رمانتیسم یا رمانتیسیسم در اصل یک جنبش انقلابی است که در اواخر قرن ۱۸ در انگلستان به وجود آمده بود، بعدا به آلمان رفت و پس از مدتی وارد فرانسه، و اسپانیا و روسیه گردید و تا سال ۱۸۵۰ بر ادبیات اروپا حاکم بود.
این مکتب واکنشی به عقاید سفت و سخت کلیسا بود و بر خلاف کلاسیسیم از قلب و احساسات نشأت می‌گرفت و رمانتیک‌ها به رویا و اندیشه خود بیش از هر انگیزه طبیعی و غیرطبیعی اهمیت می‌دادند و آنچه می‌نوشتند جلوه‌هایی از خیالات بود.

آلفرد دوموسه دربارهٔ رمانتیسم می‌گوید: «رمانتیسم نه تحقیر قانون سه وحدت کلاسیک است، نه در آمیختن کمدی با تراژدی و چیز دیگری از این قبیل. بیهوده برای گرفتن پروانه‌ای بال‌های او را می‌چسبید، زیرا رشته‌های ظریفی که این بال را به بدن او وصل می‌کند در میان انگشتان‌تان نابود خواهد شد. رمانتیسم ستارهٔ گریانی است، رمانتیسم نسیم نالانی است، رمانتیسم پرتو ناگهانی و سرمستی بیماری است...»

۱. کلاسیک‌ها بیشتر ایدآلیست هستند، یعنی در هنر می‌خواهند فقط زیبایی و خوبی را بیان کنند، در حالی که رمانتیک‌ها می‌کوشند گذشته از زیبایی، زشتی و بدی را هم نشان دهند.

۲. کلاسیک‌ها عقل را اساس شعر کلاسیک می‌دانند و رمانتیک‌ها بیشتر پابند احساس و خیال‌پردازی‌اند.

۳‌. کلاسیک‌ها در آثار خویش از هنرمندان یونان و روم قدیم الهام می‌گیرند و رمانتیک‌ها از ادبیات مسیحی قرون وسطی و رنسانس و افسانه‌های ملی کشور خویش الهام می‌گیرند و گاهی از ادبیات معاصر ملل دیگر تقلید می‌کنند.

۴. کلاسیک‌ها بیشتر طرفدار وضوح و قاطعیت‌اند و رمانتیک‌ها پابند جلال و رنگ و منظره.

رمانتیسم بر خلاف کلاسیسیم قوانین و اصول معینی ندارد و اصولی که رمانتیک‌ها را با هم متحد ساخته است نامفهوم و اغلب متضاد است.

⬩ آزادی
بدین معنی که هنرمند هر بخشی از زندگی را که خواست، می‌تواند آزادانه به تصویر بکشد.

⬩ شخصیت
هنرمند خود را به جای قهرمان می‌گذارد و به وسیلهٔ هنر خواهش‌های دل و رنج‌های روح خود را بیان می‌کند.

⬩ هیجان و احساسات
آنچه باید بیان کرد هیجان شاعر است. دل باید بی‌قید و بند سخن بگوید.

⬩ گریز و سیاحت
آزردگی از محیط و زمان موجود و فرار به فضاها و یا زمان‌های دیگر، دعوت به سفر تاریخی یا جغرافیایی، سفر واقعی یا بر روی بال‌های خیال، یکی دیگر از مشخصات آثار رمانتیک است.

⬩ کشف و شهود
هنرمند تخیل و امید و آرزو و معجزه را جانشین حقیقت می‌سازد و بیش از تقلید، پابند تصور است و به طور کلی با حالتی عارفانه به زندگی می‌نگرد.