‏🇵🇱🇮🇷مقایسه با ایران: دو راه متفاوت بعد از سال ۵۷ (۱۹۷۹)

حالا بیاییم لهستان رو با ایران مقایسه کنیم - دو کشوری که تاریخ غنی دارن ولی مسیرهای کاملاً متفاوتی رو طی کردن. طبق پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول، GDP ایران در 2025 برحسب PPP حدود 1.746 تریلیون دلار هستش. اما این عدد گمراه‌کننده‌ست چون نرخ ارز آزاد ریال در اوایل 2025 از مرز روانی 1 میلیون ریال به ازای هر دلار عبور کرد.

وقتی GDP نومینال رو نگاه می‌کنیم، تفاوت بیشتر می‌شه. GDP نومینال لهستان حدود 900 میلیارد دلار هستش در حالی که GDP نومینال ایران حدود 400 میلیارد دلار تخمین زده می‌شه - یعنی با جمعیتی که دو برابر لهستان هستش (88 میلیون در مقابل 38 میلیون)، اقتصادش نصف کوچیک‌تره.

‏GDP per capita برحسب PPP لهستان 45,100 دلار هستش در حالی که ایران حدود 20,000 دلار - یعنی نصف. رشد اقتصادی ایران پیش‌بینی می‌شه زیر 2% بمونه در حالی که لهستان 3.2% رشد داره.

نکته جالب‌تر اینه که هر دو کشور تقریباً همزمان شروع به تغییر کردن. سال 1979 انقلاب اسلامی در ایران اتفاق افتاد و 10 سال بعد سال 1989 لهستان از کمونیسم خارج شد. ولی مسیرها کاملاً متفاوت بود (باز کنید بخونید):

اصلاحات اقتصادی: لهستان شوک درمانی رو انتخاب کرد - آزادسازی قیمت‌ها، خصوصی‌سازی، باز کردن بازار به روی سرمایه‌گذاری خارجی. ایران از ابتدا یه مدل اقتصاد دولتی و نیمه‌دولتی رو نگه داشت که تا الان ادامه داره. بنیادهای مذهبی و سپاه پاسداران بخش‌های عظیمی از اقتصاد رو کنترل می‌کنن.

انتگراسیون با جهان: لهستان به اتحادیه اروپا و ناتو پیوست و خودش رو کاملاً با غرب یکپارچه کرد. ایران مسیر مخالف رو رفت - تحریم‌ها، انزوا، و رویارویی با غرب. این تفاوت حیاتی بود. لهستان 200 میلیارد یورو فاند از اتحادیه اروپا گرفت که صرف زیرساخت شد. ایران تحریم گرفت که اقتصادش رو فلج کرد.

نفت: نعمت یا نفرین: یکی از ایرونی‌های تاریخ اینه که لهستان ذخایر نفتی نداره ولی موفق‌تره. ایران با دومین ذخایر گاز و چهارمین ذخایر نفت دنیا، نتونسته از این منابع برای توسعه پایدار استفاده کنه. Dutch Disease، فساد و اتکای بیش از حد به نفت باعث شده اقتصاد ایران آسیب‌پذیر و تک‌محصولی بمونه. لهستان چون نفت نداشت، مجبور شد اقتصاد متنوع بسازه: صنعت، کشاورزی، خدمات، تکنولوژی.

تحصیلکرده‌ها: هر دو کشور جمعیت تحصیلکرده بالایی دارن. ولی تفاوت اینه که در لهستان این نیروها می‌تونن تو اقتصاد داخلی جذب بشن یا حداقل تو اروپا کار کنن و پول برگردونن. در ایران، فرار مغزها یکی از بزرگ‌ترین معضلات هستش - بهترین نیروها می‌رن کانادا، آلمان، استرالیا و دیگه برنمی‌گردن. لهستان هم مهاجرت نیرو داشت ولی اتحادیه اروپا باعث شد که این نیروها بتونن برگردن یا پول برگردونن.

تورم و ثبات پولی: تورم لهستان الان حدود 4% هستش. تورم ایران؟ رسماً حدود 40-50% گزارش می‌شه ولی در واقعیت احتمالاً بالاتره. لهستان پولش رو حفظ کرده - زلوتی یه ارز نسبتاً باثبات هستش. ریال ایران 99.9% ارزشش رو از دست داده.

بخش خصوصی: در لهستان بیش از 70% اقتصاد خصوصی هستش. در ایران، بخش دولتی، شبه‌دولتی و بنیادها کنترل اصلی رو دارن. این تفاوت مهمه چون بخش خصوصی معمولاً کارآمدتر و نوآورتره.

جمعیت: ایران 88 میلیون جمعیت داره - بیش از دو برابر لهستان. ولی با این جمعیت بیشتر، GDP کوچیک‌تر و نرخ بیکاری بالاتر (حدود 9-10%) داره. یعنی لهستان با نصف جمعیت، اقتصاد دو برابر بزرگ‌تر ساخته.

البته باید یادآور بشیم که مقایسه کاملاً منصفانه نیست - ایران تحت سخت‌ترین تحریم‌های تاریخ بوده و لهستان از حمایت کامل غرب برخوردار. ولی حتی با این حال، تصمیمات سیاست‌گذاری و مسیری که هر کشور انتخاب کرده نقش بزرگی داشته.

پارت ۸
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🇵🇱

💥 فرمول موفقیت لهستان: چرا جواب داد؟

خلاصه موفقیت لهستان ترکیبی از چند چیز بوده:

اول، اصلاحات سریع و رادیکال در دهه 90 که خیلی دردناک بود ولی جواب داد. بالتسِرُویچ گفت "بهتره یکدفعه درد رو تحمل کنیم تا اینکه 20 سال آروم آروم بمیریم". این شجاعت سیاسی کلیدی بود.

دوم، استفاده هوشمندانه از فاندهای اروپایی. لهستان پول رو ول نکرد - صرف زیرساخت‌های حیاتی کرد که بعداً بازدهی داشتن. بسیاری از کشورهای دیگه که فاند گرفتن، پول رو هدر دادن یا دزدیدن.

سوم، بازار کار فلکسیبل و تحصیلکرده. لهستانی‌ها می‌تونستن سریع خودشون رو با نیازهای بازار تطبیق بدن. همچنین زبان انگلیسی خوبی دارن که برای کارخونه‌های چندملیتی مهمه.

چهارم، موقعیت جغرافیایی خوب بین شرق و غرب. لهستان پلی بین آلمان و اروپای شرقی شده - محل ایده‌آلی برای کارخونه‌ها که به بازار اروپا دسترسی می‌خوان ولی هزینه کمتری دارن.

پنجم، حافظه تاریخی قوی. لهستانی‌ها 123 سال بدون کشور زندگی کردن، 45 سال زیر کمونیسم بودن. این تجربه بهشون یاد داد که آزادی و استقلال اقتصادی چقدر مهمه. این انگیزه قوی باعث شد که اصلاحات سخت رو تحمل کنن.

ششم، عدم وابستگی به منابع طبیعی. نداشتن نفت باعث شد که مجبور بشن اقتصاد متنوع و مبتنی بر صنعت و خدمات بسازن.

البته هنوز چالش‌هایی داره - دستمزدها نسبت به غرب اروپا پایین‌تر هستش، مهاجرت نیروی متخصص به غرب اروپا ادامه داره، و جمعیت داره پیر می‌شه. ولی وقتی نگاه می‌کنیم که 35 سال پیش کجا بودن و الان کجا هستن، داستان واقعاً تحسین‌برانگیزه. از یه کشور نابود شده تو جنگ جهانی و کمونیسم، به ششمین اقتصاد اتحادیه اروپا و بیستمین اقتصاد دنیا تبدیل شدن.

پارت ۹ (آخر)
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🇵🇱

✅ داستان جالبیه، به شما پیشنهاد می‌کنم بخونیدش...
زیاد وقتتون رو نمی‌گیره و می‌تونه مفید باشه.
🤝 اگه دیدگاه خاصی دارید به شکل کلی یا بحثی، زیر [این پست] و اگر در مورد بخش خاصیه زیر همون پست کامنتش کنید.
🔗 برای نوشتن این متن از Claude Sonnet 4.5 استفاده کردم.

im back

~> bandwhich
🌐 ترافیک شبکه رو به سادگی و به‌صورت real-time می‌تونید باهاش ببینین.
🐟 کافیه با توجه به توزیعتون پکیج bandwhich رو نصب کنین.
- برای دیدن جزییات بیشتر می‌تونید کلید tab رو فشار بدین، تو ویدیو نشونتون ندادم خودتون امتحان کنین...

🔗 گیت‌هابش (برای سایر سیستم‌عامل‌ها هم در دسترسه)
#معرفی #لینوکس #اپن_سورس
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🐪

🍎 این قسمت: سیب بد ذات

پ.ن:
با cowsay -l می‌تونید مودهای متفاوت cowsay رو ببینید و همینطوری که تو عکس مشخصه ازشون استفاده کنید.
#اپل #آیفون #لینوکس #فان
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🦋

+ امروز مرورگر LibreWolf رو به‌طور واقعی تست کردم،
اگه دنبال یه فورک از Firefox هستید که توش خبری از telemetry و این داستانا نباشه گزینه خوبیه...
- به شخصه کرومیوم رو ترجیح می‌دم اما خیلیا هستن که دوسش ندارن، می‌تونید در نظر داشته باشینش به‌عنوان یه گزینه.

