدهم هجری پی برده و مشغول تحقیق و شناسایی و معرفی آرا و آثار ایشان هستند. تمدن اسلامی از حدود قرن نهم و دهم هجری، به سه حوزۀ سلطنت بزرگ تقسیم شد: عثمانی، صفوی و گورکانی. از ریاضیدانان مهم دوران صفوی میتوان به محمدباقر یزدی و از دوران عثمانی، میریم چلبی و از دوران گورکانیِ هند به عبدالرحیم بن صالح اشاره کرد.
راشد در کتاب اخیر خود با عنوان علم مناظر در هند اسلامی قرن هفدهم [میلادی]، به تصحیح، شرح و ترجمۀ رسالهای دربارۀ آینههای سوزان سهموی از همین ابن صالح پرداخته است. عبدالرحیم بن صالح از ریاضیدانان دوران گورکانی است و بعضی آثار خود را به شاه جهان (1592-1666م) تقدیم کرده است. آینههای سوزان مبحثی در اپتیک قدیم (نورشناسی) بود که به چگونگی طراحی آینهها (یا عدسیهایی) میپرداخت که میتوانستند نور خورشید را در نقطهای متمرکز کنند. علاوه بر این، این کتاب دو رسالۀ دیگر در این زمینه را نیز در خود دارد. یکی رسالهای از ریاضیدان ایرانی، احمد بن جعفر غُندجانی (زنده در اواخر قرن پنجم هجری) و دیگری مقالهای از رسالهای به نام الأسرار النصیریة في علل الأعمال الهندسیة است که نویسندهاش معلوم نیست و در نسخهای از کتابخانۀ خدابخش در پتنۀ هندوستان نگهداری میشود. هر دوی این رسالههای کوتاه در شرح بر کتاب في مایحتاج إلیه الصانع من اعمال الهندسة نوشتۀ ابوالوفا بوزجانی به نگارش درآمدهاند.
#انعکاس_کتاب
🔵 @inekas
Roshdi Rashed (2025), L’optique dans l’Inde islamique au XVIIe siècle: Ibn Ṣāliḥ, Sur les miroirs ardents paraboliques, Walter de Gruyter GmbH & Co KG.
پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران
روایت مشهور «افول علم در نیمه دوم تمدن اسلامی» یکی از کلیشههای رایج در افواه و گاه درونیشده در تاریخنگاری اسلامی است که نیازمند بازنگری جدی است. این روایت که ریشه در آثار مستشرقان اوایل قرن بیستم دارد معمولاً ادعا میکند که پس از قرن ششم یا هفتم هجری (دوازده یا سیزده میلادی)، فعالیتهای علمی در جهان اسلام به رکود یا زوال رفت. اما پژوهشهای نیمهٔ دوم قرن ببستم این تصویر سادهانگارانه را به چالش کشیده است. رشدی راشد از جمله پژوهشگران فعال در این زمینه است.
رشدی راشد بازنشستۀ دانشگاه پاریس و از پژوهشگران بهنام در حوزۀ تاریخ ریاضیات در دورۀ اسلامی است. او تاکنون آثار متعددی در قالب مقالات پژوهشی، تصحیح و ترجمه از عربی به فرانسه دربارۀ تاریخ ریاضی، نجوم و فیزیک، منتشر کرده است. بیشتر آثار او دربارۀ علم در نیمۀ اول دوران اسلامی و عالمانی مانند خوارزمی، ابنهیثم، ابنسهل، ثابت بن قره و دیگر ریاضیدانان نیمۀ اول دوران اسلامی بوده است؛ اما به تازگی متوجه آثار ریاضیدانان اواخر دوران اسلامی نیز شده و به آثار ایشان نیز میپردازد.
اگرچه تاکنون مطالعات پژوهشی مختلفی دربارۀ دانشمندان نیمۀ دوم دوران اسلامی مانند نصیرالدین طوسی، قطبالدین شیرازی غیاثالدین کاشانی، شمسالدین خفری و دیگران صورت گرفته است اما همچنان روایت رایجِ «افول علم» در نیمۀ دوم دوران اسلامی بر سر زبانها است؛ روایتی که هم از نظر شواهد تاریخی و هم از منظر عواملی که برای آن برمیشمارند، نادرست و سادهانگارانه است. واقعیت این است که پژوهشگران تاریخ علوم، دههها است به اهمیت آثار علمی دانشمندان قرون هفتم تا سیزدهم هجری پی برده و مشغول تحقیق و شناسایی و معرفی آرا و آثار ایشان هستند. تمدن اسلامی از حدود قرن نهم و دهم هجری، به سه حوزۀ سلطنت بزرگ تقسیم شد: عثمانی، صفوی و گورکانی. از ریاضیدانان مهم دوران صفوی میتوان به محمدباقر یزدی و از دوران عثمانی، میریم چلبی و از دوران گورکانیِ هند به عبدالرحیم بن صالح اشاره کرد.
راشد در کتاب اخیر خود با عنوان علم مناظر در هند اسلامی قرن هفدهم [میلادی]، به تصحیح، شرح و ترجمۀ رسالهای دربارۀ آینههای سوزان سهموی از همین ابن صالح پرداخته است. عبدالرحیم بن صالح از ریاضیدانان دوران گورکانی است و بعضی آثار خود را به شاه جهان (1592-1666م) تقدیم کرده است. آینههای سوزان مبحثی در اپتیک قدیم (نورشناسی) بود که به چگونگی طراحی آینهها (یا عدسیهایی) میپرداخت که میتوانستند نور خورشید را در نقطهای متمرکز کنند. علاوه بر این، این کتاب دو رسالۀ دیگر در این زمینه را نیز در خود دارد. یکی رسالهای از ریاضیدان ایرانی، احمد بن جعفر غُندجانی (زنده در اواخر قرن پنجم هجری) و دیگری مقالهای از رسالهای به نام الأسرار النصیریة في علل الأعمال الهندسیة است که نویسندهاش معلوم نیست و در نسخهای از کتابخانۀ خدابخش در پتنۀ هندوستان نگهداری میشود. هر دوی این رسالههای کوتاه در شرح بر کتاب في مایحتاج إلیه الصانع من اعمال الهندسة نوشتۀ ابوالوفا بوزجانی به نگارش درآمدهاند.
#انعکاس_کتاب
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM