Թուրքական մեդիան, թուրքական պետական և գիտակրթական կառույցները և թուրք ամենաբարձրաստիճան գործիչները վերջին շաբաթներին մեծ հաճախությամբ գրում, քննարկում են այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքի» թեման` որպես Թուրքիայի համար տարածաշրջանային կարևորագույն նվաճում: Այն, թե ինչքան հաճախ են սկսել խոսել և հանրայնացնել այս թեման, հուշում է, որ Թուրքիան անցել է Սյունիքով միջանցք ստանալու ավելի վճռական փուլին: Հատկապես, որ միջանցքի ավտոմոբիլային ճյուղը գրեթե պատրաստ է:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Թուրքական ամենամեծ թերթերից մեկը՝ «Türkiye»-ն այսօր անդրադարձել է այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքին»։
«Զանգեզուրում պատերազմի նախապատրաստություն. Իրանը և Հայաստանը զորքեր են կուտակում» վերտառությամբ հոդվածում թուրքական հոդվածագիրը նշում է, որ իբր Արցախից դուրս եկող հայկական ուժերը կուտակվում են Սյունիքում, որպեսզի թույլ չտան միջանցքի բացումը։
Այս հոդվածը մաս է կազմում Սյունիքի վրա թուրք-ադրբեջանական առաջիկա հնարավոր հարձակման տեղեկատվական նախապատրաստության, որի մասին գրել եմ ավելի վաղ։ Արցախի վրա վերջին հարձակումը ավելի մեծ ու կարևոր պատերազմի մի մասն է։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Հաշվեցի, թե 2020 թ. կապիտուլիացիան ստորագրելուց հետո մենք որքան զոհ ենք ունեցել միայն պաշտոնապես։

🔳 2021 թ. մայիսին ու նոյեմբերին Սյունիքում Ադրբեջանի հարձակման արդյունքում միայն պաշտոնապես ունեինք 30 զոհ։

🔳 2022 թ. սեպտեմբերի պատերազմում (Գեղարքունիքի, Վայոց Ձորի ու Սյունիքի մարզերի վրա հարձակման արդյունքում) միայն պաշտոնապես ունեցել ենք 224 զոհ։

🔳 2023 թ. սեպտեմբերի պատերազմում (Արցախի վրա հարձակման արդյունքում) միայն այս պահի դրությամբ ունենք մոտ 300 զոհ, ավելի քան 300 անհետ կորածներ։

Միայն այս երեքի արդյունքում 2021-2023 թթ. ունենք 550-ից ավելի զոհ։
Այս թվերն ամբողջական չեն և զոհերի թիվն ավելի մեծ է։ Ավելին, ներառված չեն անհետ կորածները, գերիները և այլն։ Չեմ խոսում տարածքային կորուստների մասին։

Այսինքն այն թեզը, թե պետք է չպատերազմենք, զիջենք Ադրբեջանին և «հանգիստ կապրենք», արդեն 3 տարի է՝ ապացուցվում է, որ սխալ է։
Թշնամուն զիջելը անխուսափելիորեն բերում է նոր կորուստներ։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Վիրավոր Արցախի մասին փոքրիկ տեսանյութ Ռուբեն Մխիթարյանից։
Դիտե՛ք, խնդրում եմ։
Եվ եթե ուզում եք, որ այս իրավիճակը փոխվի, վաղը դուրս եկեք փողոց։
Սեպտեմբերի 24-ին, ժամը 18:00-ին։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Պահի տակ մտածում ես. Ղևոնդ Ալիշանը հեռավոր 1800-ականներին Վենետիկից նստած գրում ու նկարագրում էր Արցախը, որպեսզի դրա աշխարհաքաղաքական կարևորությունը հասկանար ժամանակի հայությունը հայկական պետականության համար, իսկ հիմա՝ 2020-ականներին մի խումբ թուրքամետներ փորձում են ոչ միայն հանձնել էդ հողը թշնամուն, այլև ուղակի մոռացության մատնել։
Ալիշանի «Արցախ» աշխատությունը կարելի է կարդալ այստեղ։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Ինչպե՞ս են գերտերությունները ձեռքբերում փափուկ ուժ, ո՞րն է նրանց նպատակը, ո՞ր տերություններն են ավելի հմուտ օգտագործում փափուկ ուժի գործիքակազմը։
Դիտե՛ք Դառը TV-ի բացատրական հոլովակը, որպեսզի հասկանաք, թե ինչպես են աշխատում մեր դեմ մեր թշնամիները։

https://www.youtube.com/watch?v=QSyXLUbb0kQ

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

⚡️⚡️⚡️
Եվ նորից Թուրքիայի արտգործնախարար Ֆիդանը ժամեր առաջ անդրադարձել է միջանցքի թեմային:
Նյու Յորքում քիչ առաջ կայացած մամուլի ասուլիսում նա նշել է հետևյալը. «Ադրբեջան-Հայաստան զինադադարից հետո Հայաստանը չի կատարել մի շարք պայմանավորվածություններ: ... «Զանգեզուրի միջանցքի» բացումը այն հարցերից է, որին Ադրբեջանը համբերատար սպասում է»:

Ինչպես արդեն նշել եմ, միջանցքի թեմայի այսչափ հիշատակումը Թուրքիայի կողմից կարող է Սյունիքի վրա առաջիկա հնարավոր հարձակման նշաններից լինել:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

⚡️⚡️⚡️
Ըստ թուրքական և ադրբեջանական մեդիայի՝ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը վաղն այցելելու է Նախիջևան։
Եթե լուրը հաստատվի, ապա սա ևս մեկ նշան է Սյունիքի դեմ թուրք-ադրբեջանական ագրեսիայի։ Արցախի ռազմական դիմադրությունը կոտրելուց հետո Սյունիքը և Վայոց Ձորը վերածվում են այդ երկու թշնամական պետությունների հիմնական թիրախի։

ԹԱՐՄԱՑՈՒՄ. Լուրը հաստատվեց։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

2024 թ. Թուրքիան և Ադրբեջանը Նախիջևանում ցամաքային ճանապարհով միացնող կամուրջը (հայտնի է «Հույսի կամուրջ» կամ «Կարոտի կամուրջ» անուններով) կփոխարինվի նորով, որի կառուցումը կմեկնարկի մի քանի ամսից։
«Զանգեզուրի միջանցքի» ևս մեկ նախապատրաստություն։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

​⚡️⚡️⚡️փաշինյանի խոստովանությունը Սյունիքով թուրքական միջանցքի մասին

Հեռավոր 2001 թ. մայիսին լրագրող նիկոլ փաշինյանը «Հայկական ժամանակ» թերթում գրեց մի հոդված, որտեղ արդարացնում էր Սյունիքով թուրքերին միջանցք տալու պահանջը։ Ահա այդ հատվածը.
«…Զավեշտն այն է, որ [Մեղրիով] Թուրքիայի Կենտրոնական Ասիա դուրս գալը մեր շահերին ոչնչով չի հակասում, այլ կրկնենք, հակասում է Ռուսաստանի ու Չինաստանի շահերին»: Փաստացի, հեղինակը պնդում էր, որ Թուրքիայի 100-ամյա ցանկությունը՝ Սյունիքով միջանցք ունենալու Հայաստանի շահերին չի վնասում։
«Այն, որ Մեղրին պետք է թուրքերին ու ԱՄՆ-ին, ուղղակի հոյակապ է... Հայաստանի դիրքորոշումը այս հարցում մեկը պետք է լինի. եթե Թուրքիան կամ Ադրբեջանը ուզում են հաղորդակցվել Մեղրիով, թող հաղորդակցվեն. թող օգտագործեն մեր տարածքը, թող օգտագործեն մեր երկաթուղին ու վճարեն դրա համար, ինչպես ընդունված է աշխարհում:» Ըստ հեղինակի՝ ոչ մի ռազմաքաղաքական խնդիր չկա, որ Թուրքիան և Ադրբեջանը միջանցք ունենան Սյունիքով՝ դրանից բխող իրական վտանգներով։ Ըստ էության՝ որոշակի գումար աշխատելու կարճատև մի հնարավորությունը գերադասվում է Սյունիքի սողացող թյուրքացմանը, որին ընդդիմացել են Հայաստանի առաջին Հանրապետության, Խորհրդային Հայաստանի և անկախ Հայաստանի բոլոր ղեկավարները։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Մահացու ինքնախաբեություն է կարծել, թե Բաքվի բարբարոսական վարչախումբը վաղ, թե ուշ չի սանձազերծելու «հակաահաբեկչական գործողություն» Հայաստանի դեմ։

