مقایسه تاثیرگذاری و ایمنی زایی واکسن های کووید-۱۹

اینجا در این پست سعی می‌کنم‌خلاصه برخی از مهمترین مقالاتی که به مقاییسه مستقیم واکسنهای کووید-۱۹ (مثلا مقایسه یک واکسن mRNA با ویروس غیر فعال و یا با وکتور آدنوویروسی و ....) پرداخته اند را قرار دهم.

✅ مقاله مجله ی Cell Host and Microbe: نمونه سرم از ۱۹۶ نفر واکسینه شده در‌ مغولستان و‌ در زمان غالب بودن واریانت آلفا گرفته شده و پاسخ آنتی بادی ( RBD-binding antibodies and RBD-ACE2 blocking antibodies ) بررسی شده است. شرکت کنندگان یکی از واکسنهای سینوفارم، اسپوتنیک، استرازنکا و فایزر را دریافت کرده بوده اند.
‌پاسخ آنتی بادی در مقابل واکسنهای سینوفارم و اسپوتنیک و در مقایسه با واکسنهای استرازنکا و فایزر پایین بوده است. قوی ترین پاسخ برای فایزر بوده و در رتبه های بعدی به ترتیب استرازنکا، اسپوتنیک و سینوفارم (کمترین) قرار داشته اند. (تصویر پایین پست) محققان نتیجه گرفته اند که احتمالا دز بوستر بویژه با واکسنهای با کیفیت بهتر برای کنترل کووید-۱۹ در مغولستان و دنیا لازم است. به هر جهت مطالعه گذشته نگر بوده و دیگر آنتی بادی ها و یا ایمنی سلولی را نیز نسنجیده است. در همین مقاله گفته شده است که وقتی با کمبود منابع و افزایش موارد ابتلا مواجه هستیم، استفاده گسترده از واکسنهای با کیفیت پایین تر هم هنوز می‌تواند به کمتر کردن ابتلا، بستری و مرگ کمک کند.


✅ قبلا مطالعه ای (منتشر شده به صورت پری پرینت) در بحرین نشان داده بود در حالی که همه واکسنهای مورد بررسی (فایزر، استرازنکا، اسپوتنیک و سینوفارم) ابتلا و مرگ را کم کرده اند، اما ریسک عفونت، بستری در بیمارستان و ICU و مرگ بعد از استفاده از واکسن سینوفارم و در مقایسه با فایزر و به خصوص در سن بالای ۵۰ سال، بیشتر بوده است.

✅ در بررسی دیگری (پیش مقاله و با توضیح دکتر نیکوپور در این کانال) مقایسه ۴ واکسن مختلف (فایزر، مادرنا، استرازنکا و جانسن) از نظر تیتر آنتی بادی خنثی کننده در برابر واریانت دلتا و دیگر واریانتهای مهم و همچینن با در نظر گرفتن ابتلای قبلی انجام شده است و واکسن های mRNA با اختلاف زیاد نسبت به واکسن های ادنووکتور (۱۰ تا ۱۵ برابر) آنتی بادی تولید کرده اند. مدرنا با میانگین تیتر ۳۰۶۱ پیشتاز بوده و به دنبال آن فایزر با تیتر ۱۸۹۱.

✅ در پروژه ای دیگر، پاسخ آنتی‌بادی ضد اسپایک در دریافت کنندگان دو دز فایزر (۳۲۰۵ نفر) و دو دز استرازنکا (۵۵۴۹ نفر) در انگلستان و ولز (نسخه پیش مقاله) بررسی شده است: بعد از سه هفته، میانگین آنتی بادی برای فایزر و استرازنکا به ترتیب ۹۰۳۹ و ۱۰۲۵ و بعد از بیست هفته به ترتیب ۱۵۲۱ و ۳۴۲ بوده است. این یعنی میانگین آنتی بادی بعد از سه هفته برای فایزر نسبت به استرزانکا حدودا ۹ برابر و بعد از بیست هفته حدودا ۴/۵ برابر بوده است. در افرادی که سطح آنتی بادی ضد اسپایک کمتر از ۵۰۰ (anti-S levels of < 500 U/ml) داشته اند، احتمال وقوع ابتلای بعد از واکسن (breakthrough infection) تقریبا دو برابر بیشتر از افراد با سطح بالاتر از ۵۰۰ از آنتی بادی بوده است. نشان داده شده است که میانگین سطح آنتی بادی در دریافت کنندکان استرازنکا بعد از حدود ۳ ماه به این سطح 500 U/ml می‌رسد. این مدت اما برای دریافت کنندگان فایزر حدودا ۷ ماه بوده است. همچینن در یک آنالیز به شکلtest negative case control نشان داده شده است که شانس ابتلای بعد از دریافت واکسن (breakthrough infection) در دریافت کنندگان دو دز استرازنکا نسبت به دریافت کنندگان دو دز فایزر، ۱/۴۳ برابر بوده است. به هر صورت این داده ها نشان می‌دهد که هم کاهش پاسخ ایمنی برای استرازنکا زودتر اتفاق می‌افتد، هم سطح آنتی بادی آن پایین تر است و هم میزان breakthrough infection آن بیشتر است. پس احتمالا نیاز به دز بوستر برای دریافت کنندگان استرازنکا نسبت به فایزر در زمان زودتری لازم است.

