تحول دیجیتال و صنعتی

بخش تکنولوژی و IT خیلی رشد کرده. شهرهایی مثل ورشو، کراکوف و وروتسواف تبدیل به هاب‌های استارتاپی شدن. کمپانی‌های بزرگی مثل Google، Microsoft و IBM مراکز تحقیقاتی‌شون رو اونجا دارن. CD Projekt، سازنده بازی Witcher و Cyberpunk 2077، یکی از موفق‌ترین استودیوهای بازی‌سازی اروپاست و نشون می‌ده که لهستان فقط برای کارخونه‌های مونتاژ نیست.

صنعت هم نقش مهمی داره. لهستان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خودرو در اروپاست - کارخونه‌های Volkswagen، Fiat، Opel و Mercedes همشون اونجا تولید دارن. بخش کشاورزی هم قوی هستش، خصوصاً تولید سیب - لهستان چهارمین تولیدکننده سیب دنیاست و یکی از عجیب‌ترین صادرات‌کننده‌های سیب به کشورهای خاورمیانه.

پارت ۴
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🇵🇱

جامعه و آموزش

در مورد جامعه، یه فکت جالب اینه که لهستانی‌ها یکی از کمترین نرخ چاقی در اروپا رو دارن. همچنین تعداد دانش‌آموزان ریاضی و علوم پایه خیلی قوی‌ان - تو تست‌های PISA معمولاً بالاتر از متوسط اروپا عمل می‌کنن. سیستم آموزشی لهستان که زیر کمونیسم هم قوی بود، بعد از 1989 بیشتر تقویت شده و امروز یکی از بهترین‌های منطقه محسوب می‌شه.

فرهنگ کاری لهستان به سخت‌کوشی، وقت‌شناسی و احترام به ددلاین‌ها اهمیت می‌ده. لهستانی‌ها به اخلاق کار قوی معروف‌ان - یه چیزی که از دوران کمونیسم برعکس انتظار، حفظ شده. البته نکته دیگه اینکه بیش از 2 میلیون لهستانی بعد از 2004 به بریتانیا مهاجرت کردن که خودش یه پدیده اجتماعی بزرگ بود و باعث شد که تو رفراندوم برگزیت جامعه لهستانی یکی از موضوعات بحث‌برانگیز بشه.

پارت ۵
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🇵🇱

سیاست مهاجرت: دروازه‌های بسته به سمت خاورمیانه، باز به سمت اوکراین

☪️ راجع به سیاست مهاجرت و مسلمونا، لهستان موضع خیلی محافظه‌کارانه داره. تو بحران پناهندگان 2015 رفیوز کردن که سهمیه اتحادیه اروپا رو بپذیرن و گفتن امنیت ملی و هویت فرهنگی‌شون در خطره. جمعیت مسلمون لهستان خیلی کمه - کمتر از 0.1 درصد - و دولت ترجیح می‌ده همینطور بمونه. در عوض، بعد از حمله روسیه به اوکراین در 2022، بیش از 1.5 میلیون پناهنده اوکراینی رو پذیرفتن چون فرهنگی‌شون نزدیک‌تر هستش. این دوگانگی نشون‌دهنده اینه که سیاست مهاجرتی لهستان بیشتر فرهنگی هستش تا اقتصادی.

🏳️‍🌈 مسئله LGBT و حقوق اقلیت‌ها هم یه چالش بزرگ بوده. دولت راست‌گرای قبلی (2015-2023) یه سری اصلاحات جنجالی تو سیستم قضایی انجام داد که اتحادیه اروپا گفت خلاف اصول دموکراسی هستش و بخشی از فاندها رو فریز کرد. مناطقی از لهستان خودشون رو "مناطق عاری از ایدئولوژی LGBT" اعلام کردن که باعث انتقادات شدید شد. دولت جدید داره سعی می‌کنه این مسائل رو حل کنه و به اتحادیه اروپا نشون بده که می‌تونه هم محافظه‌کار باشه هم اروپایی.

