گونه چیست؟
و
موجودات زنده را چطور رده‌بندی می‌کنیم؟

پژمان عزیز از من دعوت کرد تا میهمان او و رادیو راز شوم و درباره مفهوم گونه صحبت کنیم. البته پژمان میکروب‌شناس است و من پیش او درس پس دادم. بعد از ضبط رادیو راز ۵۶، پژمان دستی به قلم برد و از محیط دوست‌داشتنی کافه مانا، طرحی زیبا پرداخت.
الیوم، کافه مانای کوچه شاهد، به لطف دوستان عزیزی که محیط آن‌جا را گرم و دلپذیر ساخته‌اند، بهترین جای این شهر است تا چند ساعتی در آن جمع شد و به آرامش گذراند.

https://www.instagram.com/p/BpBus05hczg/

این قسمت رادیو راز را از ترعه پالئوگرام هم می‌توانید بشنوید:

t.me/paleogram/843

دکل/ پخش آزمایشی

سیب‌زمینی از کجا آمده؟ سرخ‌پوست‌ها چطور و چرا سیب‌زمینی را طی هزاران سال اصلاح نژاد کردند؟ سمی است؟ سرطانزا است؟ بخوریم؟ نخوریم؟

https://www.instagram.com/tv/BpKNRbPgYQ8/

چرا فراحقیقت جذاب است؟

فیس‌بوک دیروز پیام داد که «مشکلات فراریاضیاتی ببرها» پرخواننده‌ترین و پرنظرترین نوشته من (از خلال سال ۲۰۱۶ تا امروز) بوده است. چرا این‌طور است؟
شاید رفته‌رفته حقیقت جذابیت خود را از دست می‌دهد. اما هرچه که هست، ما نویسندگان علمی حتی اگر دروغ هم بنویسیم، می‌توانیم آن را به عنوان «داستانک تخیلی» به مخاطب بی‌اندازیم و این به خاطر احترامی است که نام «علم» نزد مخاطب دارد.

https://news.1rj.ru/str/paleogram/559
اصل مطلب را این‌جا بخوانید: http://telegra.ph/Paleogram-10-21
و فرع آن را این‌جای دیگر: http://telegra.ph/Paleogram-10-21-2

فلسفه اعلام روزی به نام سنگواره‌ها
سوم آبان از سوی انجمن دیرینه‌شناسی ایران «روز ملی فسیل ایران» نامیده شد

عرفان خسروی | جانورشناس و دیرینه‌شناس

چیزهای متناقض و عجیبی در کشور ما هست که ذکر برخی مایه افتخار است و برخی مایه اندوه. مثلا ایران یکی از بهترین کشورهای دنیاست برای پژوهش در حوزه دیرینه‌شناسی؛ به قولی «ایران بهشت دیرینه‌شناسان است»؛ اما برعکس، دیرینه‌شناسی یکی از مهجورترین و شاید مغضوب‌ترین رشته‌های پژوهشی در کشور ماست.
حتی مفهوم دیرینه‌شناسی هم در ایران ناشناخته‌ است و اغلب مردم به خطا تصور می‌کنند دیرینه‌شناسی نام دیگر باستان‌شناسی است! میان مردم کشور ما تفاوت سنگواره‌ها (که بقایای به جا مانده از زندگی جانداران پیش از انسان هستند) و اشیای باستانی (که بازمانده‌هایی از دوران زندگی انسان‌ها هستند) موضوعی است مبهم و تفاوت سنگواره‌ها با دیگر پدیده‌های زمین‌شناختی، بحثی است موهوم.

منتشر شده در روزنامه جام جم

ترویج علم و روز ملی سنگواره
عرفان خسروی | دیرینه‌شناس
روزنامه شرق، سوم آبان ۹۷
امروز، سوم آبان، دومین روز ملی سنگواره در ایران است. سال گذشته این روز به همت انجمن دیرینه‌شناسی ایران نام‌گذاری و معین شد تا میعادی باشد برای ملی‌شدن دانش دیرینه‌شناسی در ایران. شاید مهم‌ترین کارکرد چنین روزی ایجاد حساسیتی علمی میان مردم کشور نسبت به سنگواره‌ها باشد؛ کاری از جنس ترویج علم. طی این یک سال، بارها شاهد علاقه و پی‌گیری مردمان علاقه‌مند نقاط مختلف کشور بودم و همین نشان می‌دهد باید به مردم علم‌جوی میهن و دوستان انجمن دیرینه‌شناسی دست‌مریزادی حسابی بگوییم! اما چگونه می‌توانیم در این مسیر پیش‌تر برویم؟
نگاهی به کارنامه سال اخیر برخی نهادهای علمی و ترویجی در کشور می‌تواند الگوی خوبی برای همه ما باشد. مثلا موزه علوم ایران یکی از درخشنده‌ترین کارها را در این حوزه طی سال اخیر انجام داد و با برگزاری رویدادی تابستانی به نام «آب، باد، خاک، آتش، باد و عنصر پنجم» هم‌زمان توجه بسیاری از بازدیدکنندگان پرشور تابستانی را به موضوع محیط زیست، حفاظت از زمین، آب، انرژی‌های نو و دیرینه‌شناسی جلب کرد.
https://www.instagram.com/p/BpWJwy3BDAX/

به بچه ایکتیوسور چه باید بگوییم؟
دکل/ پاتک/ پخش آزمایشی

نظر من این است که این موضوع بحثی در چهارچوب علم نیست، بلکه وابسته به بافتار زبان است و من پیشتر در متن‌های مختلفی، از جمله این روایت اینستاگرامی، «گوساله» را به قرینه گوساله وال و دلفین، انتخاب کرده‌ام. ضمنا توضیحاتی مختصر هم درباره زندگی ایکتیوسورها (Ichthyosauria) یا همان خزندگان دلفین‌مانند آبزی و تفاوت آن‌ها با دایناسورها افزوده‌ام.

از این پیوند به IGTV آقای سیاوش صفاریان‌پور بروید و نظر خود را بنویسید!

https://www.instagram.com/tv/BpxHXLug4ME/

درآمدی بر تکامل انسان از منظر انسان‌شناسی زیستی
دکتر محمدحسین کازرون - دانشگاه کالج لندن

این دوره در پنج جلسه نیم ساعته طراحی شده، که دکتر کازرون طی هر جلسه به یکی از موضوعات مهم در تکامل انسان می‌پردازد و به سراغ نمونه‌هایی موزه‌ای و آزمایشگاهی درباره تکامل انسان می‌رود تا موضوع را بیشتر و دقیق‌تر برای مخاطب بشکافد. در یکی دو جلسه اول، کازرون به جایگاه انسان در طبیعت و نسبت ما با سایر موجودات زنده در درخت تکاملی می‌پردازد و پس از آن به ظهور ویژگی‌های منحصربه‌فرد بشر در طول تاریخ تکاملی‌مان، از پنج میلیون سال پیش به این سو می‌پردازد. این دوره بی‌نظیر با تلاش شخصی دکتر محمد حسین کازرون و با کمک و همکاری دانشگاه کالج لندن برای مخاطب فارسی‌زبان تهیه شده است.

مکتبخونه
https://goo.gl/wLrTs6

اختلاف خلق از نام اوفتاد
کاربرد نام‌ های علمی و عامیانه جانداران در متن های فارسی

عرفان خسروی | رشد آموزش زیست‌شناسی، ۱۰۹، پائیز ۱۳۹۷، صص. ۱۱-۱۳

سنت‌های علمی از این جهت اهمیت دارند که کنار نهادن آن‌ها موجب هرج و مرج و آشفتگی می‌شود، هرچند محتوای این سنت‌ها نسبتی با حقیقت علمی نداشته باشد. علامت‌های ریاضی و فرمول‌های شیمی دو نمونه از سنت‌های علمی هستند که وابسته به شیوه نگارش چپ به راست لاتین هستند، اما ضرورت رعایت آن‌ها حتی در نگارش متن زبان‌هایی مثل فارسی که از راست به چپ نگاشته می‌شوند، بدیهی و پذیرفته‌شده است. در دنیای زیست‌شناسی نیز سنت‌های علمی مشابهی رایج است که بد نیست درباره آن بیشتر بدانیم و میان نگارش واژگانی که باید به صورت علمی نگاشته‌شوند، با واژگانی که کاربرد عامیانه آن‌ها اشکالی ندارد، تمایز قائل شویم.
این مقاله کوشیده شیوه‌نامه‌ای مدون و خلاصه باشد تا تکلیف ما را با نگارش نام‌های علمی به خصوص در متن‌های عامه‌فهم ترویج‌علمی روشن کند، بنابراین مطالعه آن به‌خصوص برای مروجان علم و معلمان زیست‌شناسی می‌تواند مفید باشد.

نظرات خود را در تارنمای رشد ثبت کنید:
samanketab.roshdmag.ir/fa/article/21249

چالش‌های ترویج علم


دوستان لطف دارند، انشالله هفته آینده، دوشنبه ۲۸ آبان، عصر خدمت شما و خانم قدیمی هستم. محاکات و ماجرا در این فقره فراوان داریم که امیدوارم فرصت عرضه پیدا شود. تشریف بیاورید، شلوغ بشود، شلوغ بکنیم. می‌خواهیم هرچه فریاد داریم، بکشیم!

https://www.instagram.com/p/BqCHx1dgwM-/

مجله علمی بالتازار:
«به دنیای بالتازار خوش آمدید
بالتازار یک مجله ترویجی در حوزه علم و تکنولوژی هست که به‌جای اینکه اون رو بخونید، می‌تونید ببینید و بشنویدش...
در آپارارت ببینید:
https://www.aparat.com/v/5EJaC

مجلس شبیه در ذکر مصائب دیرینه‌شناسی

دیروز برای بچه‌هایم در البرز، میانه درس تکامل زیستی، از داستان اکتشاف سنگواره و توصیف آن گفتم و نمونه‌های نویافته گونه‌ای جدید از خرچنگ‌های سنگواره در رسوبات اقیانوس تتیس را نشانشان دادم که الیوم، مشغول توصیف آن‌هایم. در مرحله آخر، تصویر سه‌بعدی یکی از خرچنگ‌ها را هم به آن‌ها نشان دادم و بچه‌ها که برای اولین بار با تصویری استریوگرام روبه‌رو شده بودند، سعی کردند آن را سه‌بعدی ببینند. ورق بزنید تا تصویر استریوگرام را ببینید!

راهنمایی اینکه چشم‌هایتان را چپ، لوچ، احول یا هر جور دیگری بکنید که می‌دانید، طوری که به جای دو خرچنگ، سه خرچنگ ببینید! خرچنگ میانی را که ممزوج از دو تصویر جانبی است، سه‌بعدی خواهید دید.

از بچه‌ها پرسیدم به نظر شما چرا مملکت به دیرینه‌شناس نیاز دارد؟ این پرسش را اگر از علمای سیاست‌گذار در عرصه علم بپرسیم، با طرح مهملاتی مثل مسئله‌محوری یا نیازهای راهبردی کشور، سر و دم دیرینه‌شناسی و نجوم و در یک کلام، علوم محض را چنان به سنگ انکار می‌کوفند که از پرسیدن پشیمان شوی! دیده‌شده، عده‌ای هم تلاش کردند مثلا دیرینه‌شناسی را به صنعت و معدن بچسبانند؛ لایتچسبک!

اما بچه‌های من که به ایشان افتخار می‌کنم، از تعهد علمی و کنجکاوی ذاتی بشر گفتند و البته از اهمیت راهبردی معرفی گونه‌های بیشتر به نام ایران؛ گونه‌هایی که اگر امروز ما پیداشان نکنیم، فردا همسایه‌های ما در جنوب خلیج فارس پیدا خواهند کرد؛ به نامی که خود می‌پسندند و ما نمی‌پسندیم. حیفم می‌آید که نخبه‌هایی مثل این‌ها هوش و گوش و کوشش خود را به جای علوم پایه، علوم انسانی یا هنر، مصروف پزشکی کنند.

پ.ن. از البرز که برمی‌گشتم، در همین حیرت‌ها بودم که یکی صدایم کرد. سلام کردیم و خودش را معرفی کرد؛ یکی از بچه‌های قدیمی‌ام بود که سال‌ها پیش در فرزانگان سه کرج، خدمت ایشان بودم. گفتم پزشکی تهران هستی؟ گفت نه! به حرف شما گوش کردم، در دانشگاه تهران جانورشناسی خواندم و خوشحالم. حس کردم این فرشته کوچک آمده بود تا به من مژده دهد به رغم روزگار، که سال‌ها تلاش من برای ترویج و تشویق بچه‌هایم به تحصیل علومی مثل زیست‌شناسی، حاصلی حسابی یافته است.