✅ در یک مطالعه که در شیلی و بر روی بیش از ۵۶ هزار نفر (۳۳۵۳۳ نفر با دریافت حداقل یک دز از واکسن سینووک، ۸۹۴۷ نفر حداقل یک دز از فایزر و ۱۳۷۸۱ نفر بدون دریافت واکسن) انجام و نتایج آن در مجله The Lancet Infectious Diseases منتشر شده، مشخص شده است که میزان مثبت بودن تست IgG برای سینووک کمتر از فایزر بوده و در طول زمان مورد بررسی نیز برای سینووک (و نه برای فایزر) کاهش داشته است.
میزان مثبت بودن تست در طول هفته ۴ بعد از دز اول سینووک و فایزر به ترتیب ۲۸/۱ درصد و ۷۹/۴ درصد بوده است. در طول هفته سوم بعد از دز دوم میزان مثبت بودن برای سینووک و فایزر به ترتیب ۷۷/۴ درصد (که بعد از آن کاهش داشته) و ۹۶/۵ درصد (تا پایان مطالعه بالای ۹۲٪) بوده است.

✅ در مورد مقایسه فایزر و مادرنا این چند پست را هم بخوانید:

https://news.1rj.ru/str/scientometric/4313
https://news.1rj.ru/str/scientometric/4479
https://news.1rj.ru/str/scientometric/4472

نخست وزیر انگلستان گفته است که اگر ما بخواهیم از ایجاد محدودیتهای جدید بر فعالیتهای روزانه خود جلوگیری کنیم، باید همه ما به محض این که واجد دریافت واکسن شدیم، برای واکسینه شدن اقدام کنیم.

او همچنین گفته است که تعریف فرد با واکسیناسیون کامل در بریتانیا به گونه ای تغییر خواهد کرد که شامل دز بوستر هم شود. به این معنی که تا این دز اضافی دریافت نشود فرد را واکسینه کامل در نظر نمی‌گیرند.

از طرفی در بریتانیا، طیف افراد واجد شرایط برای دریافت دز بوستر گسترده تر شده است و به غیر افراد بالای ۵۰ سال و افراد با ریسک بالا، حالا افراد با سن ۴۰ تا ۴۹ سال واجد دریافت دز بوستر شده اند و همان طور که از قبل می‌دانیم دز بوستر در بریتانیا فقط واکسن mRNA (فایزر یا مودرنا) است و این ارتباطی با نوع واکسن دز اول ندارد.

داده های جدید از انگلستان نشان می‌دهد تزریق دز بوستر درصد محافظت در برابر ابتلا را به بالای ۹۰ می‌رساند و انتظار است این برای بیماری شدید، بیشتر هم باشد

مطالعه ی کوهورت چندمرکزی و گذشته نگر: داروهای SSRI می توانند منجر به کاهش نسبی ۸٪ در میزان میزان مرگ ناشی از کووید-۱۹ شوند. این برای خود فلوکستین ۲۸٪ بوده است.

با بررسی ۸۳٫۵۸۴ بیمار کووید-۱۹ نشان داده است که استفاده از داروهای دسته ی SSRI و بویژه فلوکستین به شکل معناداری ریسک مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹ را (در مقایسه با بیماران بدون استفاده از این داروها) کاهش می‌دهد. برای ۳۴۰۱ نفر از بیماران، SSRI تجویز شده بوده است. میانگین سنی ۶۳/۸ سال بوده است. ۴۷۰ نفر فقط فلووکسامین استفاده می‌کرده اند. ۴۸۱ نفر علاوه فلووکسامین و با فلوکستین استفاده می‌کرده اند. ۲۸۹۸ نفر دیگر دیگر داروهای دسته ی SSRI را استفاده می‌کرده اند. این بیماران (۳۴۰۱ نفر) با گروه کنترل مچ شده مقایسه شده اند. خطر نسبی گزارش شده ۰/۹۲ و فاصله اطمینان ۹۵٪ بین ۰/۸۵ تا ۰/۹۹ بوده است. خطر نسبی محاسبه شده برای به تفکیک نوع داروی SARI و برای فلوکستین و فلوکستین و یا فلووکسامین و یا به ترتیب ۰/۷۲ و ۰/۷۴ و معنادار و برای دیگر داروهای دسته ی SSRI برابر با ۰/۹۲ و غیر معنادار بوده است.