اپن‌سورس و امنه و همینطور برای انواع سیستم‌عامل‌ها در دسترسه.
🔗 Codeberg.org/librewolf
#معرفی #اپن_سورس
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🐺

~> Flameshot

❤️‍🔥 همه‌چیز از جایی شروع شد که با mate-screenshot به مشکل خوردم و دنبال یه چیز جایگزین بودم که سبک و ساده و کارآمد باشه و کامل‌تر از مثلا scrot که با این گوگولی آشنا شدم.
🟣 فلیم‌شات یه نرم‌افزار اپن‌سورس برای اسکرین‌شات گرفتنه که قابلیت‌های جالبی از جمله امکان نشانه‌گذاری داره و می‌تونید با نصب پکیج flameshot با توجه به توزیعتون، یا دانلود و نصبش برای سیستم‌عامل مورد نظرتون، ازش لذت ببرید.

💥 می‌شه به چند روش ازش استفاده کرد، من به این شکل استفاده می‌کنم که اگه بخوام سلکت و سیو کنم یا درصورت اوکی بودن با زدن enter سیو کنم مستقیم، برای همین از این کامند به شکل یه شورت‌کات با کلید prt scr استفاده کردم:
bash -c 'flameshot gui -p "$HOME/Pictures/Shots"'
اگه جای gui بنویسید full یه شات فول‌اسکرین می‌گیره از صفحه و یا اگه آدرس ندید باید دستی هربار save as کنید گمونم...
می‌شه تنظیمش هم کرد (تا حدی) به شکل GUI که تو ویدیو بهتون نشون دادم محیطش رو.
خلاصه چیز خوبیه.

وب‌سایتش:
https://flameshot.org/
🍏 برای لینوکس، مک و ویندوز در دسترسه.
#معرفی #لینوکس #اپن_سورس
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🐧

اگه به فیلم و سریال علاقه‌مندین یه سر به کانال دوستمون و گروهش بزنین👍
@thePlot_twist_society
#موقت

~> Rovo Dev CLI
💥 تو این ویدیو یکی از بهترین Agentهای برنامه‌نویسی که به شکل رایگان و بدون دردسر در دسترسه و مدل‌های قدرتمندی از جمله Claude Sonnet داره رو بهتون معرفی می‌کنم. تستش کردم و راضی بودم از عملکردش...

- https://www.atlassian.com/software/rovo-dev
- https://support.atlassian.com/rovo/docs/use-rovo-dev-cli/

توضیحات تو ویدیو هست دیگه کپشن رو طولانی نمی‌کنم...
#هوش_مصنوعی #برنامه_نویسی #معرفی
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🌸

~> Nano Banana Pro
گوگل دیروز از مدل جدید ساخت تصویرش یعنی Nano Banana Pro رونمایی کرد که خیلی خفنه، می‌تونید درموردش این بلاگ‌پست رو مطالعه کنید و برای استفادهُ بی‌دردسر ازش هم سری به [اینجا] بزنید (و مدل رو انتخاب کنید).
🔗 ویدیوی یوتیوب
#گرافیک #هوش_مصنوعی #معرفی
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم ♾️

☀️ چرا نیچه زرتشت رو انتخاب کرد؟

زرتشت اولین کسی بود که دنیا رو به خیر و شر مطلق تقسیم کرد و اخلاق رو به قلمرو متافیزیک پیوند زد. نیچه می‌گه: پس باید همین آدم برگرده و مهلک‌ترین خطای تاریخ رو افشا کنه!

زرتشت صادق‌ترین اندیشمند تاریخ بود، کسی که راستی رو عالی‌ترین فضیلت می‌دونست. حالا زرتشتِ نیچه برمی‌گرده و با همون صداقت می‌گه: اشتباه کردم. خیر و شر مطلق وجود نداره، خدا مُرده، دیگه بردهٔ این اخلاق‌ها نباشید.

کسی که زخم زد باید خودش مرهمش کنه، پس بزرگ‌ترین معلم اخلاق تاریخ برمی‌گرده تا با راستی خودش رو نقض کنه و بگه: اَبَرانسان بشید.

📚 مطالعهٔ کتاب چنین گفت زرتشت رو به شما پیشنهاد می‌کنم.
#کتاب #فلسفه #متفرقه
~> @PinkOrca | آزاد بیندیشیم 🛋