Інстытута гісторыі НАН не перастае нас здзіўляць
Новы ўнікальны кірунак дзейнасці асвоіў Інстытут гісторыі НАН Беларусі. У паведамленні на сайце Інстытута адзначаецца, што "старший научный сотрудник центра военной истории Беларуси Института истории НАН Беларуси Виталий Гарматный в рамках проведения Единого дня информирования на тему «Пятилетка качества — итоги года благоустройства» выступил в качестве спикера перед работниками Минского завода шестерён с докладом об истории, структуре и компетенции VII Всебелорусского народного собрания".
Якое дачыненне гісторыя VII Усебеларускага народнага сходу мае да ваеннай гісторыі Беларусі ў паведамленні не ўдакладняецца.
Новы ўнікальны кірунак дзейнасці асвоіў Інстытут гісторыі НАН Беларусі. У паведамленні на сайце Інстытута адзначаецца, што "старший научный сотрудник центра военной истории Беларуси Института истории НАН Беларуси Виталий Гарматный в рамках проведения Единого дня информирования на тему «Пятилетка качества — итоги года благоустройства» выступил в качестве спикера перед работниками Минского завода шестерён с докладом об истории, структуре и компетенции VII Всебелорусского народного собрания".
Якое дачыненне гісторыя VII Усебеларускага народнага сходу мае да ваеннай гісторыі Беларусі ў паведамленні не ўдакладняецца.
😁12🤮8🤡2
Forwarded from Адраджэнне
Семінар у Вільні: «Беларусь і краіны былога Савецкага Саюза на шляху пазбаўлення каланіяльнай спадчыны»
18 снежня з 13:30 да 20:00 у Вільне адбудзецца экспертны семінар, падчас якога ўдзельнікі абмяркуюць палітыку 4Д: дэкамунізацыі, дэідэалагізацыі, дэкаланізацыі і дэімперыялізацыі, якая з’яўляецца адным з падмуркаў Стратэгіі нацыянальнага адраджэння і развіцця. Мерапрыемства пройдзе ў фарматах афлайн і анлайн.
Павел Баркоўскі, Прадстаўнік па нацыянальным адраджэнні, адзначае: «На гэтым семінары мы зробім яшчэ адзін крок у напрамку асэнсавання і выбудоўвання сваёй ідэнтычнасці па-за межамі навязанай Расіяй каланіяльнай палітыкі і (пост)каланіяльнага мірапогляду».
Што абмяркуюць на семінары:
– Ці пасуюць падыходы дэкаланіяльнай тэорыі ў дачыненні да краін, якія знаходзяцца ў зоне ўплыву Расіі, і ці з’яўляюцца яны калоніямі ў класічным сэнсе?
– Які сэнс мы ўкладаем у слова «дэкаланізацыя», калі размаўляем пра грамадскія практыкі і палітыку памяці ў краінах, якія ўваходзілі ў Савецкі Саюз?
– Што можа быць акрэслена як кірункі каланіяльнага ўплыву ў дачыненні да культур Беларусі і краін Балтыі, Украіны, Казахстана?
– Ці з’яўляецца расійская мова адназначным правадніком каланіяльнай палітыкі ў суседніх з Расіяй краінах?
- Якія гістарычныя наратывы і фармулёўкі навязваюць каланіяльнае ўспрыняцце супольнага мінулага?
- Ці бачаць сябе краіны, якія ўваходзілі ў Савецкі Саюз, наўпрост, не праз пасярэдніцтва расійскіх медыя і культуры?
У 18:00 адбудзецца адкрытая дыскусія «Выклікі дэкаланізацыі ў краінах былога Савецкага Саюза: ці магчыма выкарыстоўваць традыцыйныя інструменты аналізу ў маштабах Беларусі і рэгіёну?».
Удзельнікі дыскусіі:
Павал Церашковіч
Тарас Бык
Антон Сайфулаеў
Вольга Галубка
Тоні Лашдэн
Алег Магалецкі
Андрэй Лаўрухін
Мадэратар — Павал Баркоўскі.
Рэгістрацыя для прадстаўнікоў медыя і гасцей:
https://forms.gle/c9gveKojk3Ncm38AA
18 снежня з 13:30 да 20:00 у Вільне адбудзецца экспертны семінар, падчас якога ўдзельнікі абмяркуюць палітыку 4Д: дэкамунізацыі, дэідэалагізацыі, дэкаланізацыі і дэімперыялізацыі, якая з’яўляецца адным з падмуркаў Стратэгіі нацыянальнага адраджэння і развіцця. Мерапрыемства пройдзе ў фарматах афлайн і анлайн.
Павел Баркоўскі, Прадстаўнік па нацыянальным адраджэнні, адзначае: «На гэтым семінары мы зробім яшчэ адзін крок у напрамку асэнсавання і выбудоўвання сваёй ідэнтычнасці па-за межамі навязанай Расіяй каланіяльнай палітыкі і (пост)каланіяльнага мірапогляду».
Што абмяркуюць на семінары:
– Ці пасуюць падыходы дэкаланіяльнай тэорыі ў дачыненні да краін, якія знаходзяцца ў зоне ўплыву Расіі, і ці з’яўляюцца яны калоніямі ў класічным сэнсе?
– Які сэнс мы ўкладаем у слова «дэкаланізацыя», калі размаўляем пра грамадскія практыкі і палітыку памяці ў краінах, якія ўваходзілі ў Савецкі Саюз?
– Што можа быць акрэслена як кірункі каланіяльнага ўплыву ў дачыненні да культур Беларусі і краін Балтыі, Украіны, Казахстана?
– Ці з’яўляецца расійская мова адназначным правадніком каланіяльнай палітыкі ў суседніх з Расіяй краінах?
- Якія гістарычныя наратывы і фармулёўкі навязваюць каланіяльнае ўспрыняцце супольнага мінулага?
- Ці бачаць сябе краіны, якія ўваходзілі ў Савецкі Саюз, наўпрост, не праз пасярэдніцтва расійскіх медыя і культуры?
У 18:00 адбудзецца адкрытая дыскусія «Выклікі дэкаланізацыі ў краінах былога Савецкага Саюза: ці магчыма выкарыстоўваць традыцыйныя інструменты аналізу ў маштабах Беларусі і рэгіёну?».
Удзельнікі дыскусіі:
Павал Церашковіч
Тарас Бык
Антон Сайфулаеў
Вольга Галубка
Тоні Лашдэн
Алег Магалецкі
Андрэй Лаўрухін
Мадэратар — Павал Баркоўскі.
Рэгістрацыя для прадстаўнікоў медыя і гасцей:
https://forms.gle/c9gveKojk3Ncm38AA
👍9❤2👏1
Forwarded from De facto. Беларуская навука
Што штурхала беларускіх сялян у ХІХ ст. на адчайныя крокі
Наталля Анофранка піша ў зборніку «Доўгае ХІХ ст. у гісторыі Беларусі і Усходняй Еўропы» за 2025 год: асноўнымі прычынамі суіцыдаў сярод прыгонных сялян былі страх пакарання, рэакцыя на жорсткае абыходжанне і беднасць. Паводле дадзеных К. С. Весялоўскага ў выданні 1847 г. па суадносінах колькасці суіцыдаў на колькасць жыхароў першае месца ў Расійскай імперыі займала Мінская губерня (1 выпадак на 14 757 чалавек). Але ў дадзеных вялікія сумневы: у вопісах судоў ніжэйшыя паказчыкі.
У 1834 г. утапілася ў Свіслачы 21-гадовая Агата Калеснікава. Упартую сялянку часта паролі, у апошні раз – з абразаннем валасоў. Памешчыца Паўліна Валовіч заявіла, што прыгонная «желала быть свободною, но сего достигнуть не в состоянии». Валовіч не пакаралі.
Алена Сакольчык у тым жа зборніку піша: у канцы ХІХ ст. суіцыды насілі ўсесаслоўны характар. Сярод прычын на першым месцы стаялі саматычныя хваробы: узровень медабслугоўвання часта ператвараў цялесныя пакуты ў душэўныя.
Наталля Анофранка піша ў зборніку «Доўгае ХІХ ст. у гісторыі Беларусі і Усходняй Еўропы» за 2025 год: асноўнымі прычынамі суіцыдаў сярод прыгонных сялян былі страх пакарання, рэакцыя на жорсткае абыходжанне і беднасць. Паводле дадзеных К. С. Весялоўскага ў выданні 1847 г. па суадносінах колькасці суіцыдаў на колькасць жыхароў першае месца ў Расійскай імперыі займала Мінская губерня (1 выпадак на 14 757 чалавек). Але ў дадзеных вялікія сумневы: у вопісах судоў ніжэйшыя паказчыкі.
У 1834 г. утапілася ў Свіслачы 21-гадовая Агата Калеснікава. Упартую сялянку часта паролі, у апошні раз – з абразаннем валасоў. Памешчыца Паўліна Валовіч заявіла, што прыгонная «желала быть свободною, но сего достигнуть не в состоянии». Валовіч не пакаралі.
Алена Сакольчык у тым жа зборніку піша: у канцы ХІХ ст. суіцыды насілі ўсесаслоўны характар. Сярод прычын на першым месцы стаялі саматычныя хваробы: узровень медабслугоўвання часта ператвараў цялесныя пакуты ў душэўныя.
💔6😢4❤1👎1
Беларускія месцы ў Варшаве: дзе спалены Лышчынскі, жылі Радзівілы і пахаваны Ясінскі
У чарговым выпуску Сармацкага вуса аўтары запрашаюць на экскурсію па Варшаве – сталіцы былой Рэчы Паспалітай, дзе захавалася шмат адрасоў, звязаных з гісторыяй Беларусі: ад каралеўскага замка і касцёла святой Ганны, заснаванага дачкой Альгерда, да палацаў Радзівілаў, Сапегаў і Тышкевічаў. У выпуску распавядаюць, за што і дзе ў Варшаве спалілі шляхціча з Берасцейшчыны Казіміра Лышчынскага, як помнік Юзэфу Панятоўскаму апынуўся ў Гомелі і вярнуўся назад, а таксама, дзе знаходзяцца магілы ўдзельнікаў паўстання Тадэвуша Касцюшкі – Якуба Ясінскага і Тадэвуша Корсака. Экскурсія дапамагае ўбачыць Варшаву як важны фрагмент агульнай гісторыі Беларусі і Польшчы.
У чарговым выпуску Сармацкага вуса аўтары запрашаюць на экскурсію па Варшаве – сталіцы былой Рэчы Паспалітай, дзе захавалася шмат адрасоў, звязаных з гісторыяй Беларусі: ад каралеўскага замка і касцёла святой Ганны, заснаванага дачкой Альгерда, да палацаў Радзівілаў, Сапегаў і Тышкевічаў. У выпуску распавядаюць, за што і дзе ў Варшаве спалілі шляхціча з Берасцейшчыны Казіміра Лышчынскага, як помнік Юзэфу Панятоўскаму апынуўся ў Гомелі і вярнуўся назад, а таксама, дзе знаходзяцца магілы ўдзельнікаў паўстання Тадэвуша Касцюшкі – Якуба Ясінскага і Тадэвуша Корсака. Экскурсія дапамагае ўбачыць Варшаву як важны фрагмент агульнай гісторыі Беларусі і Польшчы.
YouTube
Беларускія месцы ў Варшаве: дзе спалены Лышчынскі, жылі Радзівілы і пахаваны Ясінскі. Сармацкі вус
Варшава была сталіцай Рэчы Паспалітай і тут шмат месцаў, звязаных з Беларуссю. Дзе жылі Радзівілы, Сапегі і Тышкевічы, што за помнік быў вывезены з Гомля, на якім пляцы быў спалены Казімір Лышчынскі і пахаваны Якуб Ясінскі. Экскурсія ад "Сармацкі вус"
00:00…
00:00…
❤11👍5👏1🙏1
Колькі каштуе палітвязень? Як ГДР гандлявала свабодай падчас халоднай вайны
У артыкуле «Новага Часу» расповед пра гісторыю аперацыі Häftlingsfreikauf, калі ўлады Германскай Дэмакратычнай Рэспублікі (ГДР) блізу трох дзесяцігоддзяў сістэматычна «вызвалялі за выкуп» палітвязняў, перадаючы іх у Федэратыўную Рэспубліку Германіі (ФРГ) у абмен на валюту і дэфіцытныя тавары – каву, нафту, угнаенні і іншае. Аўтар паказвае, як працаваў гэты механізм: спісы, перамовы, «цэннік» на чалавека ў залежнасці ад адукацыі і прафесіі; колькі людзей такім чынам выйшла на волю (33 755 палітвязняў), і чаму дагэтуль спрачаюцца, чым гэта было – гуманітарным кампрамісам ці практыкай, што ўскосна стымулявала новыя арышты.
👉 Падрабязнасці на Новым Часе
У артыкуле «Новага Часу» расповед пра гісторыю аперацыі Häftlingsfreikauf, калі ўлады Германскай Дэмакратычнай Рэспублікі (ГДР) блізу трох дзесяцігоддзяў сістэматычна «вызвалялі за выкуп» палітвязняў, перадаючы іх у Федэратыўную Рэспубліку Германіі (ФРГ) у абмен на валюту і дэфіцытныя тавары – каву, нафту, угнаенні і іншае. Аўтар паказвае, як працаваў гэты механізм: спісы, перамовы, «цэннік» на чалавека ў залежнасці ад адукацыі і прафесіі; колькі людзей такім чынам выйшла на волю (33 755 палітвязняў), і чаму дагэтуль спрачаюцца, чым гэта было – гуманітарным кампрамісам ці практыкай, што ўскосна стымулявала новыя арышты.
👉 Падрабязнасці на Новым Часе
👍7💯3💔2😨1
Беларус, які ўцёк з ГУЛАГу з трэцяга разу — але да яго дабраліся і на Захадзе
«Зеркало» распавядае пра Івана Саланевіча – ураджэнца Беларусі, публіцыста і грамадскага дзеяча. Ён называў сябе «стопрацэнтным беларусам», але пры гэтым адмаўляў саму ідэю асобнай беларускай нацыі і заставаўся перакананым расійскім манархістам.
У 1934 годзе Саланевіч разам з братам і сынам уцёк з аднаго з лагераў ГУЛАГу і здолеў дабрацца да Фінляндыі. Гэта адзін з рэдкіх вядомых выпадкаў паспяховага ўцёкаў палітзняволенага ў сталінскія часы.
Але гэтая гісторыя не пра «рамантыку ўцёкаў», а пра тое, якім коштам даецца свабода. У эміграцыі Саланевіч стаў мішэнню савецкіх спецслужбаў: у 1938 годзе выбух замініраванай пасылкі забіў яго жонку і сакратара. Далей – рэпрэсіі супраць родных, дзіцячы дом для дзяцей яго брата і расстрэлы блізкіх.
👉 Артыкул цалкам на Zerkalo
«Зеркало» распавядае пра Івана Саланевіча – ураджэнца Беларусі, публіцыста і грамадскага дзеяча. Ён называў сябе «стопрацэнтным беларусам», але пры гэтым адмаўляў саму ідэю асобнай беларускай нацыі і заставаўся перакананым расійскім манархістам.
У 1934 годзе Саланевіч разам з братам і сынам уцёк з аднаго з лагераў ГУЛАГу і здолеў дабрацца да Фінляндыі. Гэта адзін з рэдкіх вядомых выпадкаў паспяховага ўцёкаў палітзняволенага ў сталінскія часы.
Але гэтая гісторыя не пра «рамантыку ўцёкаў», а пра тое, якім коштам даецца свабода. У эміграцыі Саланевіч стаў мішэнню савецкіх спецслужбаў: у 1938 годзе выбух замініраванай пасылкі забіў яго жонку і сакратара. Далей – рэпрэсіі супраць родных, дзіцячы дом для дзяцей яго брата і расстрэлы блізкіх.
👉 Артыкул цалкам на Zerkalo
👍3✍2😨2🕊1
Гісторыя як мілітарысцкая рыторыка: што і навошта дзяржава прасоўвае ў памяці пра мінулае пасля 2022
Наш акадэмічны дырэктар Аляксей Ластоўскі прааналізаваў публікацыі беларускіх дзяржаўных СМІ за 2022–2024 гг., каб праверыць, як гістарычныя аргументы падмацоўваюць афіцыйную пазіцыю ўладаў і канструююць вобраз Беларусі як саюзніка Расіі ў вайне супраць Украіны.
У артыкуле паказана, як пасля 2020–2022 гадоў улады:
✔️падаюць гісторыю перадусім праз прызму вайны і “ваеннай пагрозы”: Другой сусветнай і развіваюць канцэпт «генацыду беларускага народа» (з хуткім заканадаўчым афармленнем у 2021–2022 гг.; пры ўдзеле расійскіх экспертаў, але з пераважна ўнутранай матывацыяй, звязанай з крызісам 2020-га) – выкарыстоўваюць гэта як маральнае апраўданне сучаснай палітыкі.
✔️маргіналізуюць прафесійных гісторыкаў у медыя, аддаючы перавагу “бяспечным” голасам — краязнаўцам і мясцовым музейшчыкам, а таксама пераносячы вядучую ролю ў “гістарычнай памяці” да чыноўнікаў і ідэолагаў.
✔️перакладаюць вобраз канкрэтнага ворага (нацысцкая Германія) у аморфны «калектыўны Захад», якога цяпер абвінавачваюць нават у развязванні Другой сусветнай і арганізацыі «генацыду» — гэта дапамагае дэманстраваць саюзніцтва з РФ без рэальнай ваеннай падтрымкі.
✔️адначасова абмінаюць адзін ключавы наратыў Крамля (пра “штучнасць” украінскай дзяржаўнасці), бо ён лёгка перакладаецца і на БССР, а значыць — б’е па сімвалічных падмурках беларускай дзяржаўнасці.
❗️Асобная выснова: пасля “ўсплёску” 2021–2022 гг. у 2024-м «гістарычная памяць» перастае быць галоўным інструментам мабілізацыі і ўсё больш існуе інерцыйна — як рытуальная рыторыка.
🧾 Кароткі агляд артыкула на «Зеркале»
🗂 Поўны тэкст артыкула (PDF)
Наш акадэмічны дырэктар Аляксей Ластоўскі прааналізаваў публікацыі беларускіх дзяржаўных СМІ за 2022–2024 гг., каб праверыць, як гістарычныя аргументы падмацоўваюць афіцыйную пазіцыю ўладаў і канструююць вобраз Беларусі як саюзніка Расіі ў вайне супраць Украіны.
У артыкуле паказана, як пасля 2020–2022 гадоў улады:
✔️падаюць гісторыю перадусім праз прызму вайны і “ваеннай пагрозы”: Другой сусветнай і развіваюць канцэпт «генацыду беларускага народа» (з хуткім заканадаўчым афармленнем у 2021–2022 гг.; пры ўдзеле расійскіх экспертаў, але з пераважна ўнутранай матывацыяй, звязанай з крызісам 2020-га) – выкарыстоўваюць гэта як маральнае апраўданне сучаснай палітыкі.
✔️маргіналізуюць прафесійных гісторыкаў у медыя, аддаючы перавагу “бяспечным” голасам — краязнаўцам і мясцовым музейшчыкам, а таксама пераносячы вядучую ролю ў “гістарычнай памяці” да чыноўнікаў і ідэолагаў.
✔️перакладаюць вобраз канкрэтнага ворага (нацысцкая Германія) у аморфны «калектыўны Захад», якога цяпер абвінавачваюць нават у развязванні Другой сусветнай і арганізацыі «генацыду» — гэта дапамагае дэманстраваць саюзніцтва з РФ без рэальнай ваеннай падтрымкі.
✔️адначасова абмінаюць адзін ключавы наратыў Крамля (пра “штучнасць” украінскай дзяржаўнасці), бо ён лёгка перакладаецца і на БССР, а значыць — б’е па сімвалічных падмурках беларускай дзяржаўнасці.
❗️Асобная выснова: пасля “ўсплёску” 2021–2022 гг. у 2024-м «гістарычная памяць» перастае быць галоўным інструментам мабілізацыі і ўсё больш існуе інерцыйна — як рытуальная рыторыка.
🧾 Кароткі агляд артыкула на «Зеркале»
🗂 Поўны тэкст артыкула (PDF)
Зеркало
Беларусь — союзник России в войне, но один нарратив Кремля власти обходят стороной. Ученый проанализировал госСМИ и объяснил парадокс
«Власти, поддерживая РФ в войне, пытаются ревностно сохранить хотя бы символические остатки своей независимости».
👍5❤1🤣1
Жаўнеры ВКЛ у маскоўскіх паходах 1609–1613
Рэкамендуем да чытання артыкул сябра нашага Інстытута Віктара Якубава пра ўдзел грамадзян ВКЛ у вайсковых кампаніях Рэчы Паспалітай на тэрыторыі Маскоўскай дзяржавы ў 1609–1613 гг.
Аўтар разглядае перыяд найбольшых ваенных поспехаў Рэчы Паспалітай — Клушынскую бітву, узяцце Смаленска і ўтрыманне Масквы гарнізонам у 1610–1612 гг.
Важная для разумення падзей выснова: удзел ВКЛ быў няроўным і змяняўся з часам. На пачатку вайны ў палявых сілах і маскоўскім гарнізоне пераважалі людзі з Кароны, бо асноўнае войска ВКЛ было занятае вайной са Швецыяй у Інфлянтах, а пад Смаленскам у значнай ступені дзейнічалі прыватныя роты; пасля 1610 года роля прадстаўнікоў ВКЛ прыкметна ўзрастае.
Тэкст таксама паказвае, якія яшчэ сілы апрача грамадзян ВКЛ, удзельнічалі ў кампаніях: каронныя харугвы, запарожскія казакі, а таксама найміцкая пяхота "замежнага ўзору" (нанятая з немцаў і вугорцаў)
Артыкул апублікаваны ў апошнім нумары „Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej”
Рэкамендуем да чытання артыкул сябра нашага Інстытута Віктара Якубава пра ўдзел грамадзян ВКЛ у вайсковых кампаніях Рэчы Паспалітай на тэрыторыі Маскоўскай дзяржавы ў 1609–1613 гг.
Аўтар разглядае перыяд найбольшых ваенных поспехаў Рэчы Паспалітай — Клушынскую бітву, узяцце Смаленска і ўтрыманне Масквы гарнізонам у 1610–1612 гг.
Важная для разумення падзей выснова: удзел ВКЛ быў няроўным і змяняўся з часам. На пачатку вайны ў палявых сілах і маскоўскім гарнізоне пераважалі людзі з Кароны, бо асноўнае войска ВКЛ было занятае вайной са Швецыяй у Інфлянтах, а пад Смаленскам у значнай ступені дзейнічалі прыватныя роты; пасля 1610 года роля прадстаўнікоў ВКЛ прыкметна ўзрастае.
Тэкст таксама паказвае, якія яшчэ сілы апрача грамадзян ВКЛ, удзельнічалі ў кампаніях: каронныя харугвы, запарожскія казакі, а таксама найміцкая пяхота "замежнага ўзору" (нанятая з немцаў і вугорцаў)
Артыкул апублікаваны ў апошнім нумары „Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej”
👍17🙏1🕊1
Польскі погляд: «Міцкевіч быў беларусам? Як у Беларусі ўспрымаюць супольную гісторыю»
На партале OKO.press выйшаў матэрыял, адрасаваны польскай аўдыторыі: аўтар з беларуска-арыентаванай перспектывы аналізуе, як беларускія школьныя падручнікі падаюць супольную гісторыю Беларусі і Польшчы.
У фокусе — ВКЛ як калыска беларускай дзяржаўнасці (з акцэнтам на старабеларускую мову, праваслаўную шляхту і “беларускі” складнік дзяржавы), а таксама тое, як падаюцца Крэўская і Люблінская ўніі, постаць Вітаўта і спадчына Рэчы Паспалітай.
Асобна закранаюцца міжваенная Заходняя Беларусь і 1939 год: у падручніках гэта часта «паход Чырвонай арміі» і «ўз’яднанне Беларусі», але аўтар падкрэслівае неадназначнасць такой інтэрпрэтацыі праз наступствы сталінскай дыктатуры і рэпрэсій.
Напрыканцы пра тое, як пасля 2020 года ў Беларусі пачалося перапісванне школьнай гісторыі, дзе Польшча ўсё часцей фігуруе як галоўны апанент, а Рэч Паспалітая пачынае апісвацца як “рэпрэсіўная дзяржава”.
Спасылка на артыкул
На партале OKO.press выйшаў матэрыял, адрасаваны польскай аўдыторыі: аўтар з беларуска-арыентаванай перспектывы аналізуе, як беларускія школьныя падручнікі падаюць супольную гісторыю Беларусі і Польшчы.
У фокусе — ВКЛ як калыска беларускай дзяржаўнасці (з акцэнтам на старабеларускую мову, праваслаўную шляхту і “беларускі” складнік дзяржавы), а таксама тое, як падаюцца Крэўская і Люблінская ўніі, постаць Вітаўта і спадчына Рэчы Паспалітай.
Асобна закранаюцца міжваенная Заходняя Беларусь і 1939 год: у падручніках гэта часта «паход Чырвонай арміі» і «ўз’яднанне Беларусі», але аўтар падкрэслівае неадназначнасць такой інтэрпрэтацыі праз наступствы сталінскай дыктатуры і рэпрэсій.
Напрыканцы пра тое, як пасля 2020 года ў Беларусі пачалося перапісванне школьнай гісторыі, дзе Польшча ўсё часцей фігуруе як галоўны апанент, а Рэч Паспалітая пачынае апісвацца як “рэпрэсіўная дзяржава”.
Спасылка на артыкул
👍7🤔4🤣1
Літоўскі прафесар: «Расія — гэта гістарычны хуліган»
На Delfi ў рубрыцы «Прыцягненне Літвы» апублікавалі размову з літоўскім гісторыкам, прафесарам Універсітэта Вітаўта Вялікага Шарунасам Лекісам. Галоўная тэма — як наратывы Расійскай імперыі і расійскай гістарыяграфіі пра Вялікае Княства Літоўскае і Кіеўскую Русь перарастаюць у сённяшнія спробы «тролінгу» і акты гістарычнага хуліганства з боку Расіі ў дачыненні да Літвы.
У відэа абмяркоўваюцца спрэчкі Вільні і Масквы за спадчыну Кіеўскай Русі, змена палітыкі Расійскай імперыі адносна «польскага» і «літоўскага» пытанняў пасля падзелаў Рэчы Паспалітай, эвалюцыя поглядаў расійскай гістарыяграфіі на ВКЛ і «рускі фактар» у ім — ад імперскіх часоў да сучаснасці. Асобна закранаецца, як гэтыя інтэрпрэтацыі ўплываюць на сённяшнія прапагандысцкія наратывы Крамля пра гісторыю ВКЛ; у тым ліку ўзгадваецца праблема «літвінізму».
🎥Відэа па спасылцы: https://youtu.be/FMOaRVTLX54?si=6tvPlTnMFUjxHc8y
На Delfi ў рубрыцы «Прыцягненне Літвы» апублікавалі размову з літоўскім гісторыкам, прафесарам Універсітэта Вітаўта Вялікага Шарунасам Лекісам. Галоўная тэма — як наратывы Расійскай імперыі і расійскай гістарыяграфіі пра Вялікае Княства Літоўскае і Кіеўскую Русь перарастаюць у сённяшнія спробы «тролінгу» і акты гістарычнага хуліганства з боку Расіі ў дачыненні да Літвы.
У відэа абмяркоўваюцца спрэчкі Вільні і Масквы за спадчыну Кіеўскай Русі, змена палітыкі Расійскай імперыі адносна «польскага» і «літоўскага» пытанняў пасля падзелаў Рэчы Паспалітай, эвалюцыя поглядаў расійскай гістарыяграфіі на ВКЛ і «рускі фактар» у ім — ад імперскіх часоў да сучаснасці. Асобна закранаецца, як гэтыя інтэрпрэтацыі ўплываюць на сённяшнія прапагандысцкія наратывы Крамля пра гісторыю ВКЛ; у тым ліку ўзгадваецца праблема «літвінізму».
🎥Відэа па спасылцы: https://youtu.be/FMOaRVTLX54?si=6tvPlTnMFUjxHc8y
YouTube
Литовский профессор: "Россия - это исторический хулиган"
Метод современной российской пропаганды — вольное обращение с историческими фактами, где удобная для Кремля трактовка помогает обосновать современные претензии на чужие территории. По сути, Кремль использует концепцию "русского мира" для ревизии границ, создавая…
👍3👎1👏1💯1
Не-маскоўскае праваслаўе: тэкст, актуальны і для беларусаў
Хрысціянская візія апублікавала пераклад артыкула выкладчыка Варшаўскага ўніверсітэта, доктара Віталя Міхальчука «Палітычная тэалогія польскага праваслаўя». Аўтар параўноўвае два шляхі развіцця частак калісьці адзінай праваслаўнай Кіеўскай мітраполіі Канстанцінопальскага патрыярхату: маскоўскі і той, што існаваў на землях Рэчы Паспалітай (у тым ліку на тэрыторыі Беларусі). На яго думку, праваслаўе ў Рэчы Паспалітай, апынуўшыся пад уладай караля-каталіка, пазбегла сакралізацыі ўлады — спакусы, у якую ўцягнулася маскоўская традыцыя. Тэкст таксама прапануе погляд на сучасныя трансфармацыі праваслаўя ў нашым рэгіёне і запрашае да дыскусіі.
🔗 Пераклад: https://belarus2020.churchby.info/politteologiya-polsk-pravosl/
Хрысціянская візія апублікавала пераклад артыкула выкладчыка Варшаўскага ўніверсітэта, доктара Віталя Міхальчука «Палітычная тэалогія польскага праваслаўя». Аўтар параўноўвае два шляхі развіцця частак калісьці адзінай праваслаўнай Кіеўскай мітраполіі Канстанцінопальскага патрыярхату: маскоўскі і той, што існаваў на землях Рэчы Паспалітай (у тым ліку на тэрыторыі Беларусі). На яго думку, праваслаўе ў Рэчы Паспалітай, апынуўшыся пад уладай караля-каталіка, пазбегла сакралізацыі ўлады — спакусы, у якую ўцягнулася маскоўская традыцыя. Тэкст таксама прапануе погляд на сучасныя трансфармацыі праваслаўя ў нашым рэгіёне і запрашае да дыскусіі.
🔗 Пераклад: https://belarus2020.churchby.info/politteologiya-polsk-pravosl/
👍19👏1💯1
Forwarded from ‡ РУХ ‡
Прыходзьце на імпрэзу, каб даведацца і ўнесьці ўклад у аднаўленьне гэтай забытай традыцыі прымеркаванай да даты сканчэньня гераічнага выступу случчакоў.
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
👍10❤5❤🔥2👏2😍2🫡2🔥1🙏1
Аднойчы тысячы беларусаў вярнуліся з эміграцыі. Якой яны знайшлі радзіму — і што было далей
«Зеркало» нагадвае пра гістарычны эпізод пасля Другой сусветнай вайны, калі савецкая ўлада праз прапаганду і “саюзы вяртання” заахвочвала (і часткова прымушала) людзей вяртацца ў СССР. У выніку з-за мяжы вярнуліся мільёны, у тым ліку каля 520 тысяч беларусаў.
Тэкст пра тое, як чаканні “роднай зямлі” сутыкаліся з рэальнасцю сталінскай дзяржавы: кантроль НКУС, беднасць, немагчымасць зноў выехаць, трагічныя лёсы і нават гібель тых, хто спрабаваў уцячы зноў. Прыводзяцца канкрэтныя гісторыі сем’яў, якія паверылі абяцанням і заплацілі за гэта вельмі высокую цану.
Разам з тым узгадваюцца і рэдкія выпадкі, калі “эміграцыя вяртання” складалася інакш — напрыклад, лёс перакладчыка Карласа Шэрмана.
🔗 Артыкул цалкам па-беларуску на Zerkalo
«Зеркало» нагадвае пра гістарычны эпізод пасля Другой сусветнай вайны, калі савецкая ўлада праз прапаганду і “саюзы вяртання” заахвочвала (і часткова прымушала) людзей вяртацца ў СССР. У выніку з-за мяжы вярнуліся мільёны, у тым ліку каля 520 тысяч беларусаў.
Тэкст пра тое, як чаканні “роднай зямлі” сутыкаліся з рэальнасцю сталінскай дзяржавы: кантроль НКУС, беднасць, немагчымасць зноў выехаць, трагічныя лёсы і нават гібель тых, хто спрабаваў уцячы зноў. Прыводзяцца канкрэтныя гісторыі сем’яў, якія паверылі абяцанням і заплацілі за гэта вельмі высокую цану.
Разам з тым узгадваюцца і рэдкія выпадкі, калі “эміграцыя вяртання” складалася інакш — напрыклад, лёс перакладчыка Карласа Шэрмана.
🔗 Артыкул цалкам па-беларуску на Zerkalo
👍15❤3🔥1
Forwarded from Беларуская афіша 🗓️
Сябры, у нядзелю 28 сьнежня а 15-й гадзіне запрашаем вас на апошні ў гэтым годзе паэтычны мемарыяльны шпацыр па Вільні, гэтым разам прысьвечаны дню народзінаў Адама Міцкевіча, што адзначаецца сёньня на Калядную Куцьцю 24 сьнежня. Нагадаем, у гэтым годзе споўнілася 170 год з дня сьмерці вялікага Паэта.
Пан Адам быў шчыльна зьвязаны зь Вільняй, пра што сьведчаць шматлікія шыльды ды іншыя знакі памяці. Падчас шпацыру мы пройдземся па віленскіх адрасах Адама Міцкевіча і ягоных сяброў-філаматаў, згадаем, дзе ён вучыўся і на якім факультэце, як бавіў вольны час, дзе была надрукаваная яго першая кніга, дзе, як і з кім быў зьняволены, ды іншыя цікавыя ды часам пікантныя гісторыі зь яго жыцьця.
А напрыканцы традыцыйна пасядзім разам у віленскай кавярні, зможам пачытаць урыўкі з твораў ды пасьпяваць разам песьні філаматаў. Чакаем тут адмысловага госьця!
Пачатак шпацыру ў Базыльянскіх мурах.
Рэгістрацыя праз гугл-форму ці ўпрыват праз тэлеграм @liusterkavilnia.
Шпацыр праводзіцца за ахвяраваньні. Да сустрэчы!