با این حساب الان هم کوهورت گذشته نگر و هم کوهورت آینده نگر داریم که موثر بودن فلووکسامین را نشان داده اند. از طرفی دو تریال کوچک‌ و بزرگ در جاما و مجلات خانواده لنست هم داریم که موثر بودن این دارو را نشان داده اند. منتظر دو تریال مهم دیگر در آمریکا یعنی ACTIVE6 و COVID-OUT هستیم. در مورد این مقالات و مطالعات اینجا را بخوانید.

https://news.1rj.ru/str/scientometric/4688

در انگلستان دز بوستر واکسن کووید-۱۹ برای سنین بالای ۵۰ سال و افراد با ریسک بالا زده می‌شد و الان گروه سنی به بالای ۴۰ سال گسترش پیدا کرده است. واکسنی که برای دز بوستر زده می‌شود از نوع mRNA است (یا فایزر زده می‌شود یا و مودرنا با نصف دز).

حالا طی یک مطالعه ای در انگلستان تاثیرگذاری این دز بوستر (فایزر) تعیین شده است.

۱- در مقایسه با افرادی که فقط دو دز واکسن زده بوده اند،

الف- تاثیرگذاری دز بوستر (فایزر) در افرادی که قبلا دو دز استرازنکا زده بوده اند، ۸۷/۴ درصد (۸۴/۹ تا ۸۹/۴) برآورد شده است.

ب- تاثبرگذاری دز بوستر (فایزر) در افرادی که قبلا دو دز فایزر زده بوده اند، ۸۴/۴ درصد (۸۲/۸ تا ۸۵/۸) برآورد شده است.

این برای حداقل ۱۴ روز بعد از دز سوم بوده است. برای زمان ۲ تا ۶ روز بعد از دز بوستر هم نتایج مشابهی به دست آمده است.

در واقع دز بوستر می‌تواند بین ۸۱ تا ۸۵٪ اثربخشی را در افراد واکسینه با دو دز زیادتر کند.

۲- در مقایسه با افرادی که اصلا واکسن نزده بوده اند،

الف- تاثیرگذاری دز بوستر (فایزر) در افرادی که قبلا دو دز استرازنکا زده بوده اند، ۹۳/۱ درصد (۹۱/۷ تا ۹۴/۳) برآورد شده است.

ب- تاثیرگذاری دز بوستر (فایزر) در افرادی که قبلا دو دز فایزر زده بوده اند، ۹۴ درصد (۹۳/۴ تا ۹۴/۶) برآورد شده است.

در واقع در زمانی که دو استرازنکا و دو دز فایزر به ترتیب تاثیرگذاری ۵۰> و ۶۲ درصد داشتند، حالا با زدن دز سوم تاثیرگذاری به ترتیب به ۹۳/۱ و ۹۴ درصد رسیده است.

در تمام موارد ذکر شده در بالا، منظور تاثیرگذاری در مقابل هر نوع ابتلای علامت دار ( symptomatic infection ) است. مطالعه در افراد بالای ۵۰ سال انجام شده است.

نام ۱۵ محقق از ایران در لیست بسیار معتبر محققین Highly Cited researcher از ISI قرار گرفته است:

۱- مصطفی عباس زاده (ریاضیات از امیر کبیر)

۲- محمد عبدالهی (علوم پزشکی تهران)

۳- مرتضی آغباشلو (دانشگاه تهران)

۴- محمد حسین احمدی (صنعتی شاهرود)

۵- مهدی دهقان (ریاضیات از امیر کبیر)

۶- سید فاضل نبوی (علوم کشاورزی از علوم پزشکی بقیه الله (عج))

۷- نورالدین قدیمی (مهندسی)

۸- عزیز حبیبی ینگجه (دانشگاه محقق اردبیل)

۹- احمد حسینی (آزاد)

۱۰- حامد میرزائی (علوم پزشکی کاشان)

۱۱- سید محمد نبوی (علوم کشاورزی از علوم پزشکی بقیه الله)

۱۲- امید رحمتی

۱۳- بهرام رمضان زاده (موسسه پژوهشی علوم و فناوری رنگ و پوشش)

۱۴- مسعود رضائی (علوم کشاورزی)

۱۵- جواد شریفی راد (علوم پزشکی شهید بهشتی)

رشته کاری بقیه محققین که ذکر نشده در واقع بین رشته ای و Cross-Field می باشد.

