| پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره | – Telegram
| پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره |
1.18K subscribers
672 photos
15 videos
56 files
904 links
Download Telegram
بابک خرمی. غلامحسین یوسفی.pdf
449.5 KB
🔹 یکی از  مطالعات عالمانه و محققانه درباره بابک خرمدین مقالۀ «بابک خرمی» از استاد غلامحسین یوسفی در دانشنامۀ ایرانی/ ایرانیکا است که نسخۀ فارسی آن در کتاب یادداشت‌هایی در زمینه فرهنگ و تاریخ (انتشارات سخن، ۱۳۷۱، صص ۱۲۰- ۱۴۷) منتشر شده است (پوشۀ بالا). 

🔸دربارۀ بابک خرمدین دو مقاله محققانه دیگر نیز نگاشته شده یکی مدخل «بابک خرمدین» در جلد یکم دانشنامه جهان اسلام نوشتۀ استاد عباس زریاب خویی و دیگری مدخل «بابک خرمدین» در جلد یازدهم دایرةالمعارف بزرگ اسلامی نوشتۀ استاد علی بهرامیان. همچنین پاتریشا کرون در فصلی از کتاب پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام: شورش‌های دهقانی و زردشتی‌گری محلّی(ترجمۀ کاظم فیروزمند، نامک، ۱۴۰۳) به بابک و جنبش او پرداخته است.

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
🔥4👏2
▪️ نکته‌هایی درباره بابک خرمدین
بخشی از مقاله استاد غلامحسین یوسفی

«عده کسانی را که افشین از بابکیان اسیر کرده بود ۳۳۰۹ تن نوشته‌اند و نیز سی و چند تن یا بیشتر از کسان او از زن و مرد. در باب تعداد کسانی که بابک در طی جنگهای درازمدت خود کشته است از زبان جلّاد یا جلّادان او ارقام مختلف آورده‌اند و غالباً ۲۵۵۵۰۰ تن حتی بیشتر نوشته‌اند (طبری ۳/ ۱۲۳۳؛ مقدسی، ۶/ ۱۱۴؛    Sadighi, p. 271)  که شاید خالی از مبالغه و عاری از انتساب او به قساوت و خونریزی نباشد. روایات دربارۀ بابک و کارهای او توأم با اغراض و خصومت‌آمیزست، حتی برخی از آنها با لعن بر او شروع می‌شود (رک: تبصرة العوام، ١٨٤؛ تاریخ گزیده، چاپ عکسی لندن، ص ۳۱۶)  یا نوشته‌اند« در جهان از او سخت‌دل‌تر و بی‌رحم تر کافری نبود.» (بیان‌الادیان، باب پنجم). بعضی از آنها نیز به افسانه می‌ماند. حتی قرآن خواندن خرمیان در مساجدشان که اصطخری در المسالک والممالک ۲۰۳ و ابن حوقل در صورة الارض ٢٦٦؛ ترجمه فارسی ١١٦ آورده‌اند به تظاهر به اسلام منسوب شده است و این که در باطن اعتقادی نداشته.اند نیز رک: الفرق بين الفرق ۲۶۹)  و در مورد تمایلات اباحی آنها نیز شاید مبالغه شده باشد (EI (2), V, 65) چنان که بابک و زن جاویدان در حضور جمع به همسری یکدیگر درآمدند نه آن که به هیچ قاعده‌ای در این باب پابند نباشد (Sadighi, p. 214). ازاین‌رو گفتگو در باب کوششها و مقاصد بابک و پیروانش با یقین و اطمینان توام نمی‌تواند بود. علاوه بر آنچه پیش از این یاد شده بر روی هم می‌توان گفت بابک بر ضدّ دستگاه خلافت می‌اندیشیده و می‌کوشیده است و نیز در مخالفت با تازیان و مسلمانان.  دشمنی او نسبت به عربها از این که در گفتگو با سهل بن سنباط آنها را یهودی خوانده  (طبری، سال ٢٢٢هـ. ۳/ ۱۲۲۶) معلوم می‌شود ( Amoretti, op. cit.. p.509; Sadighi, p. 275)، جنبشهای متعدد در آن دو سه قرن در ضدیت با خلیفه و عربها و هواداری ایرانیان یادآور عدم رضایت ایشان و نیز تکیۀ سرکردگان این نهضتها، از جمله بابک، بر عنصر ایرانی است و شاید نوعی گرایش به گذشته. اما امیرزادگان و و اشراف ایرانی نظیر افشین (بجز مازیار) ظاهراً با هدفهای بابک همگامی نمی‌نموده‌اند زیرا با آرزوهای آنها در تجدید قدرت و ثروت پیشین برای ایشان مطابقت نداشته است( نیز رک: دو قرن سکوت ۲۳۲) حتى اينان در اقدام بر ضد او با خلیفه همراهی کرده‌اند. محققان معاصر طغیان بابک را نهضتی سیاسی ـ مذهبی شمرده‌اند (G. E. von Grunebaum, Medieval Islam, U.S.A., 1961, p. 205; Sadighi, p. 229)  و سعید نفیسی و جلال‌الدین همایی (مهر، ۳/ ۱۵۹) و دکتر ذبیح‌الله صفا بر جنبه ملی این جنبش تاکید کرده‌اند».