Пан Адам быў шчыльна зьвязаны зь Вільняй, пра што сьведчаць шматлікія шыльды ды іншыя знакі памяці. Падчас шпацыру мы пройдземся па віленскіх адрасах Адама Міцкевіча і ягоных сяброў-філаматаў, згадаем, дзе ён вучыўся і на якім факультэце, як бавіў вольны час, дзе была надрукаваная яго першая кніга, дзе, як і з кім быў зьняволены, ды іншыя цікавыя ды часам пікантныя гісторыі зь яго жыцьця.
А напрыканцы традыцыйна пасядзім разам у віленскай кавярні, зможам пачытаць урыўкі з твораў ды пасьпяваць разам песьні філаматаў. Чакаем тут адмысловага госьця!
Пачатак шпацыру ў Базыльянскіх мурах.
Рэгістрацыя праз гугл-форму ці ўпрыват праз тэлеграм @liusterkavilnia.
Шпацыр праводзіцца за ахвяраваньні. Да сустрэчы!
👍10
Forwarded from De facto. Беларуская навука
Польскі даследнік: аўтарам Супрасльскага летапіса быў ураджэнец Беларусі
Пра гэта піша Jarosław Karzarnowicz у апошнім нумары часопіса Studia Wschodniosłowiańskie. Ён даследаваў моўныя (фанетычныя і лексічныя) асаблівасці Су́прасльскага летапіса, помніка XVI ст., які быў выяўлены ў XIX ст. у бібліятэцы праваслаўнага Супрасльскага Дабравешчанскага манастыра (Супрасль – горад у Беластоцкім павеце).
Разам з царкоўнаславянскімі фанетычнымі элементамі ў летапісе сустракаюцца паўднёва-заходнія дыялектныя асаблівасці беларускай мовы (аканне, пераход «в» у «у» і г.д.), таксама заўважны ўплыў польскай мовы.
Лінгвістычны аналіз пралівае святло на пытанне, якая мова выкарыстоўвалася ў раннім беларуска-літоўскім летапісе, а таксама на нацыянальную і рэлігійную прыналежнасць аўтара. Ён паходзіў з тэрыторыі паўднёва-заходняй Беларусі, быў беларускім патрыётам праваслаўнай веры, хоць і не вельмі дасведчаным у летапісанні, піша Jarosław Karzarnowicz.
Пра гэта піша Jarosław Karzarnowicz у апошнім нумары часопіса Studia Wschodniosłowiańskie. Ён даследаваў моўныя (фанетычныя і лексічныя) асаблівасці Су́прасльскага летапіса, помніка XVI ст., які быў выяўлены ў XIX ст. у бібліятэцы праваслаўнага Супрасльскага Дабравешчанскага манастыра (Супрасль – горад у Беластоцкім павеце).
Разам з царкоўнаславянскімі фанетычнымі элементамі ў летапісе сустракаюцца паўднёва-заходнія дыялектныя асаблівасці беларускай мовы (аканне, пераход «в» у «у» і г.д.), таксама заўважны ўплыў польскай мовы.
Лінгвістычны аналіз пралівае святло на пытанне, якая мова выкарыстоўвалася ў раннім беларуска-літоўскім летапісе, а таксама на нацыянальную і рэлігійную прыналежнасць аўтара. Ён паходзіў з тэрыторыі паўднёва-заходняй Беларусі, быў беларускім патрыётам праваслаўнай веры, хоць і не вельмі дасведчаным у летапісанні, піша Jarosław Karzarnowicz.
🔥13👍6❤2👏1
Як шляхта адзначала Раство ў ВКЛ і Рэчы Паспалітай: стол, строі і святочныя звычаі
Новы выпуск праграмы «Нітка Зорка» пра тое, як шляхта на землях сённяшняй Беларусі рыхтавалася да Калядаў і сустракала Раство ў часы ВКЛ і Рэчы Паспалітай. Вядучая Кацярына Ваданосава распавядае пра вігілію і куццю, калі і як з’явілася ёлка, што ставілі на святочны стол, як выглядалі святочныя строі шляхціча і шляхцянкі (у тым ліку дробныя, але красамоўныя дэталі гардэроба), і як праводзілі час у святочныя дні. Напрыканцы — калядны спеў «Нова Радасць стала».
Новы выпуск праграмы «Нітка Зорка» пра тое, як шляхта на землях сённяшняй Беларусі рыхтавалася да Калядаў і сустракала Раство ў часы ВКЛ і Рэчы Паспалітай. Вядучая Кацярына Ваданосава распавядае пра вігілію і куццю, калі і як з’явілася ёлка, што ставілі на святочны стол, як выглядалі святочныя строі шляхціча і шляхцянкі (у тым ліку дробныя, але красамоўныя дэталі гардэроба), і як праводзілі час у святочныя дні. Напрыканцы — калядны спеў «Нова Радасць стала».
YouTube
Як шляхта адзначала Раство ў Рэчы Паспалітай. Святочны стол і вопратка / Нітка Зорка
Раство Хрыстова або Каляды – сямейнае свята з даўняй традыцыяй. Як яго адзначала шляхта ў ВКЛ і Рэчы Паспалітай? Святочны стол і вопратка, а таксама як шляхцічы на тэрыторыі Беларусі адзначалі свята? Гісторыя ад праграмы "Нітка Зорка"
Вядоўца праграмы "Нітка…
Вядоўца праграмы "Нітка…
🎄10👍5🥰2🗿1
Forwarded from Historyja
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
Фімль "Палескія калядкі", 1972 год. Адным са сцэнарыстаў быў Уладзімір Караткевіч.
👍8☃2❤1👏1
Forwarded from Новы Час
Батлейка. Гісторыя ўзьнікненьня аднаго з галоўных атрыбутаў Раства
У маленькім італьянскім гарадку, назву якога вы, верагодна, і ня чулі, у 1223 годзе сьвяты Францішак Асізскі, натхнёны падарожжам у Сьвятую Зямлю, стварыў першую батлейку.
