ادامه از پست قبل ⬇️
۷. ما در دیسکاشن به صراحت محدودیتهای مطالعه و از جمله بسیاری از نکات مطروحه جنابعالی را ذکر کرده ایم. سامانه جمع آوری داده های ما نیاز به بهبود مستمر دارد. داده های ما در این مطالعه برای بررسی ویژگیهای دموگرافیک و بیماریهای زمینه ای، و بررسی واریانتهای مختلف کافی نبود. منتها ما ترجیح دادیم نتایج همین مطالعه موجود را ارائه کنیم چرا که مثلا در مقطعی که تجویز دوز سوم بخصوص در کادر بهداشتی مطرح بود نتایج این مطالعه در نشان دادن برتری استرازنکا نسبت به اسپوتنیک می توانست راهنمای مناسبی برای انتخاب نوع واکسن دوز سوم باشد. مثلا با اینکه فاصله زمانی تزریق دو دوز واکسن استرازنکا ۸۴ روز بود، اما میزان موارد بستری و مرگ دو هفته پس از دوز اول نسبت به تمام واکسنها و از جمله اسپوتنیک کمتر بود.
۸. اشتباهات نگارشی متن را می پذیریم که ناشی از تعجیل و ریویو نکردن کافی پس از تهیه متن و اکسپت سریع مقاله بوده است.
۹.همانگونه که خود به درستی اشاره کرده اید این مقاله نخستین مقاله منتشر شده در ایران از تاثیر واکسنهای گوناگون از داده های تجمعی یک استان است. این ابتدای راه ما در تحلیل و مقایسه تاثیر واکسنها با استفاده از سامانه های موجود در معاونت بهداشتی استان بوده است. پیشنهاد خود ما در مقاله این بوده است که در ماههای اینده با اصلاح سیستمهای جمع آوری داده ها و نیز داشتن فرصت کافی برای پیگیری افراد واکسینه شده، نتایج دقیقتری از اثربخشی واقعی واکسنها ارائه شود و اتفاقا با آموخته هایمان از همین تجربه، قصد ارائه یک تحلیل جامع و کامل از اثربخشی واکسنها در آینده ای نزدیک داریم. پر واضح است که از هر نقد منصفانه و علمی بر مطالعه خود استقبال می کنیم.
۱۰. ما در معاونت بهداشتی استان در قلب فعالیتهای اجرایی این پروژه را پیش برده ایم. بعد از وقوع این جریان بیش از پیش به این پی می بریم که چرا ارزشیابی فعالیتهای اجرایی در فیلد سلامت اینقدر ضعیف است. واقعا با دست خالی و بدون حداقل امکانات سعی در تحلیل چنین موضوع مهمی با وجود همه دست اندازها داشته باشی و تازه بعد از انتشار گزارش آن برچسب کار غیر علمی و ... به تو بخورد. بله سری را که درد نمی کند دستمال نمی بندند، شاید بهتر باشد ما هم این موضوعات حساس را کنار بگذاریم و به همان مطالعات شسته رفته در محیط آزمایشگاهی با هزینه های بسیار و خروجی اندک روی بیاوریم!
۱۱. در طول ماههای گذشته گزارشات غیر رسمی متعددی از کارهای پژوهشی بر روی اثربخشی واکسن در ایران منتشر شده است. برخی از این پژوهشها تحت نظر اساتید صاحب نام کشور انجام شده، اما تا آنجا که ما می دانیم تا کنون متاسفانه مقاله ای از این پروژه ها منتشر نشده است. این در حالیست که ما کم کم به دوز چهارم واکسن می رسیم. سبد متنوعی از واکسنها در بین دهها میلیون نفر از مردم تزریق شده و هنوز هیچ مقاله ای از اثربخشی واکسنها منتشر نشده است. آیا یکی از دلایل آن، هراس از این موج انتقادات بعدی نبوده است؟ انتقاداتی که واقعا علمیست اما به مسائل و مشکلات عرصه ای که در فیلد واقعی و اجرایی سلامت ما جریان دارد توجهی نمی کند. به جد معتقدیم که فعالیت علمی باید در کانتکست واقعی امکانات موجود جامعه ارزیابی شود. وگرنه این سیکل پرهیز از نزدیک شدن به موضوعات حساس و مهم ادامه می یابد آنچنان که بسیاری از مسائل اساسی مغفول می مانند. رعایت استانداردهای مجلات علمی درجه یک دنیا بسیار عالیست بشرط آنکه این کمال گرایی مفرط جرات تجربه های جدید را از محققین سلب نکند. امیدواریم مراکز تحقیقاتی در سطوح کشوری که دارای بودجه ها و امکانات اختصاصی بسیار بیشتری برای اجرای کوهورتهای پر هزینه هستند در اینده نزدیک نتایج اثربخشی واکسنهای تزریق شده در ایران را منتشر کنند.
۱۲. و در نهایت انتظار داریم روند علمی در نقد مقاله پیگیری شود، و نقد مستدل بر مقاله در قالب commentary به سردبیر ارسال شود. انشالله مجله محترم نیز با لحاظ تمامی جوانب و در یک مسیر منطقی و مستدل تصمیم نهایی را خواهند گرفت.
کانال تلگرام @Scientometric
پاسخ ساینتومتریکس را هم از اینجا ببینید:
https://news.1rj.ru/str/scientometric/5190
۷. ما در دیسکاشن به صراحت محدودیتهای مطالعه و از جمله بسیاری از نکات مطروحه جنابعالی را ذکر کرده ایم. سامانه جمع آوری داده های ما نیاز به بهبود مستمر دارد. داده های ما در این مطالعه برای بررسی ویژگیهای دموگرافیک و بیماریهای زمینه ای، و بررسی واریانتهای مختلف کافی نبود. منتها ما ترجیح دادیم نتایج همین مطالعه موجود را ارائه کنیم چرا که مثلا در مقطعی که تجویز دوز سوم بخصوص در کادر بهداشتی مطرح بود نتایج این مطالعه در نشان دادن برتری استرازنکا نسبت به اسپوتنیک می توانست راهنمای مناسبی برای انتخاب نوع واکسن دوز سوم باشد. مثلا با اینکه فاصله زمانی تزریق دو دوز واکسن استرازنکا ۸۴ روز بود، اما میزان موارد بستری و مرگ دو هفته پس از دوز اول نسبت به تمام واکسنها و از جمله اسپوتنیک کمتر بود.
۸. اشتباهات نگارشی متن را می پذیریم که ناشی از تعجیل و ریویو نکردن کافی پس از تهیه متن و اکسپت سریع مقاله بوده است.
۹.همانگونه که خود به درستی اشاره کرده اید این مقاله نخستین مقاله منتشر شده در ایران از تاثیر واکسنهای گوناگون از داده های تجمعی یک استان است. این ابتدای راه ما در تحلیل و مقایسه تاثیر واکسنها با استفاده از سامانه های موجود در معاونت بهداشتی استان بوده است. پیشنهاد خود ما در مقاله این بوده است که در ماههای اینده با اصلاح سیستمهای جمع آوری داده ها و نیز داشتن فرصت کافی برای پیگیری افراد واکسینه شده، نتایج دقیقتری از اثربخشی واقعی واکسنها ارائه شود و اتفاقا با آموخته هایمان از همین تجربه، قصد ارائه یک تحلیل جامع و کامل از اثربخشی واکسنها در آینده ای نزدیک داریم. پر واضح است که از هر نقد منصفانه و علمی بر مطالعه خود استقبال می کنیم.
۱۰. ما در معاونت بهداشتی استان در قلب فعالیتهای اجرایی این پروژه را پیش برده ایم. بعد از وقوع این جریان بیش از پیش به این پی می بریم که چرا ارزشیابی فعالیتهای اجرایی در فیلد سلامت اینقدر ضعیف است. واقعا با دست خالی و بدون حداقل امکانات سعی در تحلیل چنین موضوع مهمی با وجود همه دست اندازها داشته باشی و تازه بعد از انتشار گزارش آن برچسب کار غیر علمی و ... به تو بخورد. بله سری را که درد نمی کند دستمال نمی بندند، شاید بهتر باشد ما هم این موضوعات حساس را کنار بگذاریم و به همان مطالعات شسته رفته در محیط آزمایشگاهی با هزینه های بسیار و خروجی اندک روی بیاوریم!
۱۱. در طول ماههای گذشته گزارشات غیر رسمی متعددی از کارهای پژوهشی بر روی اثربخشی واکسن در ایران منتشر شده است. برخی از این پژوهشها تحت نظر اساتید صاحب نام کشور انجام شده، اما تا آنجا که ما می دانیم تا کنون متاسفانه مقاله ای از این پروژه ها منتشر نشده است. این در حالیست که ما کم کم به دوز چهارم واکسن می رسیم. سبد متنوعی از واکسنها در بین دهها میلیون نفر از مردم تزریق شده و هنوز هیچ مقاله ای از اثربخشی واکسنها منتشر نشده است. آیا یکی از دلایل آن، هراس از این موج انتقادات بعدی نبوده است؟ انتقاداتی که واقعا علمیست اما به مسائل و مشکلات عرصه ای که در فیلد واقعی و اجرایی سلامت ما جریان دارد توجهی نمی کند. به جد معتقدیم که فعالیت علمی باید در کانتکست واقعی امکانات موجود جامعه ارزیابی شود. وگرنه این سیکل پرهیز از نزدیک شدن به موضوعات حساس و مهم ادامه می یابد آنچنان که بسیاری از مسائل اساسی مغفول می مانند. رعایت استانداردهای مجلات علمی درجه یک دنیا بسیار عالیست بشرط آنکه این کمال گرایی مفرط جرات تجربه های جدید را از محققین سلب نکند. امیدواریم مراکز تحقیقاتی در سطوح کشوری که دارای بودجه ها و امکانات اختصاصی بسیار بیشتری برای اجرای کوهورتهای پر هزینه هستند در اینده نزدیک نتایج اثربخشی واکسنهای تزریق شده در ایران را منتشر کنند.
۱۲. و در نهایت انتظار داریم روند علمی در نقد مقاله پیگیری شود، و نقد مستدل بر مقاله در قالب commentary به سردبیر ارسال شود. انشالله مجله محترم نیز با لحاظ تمامی جوانب و در یک مسیر منطقی و مستدل تصمیم نهایی را خواهند گرفت.
کانال تلگرام @Scientometric
پاسخ ساینتومتریکس را هم از اینجا ببینید:
https://news.1rj.ru/str/scientometric/5190
👎20👍16
مهم
از توئیتر دکتر نیکوپور:
ژورنال Nature مروری داشته است بر مجموعه مقالاتی که در مورد اثر واکسن های با پلتفرم ویروس غیرفعال از جمله سینوفارم در برابر واریانت امیکرون منتشر شده است.
این مقالات نشان می دهند که تیتر آنتی بادی های خنثی کننده در برابر امیکرون پس از دریافت ۲ دز واکسن غیرفعال عملا ناچیز است و دریافت دز سوم هم موجب افزایش قابل ملاحظه ای نمی شود. از این جهت، بررسی اثر دز سوم واکسن های با پلتفرم mRNA و پروتئین نوترکیب ضرورت می یابد تا با استفاده از داده های آن بتوان واکسیناسیون در ایران و سایر کشورهای مصرف کننده واکسن غیرفعال را به مسیر درستی هدایت نمود.
با تزریق دز سوم فایزر برای دریافت کنندگان دزهای اول و دوم سینوفارم و کرونا وک، تیتر آنتی بادی در برابر واریانت های دلتا و امیکرون تا سطحی مشابه افرادی که هر ۳ دز فایزر گرفته اند بالا می رود. مهم تر از آنتی بادی، پاسخ سلول های T در برابر امیکرون است. تزریق فایزر به دریافت کنندگان سینوفارم سطح اینترفرون گاما در سلول های T اختصاصی پروتئین اسپایک را نیز افزایش داده است.
تزریق یک واکسن پروتئین نوترکیب به عنوان دز سوم در دریافت کنندگان واکسن سینوفارم نیز سطح آنتی بادی های خنثی کننده امیکرون را بهتر از دز سوم سینوفارم افزایش داده است.
گریز واریانت امیکرون در برابر سیستم ایمنی مربوط به آنتی بادی های خنثی کننده است و نه پاسخ ایمنی سلولی. واکسن سینوفارم هم از نظر آنتی بادی و هم از نظر ایمنی سلولی توانایی مقابله کمتری در برابر امیکرون دارد.
کانال تلگرامی @Scientometric
از توئیتر دکتر نیکوپور:
ژورنال Nature مروری داشته است بر مجموعه مقالاتی که در مورد اثر واکسن های با پلتفرم ویروس غیرفعال از جمله سینوفارم در برابر واریانت امیکرون منتشر شده است.
این مقالات نشان می دهند که تیتر آنتی بادی های خنثی کننده در برابر امیکرون پس از دریافت ۲ دز واکسن غیرفعال عملا ناچیز است و دریافت دز سوم هم موجب افزایش قابل ملاحظه ای نمی شود. از این جهت، بررسی اثر دز سوم واکسن های با پلتفرم mRNA و پروتئین نوترکیب ضرورت می یابد تا با استفاده از داده های آن بتوان واکسیناسیون در ایران و سایر کشورهای مصرف کننده واکسن غیرفعال را به مسیر درستی هدایت نمود.
با تزریق دز سوم فایزر برای دریافت کنندگان دزهای اول و دوم سینوفارم و کرونا وک، تیتر آنتی بادی در برابر واریانت های دلتا و امیکرون تا سطحی مشابه افرادی که هر ۳ دز فایزر گرفته اند بالا می رود. مهم تر از آنتی بادی، پاسخ سلول های T در برابر امیکرون است. تزریق فایزر به دریافت کنندگان سینوفارم سطح اینترفرون گاما در سلول های T اختصاصی پروتئین اسپایک را نیز افزایش داده است.
تزریق یک واکسن پروتئین نوترکیب به عنوان دز سوم در دریافت کنندگان واکسن سینوفارم نیز سطح آنتی بادی های خنثی کننده امیکرون را بهتر از دز سوم سینوفارم افزایش داده است.
گریز واریانت امیکرون در برابر سیستم ایمنی مربوط به آنتی بادی های خنثی کننده است و نه پاسخ ایمنی سلولی. واکسن سینوفارم هم از نظر آنتی بادی و هم از نظر ایمنی سلولی توانایی مقابله کمتری در برابر امیکرون دارد.
کانال تلگرامی @Scientometric
👍20😢2
روند ابتلا (بالا) و مرگ (پایین) ناشی از کووید-۱۹ (روزانه و متوسط هفت روز) در اسرائیل
کانال تلگرامی @Scientometric
کانال تلگرامی @Scientometric
👍5
به طور متوسط در هفت روز گذشته، هر ۴۵ ثانیه در آمریکا، یک نفر به علت کووید-۱۹ فوت شده است. این بر اساس آمار متوسط مرگ ناشی از کووید-۱۹ در هفت روز گذشته است که حدود ۱۹۳۶ مورد بوده است.
کانال تلگرامی @Scientometric
کانال تلگرامی @Scientometric
😢13🤩2
من از محققین مقاله بررسی واکسن های کووید-۱۹ در استان اصفهان برای ارسال پاسخ به کانال تلگرامی @Scientometric تشکر میکنم. قبل از انتشار این پاسخ، برای ایشان مواردی را ذکر کردم که متاسفانه در پاسخشان آنها را در نظر نگرفتند و به نویسنده اول اعلام کردم که این موارد را همراه با پاسخ شما منتشر میکنم و اینجا این کار را به صورت خلاصه و با ذکر مواردی نسبتا جدید انجام میدهم:
۱- اعلام شده که از واژه افکتیونس در عنوان مقاله استفاده نشده.در عنوان از واژه effect استفاده شده و در نتایج هم RRR (بدون فاصله اطمینان) ذکر شده. از طرفی در انتهای مقدمه مقاله این طور آمده است:
The current study aimed to evaluate the effectiveness of COVID-19 vaccines in prevention, hospitalization, and mortality due to COVID-19 in Isfahan province, Iran, from the beginning of the vaccination until Aug 15, 2021
یعنی هدف محاسبه افکتیونس بوده است! بعدا در ادامه این طور آمده:
To achieve this goal, the efficacy of different types of vaccines was
calculated according to the hospitalization and death outcomes in young, middle aged, and elderly
age groups separated by the type of vaccine and compared with unvaccinated people
هدف محسابه کارایی بوده؟ البته کارایی یا همان افیکیسی مربوط به مطالعات کارآزمایی بالینی است و این هم از دیگر اشتباهات است. از طرفی اعلام کرده اند به تفکیک گروه سنی گزارش میکنند که این کار را بر خلاف گفته خودشان در مطالعه انجام نداده اند. این مورد در دیسکاشن هم تکرار شده و محققین نتایج یافته های خود را با کارایی واکسنهای دیگر مقایسه کرده اند:
The findings of the present study concerning the reduction in RR are similar to a study conducted in Chile on inactive vaccines. In their study, the efficacy of vaccines in infection prevention, and reducing hospitalization and death is reported as 65.9%, 87.5%, and 86.3%
اما مقاله مورد اشاره محققین در شیلی هم مربوط به افکتیونس واکسن سینووک در یک مطالعه ی کوهورت است و اینجا هم به اشتباه از افیکیسی استفاده شده.
۲- در مورد استفاده از کد اخلاق با عنوانی دیگر، این نکنه حتما باید توسط کمیته اخلاق بررسی شود که چطور پروژه بررسی اثر واکسنها حتی زودتر از عوارض آنها انجام شده ولی ارزش این را نداشته که یک کلمه در مورد اثر واکسن ها هم در کنار عوارض در عنوان مربوط به کد اخلاق قرار بگیرد.
۳-در هر پروژه ای ممکناست محدودیتهایی وجود داشته باشد و این که محققین آنها را در دیسکاشن مقاله صادقانه ذکر میکنند کار خوبی است. داوران مجله هم این موارد را در نظر میگیرند و معمولا اگر اصل متودولوژی پروژه قابل دفاع باشد، میتواند بسته به نظر داوران و ادیتورها منتشر شود. اما مثلا اگر بین دوگروه مچینگ برای فاکتورهای بسیار مهمی مثل سن برای کووید-۱۹، صورت نگرفته باشد، این داده ممکن است حتی منجر به گمراه کردن سیاستگذار سلامت هم منجر شود. حالا این داده گمراه کننده هم منتشر شد و در دیسکاشن هم مشکلش را گفتیم، سیاستگذار سلامت چه استفاده ای میتواند از آن بکند؟
۴-مدت زمان پیگیری افراد واکسینه شده به تفکیک واکسن و همین طور برای واکسینه نشده ها مشخص نیست و در مورد آن صحبتی نشده، فاکتوری که در ارزیابی اثر واکسنها بسیار مهم است. با در نظر گرفتن این روش شاید میشد تاثیر زمان بر اثربخشی واکسنها را هم بررسی کرد. مورد استفاده از تستهایی مثل مجذور کای مشخص نیست و توضیحی در این مورد وجود ندارد. قسمت زیادی از نتایج، مربوط به آنالیز کاپلان مایر است و با این وجود ما توضیح و تفسیر مناسبی در مورد آن در دیسکاشن نمیبینیم.
۵-اینقدر حواسشان نبوده، که حتی تاریخ شروع مطالعه ی خود را اشتباه نوشته اند، یکجا نوشته اند ژانویه ۱۴۰۰، چندین بار ۲۰۲۱ را ۲۰۲۰ نوشته اند، یک جمله را دوبار نوشته اند و نفهمیده اند آن را تکرار کرده اند، یک جمله را (احتمالا در مورد واکسن برکت) در ننایج نوشته اند و مشخص نیست یکدفعه از کجا آمده، بارها املای واکسن فایزر اشتباه نوشته شده، املای واکسنهای دیگر متفاوت نوشته شده، یک مقدارِ عددی که باید یکسان باشد، در دو جدول، متفاوت نوشته شده، در یک مطالعه کوهورت نوشته اند هدف محاسبه افیکیسی بوده و یک جا گفته اند افکتیونس بوده... حتی ورژن اس پی اس اس را درست گزارش نکردهاند.حالا اگر اصلا بگوویم مچینگ هم انجام شده و از این نظر هم مشکلی نباشد، وقتی این سطح از بی دقتی وجود داشته، خواننده و سیاستگذار سلامت چطور میتواند به بقیه روش کار و آنالیز محققین اعتماد کنند.حداقل یک با از روی مقاله خودشان کاش میخواندند. به این مقاله که قرار است اینقدر داده ی مهم به ما بدهد به چه شکل میتوان اعتماد کرد؟
ادامه در پست بعد⬇️
۱- اعلام شده که از واژه افکتیونس در عنوان مقاله استفاده نشده.در عنوان از واژه effect استفاده شده و در نتایج هم RRR (بدون فاصله اطمینان) ذکر شده. از طرفی در انتهای مقدمه مقاله این طور آمده است:
The current study aimed to evaluate the effectiveness of COVID-19 vaccines in prevention, hospitalization, and mortality due to COVID-19 in Isfahan province, Iran, from the beginning of the vaccination until Aug 15, 2021
یعنی هدف محاسبه افکتیونس بوده است! بعدا در ادامه این طور آمده:
To achieve this goal, the efficacy of different types of vaccines was
calculated according to the hospitalization and death outcomes in young, middle aged, and elderly
age groups separated by the type of vaccine and compared with unvaccinated people
هدف محسابه کارایی بوده؟ البته کارایی یا همان افیکیسی مربوط به مطالعات کارآزمایی بالینی است و این هم از دیگر اشتباهات است. از طرفی اعلام کرده اند به تفکیک گروه سنی گزارش میکنند که این کار را بر خلاف گفته خودشان در مطالعه انجام نداده اند. این مورد در دیسکاشن هم تکرار شده و محققین نتایج یافته های خود را با کارایی واکسنهای دیگر مقایسه کرده اند:
The findings of the present study concerning the reduction in RR are similar to a study conducted in Chile on inactive vaccines. In their study, the efficacy of vaccines in infection prevention, and reducing hospitalization and death is reported as 65.9%, 87.5%, and 86.3%
اما مقاله مورد اشاره محققین در شیلی هم مربوط به افکتیونس واکسن سینووک در یک مطالعه ی کوهورت است و اینجا هم به اشتباه از افیکیسی استفاده شده.
۲- در مورد استفاده از کد اخلاق با عنوانی دیگر، این نکنه حتما باید توسط کمیته اخلاق بررسی شود که چطور پروژه بررسی اثر واکسنها حتی زودتر از عوارض آنها انجام شده ولی ارزش این را نداشته که یک کلمه در مورد اثر واکسن ها هم در کنار عوارض در عنوان مربوط به کد اخلاق قرار بگیرد.
۳-در هر پروژه ای ممکناست محدودیتهایی وجود داشته باشد و این که محققین آنها را در دیسکاشن مقاله صادقانه ذکر میکنند کار خوبی است. داوران مجله هم این موارد را در نظر میگیرند و معمولا اگر اصل متودولوژی پروژه قابل دفاع باشد، میتواند بسته به نظر داوران و ادیتورها منتشر شود. اما مثلا اگر بین دوگروه مچینگ برای فاکتورهای بسیار مهمی مثل سن برای کووید-۱۹، صورت نگرفته باشد، این داده ممکن است حتی منجر به گمراه کردن سیاستگذار سلامت هم منجر شود. حالا این داده گمراه کننده هم منتشر شد و در دیسکاشن هم مشکلش را گفتیم، سیاستگذار سلامت چه استفاده ای میتواند از آن بکند؟
۴-مدت زمان پیگیری افراد واکسینه شده به تفکیک واکسن و همین طور برای واکسینه نشده ها مشخص نیست و در مورد آن صحبتی نشده، فاکتوری که در ارزیابی اثر واکسنها بسیار مهم است. با در نظر گرفتن این روش شاید میشد تاثیر زمان بر اثربخشی واکسنها را هم بررسی کرد. مورد استفاده از تستهایی مثل مجذور کای مشخص نیست و توضیحی در این مورد وجود ندارد. قسمت زیادی از نتایج، مربوط به آنالیز کاپلان مایر است و با این وجود ما توضیح و تفسیر مناسبی در مورد آن در دیسکاشن نمیبینیم.
۵-اینقدر حواسشان نبوده، که حتی تاریخ شروع مطالعه ی خود را اشتباه نوشته اند، یکجا نوشته اند ژانویه ۱۴۰۰، چندین بار ۲۰۲۱ را ۲۰۲۰ نوشته اند، یک جمله را دوبار نوشته اند و نفهمیده اند آن را تکرار کرده اند، یک جمله را (احتمالا در مورد واکسن برکت) در ننایج نوشته اند و مشخص نیست یکدفعه از کجا آمده، بارها املای واکسن فایزر اشتباه نوشته شده، املای واکسنهای دیگر متفاوت نوشته شده، یک مقدارِ عددی که باید یکسان باشد، در دو جدول، متفاوت نوشته شده، در یک مطالعه کوهورت نوشته اند هدف محاسبه افیکیسی بوده و یک جا گفته اند افکتیونس بوده... حتی ورژن اس پی اس اس را درست گزارش نکردهاند.حالا اگر اصلا بگوویم مچینگ هم انجام شده و از این نظر هم مشکلی نباشد، وقتی این سطح از بی دقتی وجود داشته، خواننده و سیاستگذار سلامت چطور میتواند به بقیه روش کار و آنالیز محققین اعتماد کنند.حداقل یک با از روی مقاله خودشان کاش میخواندند. به این مقاله که قرار است اینقدر داده ی مهم به ما بدهد به چه شکل میتوان اعتماد کرد؟
ادامه در پست بعد⬇️
👍22😱2🤩2
قست دوم⬇️
۶- بالاخره منظور از این شکست ۲۸٪ برای یک واکسن (احتمالا برکت) چه بوده است؟ امکانش هست در این مورد بیشتر بدانیم؟
۷- از اینجا میتوانیم یاد بگیریم نسخه اس پی اس اس استفاده شده را درست ذکر کنیم و ورژن های بعد از ۱۸ را مربوط به شیکاگو ذکر نکنیم!
۸- یک ادعایی هم شده است که “توجه داشته باشیم که در بهترین حالتها هم مطالعات اثربخشی واکسن حتی در ژورنالهای معتیر در تمام دنیا نتایج متفاوت ارائه داده است که بعد از چندین ماه از گذشت پاندمی واقعی بودن آنها زیر سوال رفته است”. این زیر سوال رفتن هم در نوع خود جالب است و اگر توضیحی در این مورد باشد ممنون میشوم ارائه داده شود!؟
۹- به نظر من به درستی ذکر شده که با وجود تجویز این همه واکسن، متاسفانه بر خلاف کشورهایی مثل بحرین، امارات، قطر و .. هنوز یک مطالعه صحیح اثر بخشی از واکسنهایمان نداشته ایم. به هر صورت این دلیلی برای نشر داده گمراه کننده نمیشود.
۱۰- در نهایت اما مجله برای این موضوع میتواند چه اقدامیکند؟ همان طور که جناب دکتر رکنی، ادیتور مجله اعلام کرده اند، قرار شده موضوع با مشورت ادیتوریال بورد مجله و استفاده از نظرات داور بی طرف پیگیری شود. حالا یا اقدامی در مورد مقاله صورت نمیگیرد، یا رترکت میشود، یا اصلاحیه صورت میگیرد و یا رترکت و جایگزین انجام میشود و...
بیائید این دوحالت را بررسی کنیم:
اگر قرار باشد نسخه دیگری کلا جایگزین این مقاله شود، لازم است طبق اصول نشر، مقاله ابتدا Retract یا withdraw شود و بعد با توضیحات کامل مجددا جایگزین شود. هر چند مشخص نیست با داده های یک مقاله با مشکل متودولوژیک چه میتوان کرد.
