مروری بر کتاب گزاف‌نمایی در تاریخ علم ایران و اسلام، نوشتۀ امیرمحمد گمینی، نشر کرگدن.

ibna.ir/x6Cbv

مروری بر کتاب ما چگونه ما نشدیم، نقدوبررسی فرضیۀ افول علم در ایران، نوشتۀ امیرمحمد گمینی، نشر کرگدن.
ibna.ir/x6Cf3

— علم‌گرایی در بوتۀ نقد —
نشست سوم: افسانۀ تقابل میان علم و دین
🔸با #مرتضی_حاجی‌زاده:

چگونه علم و ایمان یکدیگر را شکل داده‌اند؟
باور رایجی که علم و دین را در کشاکش دائمی و نزاعی همیشگی می‌بیند، در حقیقت افسانه‌ای مدرن است — افسانه‌ای که در یک قرن گذشته بر گفتمان عمومی، آموزش و حتی درک ما از علم و هویت فرهنگی‌مان اثر گذاشته است. این سخنرانی به‌طور انتقادی به بررسی «نظریۀ تعارض» می‌پردازد: نظریه‌ای که ادعا می‌کند دین، به‌ویژه مسیحیت، در طول تاریخ همواره در برابر پیشرفت علمی ایستاده است. در این بحث نشان داده می‌شود که چگونه این روایت ساخته شد، رواج یافت، و در نهایت توسط پژوهش‌های معاصر به چالش کشیده و بی‌اعتبار شد.
ریشه‌های نظریۀ تعارض به دو شخصیت تأثیرگذار آمریکایی در قرن نوزدهم بازمی‌گردد که تصویری تحریف‌شده از تاریخ ارائه کردند، پر از اغراق و جعل. اگرچه تاریخ‌نگاران مدرن این ادعاها را به‌کلی بی‌اعتبار کرده‌اند، این روایت همچنان در کتاب‌های درسی، رسانه‌های عمومی و تخیل جمعی حضور دارد.
این ارائه همچنین تعریف خودِ مقوله‌های «علم» و «دین» را به چالش می‌کشد و نشان می‌دهد که آن‌ها ساخته‌های مدرن‌اند، نه دسته‌بندی‌هایی روشن و تعریف‌شده از سده‌ها پیش. با تکیه بر تحلیل تاریخی روشن می‌شود که در دوران باستان و قرون وسطی و حتی رنسانس، فلسفۀ طبیعی و الهیات حوزه‌هایی جداگانه تلقی نمی‌شدند، بلکه تلاش‌هایی درهم‌تنیده برای درک جهان و پرورش اخلاقی جامعه بودند. زمان‌پریشی و استفاده از تعاریف مدرن برای مفاهیم گذشته، به سوء‌تعبیرهای جدی منجر می‌شود. متفکران قرون وسطی «دین» را نظامی خشک و بسته در برابر پژوهش تجربی نمی‌دانستند، و «علم» را نیز صرفاً امری سکولار و جدا از معنویت درک نمی‌کردند.
با بازخوانی تاریخ اندیشه، تصویری دقیق‌تر آشکار می‌شود که در آن علم و دین اغلب در کنار هم زیسته، همکاری کرده و حتی یکدیگر را تقویت کرده‌اند. اسطوره‌زدایی از این افسانه‌ تعارض علم و دین، امکان فهمی غنی‌تر از این را فراهم می‌کند که انسان‌ها چگونه هم از رهگذر عقل و هم از رهگذر ایمان، در جست‌وجوی حقیقت و دنیای مادی بوده‌اند.

🔸و #امیرمحمد_گمینی:

علم‌گرایی، پیشرفت‌گرایی و افسانۀ افول: بازخوانی انتقادی تاریخ علم در تمدن اسلامی
در این سخنرانی، به نقدی بنیادین بر روایت‌های رایج تاریخ علم پرداخته می‌شود؛ روایت‌هایی که تحت‌اأثیر پیش‌فرض‌های پیشرفت‌گرایانه و علم‌گرایانه (ساینتیستی)، تمدن اسلامی را پس از قرن ششم هجری دچار «افول علمی» معرفی می‌کنند. این نگاه، برخاسته از فلسفۀ تاریخ هگلی و پوزیتیویسم قرن نوزدهمی است که علم را تنها مسیر معتبر شناخت و تمدن غربی را نقطۀ اوج آن می‌داند.
با بررسی نمونه‌هایی از استمرار و تحول علمی در جهان اسلام —از رصدخانه مراغه تا ریاضیات صفوی— نشان داده می‌شود که این روایت نه‌تنها نادرست، بلکه حاصل سوگیری‌های معرفتی و ایدئولوژیک است. همچنین به نقش مروجان علم در عصر حاضر پرداخته می‌شود که گاه ناخواسته، با تکیه بر ساینتیسم، به بازتولید همین افسانه‌ها دامن می‌زنند.
هدف این سخنرانی، ارائۀ چارچوبی انتقادی برای بازخوانی تاریخ علم، و دعوت به بازسازی روایت‌هایی است که پیچیدگی، تنوع و پویایی تمدن اسلامی را در نظر می‌گیرند.

