نظریه‌پردازی درباره‌ی روابط اجتماعی-فضامند
باب جسوپ/ ترجمه‌ی مهسا اسداله‌نژاد

از متن:
این جستار می‌کوشد مباحثات اخیر درباره‌ی نظریه‌ی اجتماعی-فضامند را از طریق معرفی رویکردی صورت‌بندی کند که بتواند ویژگیِ چندبُعدی و چندریختیِ درون‌بودِ روابط اجتماعی-فضامند را به چنگ آورد. همان‌گونه که پیش‌تر طرفداران چرخش به سمتِ مقیاس برتری ابعادِ دیگر را زیر سوال بردند، ما برتریِ هر بُعدِ منحصری از فرایندهایِ اجتماعی-فضامند را در هر شکلی زیر سوال می‌بریم؛ فرقی نمی‌کند بُعد مقیاس باشد یا بُعد دیگری. «چرخش‌هایِ» مختلف پیچیده‌ را درون علم اجتماعی انتقادی بررسی و محدودیت‌های روش‌شناختی هر یک را نشان خواهیم داد و در عین حال جریان‌های مهم گوناگونی را برجسته خواهیم کرد که تلاش کرده‌اند از محدودیت‌هایِ نظریه‌ی اجتماعی-فضامند فرابگذرند. بر این مبنا، ما در راستایِ بازشناسیِ سیستماتیک‌تر سازمانِ چندریختیِ روابط اجتماعی-فضامند درونِ نظریه‌ی اجتماعی-فضامندِ به چندین نوع فرم‌یابنده، بحث را پیش خواهیم برد و مشخصاً پیشنهاد می‌کنیم که قلمروها (T)، مکان‌ها (P)، مقیاس‌ها (S) و شبکه‌ها (N) به‌مثابه‌ی ابعادی دیده شوند که در تعامل با هم ساخته و در ارتباط‌ با هم درهم‌تنیده می‌شوند. ما این طرح را به‌عنوانِ بسطِ مشارکت‌هایِ نظریِ اخیر پیرامونِ فضامندشدنِ رویکردِ استراتژیک-رابطه‌ای (SRA) ارائه می‌کنیم و برخی از دلالت‌هایِ روش‌شناختیِ آن را برخواهیم شمرد. در نهایت، بحث را تمام خواهیم کرد با توضیحِ مختصر اینکه چارچوبِ TPSN می‌تواند در قلمروهایِ مختلف تحقیق درباره‌ی فرایندهایِ اجتماعی-فضامند در سرمایه‌داری معاصر به کار بسته شود.


متن کامل را در آدرس زیر بخوانید:
http://problematicaa.com/spatio-social-relations/
عضویت در تلگرام پروبلماتیکا:
https://telegram.me/problematica/

💢یادداشت ماه:

🔺همصدا با مردم، همنوا با ایران

 ✍محسن گودرزی
(مدیر گروه جامعه شناسی مردم مدار انجمن جامعه شناسی ایران)

دی ماه سال 1382 زلزله مهیبی بم را لرزاند و هزاران نفر جان خود را از دست دادند. شجریان برای کمک به زلزله‌زدگان پا پیش ‌گذاشت و با همکاری حسین علیزاده، کیهان کلهر و همایون شجریان، کنسرت «همنوا با بم» را برگزار کرد. در این کنسرت «مرغ سحر» با فرم متفاوتی اجرا شد. از سال‌ها پیش، شجریان در کنسرت‌های خود تصنیف مرغ سحر را به عنوان قطعه پایانی اجرا می‌کرد و سالیان طولانی این تصنیف پای ثابت برنامه‌های او بود. در پایان کنسرت «همنوا با بم»، حاضران در سالن، تقاضا می‌کنند که شجریان این تصنیف را اجرا کند. این بار اما یک اتفاق تازه در کنسرت روی می‌دهد و این تصنیف با شکل تازه‌ای اجرا می‌شود. مثل همیشه، از گوشه و کنار سالن، چند نفر با صدای بلند می‌‌گویند مرغ سحر. رفته رفته این تفاضا فراگیر می‌شود و تعداد بیشتری به این جمع می‌پیوندند. بعضی از آنها به سوی صحنه هجوم می‌آورند و می‌خواهند از نزدیک‌ترین فاصله شجریان را ببینند و با او در خواندن تصنیف همراهی ‌کنند. در آن سال‌ها به تازگی موبایل‌های دوربین‌دار به بازار آمده بود، افرادی که در جلوی صحنه تجمع کرده‌اند – و گروهی از کسانی که روی صندلی‌های خود نشسته‌اند- با دوربین موبایل از این اتفاق هنری فیلم می‌گیرند. هنوز اینترنت موبایل نیامده بود ولی تعدادی از افراد شماره تلفن یکی از عزیزان خود را می‌گیرند و مستقیم صدای شجریان را برای او پخش می‌کنند. شور و هیجان جمعیت را در بر می‌گیرد، گروهی از شنوندگان با شجریان همخوانی می‌کنند و وقتی به آن بیت معروف تصنیف می‌رسند بخشی از جمعیت سالن همراه با شجریان از خدا و طبیعت و فلک می‌خواهند که شام تاریک‌شان را سحر کند. فضای احساسی کل سالن را در بر می‌گیرد و تک تک حضار در این کنسرت چیزی را تجربه می‌کنند که پیش از آن سابقه‌ای در کنسرت‌های متعارف موسیقی کلاسیک یا سنتی ایران نداشته است. شجریان مانع همراهی جمعیت نمی‌شود و حتی وقتی که به مصرع معروف «ای خدا، ای فلک، ای طبیعت...» می رسد با حرکت دست دعوت می‌کند که با او همراهی کنند.

در موسیقی پاپ چنین الگویی رایج است اما تا آن زمان سابقه‌ای از این نوع اجرا در موسیقی سنتی دیده نمی‌شود. موسیقی ایرانی- به خصوص موسیقی آوازی- هم به لحاظ محتوا و هم از حیث فرم به گونه‌ای است که جای‌ چندانی برای مشارکت شنوندگان نمی‌گذارد. دو چیز است که این فرم را متمایز می‌کند. اول این که تصنیف مرغ سحر با عباراتی کلی مثل شبِ تاریک، ظلمِ ظالم، قفس، آزادی، بلبلِ پربسته و... به وضعیت معین و خاصی اشاره نمی‌کند ولی به خاطر همین کلی بودن، مخاطب می‌تواند آن را اعتراض به شرایط موجود تعبیر کند و آن را بیان حال خود بداند. همین که شجریان این تصنیف را در کنسرت‌های خود تکرار می‌کرد نشان می‌دهد که او این تصنیف را به تعبیرِ خودش، دردِ زمانه و اعتراض به شرایط می‌داند. دوم آن که تغییر در فرمِ اجرا، معنای تازه‌ای را ایجاد می‌کند و شجریان از شنوندگان دعوت می‌کند که در ساختن این معنا مشارکت کنند. برای بیان این تغییر از عبارت «خواننده/ شنونده» و «شنونده/ خواننده» استفاده می‌کنم. مقصودم از عبارت اول این است که خواننده نقش اصلی دارد و زبان شنونده می‌شود و اعتراض او را بیان می‌کند. منظور از عبارت دوم این است که خواننده مجالی ایجاد می‌کند که شنونده نیز به صدا در آید، همراه با خواننده شود و ترکیبی واحد را شکل دهند. اگر در موقعیت اول، نوعی جدایی بین خواننده و شنونده وجود دارد و شنونده نقش منفعل دارد، در موقعیت دوم، شنونده فعال است و در کنار خواننده صاحب صدا می‌شود.  

آثار شجریان در بیشتر موارد از پدیده‌ای صرفاً هنری فراتر می روند و دلالت‌های اجتماعی سیاسی دارند. شجریان همواره در متن و زمینه ای اجتماعی سیاسی فهمیده می‌شود. موسیقی او حتی آن هنگام که نوای عاشقانه سر می دهد، باز هم مستعد چنین تعابیری است. در اغلب موارد، بحث از شجریان به نقش‌های اجتماعی و سیاسی او کشیده می‌شود. کمتر می‌توان نوشته یا بحثی را درباره شجریان پیدا کرد که از تفسیرهای سیاسی اجتماعی خالی باشد. در عین حال، این نکته را نباید از نظر دور داشت که آثار شجریان چنان تنوعی دارد که هر گروه یا سلیقه می‌تواند خود را در آن بیابد.

او در طول چندین دهه در فراز و نشیب تحولات فرهنگی اجتماعی با مردم بوده و آثارش ترجمان حالات و تجربه‌های متنوع اجتماعی است.

ادامه دارد👇
https://bit.ly/2I9VIWG

@iran_sociology
#انجمن_جامعه_شناسی_ایران

📃 «ارزش چیزها» (ترجمه صدایی شنیده ‌نشده از امیل دورکیم)
برگردان: شیما کاشی, آرمان ذاکری

اخیرا در تاریخ یازدهم نوامبر 2020، رادیو فرهنگ فرانسه، فایلی حدودا سه دقیقه‌ای از صدای دورکیم را منتشر ساخته است که در 1913، حدود سه سال قبل از مرگ دورکیم ضبط شده و متعلق به آخرین دوره فکر دورکیم است. دورکیم در این فایل به نقد تقلیل «ارزش» به «ارزش اقتصادی» پرداخته و به «هنر»، «اخلاق»، «تاملات نظری» و از همه مهمتر «زندگی» به دیده عرصه‌ای برای «عمل کردن بی‌حساب و کتاب» نگاه می‌کند. بسط ایده «عمل کردن بی‌حساب و کتاب» را می‌توان بعدها در تفسیر مفهوم «قدسی» در آرای اصحاب «کالج جامعه‌شناسی» مشاهده کرد؛ خصوصاً در استفاده ژرژ باتای از مفاهیمی مانند «فعالیت غیرتولیدی» و «تخطی ». همانطور که اشاره دورکیم به جنون‌آمیز بودن برخی فضائل، خواننده را به یاد مفهوم «غلیان جمعی» دورکیم می‌‌اندازد که بعدتر برای توضیح لحظات تغییرات جمعی بزرگ نظیر انقلاب‌ها و آفرینش امر نو در جامعه به کار گرفته شده است.

از نگاه دورکیم با فراروی از منطق عقلانی اقتصاد و نقض قواعد عقلانیت اقتصادی است که ارزش‌های والای انسانی مانند اخلاق، هنر، تامل نظری و خود زندگی معنا و تداوم می‌یابند. اشاره دورکیم به فرارویِ منطقِ اخلاق از منطق اقتصاد، دارای پیوندی است با درک او از سوسیالیسم فرانسوی که برابری اجتماعی را با کنش اخلاقی پیوند می‌زند. سوسیالیسمی که دورکیم در نامه‌ای کمتر شناخته شده به خاویر لئون در سال 1915، به احیاء آن چنین امید بسته است: «...رهایی ما در گرو سوسیالیسمی است که شعارهای تاریخ مصرف‌گذشته را رها کند. سوسیالیسمی نوین که چنان به خود شکل دهد که سنت فرانسوی را از سر گیرد. به روشنی می‌دانم که چنین سوسیالیسمی چه می‌تواند باشد.»....

متن کامل را در لینک زیر بخوانید:
https://barkhatbook.com/ln/w6dv

@culturalstudies_usc
@iransociology

🗓 اتحادیه انجمن‌های علمی-دانشجویی علوم اجتماعی ایران به مناسبت فرا رسیدن روز علوم اجتماعی برگزار می‌کند:
🔆 نشست علمی بازاندیشی انتقادی وضعیت علوم اجتماعی آکادمیک در ایران

مهمانان:
روزبه آقاجری (پژوهشگر علوم اجتماعی)
مسعود زمانی‌مقدم (پژوهشگر مسائل اجتماعی)

📅 چهارشنبه، 12 آذرماه 99
⏱ ساعت 7 عصر
📌 صفحه اینستاگرام اتحادیه

🔻🔻🔻🔻
@socialunion

خرده‌کارفرمایان موتورسوار
«درباره‌ی اعتصاب رانندگان پیک موتوری اسنپ‌فود»
✍🏼روزبه آقاجری

از متن:
اعتصاب پیک‌موتوری‌های شبکه‌ی اسنپ را می‌شود اولین اعتصاب در بخش اقتصاد برخط در ایران قلمداد کرد. اهمیت این پراتیک «نیروی کار برخط» در این است که نشان از بالاگرفتن تنش‌ها در این بخش اقتصادی و فروافتادن پرده‌های خوش‌نقش‌ونگار کار انعطاف‌پذیر و آزادانه دارد که اقتصاددان‌های بازار آزاد و کارفرمایان وعده‌اش را می‌دادند. خود نیروی کار، خود کارگران این بخش، اولین کسانی هستند که با سازوکارهای بهره‌کشانه‌ی کسب‌وکارهای سرمایه‌دارانه مواجه می‌شوند و به آن واکنش نشان می‌دهند. هر چند پیش از این و متأثر از بالاگرفتن بحث‌ها حول این لایه‌ی اقتصادی بازار سرمایه‌داری در اروپا پژوهش‌هایی در ایران درباره‌ی این موضوع انجام شده است اما این پراتیک تازه کل فضای موجود را دگرگون خواهد کرد و آرام‌آرام گروه‌های ذی‌نفع‌تر را در این بخش اقتصادی به جنبش در خواهد آورد.

در این نوشته می‌خواهم کمی از ابعاد این بخش اقتصادی نوپدید ـ از ۲۰۰۸ تا امروز در شمال اقتصاد جهانی و از دهه‌ی ۹۰ شمسی در ایران ـ را واکاوی کنم.




برای خواندن متن به آدرس زیر بروید:
https://problematicaa.com/snapp-food/
عضویت در تلگرام پروبلماتیکا:
https://news.1rj.ru/str/problematica

ایران پرسه|

بازتعریف رابطه‌ اجتماعی در دوران پساکرونا
نوزایی مجازی مهر

✅یادداشت| روزبه آقاجری| پژوهشگر اجتماعی

🔹در اینجا می‌خواهم به این بپردازم که چگونه یلدای امسال نه تنها نوزایی خورشید، که نوید نوزایی شکل‌های متفاوتی در زندگی اجتماعی ماست. در چند ماه نخست همه‌گیری یکی از مسائل عجیب دیدوبازدیدهای خانوادگی بود. بسیار از کارشناسان نمی‌فهمیدند چرا، به‌رغم هشدارها درباره «در خانه ماندن»، رفت‌وآمد به خانه نزدیکان، بویژه پدرومادر، قطع نمی‌شود؛ موضوعی که برخی جامعه‌شناسان جوابی جالب برای آن داشتند: خانه برای بسیاری ایرانی‌ها به واحد آپارتمانی‌شان محدود نمی‌شود و معنایی گسترده‌تر دارد. «خانه» بسیاری از ایرانی‌ها تا «خانه پدرومادر»شان هم امتداد می‌یابد. اما اکنون، بعد از این‌که با وحشت «مرگ بی‌رحمانه‌ حتی نزدیک‌ترین عزیزان به‌دلیل کرونا» روبه‌رو شده‌ایم، این پندار فرو ریخته است.

🔹تا پیش از کرونا، بی‌رمق‌ترین و دم دستی‌ترین شکل ارتباط ، ارتباط مجازی و از طریق پیام‌رسان‌ها بود، اما در دوران پساکرونا چت تصویری و پیام‌رسان‌های اینترنتی به دورهمی و آغوش و مکان گپ‌وگفت‌ها تبدیل شده اند. حالا دیگر حتی پدرومادرها هم که پیش از این به‌سختی می‌توانستیم به آنها بقبولانیم که «ارتباط مجازی» هم شکلی از «ارتباط» است، حالا خودشان به مجازی‌کاران قهاری تبدیل شده‌اند که گاه باید نکاتی را از آنها بیاموزیم.

🔹این جهان تازه‌ای است که در یلدای امسال با آن روبه‌روییم. دیگر نه والدین و نه فرزندان نمی‌گویند «کاش امشب را پیش خانواده بودیم» چرا که الزامی حیاتی، آنچه به معنای دقیق کلمه «بقا» نام دارد، وا می‌داردمان که عزیزان مجازی‌مان را به همان صورتی دوست بداریم که اگر قرار بود شب چله را در کنارشان باشیم، دوست می‌داشتیم.
این نوع ارتباط بدون شک «چیزی» کم دارد چرا که ما انسان‌ها موجوداتی نه به شکل مجازی اجتماعی که در مناسباتی تنانی و فیزیکال اجتماعی هستیم، اما اکنون این بهترین چیزی است که می‌توانیم از عزیزان‌مان بگیریم و به آنها بدهیم.

🔸http://www.irannewspaper.ir/?nid=7519&pid=13&type=1
👉 @irannewspaper