پارت ۶
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🇵🇱

‏🗳 موقعیت ژئوپولیتیک: خط مقدم دموکراسی

موقعیت ژئوپولیتیکش هم مهمه. به عنوان مرز شرقی ناتو و اتحادیه اروپا، نقش امنیتی حیاتی داره. بعد از جنگ اوکراین، خرج دفاعیش رو به 4% GDP رسونده که بالاترین میزان در ناتو هستش و حتی از آمریکا هم بالاتره. این باعث شده که نفوذ سیاسی‌شون تو اروپا بیشتر بشه و ورشو الان یکی از مهم‌ترین پایتخت‌های امنیتی اروپاست. لهستان داره سریع‌ترین ارتش اروپای شرقی رو می‌سازه و کره جنوبی‌ها 1000 تانک K2 و 600 هویتزر K9 بهشون می‌فروشن - بزرگ‌ترین قرارداد تسلیحاتی اروپا تو دهه‌های اخیر.

نرخ بیکاری لهستان الان 2.6% هستش - یکی از پایین‌ترین نرخ‌های دنیا. برای مقایسه، متوسط اتحادیه اروپا 5.8% و منطقه یورو 6.2% هستش. این یعنی تقریباً هر کسی که بخواد کار کنه، می‌تونه کار پیدا کنه.

😵‍💫 یه پیش‌بینی جالب اینه که تا سال 2030، لهستان احتمالاً از ژاپن، اسپانیا و اسرائیل در GDP per capita جلو بزنه. این یعنی یه کشوری که 35 سال پیش از کمونیسم بیرون اومد، داره سطح زندگی ژاپن رو می‌گیره.

پارت ۷
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🇵🇱

‏🇵🇱🇮🇷مقایسه با ایران: دو راه متفاوت بعد از سال ۵۷ (۱۹۷۹)

حالا بیاییم لهستان رو با ایران مقایسه کنیم - دو کشوری که تاریخ غنی دارن ولی مسیرهای کاملاً متفاوتی رو طی کردن. طبق پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول، GDP ایران در 2025 برحسب PPP حدود 1.746 تریلیون دلار هستش. اما این عدد گمراه‌کننده‌ست چون نرخ ارز آزاد ریال در اوایل 2025 از مرز روانی 1 میلیون ریال به ازای هر دلار عبور کرد.

وقتی GDP نومینال رو نگاه می‌کنیم، تفاوت بیشتر می‌شه. GDP نومینال لهستان حدود 900 میلیارد دلار هستش در حالی که GDP نومینال ایران حدود 400 میلیارد دلار تخمین زده می‌شه - یعنی با جمعیتی که دو برابر لهستان هستش (88 میلیون در مقابل 38 میلیون)، اقتصادش نصف کوچیک‌تره.

‏GDP per capita برحسب PPP لهستان 45,100 دلار هستش در حالی که ایران حدود 20,000 دلار - یعنی نصف. رشد اقتصادی ایران پیش‌بینی می‌شه زیر 2% بمونه در حالی که لهستان 3.2% رشد داره.

نکته جالب‌تر اینه که هر دو کشور تقریباً همزمان شروع به تغییر کردن. سال 1979 انقلاب اسلامی در ایران اتفاق افتاد و 10 سال بعد سال 1989 لهستان از کمونیسم خارج شد. ولی مسیرها کاملاً متفاوت بود (باز کنید بخونید):

اصلاحات اقتصادی: لهستان شوک درمانی رو انتخاب کرد - آزادسازی قیمت‌ها، خصوصی‌سازی، باز کردن بازار به روی سرمایه‌گذاری خارجی. ایران از ابتدا یه مدل اقتصاد دولتی و نیمه‌دولتی رو نگه داشت که تا الان ادامه داره. بنیادهای مذهبی و سپاه پاسداران بخش‌های عظیمی از اقتصاد رو کنترل می‌کنن.

انتگراسیون با جهان: لهستان به اتحادیه اروپا و ناتو پیوست و خودش رو کاملاً با غرب یکپارچه کرد. ایران مسیر مخالف رو رفت - تحریم‌ها، انزوا، و رویارویی با غرب. این تفاوت حیاتی بود. لهستان 200 میلیارد یورو فاند از اتحادیه اروپا گرفت که صرف زیرساخت شد. ایران تحریم گرفت که اقتصادش رو فلج کرد.