📢 حضور در این نشست برای همگان آزاد و رایگان است.
📆 جمعه، بیست‌و‌پنجم مهر ماه، ساعت ۱۳:۳۰
🔗 لینک ورود به جلسه:
https://meet.google.com/uis-mjno-eng

Taamoq | تَعَمُّق

از کیهان‌شناسی قرآنی تا تاریخ قرآن
محمدعلی طباطبایی (مهرداد)

پویه
۲۰ شهریور ۱۴۰۴

فرضیه‌ای تأمل‌برانگیز درباره ارتباط نگارش قرآن و آغاز اسلام با بارش‌های شهابی و دوره یخ‌بندان کوچک در قرن هفتم میلادی.

فیلم کامل نشست در موزه سینما

https://youtu.be/-i-F03jlguI?si=fM7fZlksvmo27rZB

علم‌گرایی در بوتۀ نقد
نشست سوم: افسانۀ تقابل علم و دین
🔸با #مرتضی_حاجی‌زاده و #امیرمحمد_گمینی 

سرفصل‌های این جلسه:
- نقد نظریۀ تعارض علم و دین و بررسی خاستگاه تاریخی آن در قرن نوزدهم
- افشای افسانۀ مدرنِ نزاع همیشگی میان علم و ایمان
- تبیین درهم‌تنیدگی فلسفۀ طبیعی و الهیات در دوران باستان، قرون وسطی و رنسانس
- رد زمان‌پریشی در تفسیر گذشته و نقد نگاه سکولار مدرن به علم
- نقد روایت‌های پیشرفت‌گرایانه و علم‌گرایانه از تاریخ علم اسلامی
- رد ایدۀ افول علمی جهان اسلام پس از قرن ششم هجری
- تحلیل نقش سوگیری‌های ایدئولوژیک در شکل‌گیری تصویر نادرست از تاریخ علم

🎥 برای تماشا در یوتوب کلیک کنید

Taamoq | تَعَمُّق

🔸موسسهٔ آستانه و مدرسهٔ تردید برگزار میکند:
🔍 نقد و بررسی دو کتاب انتقادی در تاریخ‌نگاری علم
📚 «گزاف‌‌نمایی در تاریخ علم ایران و اسلام» و «ما چگونه ما نشدیم؟»

🔸نخستین نشست از سلسله‌برنامه‌های مؤسسه آستانه برای آشنایی با تاریخ علوم قدیم و جدید، به بررسی دو کتاب انتقادی درباره تاریخ علم در ایران و جهان اسلام اختصاص دارد. در این جلسه، با دیدگاه‌هایی آشنا می‌شویم که افراط و تفریط‌های رایج را نقد می‌کنند؛ از جمله تصور نادرست افول علوم پس از قرن ششم هجری، و اغراق در نسبت دادن دستاوردهای مدرن به دانشمندان اسلامی. تأکید این نشست بر تبیین تداوم تاریخی علوم قدیم تا عصر قاجار و عثمانی، و درک گسست‌های واقعی میان علوم سنتی و مدرن است.

🔸با حضور:
دکتر ابراهیم آزادگان – گروه فلسفهٔ علم دانشگاه شریف
دکتر حنیف قلندری – پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران
دکتر امیرمحمد گمینی – پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران

🗓 سه‌شنبه ۲۰ آبان‌ماه
⏰ ساعت ۱۷:۳۰
📍 تهران، قائم مقام فراهانی، نبش اعرابی یک، طبقه دوم کافه پچ، موسسه آستانه
این جلسه آزاد و رایگان است.