📕 غلامحسین یوسفی، «بابک خُرَّمی»، در یادداشت‌هایی در زمینه فرهنگ و تاریخ، ۱۴۲- ۱۴۳.

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
🔥41👍1
«خرمیان نمایندهٔ احساس‌های ملی ایرانیان و در پی آن بودند تا به‌رغم گرایش‌های مذهبی عام‌گرایی مانویان، فرمانروایی مستقل ایرانیان را دوباره برپا سازند».

📕ویلفرد مادلونگ، «مزدکیان و خرمیان»، در فرقه‌های اسلامی، ترجمهٔ ابوالقاسم سری، تهران:  اساطیر، ۱۳۷۷، ص ۱۹.

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
🔥6👍3
▪️پس از بیست سال:  سقفی که دیگر در فکر آن نیستم!

بیست سال پیش در آبان ۱۳۸۴ به استخدام دانشگاه درآمدم و «استاد» شدم، چه استادی! چند روز پیش سرکلاس، ناخواسته بحث کشیده شد به سرمایه و ثروت و داشته‌ها و نداشته‌ها؛ در میانهٔ بحث دانشجویی از من پرسید: شما خانه دارید؟ بحث را پیچاندم و‌ پاسخش را ندادم و برگشتم به تاریخ.

راستش را بخواهید برای من معلم بیست‌ساله دانشگاه سخت بود که بگویم خانه ندارم و اجاره‌نشینم. امروز نشستم ببینم از آن سال که استخدام شده‌ام تا به امروز چقدر دستمزد دریافت کرده‌ام و آیا اگر همه آن دستمزدها را پس‌انداز می‌کردم الان می‌توانستم یک آپارتمان کوچک در شهر تهران بخرم؟ مجموع حقوق دریافتی این بیست سال شد: «دو میلیارد و چهارصد و بیست‌وهشت هزار و چهارصد و چهل هزار تومان»! کافی است نگاهی به اینجا بیاندازید تا دستتان بیاید که با این مبلغ حتی در بدترین محله تهران هم نمی‌شود خانه خرید.

بیست سال پیش (۱۳۸۴) خوش‌بینانه، گمان می‌کردم با حقوق معلمی حداکثر تا ده سال بعد (۱۳۹۴)  صاحب‌ خانه خواهم شد. هفت سال پیش (۱۳۹۷) پس از دو سال کوشش بیهوده پذیرفتم که با این دستمزدها نمی‌شود خانه خرید و به مرحله «پذیرش» رسیدم: اینکه رویای داشتن خانه را کنار بگذارم. اکنون (۱۴۰۴) به این می‌اندیشم که آیا در ده سال آینده که به ناچار باید ساکن تهران باشم، از عهدهٔ پرداخت اجارهٔ خانه بر خواهم آمد؟!

چند روز پیش کسی نوشته بود که «ویراستار و مترجم» باید پولدار باشد. دیگری افزوده بود برای پرداختن به «علوم انسانی» باید پولدار بود.  من اضافه می‌کنم اگر پولدار نیستید و پدرانتان ماترکی برای شما برجای ننهاده‌اند گرد «معلمی/ استادی» نگردید!


▫️معصومعلی پنجه
۱۹ آذر ۱۴۰۴ | خانهٔ اجاره‌ای کوچه کوثر

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
15😢9👍5😐2
▪️لش‌بازی جلال آل‌احمد و احمد فردید

دوشنبه اول اردیبهشت ۱۳۳۷ - ۶/۵ بعدازظهر
...
دیشب هم مهمانی هوشنگ ایرانی بود با عهدوعیالم و فرازمند و احسانی در انجمن ایران و آمریکا شام خوردیم و شرابی مفصل و برگشتیم خانهٔ ما و تلفن به فردید و سر راه هم رفته بودیم درِ خانه‌اش و لش‌بازی‌ها و آزاررساندن به او و احمق واقعاً سادیست است. سه بار تلفن کردیم و هر بار منتظرالگوشی بود. نمی‌کرد پریز تلیفان را بکشد و راحت بخوابد. خلاصه اینکه تا دوونیم بیدار بودیم و امروز هم حالم به همین مناسبت خوش نیست. این شب‌بیداری‌ها و لَش‌بازی‌ها به من نمی‌آید.


📕 یادداشت‌های روزانه جلال آل‌احمد، ۱/ ۴۱۸.

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
4👍2😁2🥴2😐1
📕 هر کتابی که منتشر می‌شود، داستانی دارد کوتاه یا بلند. دکتر محمدعلی عسگری مترجم کتاب المحنة داستان ترجمهٔ این کتاب را در چند فرسته گزارش کرده است. ثبت و نشر این روایت‌ها برای بررسی تاریخ کتاب و نشر در ایران معاصر سودمند است.

داستان ترجمهٔ کتاب المحنة را در اینجا بخوانید.

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
👍113
▪️ امروز خواندن جلد اول یادداشت‌های روزانه جلال آل‌احمد را به پایان بردم. خواندنش چند ماهی به درازا کشید؛ کم‌کم خواندم، اینجوری بیشتر می‌چسبد و مزه می‌دهد. 

اکنون خبر رسیده جلد دوم هم منتشر شده؛ همزمان جلد دوم روزنوشت‌های فخرالدین شادمان هم راهی بازار کتاب شده است. ایزد را سپاس که خوراک روزنوشت‌خوانی من برای یک سال آینده تامین شده است. فعلاً که کارت‌‌های بانکی «از تهی سرشار»اند، امّا در آخر ماه که «وظیفه» برسد، «مصرفش» خرید همین دو کتاب خواهد بود
.


📗 روزنوشت‌های شادمان،
ج. ۲، به‌کوشش عباس میلانی و کیومرث قرقلو، تهران: فروغ ایران، ۱۴۰۴.

📙 یادداشت‌های روزانه جلال آل‌احمد
، ج. ۲، به‌کوشش محمدحسین دانایی، تهران: اطلاعات، ۱۴۰۴.


📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره

🆔
t.me/HistoryandMemory
👍11🔥32👎1👏1
▪️ مقاله‌سازان پخته‌خوار و هوش‌وارهٔ فریبکار: ارجاعات و منابع ساختگی

تازگی مقالاتی را ارزیابی و داوری کرده‌ام که آشکارا نشان از آن دارند که دستپخت هوش‌واره (هوش مصنوعی) هستند.  فارغ از محتوا که آن‌هم کاملاً ساختگی است، در این مقالات در ارجاعات و فهرست منابع و مآخذ از آثاری یاد شده که اساساً وجود خارجی ندارند.

درواقع این جناب هوش مصنوعی با فریبکاری برای مطالب ساختگی ارجاع و منبع می‌سازد و معمولاً هم این منابع را به دانشوران و نویسندگان نامدار منتسب می‌کند. مثلاً در منابع و مآخذ مقاله‌ای دیدم که از کتابی با عنوان تاملی درباره وضع تاریخ‌نگاری دوره عباسی از سیدجواد طباطبایی یاد کرده، درحالی‌که ایشان اساسأ چنین کتابی ندارد. در مقاله‌ای دیگر از کتابی با عنوان الطب الاسلامی و تراثه از مرتضی مطهری نام برده شده که این هم وجود خارجی ندارد.

آنچه روشن است این است که هوش مصنوعی فعلاً احتمالاً در زمینهٔ ترجمه از زبان‌های دیگر به فارسی و تا اندازه‌ای طرح‌نامه‌نویسی آن هم به شرطی که توسط متخصص به دقت وارسی و بازبینی شود، می‌تواند به پژوهشگران یاری رساند؛ اما بدانید و آگاه باشید که هوش مصنوعی برای شما مقاله، پایان‌نامه و کتاب اصیل و بدیع  نمی‌نویسد!


▫️ معصومعلی پنجه
۲۷ آذر ۱۴۰۴ | حصارک پونک [سرد است و بوی برف می‌آید]

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
👍20😱1
▪️نمونه‌ای دیگر از ارجاعات ساختگی هوش مصنوعی


📕بهزاد کریمی، هوش مصنوعی و تاریخ‌ امکانات، دامنه، مزیت‌ها و چالش‌های کاربست هوش مصنوعی در مطالعات تاریخی و آموزش تاریخ، تاریخ‌نگاری و تاریخ‌نگری، دوره ۳۴، شماره ۳۳ ، شهریور ۱۴۰۳، ص ۲۲۹.

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
😱5👏2
📕 رضی هیرمندی، خاطرات یک پسر به قلم پدر، تهران: چشمه، ۱۴۰۰ [۱۲۹ صفحه].

دیشب که خواب از سرم پرید خاطرات یک پسر به قلم پدر  [و مادر] را روی دست گرفتم و خیلی زود همه‌اش را خواندم. به یک بار خواندن می‌ارزد، به‌ویژه برای ما که در دههٔ شصت زندگی کرده‌ایم. یادداشت‌های روزانه پدر و مادر بهروز، رضی و مهرنوش است از شش سال نخست زندگی او. روزنوشت‌هایی پراکنده از زندگی روزانهٔ کودکی تهرانی در دههٔ شصت. کودکی که زندگی‌اش مانند ما بوده و‌ نبوده! او دشواری‌های زیستن در دههٔ شصت را، جنگ را،  کمبودها و سختی‌های اقتصادی را تجربه کرده، امّا ازآنجا که پدر و مادری فرهیخته داشته با همهٔ سختی‌ها و بی‌پولی‌ها به کودکستان می‌رفته، پدرش به او انگلیسی می‌آموخته، مادرش برای او قصه و شعر می‌خوانده و به او نقاشی و موسیقی می‌آموخته است. در لابه‌لای این روزنوشت‌ها، رضی هیرمندی و همسرش، گاه‌گاه از زندگی روزانه و کاروبار و مسائل خود و وضع جامعه، دانشگاه تهران و جنگ عراق با ایران در آن روزگار نیز یاد کرده‌اند.

▫️ معصومعلی پنجه
آدینه، ۲۸ آذر ۱۴۰۴| کوچهٔ کوثر

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
8👍2
😢 کارتون‌های پرازآب‌چشم دههٔ شصت و هفتاد
👩 حنا دختری در مزرعه

📕 رضی هیرمندی، خاطرات یک پسر به قلم پدر، ص ۳۰[ پانزده خرداد ۱۳۶۳].

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
👍81😢1
▪️جنگ، بمباران و فرار از تهران و واکنش موحدی کرمانی و هاشمی رفسنجانی به آن 

📕 رضی هیرمندی، خاطرات یک پسر به قلم پدر، ص ۶۲ [۱۱ خرداد ۱۳۶۴].