حالا اگر قرار باشد مثلا فقط اصلاحیه یا کارکشن یا ارتوم چاپ شود چه میشود؟مثلا باید مقاله ای در کنار مقاله اصلی منتشر شود و یک به یک بگوید، سطر فلان کلمه فلان به کلمه .. عوض شود. سطر فلان تاریخ فلان عوض شود. جمله فلان تکراری است و حذف شود. جمله فلان در نتایج باید حذف میشده و در ادیت باقی مانده که باید حذف شود، میانه پیگیری بعد از واکسنها فلان مقدار بوده و از داده ها هم خیلی استفاده ای نکنید چون مچینگ نبوده و الی اخر .. و به این شکل چنین مقاله ای در literature هم باقی خواهند ماند.
کانال تلگرامی @Scientometric
۶- بالاخره منظور از این شکست ۲۸٪ برای یک واکسن (احتمالا برکت) چه بوده است؟ امکانش هست در این مورد بیشتر بدانیم؟
۷- از اینجا میتوانیم یاد بگیریم نسخه اس پی اس اس استفاده شده را درست ذکر کنیم و ورژن های بعد از ۱۸ را مربوط به شیکاگو ذکر نکنیم!
۸- یک ادعایی هم شده است که “توجه داشته باشیم که در بهترین حالتها هم مطالعات اثربخشی واکسن حتی در ژورنالهای معتیر در تمام دنیا نتایج متفاوت ارائه داده است که بعد از چندین ماه از گذشت پاندمی واقعی بودن آنها زیر سوال رفته است”. این زیر سوال رفتن هم در نوع خود جالب است و اگر توضیحی در این مورد باشد ممنون میشوم ارائه داده شود!؟
۹- به نظر من به درستی ذکر شده که با وجود تجویز این همه واکسن، متاسفانه بر خلاف کشورهایی مثل بحرین، امارات، قطر و .. هنوز یک مطالعه صحیح اثر بخشی از واکسنهایمان نداشته ایم. به هر صورت این دلیلی برای نشر داده گمراه کننده نمیشود.
۱۰- در نهایت اما مجله برای این موضوع میتواند چه اقدامیکند؟ همان طور که جناب دکتر رکنی، ادیتور مجله اعلام کرده اند، قرار شده موضوع با مشورت ادیتوریال بورد مجله و استفاده از نظرات داور بی طرف پیگیری شود. حالا یا اقدامی در مورد مقاله صورت نمیگیرد، یا رترکت میشود، یا اصلاحیه صورت میگیرد و یا رترکت و جایگزین انجام میشود و...
بیائید این دوحالت را بررسی کنیم:
اگر قرار باشد نسخه دیگری کلا جایگزین این مقاله شود، لازم است طبق اصول نشر، مقاله ابتدا Retract یا withdraw شود و بعد با توضیحات کامل مجددا جایگزین شود. هر چند مشخص نیست با داده های یک مقاله با مشکل متودولوژیک چه میتوان کرد.
حالا اگر قرار باشد مثلا فقط اصلاحیه یا کارکشن یا ارتوم چاپ شود چه میشود؟مثلا باید مقاله ای در کنار مقاله اصلی منتشر شود و یک به یک بگوید، سطر فلان کلمه فلان به کلمه .. عوض شود. سطر فلان تاریخ فلان عوض شود. جمله فلان تکراری است و حذف شود. جمله فلان در نتایج باید حذف میشده و در ادیت باقی مانده که باید حذف شود، میانه پیگیری بعد از واکسنها فلان مقدار بوده و از داده ها هم خیلی استفاده ای نکنید چون مچینگ نبوده و الی اخر .. و به این شکل چنین مقاله ای در literature هم باقی خواهند ماند.
کانال تلگرامی @Scientometric
👍21
اطلاعات جدید از واکسن اسپایکوژن
۱- این واکسن حاصل همکاری شرکت سیناژن در ایران و شرکت وکسین در استرالیا است. شرکت وکسین یک شرکت بیوتکنولوژیک است که سال ۲۰۰۱ تاسیس شده و کار آن تحقیق و توسعه پلتفرمهای مختلف واکسن است و برای انجام تحقیقات خود از حمایت نهادهای معتبر همچون NIH و...برخوردار است، ولی این شرکت توانایی تولید انبوه را ندارد. حاصل این همکاری به این صورت است که تکنولوژی اولیه از وکسین به سیناژن منتقل شده است و ساخت و تولید انبوه در سیناژن انجام شده است.
۲- مطالعه فاز یک اسپایکوژن در استرالیا بر ۴۰ داوطلب سالم بین ۱۸ تا ۶۵ سال با هدف بررسی ایمنی انجام شد و طبق نتایج آن واکسن کاملا ایمن شناخته شد.
۳- مطالعه فاز دو در تهران بر ۴۰۰ نفر انجام شد. این واکسن به صورت ۲ دوز ۲۵ میکروگرم به فاصله ۳ هفته تزریق میشود. نتیجه مطالعه فاز دو نشان داد واکسن توانسته ایمنیزایی ۸۷ درصدی داشته باشد و هر دو مسیر سیستم ایمنی را فعال کند. سرم افراد واکسینه شده در مواجهه با انواع جهشها و واریانتهای بتا، گاما، دلتا، لامبدا قرار گرفت و خنثیسازی مطلوبی داشت. به لحاظ ایمنی هم شایعترین علامت موضعی، درد محل تزریق بود و هیچ عارضه جدی در مطالعه فاز دو گزارش نشد
۴- مجوز شروع فاز سوم توسط سازمان غذا و دارو بر روی ۱۶ هزار و ۸۷۶ نفر صادر شد. این مطالعه زمانی آغاز شد که کشور با واریانت دلتا دست و پنجه نرم میکرد؛ در نتیجه اثربخشی محاسبه شده در این فاز بر نوع دلتا بود که کاملا مطلوب و مورد تایید بود. این واکسن ایمن در نظر گرفته شد و همسو با نتایج فاز دو عارضه خاصی گزارش نشد و بیشترین عارضه خستگی و درد محل تزریق بود.
۵- مطالعه تجویز اسپایکوژن به عنوان دوز بوستر بر ۳۰۰ داوطلب انجام شد. از نکات مهم مطالعه دوز بوستر، مطالعه در گروههای سنی متنوع ۱۸ تا ۹۰ سال است که بیماریهای زمینهای متنوع از جمله دیابت، فشارخون، گرفتگی عروق کرنر و... داشتند و در نتیجه مطالعه فاز بوستر قابل تعمیم به جمعیت عمومی جامعه بود. در این مطالعه افرادی که واکسیناسیون اولیه آنها حدود ۴ تا ۶ ماه گذشته بود، وارد مطالعه شدند و واکسن اسپایکوژن را به عنوان دوز بوستر دریافت کردند. واکسیناسیون اولیه این افراد میتوانست بر پایه پلتفرمهای مختلف شامل واکسن غیرفعال شده مانند سینوفارم و برکت و یا مبنتی بر وکتور ویروسی مثل آسترازنکا و اسپوتنیک و واکسنهای پروتئینی از جمله خود اسپایکوژن باشد. با توجه به نتایج مطالعه بوستر در افرادی که واکسیناسیون اولیه آنها بر پایه پروتئین نوترکیب شامل اسپایکوژن بود حدود ۱۱ برابر افزایش در آنتی بادیهای خنثی کننده داشتند. افرادی که واکسیناسیون اولیه آنها بر پایه پلتفرم وکتور ویروسی بود، حدود ۱۴ برابر افزایش در برابر آنتی بادی خنثی کننده داشتند و در نهایت افرادی که واکسن با پلتفرم ویروس غیرفعال شده تزریق کرده بودند بیش از ۲۵ برابر افزایش در برابر آنتی بادیهای خنثی کننده داشتند.
من این اطلاعات را به صورت خلاصه از گزارش سپید در قالب گزارش خبری و از زبان مسئول علمی بخش تحقیق و توسعه واکسن اسپایکوژن نوشته ام. هنوز هیچ یک از مقالات فازهای بالینی این واکسن در قالب یک مقاله علمی منتشر نشده است و متاسفانه هنوز هم اطلاعاتی دقیق از میزان کارایی این واکسن در فاز سومش نداریم و مشابه بقیه واکسنهای ایرانی، هنوز مطالعه ای از این واکسن برای واریانت امیکرون نداریم. درمورد مطالعه دز بوستر اسپایکوژن هم بر اساس IRCT، مطالعه دو سوکور، دو بازو، با پلاسبو، به نسبت پنج به یک بوده و ثبت آن هم ۲۱ آذر بوده و در این مدت واکسن زده شده و سروکانورژن هم بعد از دو هفته از دز بوستر سنجیده شده است.
مقاله فاز حیوانی کاندید واکسن COVAX-19 یا همان اسپایکوژن که توسط سیناژن در ایران مطالعه میشود در مجله Vaccine منتشر شده است.
کانال تلگرامی @Scientometric
۱- این واکسن حاصل همکاری شرکت سیناژن در ایران و شرکت وکسین در استرالیا است. شرکت وکسین یک شرکت بیوتکنولوژیک است که سال ۲۰۰۱ تاسیس شده و کار آن تحقیق و توسعه پلتفرمهای مختلف واکسن است و برای انجام تحقیقات خود از حمایت نهادهای معتبر همچون NIH و...برخوردار است، ولی این شرکت توانایی تولید انبوه را ندارد. حاصل این همکاری به این صورت است که تکنولوژی اولیه از وکسین به سیناژن منتقل شده است و ساخت و تولید انبوه در سیناژن انجام شده است.
۲- مطالعه فاز یک اسپایکوژن در استرالیا بر ۴۰ داوطلب سالم بین ۱۸ تا ۶۵ سال با هدف بررسی ایمنی انجام شد و طبق نتایج آن واکسن کاملا ایمن شناخته شد.