برای ثبت‌نام و پشتیبانی:
@ASTANEH_HOUSE_SUPPORT

🔸موسسهٔ آستانه و مدرسهٔ تردید:
🔍 نقد و بررسی دو کتاب انتقادی در تاریخ‌نگاری علم
📚 «گزاف‌‌نمایی در تاریخ علم ایران و اسلام» و «ما چگونه ما نشدیم؟»

🔸نخستین نشست از سلسله‌برنامه‌های مؤسسه آستانه برای آشنایی با تاریخ علوم قدیم و جدید، به بررسی دو کتاب انتقادی درباره تاریخ علم در ایران و جهان اسلام اختصاص دارد. در این جلسه، با دیدگاه‌هایی آشنا می‌شویم که افراط و تفریط‌های رایج را نقد می‌کنند؛ از جمله تصور نادرست افول علوم پس از قرن ششم هجری، و اغراق در نسبت دادن دستاوردهای مدرن به دانشمندان اسلامی. تأکید این نشست بر تبیین تداوم تاریخی علوم قدیم تا عصر قاجار و عثمانی، و درک گسست‌های واقعی میان علوم سنتی و مدرن است.

🔸با حضور:
دکتر ابراهیم آزادگان – گروه فلسفهٔ علم دانشگاه شریف
دکتر حنیف قلندری – پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران
دکتر امیرمحمد گمینی – پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران

آبان ماه ۱۴۰۴

روش نویافتۀ محمدباقر یزدی برای یافتن قبلۀ اصفهان

زهرا پورنجف
امیرمحمد گمینی

مقالۀ حاضر رساله‌ای را بررسی می‌کند شامل روشی ناشناخته برای یافتن جهت قبله که آن را به محمدباقر یزدی، ریاضیدان بزرگ دوران صفوی، منسوب می‌کند. طبق این رساله، یزدی ادعا کرده بوده شهر اصفهان دارای خاصیتی است که خورشید پس از گذشت زمان ثابتی از طلوع، در جهت قبله قرار می‌گیرد. نویسندۀ رساله این ادعا را اثبات می‌کند ولی روش محاسبۀ آن مدت زمان را نمی‌گوید. در نسخ مختلف مقادیر گوناگونی برای این عدد آمده است. از این رو، محاسبات لازم برای یافتن آن را انجام می‌دهیم و نشان می‌دهیم که این اعداد کمتر از 1 ساعت با مقدار صحیح فاصله دارند و نمی‌توان مشخص کرد که کدام یک مد نظر یزدی بوده است.


https://jihs.ut.ac.ir/article_104424.html

دو نمای نزدیک و دور از دایره‌های روی سطح زمین که در مناطق روی آن، خورشید در تمام روزهای سال، پس از زمان ثابتی پس از طلوعش، در جهت قبله قرار می‌گیرد.


روش نویافتۀ محمدباقر یزدی برای یافتن قبلۀ اصفهان

زهرا پورنجف
امیرمحمد گمینی

مقالۀ حاضر رساله‌ای را بررسی می‌کند شامل روشی ناشناخته برای یافتن جهت قبله که آن را به محمدباقر یزدی، ریاضیدان بزرگ دوران صفوی، منسوب می‌کند. طبق این رساله، یزدی ادعا کرده بوده شهر اصفهان دارای خاصیتی است که خورشید پس از گذشت زمان ثابتی از طلوع، در جهت قبله قرار می‌گیرد. نویسندۀ رساله این ادعا را اثبات می‌کند ولی روش محاسبۀ آن مدت زمان را نمی‌گوید. در نسخ مختلف مقادیر گوناگونی برای این عدد آمده است. از این رو، محاسبات لازم برای یافتن آن را انجام می‌دهیم و نشان می‌دهیم که این اعداد کمتر از 1 ساعت با مقدار صحیح فاصله دارند و نمی‌توان مشخص کرد که کدام یک مد نظر یزدی بوده است.


https://jihs.ut.ac.ir/article_104424.html

تماشا و تحلیل فیلم «گالیله»
ساختهٔ جوزف لازی – بر اساس نمایشنامۀ برتولت برشت
با زیرنویس اختصاصی پژوهشکدۀ تاریخ علم

در این نشست، جملهٔ ماندگار برشت «بدبخت سرزمینی که به قهرمان نیاز دارد» نقطۀ آغاز گفت‌وگو درباره جایگاه علم و تاریخ آن خواهد بود؛ جمله‌ای که الهام‌بخش آثاری چون قهرمان اصغر فرهادی نیز بوده است.

🗣 تحلیلگران:

امیرمحمد گمینی پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران
دکتر نگین کشفی – دانش‌آموخته تئاتر و پژوهش هنر

🎥 اکران: ۱۶:۰۰ تا ۱۸:۳۰
💬 تحلیل: ۱۹:۰۰ تا ۲۰:۰۰

🗓 پنجشنبه ۶ آذر
📍 مکان: مؤسسه آستانه
هزینهٔ حضور: ۲۵۰ هزار تومان

برای ثبت‌نام به پشتیبانی مراجعه فرمایید.
@astaneh_house_support

در «آستانه» باش!