نفت: نعمت یا نفرین: یکی از ایرونی‌های تاریخ اینه که لهستان ذخایر نفتی نداره ولی موفق‌تره. ایران با دومین ذخایر گاز و چهارمین ذخایر نفت دنیا، نتونسته از این منابع برای توسعه پایدار استفاده کنه. Dutch Disease، فساد و اتکای بیش از حد به نفت باعث شده اقتصاد ایران آسیب‌پذیر و تک‌محصولی بمونه. لهستان چون نفت نداشت، مجبور شد اقتصاد متنوع بسازه: صنعت، کشاورزی، خدمات، تکنولوژی.

تحصیلکرده‌ها: هر دو کشور جمعیت تحصیلکرده بالایی دارن. ولی تفاوت اینه که در لهستان این نیروها می‌تونن تو اقتصاد داخلی جذب بشن یا حداقل تو اروپا کار کنن و پول برگردونن. در ایران، فرار مغزها یکی از بزرگ‌ترین معضلات هستش - بهترین نیروها می‌رن کانادا، آلمان، استرالیا و دیگه برنمی‌گردن. لهستان هم مهاجرت نیرو داشت ولی اتحادیه اروپا باعث شد که این نیروها بتونن برگردن یا پول برگردونن.

تورم و ثبات پولی: تورم لهستان الان حدود 4% هستش. تورم ایران؟ رسماً حدود 40-50% گزارش می‌شه ولی در واقعیت احتمالاً بالاتره. لهستان پولش رو حفظ کرده - زلوتی یه ارز نسبتاً باثبات هستش. ریال ایران 99.9% ارزشش رو از دست داده.

بخش خصوصی: در لهستان بیش از 70% اقتصاد خصوصی هستش. در ایران، بخش دولتی، شبه‌دولتی و بنیادها کنترل اصلی رو دارن. این تفاوت مهمه چون بخش خصوصی معمولاً کارآمدتر و نوآورتره.

جمعیت: ایران 88 میلیون جمعیت داره - بیش از دو برابر لهستان. ولی با این جمعیت بیشتر، GDP کوچیک‌تر و نرخ بیکاری بالاتر (حدود 9-10%) داره. یعنی لهستان با نصف جمعیت، اقتصاد دو برابر بزرگ‌تر ساخته.

البته باید یادآور بشیم که مقایسه کاملاً منصفانه نیست - ایران تحت سخت‌ترین تحریم‌های تاریخ بوده و لهستان از حمایت کامل غرب برخوردار. ولی حتی با این حال، تصمیمات سیاست‌گذاری و مسیری که هر کشور انتخاب کرده نقش بزرگی داشته.

پارت ۸
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🇵🇱

💥 فرمول موفقیت لهستان: چرا جواب داد؟

خلاصه موفقیت لهستان ترکیبی از چند چیز بوده:

اول، اصلاحات سریع و رادیکال در دهه 90 که خیلی دردناک بود ولی جواب داد. بالتسِرُویچ گفت "بهتره یکدفعه درد رو تحمل کنیم تا اینکه 20 سال آروم آروم بمیریم". این شجاعت سیاسی کلیدی بود.

دوم، استفاده هوشمندانه از فاندهای اروپایی. لهستان پول رو ول نکرد - صرف زیرساخت‌های حیاتی کرد که بعداً بازدهی داشتن. بسیاری از کشورهای دیگه که فاند گرفتن، پول رو هدر دادن یا دزدیدن.

سوم، بازار کار فلکسیبل و تحصیلکرده. لهستانی‌ها می‌تونستن سریع خودشون رو با نیازهای بازار تطبیق بدن. همچنین زبان انگلیسی خوبی دارن که برای کارخونه‌های چندملیتی مهمه.

چهارم، موقعیت جغرافیایی خوب بین شرق و غرب. لهستان پلی بین آلمان و اروپای شرقی شده - محل ایده‌آلی برای کارخونه‌ها که به بازار اروپا دسترسی می‌خوان ولی هزینه کمتری دارن.

پنجم، حافظه تاریخی قوی. لهستانی‌ها 123 سال بدون کشور زندگی کردن، 45 سال زیر کمونیسم بودن. این تجربه بهشون یاد داد که آزادی و استقلال اقتصادی چقدر مهمه. این انگیزه قوی باعث شد که اصلاحات سخت رو تحمل کنن.

ششم، عدم وابستگی به منابع طبیعی. نداشتن نفت باعث شد که مجبور بشن اقتصاد متنوع و مبتنی بر صنعت و خدمات بسازن.