۳- مطالعه فاز دو در تهران بر ۴۰۰ نفر انجام شد. این واکسن به صورت ۲ دوز ۲۵ میکروگرم به فاصله ۳ هفته تزریق میشود. نتیجه مطالعه فاز دو نشان داد واکسن توانسته ایمنیزایی ۸۷ درصدی داشته باشد و هر دو مسیر سیستم ایمنی را فعال کند. سرم افراد واکسینه شده در مواجهه با انواع جهشها و واریانتهای بتا، گاما، دلتا، لامبدا قرار گرفت و خنثیسازی مطلوبی داشت. به لحاظ ایمنی هم شایعترین علامت موضعی، درد محل تزریق بود و هیچ عارضه جدی در مطالعه فاز دو گزارش نشد
۴- مجوز شروع فاز سوم توسط سازمان غذا و دارو بر روی ۱۶ هزار و ۸۷۶ نفر صادر شد. این مطالعه زمانی آغاز شد که کشور با واریانت دلتا دست و پنجه نرم میکرد؛ در نتیجه اثربخشی محاسبه شده در این فاز بر نوع دلتا بود که کاملا مطلوب و مورد تایید بود. این واکسن ایمن در نظر گرفته شد و همسو با نتایج فاز دو عارضه خاصی گزارش نشد و بیشترین عارضه خستگی و درد محل تزریق بود.
۵- مطالعه تجویز اسپایکوژن به عنوان دوز بوستر بر ۳۰۰ داوطلب انجام شد. از نکات مهم مطالعه دوز بوستر، مطالعه در گروههای سنی متنوع ۱۸ تا ۹۰ سال است که بیماریهای زمینهای متنوع از جمله دیابت، فشارخون، گرفتگی عروق کرنر و... داشتند و در نتیجه مطالعه فاز بوستر قابل تعمیم به جمعیت عمومی جامعه بود. در این مطالعه افرادی که واکسیناسیون اولیه آنها حدود ۴ تا ۶ ماه گذشته بود، وارد مطالعه شدند و واکسن اسپایکوژن را به عنوان دوز بوستر دریافت کردند. واکسیناسیون اولیه این افراد میتوانست بر پایه پلتفرمهای مختلف شامل واکسن غیرفعال شده مانند سینوفارم و برکت و یا مبنتی بر وکتور ویروسی مثل آسترازنکا و اسپوتنیک و واکسنهای پروتئینی از جمله خود اسپایکوژن باشد. با توجه به نتایج مطالعه بوستر در افرادی که واکسیناسیون اولیه آنها بر پایه پروتئین نوترکیب شامل اسپایکوژن بود حدود ۱۱ برابر افزایش در آنتی بادیهای خنثی کننده داشتند. افرادی که واکسیناسیون اولیه آنها بر پایه پلتفرم وکتور ویروسی بود، حدود ۱۴ برابر افزایش در برابر آنتی بادی خنثی کننده داشتند و در نهایت افرادی که واکسن با پلتفرم ویروس غیرفعال شده تزریق کرده بودند بیش از ۲۵ برابر افزایش در برابر آنتی بادیهای خنثی کننده داشتند.
من این اطلاعات را به صورت خلاصه از گزارش سپید در قالب گزارش خبری و از زبان مسئول علمی بخش تحقیق و توسعه واکسن اسپایکوژن نوشته ام. هنوز هیچ یک از مقالات فازهای بالینی این واکسن در قالب یک مقاله علمی منتشر نشده است و متاسفانه هنوز هم اطلاعاتی دقیق از میزان کارایی این واکسن در فاز سومش نداریم و مشابه بقیه واکسنهای ایرانی، هنوز مطالعه ای از این واکسن برای واریانت امیکرون نداریم. درمورد مطالعه دز بوستر اسپایکوژن هم بر اساس IRCT، مطالعه دو سوکور، دو بازو، با پلاسبو، به نسبت پنج به یک بوده و ثبت آن هم ۲۱ آذر بوده و در این مدت واکسن زده شده و سروکانورژن هم بعد از دو هفته از دز بوستر سنجیده شده است.
مقاله فاز حیوانی کاندید واکسن COVAX-19 یا همان اسپایکوژن که توسط سیناژن در ایران مطالعه میشود در مجله Vaccine منتشر شده است.
کانال تلگرامی @Scientometric
👍30👎1😱1
شیلی وحالا سوئیس دو کشوری هستند که متوسط میزان مرگ متناسب با جمعیت در گروهای واکسینه شده (با یا بدون دز بوستر) و واکسینه نشده را گزارش میکنند. آخرین آمار برای هفته منتهی به یک ژانویه است.
برای شیلی و در مقایسه با گروه واکسینه نشده، میزان مرگ در گروه واکسینه شده با دو دز و دز بوستر به ترتیب حدودا یک پنجم و یک بیست و پنجم برابر بوده است. این مقادیر برای سوئیس به ترتیب حدودا یک نهم و یک چهل و هشتم برابر بوده است.
کانال تلگرام @Scientoemtric
برای شیلی و در مقایسه با گروه واکسینه نشده، میزان مرگ در گروه واکسینه شده با دو دز و دز بوستر به ترتیب حدودا یک پنجم و یک بیست و پنجم برابر بوده است. این مقادیر برای سوئیس به ترتیب حدودا یک نهم و یک چهل و هشتم برابر بوده است.
کانال تلگرام @Scientoemtric
👍12
همزمانی کاهش متوسط تستهای کووید-۱۹ روزانه در ایران و افزایش درصد مثبت شدن آنها
کانال تلگرامی @Scientometric
کانال تلگرامی @Scientometric
👍15😱3
در مورد تاثیر آیورمکیتن بر کووید-۱۹، متاآنالیزی بسیار مهم انجام شده و مقالات را بر اساس کیفیت آنها آنالیز کرده است (آنالیز زیر گروهی). کیفیت مقالات بر اساس ابزار کاکرین برای ارزیابی سوگیری هاو ... انجام شده است. نتایج نشان داده است که تاثیر قابل توجه آیورمکتین بر بقای بیماران کووید-۱۹ وابسته به عمدتا مطالعات با کیفیت پایین و یا به طور بالقوه با تقلب بوده است. (تصویر پست: چهار مطالعه با ریسک کم سوگیری، چهار مطالعه همراه با برخی نگرانیها، ۳ مطالعه با ریسک بالای سوگیری، یک مطالعه به طور بالقوه با تقلب)
بر اساس مطالعات به طور بالقوه همراه با تقلب علمی، آیورمکتین توانسته تا تقریبا ۱۲ برابر بیشتر منجر به افرایش بقای بیماران کووید-۱۹ در مقایسه با مطالعات با ریسک کم سوگیری شود.
خطر نسبی ذکر شده برای مطالعات به طور بالقوه با تقلب برابر با هشت صدم و معنادار بوده و این مقدار برای مطالعات با خطر کمسوگیری، ۰/۹۶ و غیر معنادار بوده است.
وقتی هر ۱۲ مطالعه در نظر گرفته شود، تاثیر بر افزایش بقا ۵۱٪ و معنادار بوده است. وقتی یک مطالعه همراه با تقلب بالقوه حذف شود، این اثر به ۳۸٪ و معناداری بوردلاین (پی ولی پنج صدم) میرسد. در ادامه با حذف مطالعات با خطر سوگیری بالا، این اثر افزایش در بقا به ۱۰٪ و غیر معنادار میرسد. بالاخره با حذف مقالات همراه با برخی نگرانی ها، اثر به ۴٪ و غیر معنادار میرسد.
کانال تلگرامی @Scientometric
بر اساس مطالعات به طور بالقوه همراه با تقلب علمی، آیورمکتین توانسته تا تقریبا ۱۲ برابر بیشتر منجر به افرایش بقای بیماران کووید-۱۹ در مقایسه با مطالعات با ریسک کم سوگیری شود.
خطر نسبی ذکر شده برای مطالعات به طور بالقوه با تقلب برابر با هشت صدم و معنادار بوده و این مقدار برای مطالعات با خطر کمسوگیری، ۰/۹۶ و غیر معنادار بوده است.
وقتی هر ۱۲ مطالعه در نظر گرفته شود، تاثیر بر افزایش بقا ۵۱٪ و معنادار بوده است. وقتی یک مطالعه همراه با تقلب بالقوه حذف شود، این اثر به ۳۸٪ و معناداری بوردلاین (پی ولی پنج صدم) میرسد. در ادامه با حذف مطالعات با خطر سوگیری بالا، این اثر افزایش در بقا به ۱۰٪ و غیر معنادار میرسد. بالاخره با حذف مقالات همراه با برخی نگرانی ها، اثر به ۴٪ و غیر معنادار میرسد.
کانال تلگرامی @Scientometric
Telegram
Scientometrics
👍22👎1
دبیر جدید کمیته ملی اخلاق یا همان کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش منصوب شد.
دکتر سعید بیرودیان، جایگزین دکتر احسان شمسی گوشکی شدند.
کانال تلگرامی @Scientometric
دکتر سعید بیرودیان، جایگزین دکتر احسان شمسی گوشکی شدند.
کانال تلگرامی @Scientometric
👎28😢9👍4
از جمعیت نزدیک به ۹/۵ میلیون نفری اسرائیل، تا به حال بیش از ۵۰۰ هزار نفر دز چهارم واکسن کووید-۱۹ را دریافت کردهاند. این افراد شامل گروه سنی بالای ۶۰ سال، افراد با نقص ایمنی و پرسنل پزشکی بودهاند. حدودا ۴/۴ میلیون نفر نیز دز سوم را دریافت کرده اند.
با حذف کشورهای کمتر از یک میلیون نفر جمعیت، دانمارک و اسرائیل در هفته گذشته بیشترین بیشترین میزان ابتلا به کووید-۱۹ را متناسب با جمعیت داشته اند. (گرچه آمار بستری و مرگ بسیار متفاوت بوده است. تصویر پایین پست)
داده های جدید اسرائیل (گزارش خبری) نشان میدهد که استفاده از دز چهارم واکسن کووید-۱۹ (فایزر) توانسته تا سطح آنتی بادی ها را حتی بیشتر از میزانِ بعد از دز سوم افزایش دهد، اما این اقدام برای پیشگیری کامل از ابتلا به امیکرون موثر نبوده و افراد مبتلای زیادی در بین واکسینه شده ها با دز چهارم هم دیده شده اند. اگرچه تعداد مبتلاها نسبت به گروه کنترل کمتر بوده، اما با این حال در گروه واکسینه شده هم زیاد بودهاند. واکسن علیه واریانت های قبلی مثل آلفا و دلتا عالی بوده، اما برای امیکرون میتوان گفت کافی نیست. به هر صورت گفته شده که تزریق دز چهارم به افراد در معرض خطر بالا و مسن تر هنوز هم میتواند ایده خوبی باشد ولی احتمالا باید گروه سنی را محدود تر کرد.
🔴 اینجا خوب است به آخرین یافته های انگلستان از تاثیرگذاری دو دز و سه دز واکسنها علیه ابتلا و بستری ناشی از امیکرون هم اشاره شود:
✅ تاثیرگذاری در مقابل ابتلا:
تاثیرگذاری دو دز استرازنکا از حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد به صفر بعد از بیست هفته میرسد. تاثیرگذاری دو دز فایزر یا مودرنا هم از حدود ۶۵ تا ۷۰٪ به حدود ۱۰ تا ۲۰٪ بعد از بیست هفته میرسد.
بین ۲ تا ۴ هفته بعد از تزریق دز سوم، تاثیرگذاری مجددا به ۶۵ تا ۷۵ درصد میرسد، بعد از ۵ تا ۹ هفته به ۵۵ تا ۶۵ و از ده هفته بعد از دز سوم هم به ۴۵ تا ۵۰٪ میرسد.
✅ تاثیرگذاری در مقابل بستری:
یک دز واکسن، ریسک بستری را تا ۵۸٪ کاهش داده است. دو دز هم محافظت ۶۴ درصدی از ۲ تا ۲۴ هفته و ۴۴٪ بعد از ۲۵ هفته داشته است. وقتی دز سوم زده شده است، در ۲ تا ۴ هفته اول تاثیرگذاری در مقابل بستری ۹۲٪ بوده و بعد از ده هفته کاهش تا ۸۳٪ داشته است. در مجموع با در نظر گرفتن همه دوره ها، تاثیرگذاری بعد از دز سوم ۸۹٪ (۸۶ تا ۹۱ درصد) محاسبه شده است که بسیار بالاست
🔴 از طرفی تاثیرگذاری در مقابل ابتلا با در نظر گرفتن سابقه قبلی ابتلا هم در مطالعه ی SIREN محاسبه شده است. اگر سابقه قبلی ابتلا وجود نداشته باشد، تاثیرگذاری دو و سه دز در مقابل ابتلا به امیکرون به ترتیب ۳۲ و ۶۲ درصد گزارش شده است. (برآورد نقطه ای تقریبا دو برابر شده است). اگر سابقه قبلی ابتلا وجود داشته باشد، این مقادیر به ۶۰ و ۷۱ درصد میرسد. (برآورد نقطه ای)
کانال تلگرامی @Scientometric
با حذف کشورهای کمتر از یک میلیون نفر جمعیت، دانمارک و اسرائیل در هفته گذشته بیشترین بیشترین میزان ابتلا به کووید-۱۹ را متناسب با جمعیت داشته اند. (گرچه آمار بستری و مرگ بسیار متفاوت بوده است. تصویر پایین پست)
داده های جدید اسرائیل (گزارش خبری) نشان میدهد که استفاده از دز چهارم واکسن کووید-۱۹ (فایزر) توانسته تا سطح آنتی بادی ها را حتی بیشتر از میزانِ بعد از دز سوم افزایش دهد، اما این اقدام برای پیشگیری کامل از ابتلا به امیکرون موثر نبوده و افراد مبتلای زیادی در بین واکسینه شده ها با دز چهارم هم دیده شده اند. اگرچه تعداد مبتلاها نسبت به گروه کنترل کمتر بوده، اما با این حال در گروه واکسینه شده هم زیاد بودهاند. واکسن علیه واریانت های قبلی مثل آلفا و دلتا عالی بوده، اما برای امیکرون میتوان گفت کافی نیست. به هر صورت گفته شده که تزریق دز چهارم به افراد در معرض خطر بالا و مسن تر هنوز هم میتواند ایده خوبی باشد ولی احتمالا باید گروه سنی را محدود تر کرد.
🔴 اینجا خوب است به آخرین یافته های انگلستان از تاثیرگذاری دو دز و سه دز واکسنها علیه ابتلا و بستری ناشی از امیکرون هم اشاره شود:
✅ تاثیرگذاری در مقابل ابتلا:
تاثیرگذاری دو دز استرازنکا از حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد به صفر بعد از بیست هفته میرسد. تاثیرگذاری دو دز فایزر یا مودرنا هم از حدود ۶۵ تا ۷۰٪ به حدود ۱۰ تا ۲۰٪ بعد از بیست هفته میرسد.
بین ۲ تا ۴ هفته بعد از تزریق دز سوم، تاثیرگذاری مجددا به ۶۵ تا ۷۵ درصد میرسد، بعد از ۵ تا ۹ هفته به ۵۵ تا ۶۵ و از ده هفته بعد از دز سوم هم به ۴۵ تا ۵۰٪ میرسد.
✅ تاثیرگذاری در مقابل بستری:
یک دز واکسن، ریسک بستری را تا ۵۸٪ کاهش داده است. دو دز هم محافظت ۶۴ درصدی از ۲ تا ۲۴ هفته و ۴۴٪ بعد از ۲۵ هفته داشته است. وقتی دز سوم زده شده است، در ۲ تا ۴ هفته اول تاثیرگذاری در مقابل بستری ۹۲٪ بوده و بعد از ده هفته کاهش تا ۸۳٪ داشته است. در مجموع با در نظر گرفتن همه دوره ها، تاثیرگذاری بعد از دز سوم ۸۹٪ (۸۶ تا ۹۱ درصد) محاسبه شده است که بسیار بالاست
🔴 از طرفی تاثیرگذاری در مقابل ابتلا با در نظر گرفتن سابقه قبلی ابتلا هم در مطالعه ی SIREN محاسبه شده است. اگر سابقه قبلی ابتلا وجود نداشته باشد، تاثیرگذاری دو و سه دز در مقابل ابتلا به امیکرون به ترتیب ۳۲ و ۶۲ درصد گزارش شده است. (برآورد نقطه ای تقریبا دو برابر شده است). اگر سابقه قبلی ابتلا وجود داشته باشد، این مقادیر به ۶۰ و ۷۱ درصد میرسد. (برآورد نقطه ای)
کانال تلگرامی @Scientometric
Telegram
Scientometrics
👍11👎1
گزارش خبری آژانس دارویی اروپا:
رگولاتورهای دنیا موافق هستند که تجویز دزهای یادآور واکسن کووید-۱۹ به شکل متعدد در فواصل زمانی کوتاه روشی پایدار و قابل حفظ کردن (sustainable) در دراز مدت نخواهد بود.
تجویز مکرر بوستر ها با فاصله زمانی خیلی کوتاه، ممکن است منجر شود تا میزان آنتیبادی که در هر بار تجویز، تولید میشود را کاهش دهد.
در آینده اگر مشخص شود که ما نیاز به واکسیناسیون مجدد داریم، میتوان واکسنهای کووید-۱۹ را با فرارسیدن فصل سرما تزریق کرد. (مثل آنفولانزا) به این ترتیب پاسخ آنتی بادی در زمانی که ما بیشتر به آن نیاز داریم افزایش پیدا میکند.
البته آژانس دارویی اروپا، هنوز داده های مربوط به تزریق دز چهارم را ندیده و در حال حاضر هم شواهدی برای نیاز به تزریق دز چهارم به جمعیت عمومی جامعه با واکسنهای فعلی وجود ندارد. در افراد با نقص ایمنی شدید، که قبلا سه دز واکسن را دریافت کرده اند، در نظر گرفتن تزریق دز چهارم میتواند منطقی باشد.
تائید واکسن کووید-۱۹ با ترکیب جدید، نیاز به داده های بالینی دارد که برتری پاسخ ایمنی آن را نسبت به بوستر های فعلی نشان دهد.
در مورد انواع واکسنهای مورد نیاز برای مدیریت کووید-۱۹ به یک استراتژی بلند مدت نیاز است. این یک بحث جهانی است و نیاز به همکاری با علم و سیاست عمومی و تصمیم گیرندگان بهداشت عمومی در همه سطوح دارد.
کانال تلگرامی @Scientometric
رگولاتورهای دنیا موافق هستند که تجویز دزهای یادآور واکسن کووید-۱۹ به شکل متعدد در فواصل زمانی کوتاه روشی پایدار و قابل حفظ کردن (sustainable) در دراز مدت نخواهد بود.
تجویز مکرر بوستر ها با فاصله زمانی خیلی کوتاه، ممکن است منجر شود تا میزان آنتیبادی که در هر بار تجویز، تولید میشود را کاهش دهد.
در آینده اگر مشخص شود که ما نیاز به واکسیناسیون مجدد داریم، میتوان واکسنهای کووید-۱۹ را با فرارسیدن فصل سرما تزریق کرد. (مثل آنفولانزا) به این ترتیب پاسخ آنتی بادی در زمانی که ما بیشتر به آن نیاز داریم افزایش پیدا میکند.
البته آژانس دارویی اروپا، هنوز داده های مربوط به تزریق دز چهارم را ندیده و در حال حاضر هم شواهدی برای نیاز به تزریق دز چهارم به جمعیت عمومی جامعه با واکسنهای فعلی وجود ندارد. در افراد با نقص ایمنی شدید، که قبلا سه دز واکسن را دریافت کرده اند، در نظر گرفتن تزریق دز چهارم میتواند منطقی باشد.
تائید واکسن کووید-۱۹ با ترکیب جدید، نیاز به داده های بالینی دارد که برتری پاسخ ایمنی آن را نسبت به بوستر های فعلی نشان دهد.
در مورد انواع واکسنهای مورد نیاز برای مدیریت کووید-۱۹ به یک استراتژی بلند مدت نیاز است. این یک بحث جهانی است و نیاز به همکاری با علم و سیاست عمومی و تصمیم گیرندگان بهداشت عمومی در همه سطوح دارد.
کانال تلگرامی @Scientometric
👍13😱1
مطالعه ی کارآزمایی بالینی Open Label در بین ۵۶۲ بیمار بستری کووید-۱۹ غیر بحرانی (Non–Critically Ill Hospitalized Patients)، منتشر شده در مجله جاما، نشان داده است که استفاده از دز درمانی هپارین همراه با مهار کننده ی P2Y12 در مقایسه با استفادهی تنها از دز درمانی هپارین، تفاوتی در تعداد روزهای های بدون حمایت قلبی و تنفسی (days alive and free of cardiovascular or respiratory organ support) در بین این بیماران ندارد. و در نتیجه یافته های این مطالعه از اضافه کردن مهار کنندهی P2Y12 به دز درمانی هپارین برای بیماران بستری کووید-۱۹ غیر بحرانی پشتبانی نمیکند.
کانال تلگرامی @Scientometric
کانال تلگرامی @Scientometric
👍2
بررسی آژانس دارویی اروپا از مطالعات علمی موجود در مورد استفاده از واکسنهای کووید-۱۹ از نوع mRNA (حدود ۶۵ هزار خانم باردار در مراحل مختلف بارداری) نشان میدهد که استفاده از این واکسنها منجر به افزایش ریسک عوارض مرتبط با بارداری و افزایش ریسک سقط و زایمان زودرس نمیشود.
همچنین تاثیر این واکسنها در کاهش بستری و مرگ ناشی از کووید-۱۹ در خانمهای باردار مشابه خانمهای غیر باردار بوده است. عوارض شایع این واکسنها نیز در بین خانمهای باردار و دیگر گروهها مشابه بوده است.
با توجه به این که بارداری میتواند با ریسک شدید شدن کووید-۱۹ به خصوص در سه ماهه دوم و سوم همراه باشد، توصیه میشود تا خانمهای باردار یا خانمهایی که قصد بارداری دارند، واکسن را دریافت کنند.
کانال تلگرامی @Scientometric
همچنین تاثیر این واکسنها در کاهش بستری و مرگ ناشی از کووید-۱۹ در خانمهای باردار مشابه خانمهای غیر باردار بوده است. عوارض شایع این واکسنها نیز در بین خانمهای باردار و دیگر گروهها مشابه بوده است.
با توجه به این که بارداری میتواند با ریسک شدید شدن کووید-۱۹ به خصوص در سه ماهه دوم و سوم همراه باشد، توصیه میشود تا خانمهای باردار یا خانمهایی که قصد بارداری دارند، واکسن را دریافت کنند.
کانال تلگرامی @Scientometric
👍8
مطالعه ی جدید از رمدسیویر در بیماران بستری کووید-۱۹
در یک مطالعه ی کارآزمایی بالینی Open Label در مورد رمدسیویر در ۵۲ بیمارستان کانادا (در ارتباط با مطالعه ی Solidarity مربوط به WHO)، رمدسیویر توانسته تا به شکل معناداری نیاز به تهویه مکانیکی را کم و میانگین تعداد روزهای بدون نیاز به اکسیژن و همچنین ونتیلاتور را بیشتر کند. مرگ و میر در همه زیر گروهها با رمدسیویر کمتر بوده اما تاثیر معنادار نبوده است.
حجم نمونه کلی: ۱۲۸۲ نفر (۶۳۴ نفر در گروه رمدسیویر و ۶۴۸ نفر در گروه درمان معمول)
مداخله: دوره ده روزه ی رمدسیویر (۲۰۰ میلیگرمروز اول و سپسروزانه ۱۰۰ میلی گرم وریدی)
✅ میزان مرگ و میر داخل بیمارستانی در گروه مداخله و درمان معمول به ترتیب ۱۸/۷ و ۲۲/۶ درصد بوده است. خطر نسبی ۰/۸۳ و فاصله اطمینان ۹۵٪ بین ۰/۶۷ تا ۱/۰۳ بوده است. میزان مرگ و میر ۶۰ روزه در گروه رمدسیویر و درمان معمول به ترتیب ۲۴/۸ و ۲۸/۲ درصد بوده است. خطر نسبی ۰/۸۸ و فاصله اطمینان ۹۵٪ بین ۰/۷۲ تا ۱/۰۷ بوده است. تاثیر رمدسیویر بر کاهش مرگ، در هیچ یک از زیرگروههای سنی، جنسی، نیاز به اکسیژن، مدت زمان شروع علائم (کمتر یا بیشتر از هفت روز) معنادار نبوده است. اگر چه تقریبا در همه این زیر گروهها مقدار عددی مرگ و میر در گروه رمدسیویر کمتر بوده است.
✅ در مورد بیمارانی که در ابتدا تحت تهویه مکانیکی نبودهاند، نیاز به تهویه مکانیکی در گروه رمدسیویر و درمان معمول به ترتیب ۸ و ۱۵٪ و خطر نسبی ۰/۵۳ و معنادار بوده است.
✅ میانگین تعداد روزهای بدون نیاز به اکسیژن و همچنین بدون نیاز به ونتیلاتور تا روز ۲۸ در گروه رمدسیویر به ترتیب ۱۵/۹ و ۲۱/۴ بوده است. این میانگین ها برای گروه درمان معمول به ترتیب ۱۴/۲ و ۱۹/۵ روز بوده است. اختلاف برای هر دومعنادار بوده است.
✅ مدت زمان بستری بین دوگروه تفاوت معناداری نداشته است.
✅ از داده های این مطالعه به تفکیک بیماران موجود در Solidarity میتوان برای متاآنالیز جدیدی برای بررسی اثر رمدسیویر استفاده کرد.
کانال تلگرامی @Scientometric
در یک مطالعه ی کارآزمایی بالینی Open Label در مورد رمدسیویر در ۵۲ بیمارستان کانادا (در ارتباط با مطالعه ی Solidarity مربوط به WHO)، رمدسیویر توانسته تا به شکل معناداری نیاز به تهویه مکانیکی را کم و میانگین تعداد روزهای بدون نیاز به اکسیژن و همچنین ونتیلاتور را بیشتر کند. مرگ و میر در همه زیر گروهها با رمدسیویر کمتر بوده اما تاثیر معنادار نبوده است.
حجم نمونه کلی: ۱۲۸۲ نفر (۶۳۴ نفر در گروه رمدسیویر و ۶۴۸ نفر در گروه درمان معمول)
مداخله: دوره ده روزه ی رمدسیویر (۲۰۰ میلیگرمروز اول و سپسروزانه ۱۰۰ میلی گرم وریدی)
✅ میزان مرگ و میر داخل بیمارستانی در گروه مداخله و درمان معمول به ترتیب ۱۸/۷ و ۲۲/۶ درصد بوده است. خطر نسبی ۰/۸۳ و فاصله اطمینان ۹۵٪ بین ۰/۶۷ تا ۱/۰۳ بوده است. میزان مرگ و میر ۶۰ روزه در گروه رمدسیویر و درمان معمول به ترتیب ۲۴/۸ و ۲۸/۲ درصد بوده است. خطر نسبی ۰/۸۸ و فاصله اطمینان ۹۵٪ بین ۰/۷۲ تا ۱/۰۷ بوده است. تاثیر رمدسیویر بر کاهش مرگ، در هیچ یک از زیرگروههای سنی، جنسی، نیاز به اکسیژن، مدت زمان شروع علائم (کمتر یا بیشتر از هفت روز) معنادار نبوده است. اگر چه تقریبا در همه این زیر گروهها مقدار عددی مرگ و میر در گروه رمدسیویر کمتر بوده است.
✅ در مورد بیمارانی که در ابتدا تحت تهویه مکانیکی نبودهاند، نیاز به تهویه مکانیکی در گروه رمدسیویر و درمان معمول به ترتیب ۸ و ۱۵٪ و خطر نسبی ۰/۵۳ و معنادار بوده است.
✅ میانگین تعداد روزهای بدون نیاز به اکسیژن و همچنین بدون نیاز به ونتیلاتور تا روز ۲۸ در گروه رمدسیویر به ترتیب ۱۵/۹ و ۲۱/۴ بوده است. این میانگین ها برای گروه درمان معمول به ترتیب ۱۴/۲ و ۱۹/۵ روز بوده است. اختلاف برای هر دومعنادار بوده است.
✅ مدت زمان بستری بین دوگروه تفاوت معناداری نداشته است.
✅ از داده های این مطالعه به تفکیک بیماران موجود در Solidarity میتوان برای متاآنالیز جدیدی برای بررسی اثر رمدسیویر استفاده کرد.
کانال تلگرامی @Scientometric
Telegram
Scientometrics
👍3
برخی یافتههای بررسی مربوط به Office for National Statistics از انگلستان در مورد کووید-۱۹
خطر ابتلای مجدد یا reinfection برای دوره ی غالب بودن واریانت امیکرون (۲۰ دسامبر ۲۰۲۱ تا ۹ ژانویه ۲۰۲۲) نسبت به دوره غالب بودن واریانت دلتا (۱۷ می تا ۱۹ دسامبر ۲۰۲۱)، ۱۶ برابر بیشتر بوده است.
همچنین خطر ابتلای مجدد، برای غیر واکسینه ها نسبت به واکسینه شده ها در مدت زمان کمتر از ۹۰ روز از دز دوم (در فاصله ۲ جولای ۲۰۲۱ تا ۹ ژانویه ۲۰۲۲)، تقریبا دو برابر بوده است.
از طرفی مشخص شده است که اگر در زمان عفونت اولیه، وایرال لود کمتری ( Ct value بیشتر) وجود داشته باشد، ریسک ابتلای مجدد بیشتر است.
افراد با عفونت مطابق با واریانت امیکرون (در مقایسه با دلتا)، به شکل قابل توجهی از بین رفتن حس بویایی و چشایی را کمتر گزارش کردهاند.
خطر ابتلای مجدد یا reinfection برای دوره ی غالب بودن واریانت امیکرون (۲۰ دسامبر ۲۰۲۱ تا ۹ ژانویه ۲۰۲۲) نسبت به دوره غالب بودن واریانت دلتا (۱۷ می تا ۱۹ دسامبر ۲۰۲۱)، ۱۶ برابر بیشتر بوده است.
همچنین خطر ابتلای مجدد، برای غیر واکسینه ها نسبت به واکسینه شده ها در مدت زمان کمتر از ۹۰ روز از دز دوم (در فاصله ۲ جولای ۲۰۲۱ تا ۹ ژانویه ۲۰۲۲)، تقریبا دو برابر بوده است.
از طرفی مشخص شده است که اگر در زمان عفونت اولیه، وایرال لود کمتری ( Ct value بیشتر) وجود داشته باشد، ریسک ابتلای مجدد بیشتر است.
افراد با عفونت مطابق با واریانت امیکرون (در مقایسه با دلتا)، به شکل قابل توجهی از بین رفتن حس بویایی و چشایی را کمتر گزارش کردهاند.
👍9👎1
باز هم مطالعه از تاثیرگذاری بیشتر مودرنا نسبت به فایزر
🔴 مطالعه ی قطر در مجله نیوانگلند نشان داده است که ریسک ابتلا بعد از دریافت دو دز واکسن کووید-۱۹ برای مودرنا تا ۳۱٪ نسبت به فایزر کمتر بوده است. اما از نظر ابتلا به موارد شدید، بحرانی و مرگ ناشی از کووید-۱۹، بین این دو واکسن تفاوت معناداری وجود نداشته است.
✅ بیش از ۱۹۲ هزار نفر، یک به یک مچ شده، در هر گروه فایزر و مودرنا که دو دز واکسن زده بودهاند، بررسی شده اند. افراد با سابقه ابتلای قبلی به کووید-۱۹، کنار گذاشته شده اند.
✅ در میانه مدت زمان پیگیری نزدیک به ۹۰ روز، موارد ابتلای به کووید-۱۹ بعد از دو دز واکسیناسیون (breakthrough infection)، برای گروه مودرنا و فایزر به ترتیب ۸۷۸ و ۱۲۶۲ مورد گزارش شده است. از ۸۷۸ مورد مربوط به مودرنا، ۳ نفر به سمت بیماری شدید پیشرفت داشته اند و هیچ یک بستری در ICU و یا مرگ نداشته اند. از ۱۲۶۲ مورد مربوط به فایزر، ۷ نفر به سمت بیماری شدید پیشرفت داشته اند و بستری در ICU وجود نداشته ولی یک نفر فوت شده است.
✅ در پیگری شش ماهه بعد از دز دوم، بروز تجمعی برآرود شده از موارد ابتلا برای گروه مودرنا و فایزر به ترتیب ۰/۵۹ درصد (۰/۵۵ تا ۰/۶۴) و ۰/۸۴ درصد (۰/۷۹ تا ۰/۸۹) بوده است.
✅ بر اساس مقدار کلی و تطبیق داده شدهی hazard ratio گزارش شده ی برابر با ۰/۶۹ (۰/۶۳ تا ۰/۷۵)، خطر ابتلا بعد از دریافت دز دوم واکسن، برای مودرنا نسبت به فایزر تا ۳۱٪ کمتر بوده است. اما مقدار hazard ratio برای بیماری شدید، بحرانی و کشنده ناشی از کووید-۱۹ بعد از دریافت دز دوم ۰/۳۷ و غیر معنادار بوده است.
✅ تفاوت بین دو گروه در بروز موارد ابتلا، درطول هفته سوم بعد از دز اول واکسن شروع شده است. الگوی ایمنی ایجاد شده بعداز واکسیناسیون و همچینن کاهش آن در طول زمان برای هر دو واکسن فایزر و مودرنا مشابه بوده است.
✅ پیش مقاله لنست هم نشان داده بود که استفاده از مودرنا در مقایسه با فایزر، به شکل قابل توجهی منجر به کاهش خطر ابتلا به عفونت کووید-۱۹ (حدود ۲۷٪ کمتر) و همین طور بستری ناشی از آن (حدو ۳۷٪ کمتر) شده است. این کاهش در همه گروههای سنی، نژادی و یا بیماری های زمینه ای دیده شده و مخصوصا در پیگیری طولانی مدت، این اثر کاهش خطر ابتلا و بستری برای مودرنا نسبت به فایزر، بارز تر بوده است. تقاوت برای مرگ معنادار نبوده است.
🔴 مطالعه ی قطر در مجله نیوانگلند نشان داده است که ریسک ابتلا بعد از دریافت دو دز واکسن کووید-۱۹ برای مودرنا تا ۳۱٪ نسبت به فایزر کمتر بوده است. اما از نظر ابتلا به موارد شدید، بحرانی و مرگ ناشی از کووید-۱۹، بین این دو واکسن تفاوت معناداری وجود نداشته است.
✅ بیش از ۱۹۲ هزار نفر، یک به یک مچ شده، در هر گروه فایزر و مودرنا که دو دز واکسن زده بودهاند، بررسی شده اند. افراد با سابقه ابتلای قبلی به کووید-۱۹، کنار گذاشته شده اند.
✅ در میانه مدت زمان پیگیری نزدیک به ۹۰ روز، موارد ابتلای به کووید-۱۹ بعد از دو دز واکسیناسیون (breakthrough infection)، برای گروه مودرنا و فایزر به ترتیب ۸۷۸ و ۱۲۶۲ مورد گزارش شده است. از ۸۷۸ مورد مربوط به مودرنا، ۳ نفر به سمت بیماری شدید پیشرفت داشته اند و هیچ یک بستری در ICU و یا مرگ نداشته اند. از ۱۲۶۲ مورد مربوط به فایزر، ۷ نفر به سمت بیماری شدید پیشرفت داشته اند و بستری در ICU وجود نداشته ولی یک نفر فوت شده است.
✅ در پیگری شش ماهه بعد از دز دوم، بروز تجمعی برآرود شده از موارد ابتلا برای گروه مودرنا و فایزر به ترتیب ۰/۵۹ درصد (۰/۵۵ تا ۰/۶۴) و ۰/۸۴ درصد (۰/۷۹ تا ۰/۸۹) بوده است.
✅ بر اساس مقدار کلی و تطبیق داده شدهی hazard ratio گزارش شده ی برابر با ۰/۶۹ (۰/۶۳ تا ۰/۷۵)، خطر ابتلا بعد از دریافت دز دوم واکسن، برای مودرنا نسبت به فایزر تا ۳۱٪ کمتر بوده است. اما مقدار hazard ratio برای بیماری شدید، بحرانی و کشنده ناشی از کووید-۱۹ بعد از دریافت دز دوم ۰/۳۷ و غیر معنادار بوده است.
✅ تفاوت بین دو گروه در بروز موارد ابتلا، درطول هفته سوم بعد از دز اول واکسن شروع شده است. الگوی ایمنی ایجاد شده بعداز واکسیناسیون و همچینن کاهش آن در طول زمان برای هر دو واکسن فایزر و مودرنا مشابه بوده است.
✅ پیش مقاله لنست هم نشان داده بود که استفاده از مودرنا در مقایسه با فایزر، به شکل قابل توجهی منجر به کاهش خطر ابتلا به عفونت کووید-۱۹ (حدود ۲۷٪ کمتر) و همین طور بستری ناشی از آن (حدو ۳۷٪ کمتر) شده است. این کاهش در همه گروههای سنی، نژادی و یا بیماری های زمینه ای دیده شده و مخصوصا در پیگیری طولانی مدت، این اثر کاهش خطر ابتلا و بستری برای مودرنا نسبت به فایزر، بارز تر بوده است. تقاوت برای مرگ معنادار نبوده است.
Telegram
Scientometrics
👍11