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
👍5🤬3😱2😢1👌1
▪️ آیت‌الله منتظری و کلاس‌های مختلط زبان دانشکدهٔ پزشکی دانشگاه تهران

📕 رضی هیرمندی، خاطرات یک پسر به قلم پدر، ص ۴۲ [شهریور ۱۳۶۳].

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
👍5🤯3🤬1
▪️دربارهٔ استاد عبدالحسین زرین‌کوب

مهرنوش [مادر بهروز و دانشجوی رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران]:
بهروز جان، خود را برای درس حافظ‌شناسی آماده می‌کنم. همین ترم درسم تمام می‌شود، اما با این اوضاع از جشن فارغ‌التحصیلی خبری نیست. دانشجویان برای این درس می‌روند خانه‌ی استادِ بزرگ ادبیاتِ فارسی، دکتر عبدالحسین زرین‌کوب، باوقار است و زیبا، با چشم‌هایی که یکی آبی است و یکی میشی. سال‌های قبل حافظ را با دکتر شفیعی کدکنی می‌گذراندیم. بخوان به نام گل سرخ در صحاری شب... . دکتر زرین‌کوب هم خانه‌نشین شده. او که کتاب دو قرن سکوت را نوشته حالا خودش باید سال‌ها مُهر سکوت بر لب بزند.

من که از آتش دل چون خم می در جوشم
مُهر بر لب زده خون می‌خورم و خاموشم

استاد برای امتحان تحقیقی درباره‌ی حافظ از ما خواسته. در صفحه‌ی اول تحقیقم می‌نویسم:

من این حروف نوشتم چنان که غیر ندانست
تو هم ز روی کرامت چنان بخوان که تو دانی
.
📕 رضی هیرمندی، خاطرات یک پسر به قلم پدر، ص ۹۴- ۹۵ [۱۹ بهمن ۱۳۶۵]

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
11🔥2🤣1
Forwarded from مردم‌نامه (تاریخ مردم) (Parastoo Rahimi)
🔴 شمارۀ جدید فصلنامۀ مردم‌نامه منتشر شد.

مردم‌نامه (فصلنامۀ تاریخ مردم)
به‌سردبیری داریوش رحمانیان
مدیر داخلی و ویراستار: پرستو رحیمی
شمارۀ ۳۴ پاییز ۱۴۰۴

درباره‌ی تاریخ‌نگاری باستانی پاریزی
به مناسبت صدمین سالگرد زاده‌شدن وی

در این شماره می‌خوانید:

🔹سرسخن/داریوش رحمانیان
🔹سخن ویراستار/پرستو رحیمی

🔸باستانی پاریزی و کوچ‌نشینان/سعید آقارضایی
🔸گفت‌وگو با حمید باستانی پاریزی/داریوش رحمانیان و حسن باستانی‌راد
🔸روایتی از حمیده باستانی پاریزی/حمیده باستانی پاریزی
🔸پاریزنامۀ باستانی، دِه‌نامۀ ایرانی/حسن باستانی‌راد
🔸«پایه‌گذار استقلال ایران»: بازنمایی یعقوب لیث صفاری در تاریخ‌نگاری باستانی پاریزی/معصومعلی پنجه
🔸نقد و نظر دربارۀ تاریخ‌نگاری باستانی پاریزی/عبدالرسول خیراندیش
🔸باستانی پاریزی، ‌روایتگر بقای فرهنگی از قعر قنات‌های خاموش/نگار ذیلابی
🔸حماسۀ کویر، رساله‌ای در باب ریشه‌های روستایی تمدن ایرانی/جبار رحمانی
🔸باستانی پاریزی و مخاطب عام: بازخوانی و نقد دیدگاه‌های پژوهشگران/گودرز رشتیانی
🔸رد پای مردم در تاریخ‌های محلی کرمان/جمشید روستا
🔸باستانی پاریزی، استادی جلوتر از زمان خود/فیاض زاهد
🔸از تاریخ‌خوانی تا حق‌شناسی: یادگاری از باستانی پاریزی/روزبه زرین‌کوب
🔸مردم بلوچ در آثار باستانی پاریزی/عبدالودود سپاهی
🔸از پاریس تا پاریز: پیمودن راه بی‌رهرو/رضا شاه‌ملکی
🔸باستانی پاریزی و تاریخ ایران صفوی/مقصودعلی صادقی
🔸میراث هنری و معماری مردم کرمان به روایت باستانی پاریزی/لیلا طباطبایی یزدی
🔸از تاریخ‌نگاری محلی تا تاریخ‎نگاری مردم/جواد عباسی
🔸بن‌مایه‌های رویکرد تاریخ مفهومی در تاریخ‌نگاری باستانی پاریزی/امید غیاثی
🔸قبض و بسط تاریخ و تاریخ‌نگاری در آثار و تألیفات محمدابراهیم باستانی پاریزی/سینا فروزش
🔸حق به تاریخ: بازخوانی تاریخ‌نگاری مردمی باستانی پاریزی/سیمین فصیحی
🔸تاریخ‌نگاری باستانی پاریزی از منظر فلسفۀ پل ریکور/بهزاد کریمی
🔸باستانی پاریزی و درک پیشرو از منطق‌های درون‌بومی تاریخ و فرهنگ ایران/جواد مرشدلو
🔸اقتصاد به‌مثابۀ فرهنگ در جهان روایی باستانی پاریزی/شادی معرفتی
🔸باستانی پاریزی و توجه به منابع تاریخ محلی کرمان روزگار صفوی/سیدسعید میرمحمدصادق
🔸فرازهایی از ایام معلمی محمدابراهیم باستانی پاریزی در کرمان/شهرام یوسفی‌فر

🔹گفت‌وگو با شیرین بیانی: اهمیت خاندان‌ها در تداوم تاریخی ایران/جواد عباسی
🔹شهرنامۀ منظوم: تهرانِ ری و ریِ تهران/عطاءالله حسنی
🔹جنجال بر سر روایت وجود فساد در حکومت امیرالمؤمنین علی (ع)/محمدجواد محمدحسینی

📕مردم‌نامه را بخوانید ‌و به دوستان و آشنایان بشناسانید. این مهم‌ترین و مؤثرترین کمک به حرکت مردم‌نامه است. ماندگاری و بالندگی مردم‌نامه در گرو همراهی و پشتیبانی شماست.

پشتیبانی از پویش مردم‌نامه👇


📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian

https://news.1rj.ru/str/mardomnameh
8👍1
غروب شعاع‌الدين ميرزا آمد. صحبت ديگرى جز رفتن سفارت عثمانى نبود. تا دو ساعت از شب رفته اينجا ماند. شب يلدا و اول چله بزرگ بود. هندوانه على‌الرسم بود خورديم. جواهر خانمى هم پيدا شده بود مى‌خواند و مى‌زد.

 
📕قهرمان ميرزا سالور عين‌السلطنة، روزنامه خاطرات عين‌السلطنة، به‌کوشش مسعود سالور و ايرج افشار، تهران، اساطیر، ۱۳۷۴،  ج ۳، ص ۲۲۴۲.


📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
👍112
▪️ متولدان ۱۳۰۴

زنده‌یاد استاد محمدابراهیم باستانی پاریزی این را بارها نوشته و گفته که هرگاه از او می‌پرسیدند که چند سال داری یا متولد چه سالی هستی؟  می‌گفته من با ایرج افشار همسنم! زنده‌یاد استاد ایرج افشار متولد چه سالی بود؟ ۱۳۰۴.
نگاهی به این فهرست زادروزهای ۱۳۰۴ در ویکی‌پدیا بیفکنید تا ببینید چه بزرگان و نامدارانی در این سال زاده شده‌اند.

🟢 امروز زادروز استاد محمد ابراهیم باستانی پاریزی است (۳ دی ۱۳۰۴، پاریز، سیرجان، کرمان). روانش به مینوجهان شاد باد.

📘 پنجه‌نامه: تاریخ و خاطره
🆔 t.me/HistoryandMemory
👍84