علاقه به بررسی و کنکاش درباره وضعیت آموزشی در روسیه(شوروی سابق) طی دوران جنگ سرد به اوج خودش رسید. این موضوع به خصوص با پرتاب اسپوتنیک ۱ (اولین ماهواره فضایی تاریخ) در سال ۱۹۵۷(۱۳۳۶ خودمون) بیشتر شد.
اولین تلاش ها برای برقراری ارتباط با ریاضیات اروپایی به زمان پتر کبیر برمی گرده(۱۶۷۲ تا ۱۷۲۵). دوره پادشاهی اش دوره حرکت به جلو و پیشرفت برای روسیه بوده. شهر سن پترزبورگ رو ایشون تاسیس کردند. به طور کلی اصلاحات زیادی در روسیه انجام داد. تغییر در خط رسمی، تاسیس روزنامه و اجبار به پوشیدن لباس به سبک اروپایی(آشنا نیست؟). تاسیس آکادمی علوم روسیه و دانشگاه سن پترزبورگ هم از دیگر کارهاش بوده.
البته در نظر داشته باشین همه این کارها رو با همون سبک قلدرمآبانه روسی که امروز هم دیده می شه، انجام می داد‌. همه مزایای غرب رو می خواست و خود غرب رو نه!
اگر به خیلی قبل تر برگردیم، روسیه یه شهری داشت به اسم، Novgord، که در زمان حمله مغول ها جون سالم به در برد. ظاهرا در این شهر حتی در اون زمان برای بچه ها یک سیستم آموزشی درست و درمون وجود داشته.
چند سال قبل از پتر، اولین سیستم دانشگاهی در شهر kiev (اوکراین فعلی) در سال ۱۶۳۹ تاسیس شد.
یه جمله ای در مورد آموزش عالی در روسیه می گند و اون اینه که: نیاز به آموزش عالی زودتر از آموزش سال های قبل مثلا متوسطه و... در اون احساس شده، مثل جاهای دیگه. مثلا شاید ایران در زمان امیرکبیر.
پترکبیر توجه خاصی به ریاضیات هم داشت و می شه گفت اولین کسی بود که حامی حکومتی یا دولتی ریاضیات بود. به جوون ها می گفت: برید اروپا و درس بخونید‌. از طرفی در داخل کتاب و اینا نبود به اندازه کافی، کسی هم علاقه نشون نمی داد.
اولین کتاب های آکادمیک در اون زمان کتاب های ریاضی بودند. به خاطر اهمیت ریاضیات در مسائل نظامی و ... پتر هم اهمیت خاصی به ریاضی نشون می داد. در سال ۱۷۱۱، ده دوازده سال قبل از مرگش اولین دانشکده مهندسی راه افتاد. یکی از مدارکی که می داد، ریاضیات و دریانوردی بود!

ریاضیات در روسیه - بخش اول

برای خوندن زندگی ریاضیدان ها به نظرم بهترین منبع و اولین چیزی که به ذهن هر کسی می رسه، ویکی پدیا است. سبک نگارش مشخصی داره و از اون مهم تر منابع درجه اولی هم معرفی می کنه، که این مورد رو هیچ جای دیگه نمی شه پیدا کرد. کتاب های تخصصی هم به طور خاص به زندگی ریاضی دان ها می پردازه(مثلا یک کتاب فقط به یک ریاضی دان) هم خوبه، مخصوصا اگر خواهر یا دختر یا دوست نزدیکش مشارکت داشته باشه در نوشتن، چون زوایای دیگه ای از زندگی اش رو نشون می ده. در بین کتاب های معمولی، من سبک نگارشی که در کتاب معادلات دیفرانسیل سیمونز هست رو خیلی می پسندم. البته برای کسی که آشنا هست با زندگی ریاضیدان ها نکته خاصی نداره. بیشتر سبک نگارش و فشرده نویسی اش هست که جالبه و توی دو سه صفحه به جنبه های اصلی زندگی و آثارشون اشاره می کنه و حتی خواننده رو ترغیب می کنه بره سمت مطالعه مطالب گفته شده.
بخش هایی که مربوط به زندگی اویلر و نیوتن می شه رو با اجازه؟ ناشر می ذارم اینجا، که البته pdf کل اش در اینترنت هست.
خود کتاب درباره معادلات دیفرانسیل معمولی هست و البته کتابی معمولی حساب می شه در این زمینه.

یکی از عجیب ترین چیزهایی که در ایران اساتید با اون ارتقا می گیرند، ترجمه و بعضا نوشتن کتاب هست. البته من فقط در مورد رشته ریاضی می نویسم و در مورد بقیه رشته ها چیزی نمی دونم و البته منظورم کتاب های دانشگاهی هست. البته  ترجمه در مثلا دهه های شصت و ...کار ارزشمندی بوده و نمی شه منکر تاثیر و اهمیت کار مترجمین در سال های قبل شد. ولی اینکه الان طرف بره یه کتاب رو از اینترنت دانلود کنه و بعد بشینه ترجمه اش کنه و بعد بابت اون امتیاز بگیره و ... اصلا چه معنی می تونه داشته باشه؟ دانشجوی ارشد و دکتری که تکلیفش معلومه. دانشجوی کارشناسی رو هم باید از همون اول هلش داد به سمت خوندن مراجع اصلی. اتفاقا در مورد ریاضی، خوندن متون اصلی به نسبت کار آسونی هست.
قسمت خنده دار تر نوشتن کتاب هست. اینکه جزوه رو بدی تایپ کنند و بعد چاپش کنی، اسمش تالیف کتاب نمی شه. بازهم طبیعتا از مواردی که سال های قبل اتفاق افتاده می شه صرفه نظر کرد و کارشون قابل احترام و تقدیر و.... ولی اینکه در این سال ها کسی بیاد و با توجه به کتاب های معرکه ای که به زبان اصلی نوشته شده دست به قلم ببره و کتاب تالیف کنه، جای تعجب داره. کتاب های تالیفی درست و درمون در زبان فارسی در رشته ریاضی تعدادشون خیلی خیلی کم هست. کتابی تالیفی به فارسی  یا باید سبک خاصی داشته باشه در ارائه موضوع، اون هم در مقایسه با همه کتاب های مرجع و اصلی و یا واقعا به کار دانشجو بیاد(مثلا حل سوالات ارشد و دکتری)
بعدا چند تا کتابی که به فارسی نوشته شدند(منظورم کتاب های دانشگاهی هست) و به نظرم یکی از دو شرط بالا رو داره معرفی می کنم.
این آقای Wolfram رو به عنوان نمونه برید مقالاتش که در سایتش نوشته بخونید، واقعا بعضی ها در حد رساله دکتری است. خیلی از مطالبی که ریاضیدان های دیگه در وبلاگشون و..‌. می نویسند و بعضی وقت ها مطالب بلند و تحلیلی و ...هست، در ایران عمرا کسی حاضر باشه همین جوری بنویسه(و البته طبیعی هست، چون امتیار نداره!)
یک نمونه درباره نحوه مشارکت اونا در نوشتن مقاله.

این کتاب معرکه رو ببینید، من خودم خیلی از مفاهیمی که در ریاضی عمومی و هندسه دیفرانسیل و...هرگز نفهمیدم چیه، بعدا اینجا خوندم.

مساله برای فکر کردن
راهنمایی:
برای نیمی از اعداد طبیعی تقریبا بدیهی می شه، مساله رو برای بقیه اعداد طبیعی اثبات کنید.

حالا نمی دونم این جمله رو واقعا جناب راسل گفته یا نه؟ ولی فارغ از اینکه گوینده اش کیه، جمله درست نیست! حداقل از نظر ریاضی و آمارواحتمال. اگر امید ریاضی مثبت باشه، اشتباه کردن و تکرارش اکی هست. در همین رابطه، یه مساله دیگه برای فکر کردن:
یه قمارباز یه مقدار پول داره و می تونه n بار شرط بندی کنه، در هر بازی احتمال بردش p و باختش q هست(q=p-1)، می خواد امید ریاضی لگاریتم مبلغ نهایی اش رو ماکزیمم کنه. استراتژی بازی اش چی باید باشه، هر بار چقدر پول بذاره واسه بازی؟
اگر p کوچکتر یا مساوی ۱/۲ بشه، باید قید بازی رو بزنه البته.
این مساله خیلی جالبه و یه جورایی شاید به اون شعر معروف "خنک آن قمار بازی که بباخت هر چه بودش..." هم ربط پیدا کنه.
حال داشتید فکر کنید بهش.