در این نشست، امیرمحمد گمینی از پژوهشکده تاریخ علم، روایت برشت از گالیله را با شواهد تاریخی می‌سنجد و نشان می‌دهد کجاها این روایت با واقعیت زندگی و اندیشهٔ گالیله همخوان نیست. او توضیح می‌دهد چگونه هر یک از بازیگران عرصهٔ قدرت و دانش برای منافع خود از مفهوم «حقیقت» بهره می‌گیرند و چگونه حقیقت به ابزاری برای برتری‌جویی و تثبیت قدرت بدل می‌شود. این نقد تاریخی کمک می‌کند از نگاه برشت به «قهرمان‌زدایی» فراتر رود؛ یعنی نشان دهد چگونه دیدگاه‌های ایدئولوژیک می‌توانند ما را دچار زمان‌پریشی و آرمانی‌سازی تاریخ کنند، حتی درست زمانی که قصد داریم از آرمان‌گرایی فاصله بگیریم.

این برنامه به پنجشنبه هفته آینده (۱۳ آذر) موکول گردید.

معرفی و آشنایی با پژوهشکده و رشتهٔ تاریخ علم در دانشگاه تهران


پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران که موضوع اصلی پژوهش‌های آن علم در سده‌های میانه، به ویژه علم دورهٔ اسلامی است، سی سال سابقه دارد. بیست سال است که در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو می‌پذیرد و چهار سال است در مقطع دکتری دانشجو می‌گیرد.

به علاقه‌مندانی که به تحصیلات میان‌رشته‌ای در حوزه‌های علوم پایه و علوم انسانی علاقه دارند توصیه می‌کنیم در این برنامه شرکت کنند.

با حضور اعضای هیئت علمی پژوهشکده، دکتر حنیف قلندری و دکتر امیرمحمد گمینی و جمعی از دانشجویان، فارغ‌التحصیلان و پژوهشگران


💎 دوشنبه، ۱۷ آذر ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۳۰
💎 تهران، خیابان ۱۶ آذر، باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران، سالن گفتگو


🔰پیوند جلسهٔ مجازی:
skyroom.online/ch/shevar/anjoman

حضور در جلسه آزاد و رایگان است، اما اگر شرکت می‌کنید ما را مطلع کنید.
09353373897 (تلفن و تلگرام)

(در صورت غیرحضوری شدن دانشگاه‌ها، جلسهٔ مجازی همچنان برقرار است)

🔰انجمن علمی‌دانشجویی تاریخ علم

چرا شب یلدا، طولانی‌ترین شب سال است؟ ✨
در دومین شب از مجموعه‌ی «شبِ علم کانون» گرد هم می‌آییم تا راز این شبِ شگفت‌انگیز را کشف کنیم؛ سفری هیجان‌انگیز از روایت‌های کهن یلدا تا واقعیت‌های دقیق علمی درباره‌ی حرکت زمین و آسمان زمستان.
اگر کنجکاوید بدانید پشت این جشن قدیمی چه حقیقتی پنهان شده، این شب علمی را از دست ندهید! 💫

📅 دوشنبه ۱ دی ۱۴۰۴ – ساعت ۱۸ تا ۲۰

📍 خیابان فاطمی، خیابان حجاب، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

🎫 شرکت رایگان با ثبت‌نام قبلی

🔗 لینک ثبت‌نام: https://evnd.co/0q7sF

☎️ تلفن: ۲۲۷۵۲۱۶۷

🪐 برای اطلاع از جدیدترین برنامه‌های علمی، رویدادهای نجومی و شب‌های رصدی به جمع ما در کانال رصدخانه زعفرانیه بپیوندید 🌌👇

@RasadKhune ✨🔭
@JazireTV 🏝

لینک ثبت نام رایگان

https://evnd.co/0q7sF

دوره‌های آزاد مؤسسهٔ پژوهشی حکمت و فلسفهٔ ایران
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

دورۀ ضبط‌‌شده

▨ از جهان بسته تا کیهان بی‌کران
انقلاب علمی به روایت الکساندر کویره

مدرس: امیرمحمد گمینی

اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام در دوره:
https://lms.irip.ac.ir/course/

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🆔https://news.1rj.ru/str/hekmatfalsafe

🤖 Received from bot @IgSavesBot