ده کشور با بیشترین محقق پر استناد (Highly Cited Researcher)
آمریکا (۲۶۲۲ محقق)
چین (۹۳۵ محقق)
انگلستان (۴۹۲ محقق)
استرالیا
آلمان
هلند
کانادا
فرانسه
اسپانیا
سوئیس (۱۰۲محقق)

از ده دانشگاه و یا موسسه با بیشترین محقق مربوطه، شش مورد از آمریکا هستند. (۲ مورد از چین و ۱ مورد از آلمان و ۱ مورد از انگلستان)

🔴 پوشش کامل واکسیناسیون در ایران از ۵۰٪ کل جمعیت عبور کرده است:

#پوشش_واکسیناسیون ایران

بر اساس کل جمعیت (۸۴/۹ میلیون نفر):

✅ حداقل یک دز: ۶۵/۹ ٪

✅ هر دو دز: ۵۰/۶۳ ٪

✅ دز بوستر: ۰/۷۱ ٪

بر اساس جمعیت حداقل ۱۲ سال (۶۷/۸ میلیون نفر):

✅ حداقل یک دز: ۸۲/۵۹ ٪

✅ هر دو دز: ۶۳/۴۶ ٪

✅ متوسط تزریق (سه دز) در هفت روز گذشته: ۵۳۷٫۳۱۳

✅ پیش‌بینی زمان رسیدن به پوشش کامل (دو دز) واکسیناسیون برای ۷۵٪ از کل جمعیت و بر اساس سرعت متوسط تزریق دو دز در هفت روز گذشته: ۲۲ دی ماه

کانال تلگرام @Scientometric

احتمالا تا پنجشنبه سازمان غذا و داروی آمریکا، به استفاده از دز بوستر واکسن کووید-۱۹ از فایزر برای همه بزرگسالان ( و نه فقط گروه سنی بالای ۶۵ سال و ...) مجوز می‌دهد.

یک مطالعه متاآنالیز، منتشر شده در مجله ی BMJ و با بررسی ۳۵ مطالعه نشان داده است که استفاده از ماسک و فاصله گذاری فیزیکی به ترتیب می‌توانند ۵۳٪ و ۲۵٪ باعث کاهش وقوع کووید-۱۹ شوند.

کاهش ذکر شده توسط شستشوی دستها هم ۵۳٪ ولی غیر معنادار از نظر آماری بوده است. در آنالیز حساسیت انجام شده اما کاهش ۵۱٪ و معنادار گزارش شده است.

در این مقاله مرور سیستماتیک، اقداماتی مثل لاک داون و بستن مدارس (وابسته به شروع زودرس اقدام) هم به طور عمده ای در کاهش وقوع کووید-۱۹ موثر دیده شده اند. در این زمینه فقط مطالعه ژاپن برای مدارس استثنا بوده است. با در نظر گرفتن میزان ناهمگنی موجود، اقدامات دیگری مثل قرنطینه و فرمان در خانه ماندن هم در کاهش وقوع کووید-۱۹ موثر بوده است. حتی برای کاهش انتقال کووید-۱۹ توسط قرنطینه هم شواهد مثبتی دیده شده است.

#پوشش_واکسیناسیون ایران

بر اساس کل جمعیت (۸۴ میلیون نفر):

✅ حداقل یک دز: ۶۶/۹۶ ٪

✅ هر دو دز: ۵۲/۰۲ ٪

✅ دز بوستر: ۰/۸۱ ٪

بر اساس جمعیت حداقل ۱۲ سال (۶۷/۸ میلیون نفر):

✅ حداقل یک دز: ۸۳/۰۲ ٪

✅ هر دو دز: ۶۴/۵۹ ٪

✅ متوسط تزریق (هر سه دز) در هفت روز گذشته: ۴۷۸٫۲۷۰

✅ پیش‌بینی زمان رسیدن به پوشش کامل (دو دز) واکسیناسیون برای ۷۵٪ از کل جمعیت و بر اساس سرعت متوسط تزریق دو دز در هفت روز گذشته: ۲۵ دی ماه

اسلواکی هم برای افرادی که واکسن دریافت نکرده اند، لاک داون در کل کشور اعلام کرد.