بهترین استراتژی اینه که هر بار به اندازه p-q از پولش رو که باقی مونده شرط بندی کنه. واضح است که اگر p کوچکتر از مساوی ۱/۲ باشه، نباید اصلا شرط بندی کنه.
بعدا حلش رو می ذارم.

مصاحبه با Jim Simons

بخشی از مصاحبه...

بخشی دیگه از مصاحبه...

بخشی دیگر از مصاحبه...
بقیه رو خودتون حال داشتین بخونید.
در کل مصاحبه خیلی خوبی بود به نظرم.

یکی از بحث های جالب تو ریاضی رفت و برگشت بین شهود و اثبات دقیق هست. یعنی برای یه چیزی اثبات دقیقی وجود داره، از اون طرف دنبال یه توضیحی هستیم که با شهود هم جور در بیاد، برای درک بهتر، یا از زاویه ای دیگه یا توضیح ساده تر برای کسی دیگه. به نظرم اوجش رو می شه در توپولوژی و زیرشاخه ها یا شاخه های مرتبط با اون دید و جالبی اش یا قشنگی اش اینه که برداشت شهودی برای چند تا قضیه یا مثال و‌.‌.. کار می کنه و جواب می ده و بعد یه جا دیگه نه!
بعدا چند تا نمونه جالب می ذارم ازش.

The goal of this website is to make statistics more accessible through interactive visualizations.

https://seeing-theory.brown.edu/basic-probability/index.html

تیم المپیاد ریاضی آمریکا در تابستان ۲۰۲۴، ظاهرا جز یکی بقیه آسیایی تبار هستند. پارسال هم که دوم شده بود، فکر کنم همه چینی بودند.

در ادامه به تاثیر حضور اویلر بزرگ بر ریاضیات روسیه نگاهی می کنیم. اویلر در سال ۱۷۲۷ به روسیه رفت، به دعوت خانم کاترین. رفت به آکادمی علوم روسیه. خیلی از کارهای معروفش رو در همون دوره انجام داد، مثل اون فرمول معروف که رابطه pi ، e و i رو نشون می ده.
غیر از کارهای علمی مشغول تدریس و ... هم شد. بعضی از کارهاش به روسی هم ترجمه شد، مثلا یک اثر معروفش حوالی سال ۱۷۵۰ ترجمه شد، که تاثیر زیادی بر ریاضیات آکادمیک در روسیه داشت. کتابی داره به اسم
Full introduction to algebra
که در سال ۱۷۷۰ و به زبان آلمانی و در سن پترزبورگ نوشته. در زمینه هندسه و مثلثات و... هم کتاب هایی نوشت و اصلا این شکل از مثلثات رو که امروزه همه می خونند اویلر رواج داده.
یکی دیگه از کارهای مهمش در آموزش اونجا جدا کردن و تفکیک کردن بخش های مختلف ریاضی به عنوان دروس مختلف بوده، مثلا حساب، هندسه، مثلثات و جبر. تاثیر اویلر بر نسل بعد ریاضیدان های روسیه هم غیرقابل انکار هست. تو این سال ها چند بار هم رفت و برگشت داشته به روسیه.
بینایی یکی از چشم هاش رو در دوره اول در روسیه از دست داد. بیماری اش به خاطر کار زیاد در روشنایی کم و نوع چاپ کتاب ها در اون زمان بوده احتمالا و نوعی ضایعه گوشتی در چشمش. در سال ۱۷۷۱ هم که کلا نابینا شد، وقتی دوباره برگشته بود سن پترزبورگ.

ریاضیات در روسیه - بخش دوم