البته هنوز چالش‌هایی داره - دستمزدها نسبت به غرب اروپا پایین‌تر هستش، مهاجرت نیروی متخصص به غرب اروپا ادامه داره، و جمعیت داره پیر می‌شه. ولی وقتی نگاه می‌کنیم که 35 سال پیش کجا بودن و الان کجا هستن، داستان واقعاً تحسین‌برانگیزه. از یه کشور نابود شده تو جنگ جهانی و کمونیسم، به ششمین اقتصاد اتحادیه اروپا و بیستمین اقتصاد دنیا تبدیل شدن.

پارت ۹ (آخر)
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🇵🇱

✅ داستان جالبیه، به شما پیشنهاد می‌کنم بخونیدش...
زیاد وقتتون رو نمی‌گیره و می‌تونه مفید باشه.
🤝 اگه دیدگاه خاصی دارید به شکل کلی یا بحثی، زیر [این پست] و اگر در مورد بخش خاصیه زیر همون پست کامنتش کنید.
🔗 برای نوشتن این متن از Claude Sonnet 4.5 استفاده کردم.

im back

~> bandwhich
🌐 ترافیک شبکه رو به سادگی و به‌صورت real-time می‌تونید باهاش ببینین.
🐟 کافیه با توجه به توزیعتون پکیج bandwhich رو نصب کنین.
- برای دیدن جزییات بیشتر می‌تونید کلید tab رو فشار بدین، تو ویدیو نشونتون ندادم خودتون امتحان کنین...

🔗 گیت‌هابش (برای سایر سیستم‌عامل‌ها هم در دسترسه)
#معرفی #لینوکس #اپن_سورس
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🐪

🍎 این قسمت: سیب بد ذات

پ.ن:
با cowsay -l می‌تونید مودهای متفاوت cowsay رو ببینید و همینطوری که تو عکس مشخصه ازشون استفاده کنید.
#اپل #آیفون #لینوکس #فان
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🦋

+ امروز مرورگر LibreWolf رو به‌طور واقعی تست کردم،
اگه دنبال یه فورک از Firefox هستید که توش خبری از telemetry و این داستانا نباشه گزینه خوبیه...
- به شخصه کرومیوم رو ترجیح می‌دم اما خیلیا هستن که دوسش ندارن، می‌تونید در نظر داشته باشینش به‌عنوان یه گزینه.

اپن‌سورس و امنه و همینطور برای انواع سیستم‌عامل‌ها در دسترسه.
🔗 Codeberg.org/librewolf
#معرفی #اپن_سورس
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🐺

~> Flameshot

❤️‍🔥 همه‌چیز از جایی شروع شد که با mate-screenshot به مشکل خوردم و دنبال یه چیز جایگزین بودم که سبک و ساده و کارآمد باشه و کامل‌تر از مثلا scrot که با این گوگولی آشنا شدم.
🟣 فلیم‌شات یه نرم‌افزار اپن‌سورس برای اسکرین‌شات گرفتنه که قابلیت‌های جالبی از جمله امکان نشانه‌گذاری داره و می‌تونید با نصب پکیج flameshot با توجه به توزیعتون، یا دانلود و نصبش برای سیستم‌عامل مورد نظرتون، ازش لذت ببرید.

💥 می‌شه به چند روش ازش استفاده کرد، من به این شکل استفاده می‌کنم که اگه بخوام سلکت و سیو کنم یا درصورت اوکی بودن با زدن enter سیو کنم مستقیم، برای همین از این کامند به شکل یه شورت‌کات با کلید prt scr استفاده کردم:
bash -c 'flameshot gui -p "$HOME/Pictures/Shots"'
اگه جای gui بنویسید full یه شات فول‌اسکرین می‌گیره از صفحه و یا اگه آدرس ندید باید دستی هربار save as کنید گمونم...
می‌شه تنظیمش هم کرد (تا حدی) به شکل GUI که تو ویدیو بهتون نشون دادم محیطش رو.
خلاصه چیز خوبیه.

وب‌سایتش:
https://flameshot.org/
🍏 برای لینوکس، مک و ویندوز در دسترسه.
#معرفی #لینوکس #اپن_سورس
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🐧

اگه به فیلم و سریال علاقه‌مندین یه سر به کانال دوستمون و گروهش بزنین👍
@thePlot_twist_society
#موقت