بر اساس اعلام مرکز فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، تاکنون در ایران، نزدیک به ۲ میلیون نفر (۱٫۹۷۱٫۸۰۶) از اتباع دیگر کشورها (صرف نظر از داشتن و یا نداشتن مجوز اقامت) واکسن کووید-۱۹ را دریافت کرده اند.

اسرائیل برای سومین بار در طول کمتر از یک هفته، صفر مرگ ناشی از کووید-۱۹ را گزارش کرده است.

غذا و داروی آمریکا هم به مودرنا (نصف دز) و هم به فایزر برای استفاده از دز بوستر در همه بزرگسالان (بالای ۱۸ سال) و بعد از حداقل شش ماه از واکسیناسیون اولیه مجوز اضطراری داد.

همه افرادی هم که جانسن دریافت کرده بودند، بعد از گذشت دوماه می‌توانند بوستر دریافت کنند.

مطالعه ی جدید: استفاده زودهنگام از فاویپیراویر در بین بیماران کووید-۱۹ با ریسک بالای بدترشدن بیماری، نتوانسته تا از پیشرفت بیماری (non-hypoxia to hypoxia) جلوگیری کند.

مطالعه به صورت Open Label و بر روی ۵۰۰ بیمار با میانگین سنی ۶۲/۵ سال و در ۱۴ بیمارستان مالزی انجام شده و ۴۸۷ نفر نیز مطالعه را کامل کرده اند.
بیماران سن بالای پنجاه سال و حداقل یک بیماری زمینه ای داشته اند و در فاصله نهایتا هفت روز از بیماری بستری شده بوده اند.
فاویپیراویر به صورت ۱۸۰۰ میلی‌گرم در روز اول دو بار در روز و سپس ۸۰۰ میلی‌گرم دو بار در روز تا روز پنجم استفاده شده است.

پیشرفت به سمت هایپوکسی در گروه با و بدون فاویپیراویر به ترتیب در ۱۸/۴ و ۱۴/۸ درصد رخ داده و نسبت شانس هم ۱/۳ و غیر معنادار از نظر آماری بوده است.


پیامدهای ثانویه مورد بررسی هم شامل تهویه مکانیکی (۲/۴ درصد در مقابل ۲ درصد)، بستری در مراقبتهای ویژه (۵/۲ در مقابل ۴/۸) و مرگ در بیمارستان (۲ در مقابل صفر) همگی بین دو گروه مشابه بوده است.

کانال تلگرامی @Scientometric

اسرائیل برای دومین روز متوالی و همین طور چهارمین روز در طول یک هفته، صفر مرگ ناشی از کووید-۱۹ را گزارش کرده است.

آمار واکسنهای کووید-۱۹ وارد شده و تولید شده داخلی که به وزارت بهداشت تحویل داده شده اند:

🔴 واکسنهای خارجی وارد شده:

✅ سینوفارم: ۱۳۱٫۴۹۸٫۸۹۸ دز

✅ استرازنکا: ۱۲٫۰۶۹٫۲۱۰ دز

(کره جنوبی، ایتالیا، ژاپن، روسیه، چین، اتریش، یونان، لهستان، آلمان)

✅ اسپوتنیک: ۴٫۰۹۱٫۲۰۰ دز

✅ بهارات: ۱٫۱۲۵٫۰۰۰ دز

✅ در مجموع ۱۴۸٫۷۸۴٫۳۰۸ دز واکسن خارجی وارد شده است.

🔴 آمار واکسنهای داخلی تحویل داده شده به وزارت بهداشت تا ۱۸ آبان:


✅ برکت: ۱۰٫۱۱۰٫۰۰۰

✅ اسپایکوژن: ۱٫۸۸۹٫۰۰۰

✅ پاستوکووک: ۱٫۱۹۵٫۰۰۰‌

✅ فخرا و رازی: صفر دز

✅ در مجموع: ۱۳٫۱۹۴٫۰۰۰ دز


🔴 کل واکسن خارجی و داخلی تحویل داده شده به وزارت بهداشت، ۱۶۱٫۹۷۸٫۳۰۸ دز بوده است.

🔴 نزدیک به ۶۱ میلیون دز واکسن دیگر در کشور باقی مانده است. (تا ۲۸ آبان)

متاسفانه حدود یکماه است که آمار واکسن تزریق شده به تفکیک نوع واکسن اعلام نشده است.