#سنگواره #شوریدگی_برای_سنگواره #شوریدگی_برای_سنگواره‌ها #فسیل
#فسیل_ایران #ترویج_علم_ایران
#بستک #هرمزگان

Galene sp.
Mishan Fm., miocene, Zagros
Bastak area, Hormozgan province, Iran

#Fossil_crab #decapoda #crab #brachyura
#mishan_formation #Miocene
#fossil_frenziness #fossil #Iran_fossil #stereographic #stereogram #3D
https://www.instagram.com/p/BqMP6rpnuQb/

جایزه‌ای برای انجمن ترویج علم

برندگان #جایزه_ترویج_علم امسال، دکتر هادی خانیکی، دکتر علی‌اکبر صبوری، دکتر محمدرضا توکلی صابری، حافظ آهی، ثریا قزل‌ایاغ، پوریا واعظ‌نیا، موزه ملک و هیئت تحریریه اخراجی مجله #دانستنیها بودند.

جایزه ترویج علم بهمن‌بیگی نیز به دو معلم مروج علم در مناطق محروم، علی مرادی و امرالله یوسفی تقدیم شد.

به دکتر خانیکی، به خاطر شخصیت درجه یک علمی ایشان ارادت دارم و البته به خاطر رفاقت دیرینه پدرم با ایشان و دکتر معین، بسیار دوستشان دارم و دیشب از دیدار هر دو گرامی، بسیار خوشوقت شدم.

دکتر توکلی صابری را به خاطر کتاب‌های متعددی که طی چهل سال اخیر ترجمه‌کرده و نگاشته‌اند، همواره به عنوان هوادار کوچکی از راه دور تحسین کرده‌ام. حافظ آهی که رفیق قدیمی و صمیمی من است و البته پوریا واعظ‌نیا نیز.

سال‌هاست که افتخار رفاقت با پوریا واعظ‌نیا را دارم. شوریده و دیوانه‌ای درجه یک که با همین دنده، بی‌وقفه رانده، موزه‌های بسیاری بنیان‌گذاری کرده و آثار علمی-هنری ساخته دست او، گواه دقیقی است بر این مثل که: عاقل به لب جوی پی پل می‌گشت/ دیوانهء پاپیاده از رود گذشت!

از اسکلت‌هایی بی‌نقص و زیبا بگیرید تا آکنده‌سازی‌های هنرمندانه بدن جانوران، تا نقاشی‌ها چشم‌نواز و مجسمه‌هایی از جانوران وحشی و البته سنگواره‌هایی که از سراسر ایران یافته و گردآورده، همگی گواه جمع آمدن توأمان علم و هنر در دستانی است که بسیار بیشتر از سن صاحبشان، کار کرده و پینه‌بسته‌اند.

پوریا که خبر برنده‌شدن جایزه ترویج علم را به من داد، خبر نداشت که من هم، گرچه یکی دو سال اخیر، کمتر با انجمن ارتباط داشته‌ام، اما امسال، خودم هم در کنار سایر دوستان تحریریه دانستنیها، از برندگان این جایزه هستم. من هم چیزی بروز ندادم و فقط گفتم شیرینی من فراموش نشود! گفت برایت #سنگواره #آمونیت می‌آورم و این #Forbesiceras را برای من آورد که خودش از سازند #آیتامیر در خراسان یافته.

خلاصه اگر به خاطر جایزه خودمان هم نمی‌خواستم به مراسم بروم، به خاطر همه این عزیزان، به خصوص لطفی که پوریا همیشه به من داشته، باید می‌رفتم. آمونیت عزیز را به همه دوستان نشان دادم و گفتم خوشحالی امروز من بابت این است، وگرنه جایزه‌ای که سبب اهدای آن، مدتی پیش با اخراج ما به پایان رسیده، نوشدارویی پس از مرگ سهراب است.