Ըստ այդմ, Հայաստանի համար կենաց-մահու անխուսափելի ճակատամարտը դեռ առջևում է, և այն, թե՛ մեծագույն վտանգ է, թե՛ մեծագույն հնարավորություն, որովհետև դրանում է որոշվելու որպես ազգ և պետություն մենք ենք շարունակելու ապրել բազմաթիվ ազգերի հայտնվելն ու անհետանալը տեսած Առաջավոր Ասիայի այս արևի տակ, թե բարբարոսները։

Ուստի գերկենտրոնացված արդսր կառավարմամբ, ոտքից գլուխ ռազմականացված ու արդիականացված և դաշնակիցների շրջանակն ընդլայնած Հայաստան պետություն-ամրոցի կառուցումը կենսական անհրաժեշտություն է։

#հավերժականՀայաստանը

🆔 @vardan_voskanyan

Երեկ ՄԱԿ գլխավոր ասամբլեայի իր ելույթում Ադրբեջանի արտգործնախարարը հերթական անգամ բացահայտել է Ադրբեջանի կողմից Հայաստանին պարտադրվող նախապայմաններից մեկը՝ ադրբեջանցիների բնակեցումը Հայաստանում։ Թարգմանաբար ներկայացնում եմ այդ հատվածը.

«1987-1991 թթ. Հայաստանը, կոպտորեն խախտելով միջազգային իրավունքը, մոտ 300 հազար ադրբեջանցիների բռնությամբ վտարել է իրենց պապենական հողերից (նկատի ունի Հայաստանի տարածքը)։ Չնայած Արևմտյան Ադրբեջանի համայնքի բազմաթիվ կոչերին՝ սկսել երկխոսություն և ապահովել վերջիններիս անվտանգ և արդարացի վերադարձը հայրենիք, Հայաստանի կառավարությունը հրաժարվում է կատարել նրանց վերադարձի հիմնարար իրավունքը։ Ադրբեջանը չի հանդուրժելու միջազգային իրավունքի այս խախտումը,… և շարունակելու է ձեռնարկել համապատասխան քայլեր…»։

Արցախի հայաթափումից հետո Ադրբեջանը պարտադրելու է Հայաստանի դե-ֆակտո իշխանություններին ադրբեջանցիներով բնակեցնել Հայաստանի տարածքը։ Դրա նախապատրաստական աշխատանքը տարվում է արդեն երեք տարի է։
Միակ ելքը՝ իշխանափոխությունն է, որպեսզի կարողանանք դիմադրել այս վտանգներին։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Իրավաբան Վարազդատ Հարությունյանի դիպուկ բանաձևումը.
«Մեր երկիրը հանել են վաճառքի ու փոխարենը ծախողների հարցը լուծենք, գնորդներին ենք քննադատում»:
Էական չէ, ով է գնորդը՝ Ռուսաստանը, ԱՄՆ, թե Թուրքիան, էականն էնպես անելն է, որ էլ չծախեն։ Իսկ ծախողը Հայաստանի դե-ֆակտո թուրքամետ իշխանությունն է։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Ոչ մի նոր բան։
Արցախը նվիրեց թուրքերին, Հայաստանի որոշ տարածքներ նվիրեց թուրքերին, նոր տարածքների վրա գրոհը շարունակվում է, բայց այս ամենը կոչվում է ինքնիշխանության համար պայքար։ Իսկ բոլոր մտահոգներին փորձել պիտակավորել որպես ուրիշին միանալու շարժման կողմնակից։
Ու ամենակարևորը. ոչ մի զղջում ու զիջում։
Ընտրությունը պարզ է. կամ ներկայիս իշխանությունը կհեռանա, կամ դա կլինի Հայաստանի վերջին իշխանությունը։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Ուկրաինա և Սիրիա։
Սա է գալիս մեր գլխին։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Հայաստանի դե-ֆակտո վարչապետի վերջին ելույթում հիշատակված «ծայրագավառ» բառը թուրքերենում թարգմանվում է «vilayet» (վիլայեթ)։
Եթե նա մնաց վարչապետ, մեր հաջորդ պետությունը կոչվելու է Թուրքիայի արևելյան վիլայեթ։ Սովորե՛ք, կարող է պետք գալ։ Եթե չեք ուզում այս ապագան, ապա պետք է դուրս գալ պայքարի։ Այսօր ու վաղը։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Ինքներդ ձեզ մի հարց տվեք։
Ե՞րբ եք լսել, որ հրապարակում կանգնած որևէ անձ խոսի Ռուսաստանի մաս դառնալու մասին։
Ումի՞ց եք լսել, որ որևէ մեկն ասի, թե մենք ուզում ենք ռուսներին միանալ։
Որտե՞ղ եք տեսել Ռուսաստանի դրոշ։
Որտե՞ղ եք տեսել ուղիղ կամ անուղղակի աջակցություն։