Чытаць далей
Спасылка без VPN
У маленькім італьянскім гарадку, назву якога вы, верагодна, і ня чулі, у 1223 годзе сьвяты Францішак Асізскі, натхнёны падарожжам у Сьвятую Зямлю, стварыў першую батлейку.
Чытаць далей
Спасылка без VPN
🎅7👍6❤2👏1🙏1
✨Сто гадоў з Калядамі
Рэкамендуем запіс лекцыі гісторыка і этнолага Ірыны Махоўскай «Сто гадоў з Калядамі» – гістарычны шлях свята за апошнія сто гадоў.
Мінулае стагоддзе сталася цяжкім часам для захавання практычна ўсяго дарэвалюцыйнага. Савецкая ўлада ўзяла курс на поўную замену святочных традыцый. «Чырвоныя» святы былі пакліканы, каб абнавіць грамадства і пабудаваць новую міфалогію. Такім чынам, галоўным днём у годзе стаў дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі.
Аднак, што адбывалася з Калядамі? Фактычнай забароны Калядаў не было да 1930-га году, але святкаваць іх не дазвалялася па змаўчанні: ужо ў 20-х гг. замест зімовых урачыстасцяў праводзіліся антырэлігійныя лекцыі альбо “камсамольскія святкі”. Ёлка таксама была пэўны час пад забаронай, але ў 1935 г. яе вярнулі, што праўда, не зялёную, а чырвоную. Але ці сталіся ўсе захады па замене свята паспяховымі?
Перад лекцыяй кароткае ўводнае слова мадэратаркі сустрэчы, даследчыцы вуснай гісторыі Ірыны Кашталян, пра тое, як Каляды і Новы год адлюстроўваюцца ў вусных успамінах і як на свята ўплывалі саветызацыя, антырэлігійная прапаганда і ўрбанізацыя.
Рэкамендуем запіс лекцыі гісторыка і этнолага Ірыны Махоўскай «Сто гадоў з Калядамі» – гістарычны шлях свята за апошнія сто гадоў.
Мінулае стагоддзе сталася цяжкім часам для захавання практычна ўсяго дарэвалюцыйнага. Савецкая ўлада ўзяла курс на поўную замену святочных традыцый. «Чырвоныя» святы былі пакліканы, каб абнавіць грамадства і пабудаваць новую міфалогію. Такім чынам, галоўным днём у годзе стаў дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі.
Аднак, што адбывалася з Калядамі? Фактычнай забароны Калядаў не было да 1930-га году, але святкаваць іх не дазвалялася па змаўчанні: ужо ў 20-х гг. замест зімовых урачыстасцяў праводзіліся антырэлігійныя лекцыі альбо “камсамольскія святкі”. Ёлка таксама была пэўны час пад забаронай, але ў 1935 г. яе вярнулі, што праўда, не зялёную, а чырвоную. Але ці сталіся ўсе захады па замене свята паспяховымі?
Перад лекцыяй кароткае ўводнае слова мадэратаркі сустрэчы, даследчыцы вуснай гісторыі Ірыны Кашталян, пра тое, як Каляды і Новы год адлюстроўваюцца ў вусных успамінах і як на свята ўплывалі саветызацыя, антырэлігійная прапаганда і ўрбанізацыя.
YouTube
Сто гадоў з Калядамі
Мінулае стагоддзе сталася цяжкім часам для захавання практычна ўсяго дарэвалюцыйнага. Савецкая ўлада ўзяла курс на поўную замену святочных традыцый. «Чырвоныя» святы былі пакліканы, каб абнавіць грамадства і пабудаваць новую міфалогію. Такім чынам, галоўным…
❤8👍5
Forwarded from De facto. Беларуская навука
Пабачыла свет выданне «Таямніцы старога Менска 2. Ад Гарадца да Гарадзішча»
У кнізе расказваецца, што стала з Менскам на рацэ Менка пасля пераносу горада на Нямігу ў ХІІ ст. «Верагодна, тут пасля і паўстаў няўлоўны горад Гарадзец, які згадваецца ў летапісах у XII - XV ст. А значыцца, сённяшняя вёска Гарадзішча — радзіма каралёў і каралеў з усяе Еўропы», – адзначаецца ў анатацыі да кнігі.
У выданні расказваецца пра ўладароў Гарадзішча ў XVI - XIX ст., найбольш падрабязна — пра род Пішчалаў. Захапляльна расказваецца пра знаходкі рэчаў XII - XIX ст. на археалагічных раскопках розных часоў. У кнізе 136 старонак і больш за 250 ілюстрацый, многія з якіх публікуюцца ўпершыню.
Нагадаем, што ў першым выданні «Таямніцы Старога Менска» расказваецца пра ўзнікненне Менска на Менцы і час ягонага існавання тут з Х па сярэдзіну ХІІ стагоддзя.
У кнізе расказваецца, што стала з Менскам на рацэ Менка пасля пераносу горада на Нямігу ў ХІІ ст. «Верагодна, тут пасля і паўстаў няўлоўны горад Гарадзец, які згадваецца ў летапісах у XII - XV ст. А значыцца, сённяшняя вёска Гарадзішча — радзіма каралёў і каралеў з усяе Еўропы», – адзначаецца ў анатацыі да кнігі.
У выданні расказваецца пра ўладароў Гарадзішча ў XVI - XIX ст., найбольш падрабязна — пра род Пішчалаў. Захапляльна расказваецца пра знаходкі рэчаў XII - XIX ст. на археалагічных раскопках розных часоў. У кнізе 136 старонак і больш за 250 ілюстрацый, многія з якіх публікуюцца ўпершыню.
Нагадаем, што ў першым выданні «Таямніцы Старога Менска» расказваецца пра ўзнікненне Менска на Менцы і час ягонага існавання тут з Х па сярэдзіну ХІІ стагоддзя.
👍11👏4🥰2