جایزه‌های امسال انجمن ترویج علم البته که به دست افراد بسیار شایسته‌ای مثل دکتر خانیکی و پوریا و دکتر توکلی صابری و حافظ آهی رسید و این حسن انتخاب، در حقیقت جایزه‌ای است که یاران گرامی انجمن ترویج علم، به اعتبار این انجمن بخشیدند.

https://www.instagram.com/p/BqPXOu5ndY4/

نوشدارو پس از مرگ سهراب
مراسم اهدای جایزه ترویج علم سال ۹۷ به تحریریه اخراجی دانستنیها

آقای جباری تاریخچه مختصری از کار ما در دانستنیها ارائه دادند و من تاریخچه مختصری از اخراجمان.
این جایزه برای سهراب ما، نوشدارویی بعد از مرگ است، ولی امیدوارم خاری باشد در گلوی آن‌ها که به نام سیاست اصلاح‌طلبانه، خانه ما را ویران کردند و در این دو ماه، نشان دادند علاوه بر سواد و اهلیت و صلاحیت، شرافت و صداقت هم ندارند.

این نواله دیرمانده (که چیزی نبود جز تندیسی و ورقی) مرا عجیب یاد جایزه «درست‌نویسی در حوزه افزایش سواد علمی جامعه» انداخت که فرهنگستان زبان و ادب فارسی پس از تعطیلی نشریه شهر کتاب به ما که سوختگان شهر کتاب بودیم، اهدا کرد و البته، خلاف جایزه ترویج علم، ضمائمی هم داشت که رنگ هیچ کدامش را به ما نشان ندادند.

https://www.instagram.com/tv/BqO8BaBHRtv/

مسابقۀ تلویزیونی «برنده باش» با اجرای محمدرضا گلزار قرار است با محک زدن اطلاعات عمومی شرکت‌کنندگان نهایتاً آنها را به دویست میلیون تومان جایزه برساند.
این اطلاعات عمومی البته اطلاعات علمی را هم شامل می‌شود و ده‌ها میلیون بینندۀ این برنامه، در کنار هیجان تماشای این شوی تلویزیونی، خواسته یا ناخواسته بر اطلاعات عمومی خود هم خواهند افزود.

در قسمت ۲۱ این مسابقه، از شرکت‌کننده پرسیده می‌شود هر فرد تا چند درصد از ظرفیت مغزی خود می تواند استفاده کند؟
گزینه‌ای که به‌عنوان پاسخ درست نشان داده می‌شود گزینۀ ۱۰ درصد است!

افسانۀ مضحک ۱۰ درصد هیچ پایه و مایۀ علمی ندارد و اصولاً مشخص نیست چگونه بین مردم، حتی مردم کشورهای غربی، رواج یافته است. آخرین تحقیقات علمی نشان می‌دهند در طول ۲۴ ساعتِ شبانه‌روز همۀ بخش‌های مغز فعال است و از ۱۰۰ درصد ظرفیت آن استفاده می‌شود.

نمی‌دانم کسانی که در نقش کارشناس، پرسش‌های علمی این مسابقه را تنظیم و تایید می‌کنند چه صلاحیت علمی دارند، ولی این را می‌دانم که نشر چنین داده‌های غلطی در بین ده‌ها میلیون نفر در جامعه بسیار آسان‌تر از زدودن آنها از اذهان این مخاطبان است.

بی‌اساس‌بودنِ افسانۀ ۱۰ درصد فراوان اینجا و آنجا نشان داده شده است. به‌عنوان نمونه، در این لینک (http://bit.do/eA3N4) می‌توانید مقاله‌ای را که سال ۲۰۰۸ نشریۀ علمی معتبر ساینتیفیک امریکن منتشر کرد بخوانید.

نکتۀ جالب دیگر این که مبتنی بر این افسانۀ بی‌اساس فیلمی هم ساخته شده است (Lucy, 2014) که بیش از ده برابر هزینۀ ساختش در گیشه فروش کرد.
ولی خوب، کارگردان و تهیه کننده‌ای را که به فکر فروش هر چه بیشترند چگونه می‌توان قیاس کرد با تلویزیونِ مثلاً ملی ما که هزینه‌اش از جیب تک‌تک ایرانیان پرداخت می‌شود؟

@dirinenegar

ماجرای انقراض سمندری که آنجا نبود

در IGTV بالتازار ببینید!
https://www.instagram.com/tv/BqUjLWDgd-x/

پاتک بالتازار به خبر غیرعلمی و غیرحرفه‌ای خبرآنلاین درباره انقراض سمندر مرموزی به نام پروتیوس در غار قوری‌قلعه کرماشان

https://news.1rj.ru/str/khabaronline_ir/194610

ماجرای انقراض سمندر پروتیوس

خسروی درباره وضعیت زندگی گونه پروتیوس در ایران و جهان نیز گفت: پروتیوس Proteus در غارهایی زندگی می‌کند که قدمت آنها حد اکثر ۲۰ تا ۳۰ میلیون سال است؛ یعنی این سمندر در همان غار تکامل‌یافته است و در حوزه آب‌ریزی که بین اروپای مرکزی تا تریسته ایتالیا است و تنها در اسلوونی زندگی نمی‌کند؛ یعنی در حوزه آبریز شرق آلپ ایتالیا که قدمت آن و غارهایش حد اکثر ۳۰ میلیون سال است و این سمندر در آنها تکامل‌یافته است.

خسروی تاکید کرد: اشتباه بعدی در این خبر این است که گفته تنها موجود بازمانده از دوره دایناسورها! تمام موجوداتی که اکنون بر روی کره زمین زیست می‌کنند همگی بازمانده از دوره دایناسورها هستند، عقبه هر موجودی باز می‌گردد به آن دوران و قبل از آن دوران، پس از دوران دایناسورها هیچ موجود جدیدی شکل نگرفته است، حیات یک بار در زمین شکل گرفته و بقیه از هم تکامل‌یافته‌اند. 


https://www.mehrnews.com/news/4463751

گزارش ایسنا از صحبت‌های بنده در نشست «چالش‌های ترویج علم» در جشنواره روز جهانی علم

فقط یادآوری چند نکته الزامی است: نخست - من سردبیر دانستنیها نبودم، بلکه دبیر تحریریه اسبق و دبیر علمی سابق این مجله بودم. دوم - علی‌اصغر حکمت کتاب فلسفه نشؤ و ارتقا را در دوره قاجار صرفا ترجمه کرد، اما جرأت نکرد آن را منتشر کند. سال‌ها بعد، در اوایل دهه ۱۳۵۰، انتشارات دانشگاه تهران این کتاب را منتشر نمود. این مثالی بود از توجه فرهیختگان دوره قاجار به کتاب‌های عامه‌پسند علمی. کتاب‌های دیگری هم مثال آوردم مثل معرفت‌الارض ناصری و ... که در همان دوره قاجار منتشر شدند ولی فلسفه نشؤ و ارتقا تا سال‌ها از ترس پاسخ سخت جامعه، مسکوت ماند.

https://www.isna.ir/news/97082814220

چالش‌های ترویج علم در ایران در جشنواره علمی دانشجویی روز علم دانشگاه تهران

عرفان خسروی، دیرینه شناس، پژوهشگر و مروج علم درباره مفهوم ترویج علم در علوم پایه به سخنرانی پرداخت و با انتقاد از سخنان دکتر اکرم قدیمی درباره زمان آغاز ترویج علم در ایران، اظهار کرد: بر خلاف خانم دکتر اعتقاد دارم ترویج علم در ایران از زمان فرستادن انسان به کره ماه و یا ورود رادیو به ایران نبوده، بلکه خیلی قبل‌تر در دوره قاجار و حتی قبل‌تر از آن در زمان ابن‌سینا این مقوله آغاز شده و این مروجان علم زندگی خود را وقف علم کردند.

وی به ورود علم به چرخه‌های عمومی‌سازی اشاره کرد و ادامه داد: چالشی که در ایران وجود داشت، ترویج مفهوم علم با توجه به مفهومی بود که غربی‌ها مطرح کردند. لفظ علم (Science) مفهوم مشخصی است و شامل علوم پایه و علوم محض می‌شود، اما در ایران به دیگر حوزه‌ها همچون علوم حوزوی و … هم اطلاق می‌شود. در حالی که در غرب وقتی صحبت از علم می‌شود، منظور علوم پایه است.

خسروی با بیان اینکه در دنیا علوم پایه موظف به تولیدات اقتصادی نیست، گفت: در این علوم ممکن است تحقیقاتی صورت بگیرد و آورده‌های این تحقیقات در حوزه‌ای دیگر مورد استفاده قرار گیرد و تبدیل به محصولی شود که قابلیت فروش دارد. امادر در ایران، در تمام دانشکده‌هایی که این علوم تدریس می‌شود از دانشجو می‌خواهند پروژه‌ها و تحقیقات کاربردی انجام دهد.

وی با بیان اینکه همواره منابع محدودی در اختیار کسانی قرار می‌گیرد که می‌خواهند در عرصه ترویج علم فعالیت کنند، افزود: علوم در واقع حوزه‌هایی را شامل می‌شود که کاربردی نیستند و تاکید بر ترویج همین علوم است. مخاطب ترویج علم عموم است و در کلاس دانشگاهی نمی‌توان ترویج علم را دنبال کرد.

این پژوهشگر حوزه ترویج علم درباره مزیت‌ها و اهداف تلاش برای ترویج علم گفت و افزود: تدریس علوم در مدارس یک نتیجه دارد و آن اینکه همه دانش‌آموزان می‌خواهند در آینده در رشته پزشکی تحصیل کنند و هیچ‌یک علاقه‌مند به تحصیل در رشته زمین‌شناسی یا زیست‌شناسی نیستند. علوم پایه با علوم کاربردی تفاوت‌هایی دارند و اگر در امر ترویج علم موفق عمل کنیم، نتیجه این خواهد بود که کشور برای موفقیت به زیست‌شناس و یا زمین‌شناس هم احتیاج دارد. نخستین هدف ترویج علم فراخواندن علاقه‌مندان به تحصیل در رشته‌های علمی است، اگر این امر تحقق نیابد با سرخوردگی دانشجویان این رشته‌ها مواجه خواهیم بود.

https://cultural.ut.ac.ir/?p=5592

آیا ما در جهان تنهاییم؟

استنلی رایس
عبدالرضا شهبازی

صفحه علم روزنامه شرق
پنجشنبه، اول آذر ۹۷

https://news.1rj.ru/str/dirinenegar/557

بررسی خبر کشف کشتی نوح
در ارتفاعات تخت سلیمان

چند روز پیش خبرگزاری ایسنا اعلام کرد که فسیل یک قطعه چوب در کوه‌های شمال کشور پیدا شده که ممکن است بقایای کشتی نوح باشد. منبع این خبر روزنامه سان بود. این روزنامه نشریه‌ای عامه‌پسند است که همان‌روز خبری در مورد کشف بقایای کشتی نوح در کوهی در عراق منتشر کرده بود. ایسنا در حقیقت مرتکب دو خطا شد: اول اعتماد به روزنامه‌ای بدنام که اشتهار به شبه‌علم دارد؛ دوم ترجمه دم‌دستی و غلطی که موجب التهاب فضای رسانه‌ای شد.

وظیفه رسانه‌های علمی نیز در مقابل راستی‌آزمایی این قبیل مدعیات بدآموز است. پرسش‌ها و پاسخ‌هایی که در ادامه می‌آید، طی مصاحبه‌ای با روزنامه شهروند طرح شده‌اند. پیوند انتهای این فرسته نیز شما را به IGTV بالتازار می‌برد تا توضیحات مفصل بنده را درباره این موضوع بشنوید.


⁦1⃣⁩ فسیل چوب در چه شرایطی تشکیل می‌شود و چه قدمتی دارد؟

سنگواره‌های چوب در مناطق مختلفی از کشور ما وجود دارند. قدمت هیچ‌کدام از این سنگواره‌ها کمتر از ۱۰ میلیون ‌سال نیست و حتی نمونه‌هایی از سنگواره چوب به قدمت ۲۰۰ میلیون‌ سال در ایران وجود دارد. به ‌طور کلی برای این‌که چوب به سنگواره تبدیل شود، باید چند میلیون ‌سال در شرایط خاصی در میان رسوبات قرار بگیرد تا به‌تدریج انواع کانی‌ها جایگزین مواد تشکیل‌دهنده بافت چوب شوند. در مناطق مختلف البرز، کرمان و آذربایجان سنگواره‌های چوب مشاهده شده است. قدیمی‌ترین این سنگواره‌ها در رسوبات تشکیلات شمشک در سراسر البرز و نیز سازند هجدک در کرمان دیده شده‌اند که متعلق به اوایل دوره ژوراسیک هستند و قدمتی نزدیک به ۲۰۰ میلیون‌ سال دارند. جدیدترین سنگواره‌های چوب نیز تاکنون در منطقه آذربایجان به‌ویژه دشت مغان دیده شده‌اند که قدمت آنها به دوره میوسن، یعنی حدود ۲۰ تا ۱۰ میلیون ‌سال پیش باز می‌گردد.

⁦2⃣⁩ بنابراین آیا می‌توان گفت بازمانده کشتی نوح به صورت چوب سنگی درآمده است؟

خیر؛ سنگواره‌های چوبی که به کشتی نوح منتسب شده‌اند، هرگز نمی‌توانند کمتر از ١٠ میلیون ‌سال داشته باشند و این خیلی بیشتر از مدت زمان حضور انسان روی کره زمین است.

⁦3⃣⁩ مسأله وجود بقایای موجودات دریازی در ارتفاعات را چگونه می‌توان توضیح داد؟

 به جز چند کوه آتشفشان که از انباشت گدازه‌های سردشده  ساخته شدند، تمام کوهستان‌های ایران بر اثر حرکت پوسته زمین و بالاآمدن رسوبات دریایی ساخته شدند. زمانی قاره کوچکی به شکل لوزی در میانه اقیانوس تتیس وجود داشت که آن را ایران مرکزی می‌نامیم. شمال ایران مرکزی دریایی وجود داشت که ایران مرکزی را از اوراسیا جدا می‌کرد و در جنوب آن دریایی دیگر که ایران مرکزی را از عربستان جدا می‌ساخت. با پیشروی عربستان به سمت شمال، رسوبات کف دریایی که جنوب ایران مرکزی قرار داشت، به صورت چین‌خوردگی بزرگی بالا آمد و تبدیل به زاگرس شد. رسوبات دریای شمال ایران مرکزی نیز به همین صورت در شمال به صورت البرز بالا آمد. این فرآیند البته طی چند ١٠ میلیون ‌سال و بسیار تدریجی رخ داد ولی علت این‌که در سراسر کوهستان‌های البرز و زاگرس (و تمام کوهستان‌های تشکیل‌شده از سنگ‌های رسوبی در کل جهان)، بقایای موجودات دریازی را بالای کوه پیدا می‌کنیم، همین موضوع است، نه این‌که سطح آب‌ها زمانی چند کیلومتر بالاتر از امروز بوده است.

⁦4⃣⁩ به این ترتیب این ادعا را چطور می‌توان ارزیابی کرد و آیا از منظر زمین‌شناسی و دیرینه‌شناسی می‌توان به آن شک کرد؟

ما امروز با کسانی روبه‌رو هستیم که مدعی یافتن کشتی نوح هستند و اعلام کرده‌اند که تکه‌هایی از چوب سنگ‌شده را در ارتفاع ۴۵۰۰ متری پیدا کرده‌اند و پس از بررسی شواهدی از زندگی موجودات آبزی را در این تکه‌چوب‌های سنگ‌شده کشف کرده‌اند که به‌طور معمول در کف دریا زندگی می‌کنند. این ادعا نه با تاریخ و قدمت زندگی انسان روی زمین هماهنگی دارد، نه با علم زمین‌شناسی، نه با دیرینه‌شناسی. مهمترین نکته درباره تشکیل سنگواره‌ها این است که بسیار بعید است سنگواره در ارتفاعات تشکیل شود، مگر این‌که همان بالا، امکان رسوب‌گذاری و انباشت رسوبات بعدی وجود داشته باشد و کوهستان هم میلیون‌ها ‌سال دست‌نخورده باقی بماند تا بقایای موجودات بالای کوه به سنگواره تبدیل شود. اگر هم چیزی از جنس چوب، چند‌هزار‌سال پیش بالای کوهی قرار گرفته باشد، چون احتمال رسوب‌گذاری بعدی در آن ارتفاع وجود ندارد، غیرممکن است که به سنگواره تبدیل شود یا جنس آن با طی کردن چند‌ هزار ‌سال به سنگ تبدیل شود.

#دکل #پاتک
#بالتازار

توضیحات بنده را در قالب پاتک شماره پنج بالتازار، در IGTV تماشا کنید و نظرات خود را، همانجا با ما مبادله کنید:

https://www.instagram.com/tv/BqkXHmTgjOF