Եվ ապա նայեք, թե ում է պետք, որպեսզի ժողովրդական շարժումը որակվի որպես պրոռուսական և տապալվի։ Եվ ապա նայեք, թե ովքեր են տարածում այդ ստերը։ Դրանք Հայաստանի դե-ֆակտո իշխանություններն են և նրանց ծառայող մեդիան։
Եթե սա էլ բավական չէ, եկեք հրապարակ ու պահանջեք, որպեսզի շարժման առաջնորդները հստակ դիրքորոշում հայտնեն Ռուսաստանի վերաբերյալ։ Ու կհասկանաք, որ ոչ մի պրոռուսական շարժում էլ չկա։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Եվրամիությունն ու Ադրբեջանը պայմանավորվածություն են ձեռք բերել՝ ավելացնելու Ադրբեջանից Եվրամիություն գազի մատակարարումները։
Հենց այս կարևոր հանգամանքով պայմանավորված՝ Ադրբեջանը ինչքան էլ հարձակվի Արցախի ու Հայաստանի հանրապետությունների վրա, Եվրամիությունը մի քանի ժամով նորից կլինի միայն մտահոգ և ոչ ավելին։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Լուրը հաստատվեց։ Էրդողանը վաղը մեկնում է Նախիջևան՝ Ալիևի հետ հանդիպելու։ Հայտնի է նաև հանդիպման օրակարգը. քննարկման գլխավոր թեման այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքն» է։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Բացահայտվեց հերթական սուտը:
Արցախի Անվտանգության խորհրդի հայտարարության տեքստին Նիկոլ Փաշինյանը նախօրոք ծանոթ է եղել:

Արցախի Ազգային ժողովի նախագահ Դ. Իշխանյանը բացահայտում է. «Ցանկանում եմ տեղեկացնել, որ Ադրբեջանի կողմից իրականացված սույն թվականի սեպտեմբերի 19-ին ռազմական գործողությունների առաջին իսկ պահից ՀՀ վարչապետը տեղյակ է եղել բոլոր գործընթացներից և զարգացումներից»:
Պետք է ավելացնել, որ Արցախը հանձնվել է, քանի որ Հայաստանի Հանրապետությումը հրաժարվեց զինված օգնություն ցուցաբերել Արցախին:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Նոր մանրամասներ են հայտնի դառնում վաղը Նախիջևանում կայանալիք Էրդողան-Ալիև հանդիպումից։
Նախ նախագահները մասնակցելու են Նախիջևան-Իգդիր գազատարի հիմնարկեքի արարողությանը, ապա բացելու են Նախիջևանի ռազմական համալիրը։
Հիշեցնեմ, որ «Զանգեզուրի միջանցքը» մուլտիմոդալ նախագիծ է, որով Թուրքիան փորձում է անխափան կապ հաստատել Ադրբեջանի հետ, ընդ որում՝ ոչ միայն ավտոճանապարհով, այլև գազատար, էլեկտրահաղորդման գծեր, երկաթուղի և այլն։ Նախիջևան-Իգդիր գազատարը հենց այդ միջանցքի բաղադրիչներից մեկն է։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman