قطعه‌ای از سنگواره یوتیرانوس، تیرانوسور نُه متری که به وضوح آثار پوش‌پر در آن دیده می‌شود

t.me/paleogram/433

۸ – عدم وجود پر در اغلب سنگواره‌های دایناسورها (و پرندگان) به معنی بی‌پر بودن آن‌ها نیست؛ بلکه به این معنی است که پیش از تشکیل سنگواره، شرایط رسوبی موجب از بین رفتن پرها شده‌اند. همان‌طور که سنگواره بی‌پر پرندگان را به معنی بی‌پر بودن صاحب آن تلقی نمی‌کنیم، سنگواره‌های بی‌پر دایناسورهای دیگری که می‌دانیم مثل پرندگان، متعلق به تباری پردار بوده‌اند، نمی‌تواند نشانه فقدان پر در صاحبان آن سنگواره‌ها باشد. پرها و موها حتی پیش از تشکیل سنگواره و تنها پس از چند روز پس از مرگ، از پوست جدا می‌شوند و لاشه حیوان مرده با پوستی برهنه به شکلی طبیعی مومیایی می‌شود. این مومیایی‌ها طبیعی از لاشه حیوانات معمولی، همان‌هایی هستند که در ایران و خیلی جاهای دیگر دنیا به دلیل برهنه‌بودن پوست، به اشتباه از سوی عوام «سنگواره دایناسور» و «هیولای مرموز» شمرده می‌شوند. پرها و موها تنها در رسوبات بسیار نادری که مشهور به «lagerstatten» هستند، حفظ می‌شوند. این نوع رسوبات استثنائی به جز شرق چین (موطن سنگواره‌های دایناسورهای پردار)، در آلمان و برزیل و مناطق معدود دیگری کشف شده‌اند.

t.me/paleogram/395

«هیولای مونتاک» در جولای ۲۰۰۸ در سواحل نیویورک پیداشد. عوام آن را هیولایی تصور کردند و برخی نیز آن را با شیردال سرستون‌های تخت‌جمشید یکی دانستند؛ اما دراصل جسد راکونی موریخته بود.
t.me/paleogram/435

عرفان خسروی
کیمیاگری: تبدیل لاشه سگ به دایناسور!
دانستنیها، اردی‌بهشت ۱۳۹۰، دوره جدید، شماره ۲۹، صصـ ۳۶-۳۷
t.me/paleogram/435

همه سنگواره‌ها لزوما پردار نیستند، از جمله سنگواره این خویشاوند ماکیان به نام Gallinuloides wyomingensis از دوره ائوسن
t.me/paleogram/435

۹ – این ماجرا بیش از هرچیز نشان می‌دهد عملکرد رسانه‌های علمی و روزنامه‌نگاران علم، اگر تنها به خبرنویسی و نقل چکیده‌های علمی بسنده کند، می‌تواند برای مخاطبان آن‌ها بسیار گمراه‌کننده باشد. نگاه ناقدانه یکی از شرایط مهم حرفه روزنامه‌نگاری است و اگر روزنامه‌نگاری تخصص علمی کافی ندارد، دست‌کم باید برای نقل اخبار علمی، به نظر متخصصان منتقد نیز مراجعه کند.

t.me/paleogram/395

پکی‌سفالوسورس
Pachycephalosaurus

انیمیشن کوتاهی اثر هولیو لاثردا

https://www.instagram.com/p/BV97tIFA-U4/

پکی‌سفالوسورِس
Pachycephalosaurus
۷۰-۶۶ میلیون سال پیش، غرب آمریکای شمالی
اثر هولیو لاثردا
https://www.instagram.com/p/BV96FfdAyM7/

یوتیرانوس حمام خاک می‌گیرد
اثر جیمز گرنی James Gurney

t.me/paleogram/434

جیمز گرنی درباره چگونگی خلق تصویر «حمام خاک یوتیرانوس» توضیح می‌دهد:

https://www.instagram.com/p/BQxhKnHgHrE/

جیمز گرنی درباره نقاشی دایناسورهای پردار مختلف از جمله «حمام خاک یوتیرانوس» (t.me/paleogram/443) توضیح می‌دهد.

ظهور تیرانوسورها، نوشته استیون بروساته
با تصاویری از جیمز گرنی

Stephen Brusatte
Rise of the Tyrannosaurs
Scientific American, May 2015
Paleoart by James Gurney
t.me/paleogram/418

کانال «دانش همگانی» به کوشش سپنتا نوروزیان، یکی از بهترین کانال‌های این روزهای تلگرام است که به ترویج جنبه‌های مختلف علم می‌پردازد و از جمله دربرگیرنده مطالبی ارزنده درباره دیرینه‌شناسی و تکامل است؛ مثل این ویدیوی اخیر که به چیستی تکامل می‌پردازد:

https://news.1rj.ru/str/daneshhamegani/102

مدل تیرانوسورِس که در استودیوی استن وینستن برای فیلم پارک ژوراسیک III ساخته شده بود.

https://www.instagram.com/p/BVk7V_gAFCl/

دخترخاله جواهر

جواهر نامی بود که آقای پارسا برای این گکوی پلنگی دم‌کلفت گذاشته بود. آقای پارسا خیلی سال پیش جواهر را از صفحات جنوب ایران آورده بود تا باقی عمرش را داخل این تراریوم بگذراند. یکی دو سال است که آقای پارسا بازنشسته شده و جواهر را آورده‌ایم توی آزمایشگاه که پیش چشم باشد. کاش کسی همت می‌کرد و می‌برد و آزادش می‌کرد. این گکوی پلنگی، که در حقیقت گکو نیست، لکن دخترخاله گکوهاست، نام علمی جالبی هم دارد:
Eublepharis angramainyu
که /یوبله‌فاریس ئه‌نگره‌مه‌ینیو/ تلفظ می‌شود. /یو/ که در یونانی /هو/ تلفظ می‌شود، با /هوپ/ پارسی میانه و /خوب/ فارسی نو هم‌ریشه و هم‌معناست. /بلفار/ هم در یونانی یعنی پلک. این نام را جان ادوارد گری در سال ۱۸۲۷ برای این سرده برگزید، چون این سوسمارهای زیبا، پلک‌هایی متحرک و کامل دارند. /انگره‌مه‌ینیو/ نیز که صفت گونه‌ای این گونه است، واژه‌ای است اوستایی به معنای «منش بدنهاد»؛ همان که در فارسی نو به صورت «اهریمن» درآمده است. نام این گونه را اندرسن و لویتن در سال ۱۹۶۶ انتخاب کردند، شاید از آن رو که مردم محلی، هنوز هم باور دارند، این سوسمار زهری چنان قتال دارد که اگر کسی به آن دست بزند، درجا سنگ می‌شود. اگر همین باورهای عامیانه و کاملا نادرست نبود، نسل این سوسمار هم مثل خیلی گونه‌های دیگر در ایران مدت‌ها پیش منقرض شده بود. مثلا حربا (آفتاب‌پرست) در شرق و غرب ایران وجود دارد، ولی در ایران نه. امروز متأسفانه ترویج علم باعث شده ترس مردم بریزد و نسل این سوسمار نیز قدمی به سرنوشت حربا در ایران نزدیکتر شود. کاش ترویج علم آن‌قدر ضریب نفوذ می‌داشت که مردم یاد بگیرند این گکوی پلنگی نه تنها دخترخاله گکوهای دیواری است (که از قضا نام آن‌ها هم به خطا به زهرناک‌بودن شهرت یافته)، بلکه دخترخاله انسان هم هست (اصلا همه موجودات زنده با هم خویشاوند هستند).
داستان که به این‌جا رسید یاد آهنگی یونانی افتادم به نام «کالو خالا» (خاله‌خوشگله) که در حقیقت درددلی است با خاله اما درباره «دخترِ خاله»؛ خاله‌ای که در این مورد شاید استعاره از علم باشد؛ علمی که توجه ما انسان‌های حریص را به گکوهای پلنگی جلب‌کرده و می‌کوشیم گولش بزنیم تا دخترانش را بدزدیم:

ثیا م‌تی ثاگاترا سو
دوس اتن ترپیه‌نین
ثا سیر که پر تو پْشوپو مون
م‌ایکون تاریه‌تین
(دخترت رو خوب تربیت نکردی [خاله] یه‌طوری عمدا به روح و روانم چنگ می‌زنه که دیوونه‌ می‌شم)

خالا خالا کالوخالا
ایدا سه ثیتسا م‌که اخارا
ارثا دوس ما تین فرانتالان
(خاله! خاله! خاله خوشگلم، چه خوب شد دیدمت، این دختر نوسالت رو بده به من!)

https://www.instagram.com/p/BWKqjY8hywN/

گکوها (به جز گکوهای پلنگی که پیش‌تر درباره‌شان صحبت کردیم: goo.gl/TmRm7J) پلک ثابت و شفافی روی چشم دارند و باید با زبانشان این پلک شفاف را تمیز کنند.

مارمولک سمی نیست

گکوها متنوع‌ترین گروه سوسمارها هستند. آشناترین سوسمار برای مردم بسیاری نواحی شهری ایران نیز، یعنی مارمولک دیواری، نوعی گکو است که هنر بی‌اجرش خوردن حشرات مزاحم برای ما انسان‌های ناسپاس است. همه گکوها، به جز گکوهای پلنگی که پیش‌تر درباره‌شان صحبت کردیم، پلک ثابت و شفافی روی چشم دارند و باید با زبانشان این پلک شفاف را تمیز کنند، مثل آنچه که در ویدیوی بالا (با آهنگ نینجاها) می‌بینید.
دو باور نادرست درباره این مارمولک‌ها باعث شده مردم رفتاری نامهربان با این خزندگان دوست‌داشتنی داشته باشند: یکی اینکه آن‌ها (به‌ویژه دم جداشونده‌شان) سمی و پر از سیانور است و دیگری این تصور که آن‌ها حیوانات خانگی مناسبی برای مبتلایان به آلرژی هستند، چون پر و مو ندارند.
باور نخست مردم را به قتل و آزار این نینجاهای ماهر در شکار حشره‌ها حریص کرده و باور دوم عده دیگری را به نگهداری گکوها به عنوان جانوران خانگی.
واقعیت این است که آب دهان همه سوسمارها کمابیش زهرناک است و آن‌ها از این خدوی زهرآگین برای کشتن طعمه‌های خود استفاده می‌کنند، منتها سمیت بزاق اغلب سوسمارها (از جمله همه گکوها) چنان ناچیز است که هیچ تاثیری بر انسان و دیگر جانوران بزرگتر از حشره‌ها ندارد. تنها سوسمارهایی که زهر بزاقشان کمابیش بر انسان کارگر است، برخی بزمجه‌ها (به‌ویژه هیولای هیلا و اژدهای کومودو) و مارها هستند (مارها یکی از چند زیرگروهِ بی‌دست‌وپاشده میان سوسمارها هستند).
قطعات پوست و فضله گکوها ممکن است به واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد منتهی شود که البته آلرژی احتمالی شما اصلا برای من و گکوها مهم نیست؛ ولی نگهداری گکوها به عنوان جانور خانگی، فشار و ناراحتی عصبی شدیدی به این زبان بسته‌ها وارد می‌کند. در ویدیوی بعدی (با آهنگ آلرژی) گکوی ما در حقیقت عطسه نمی‌کند بلکه لحظاتی پر از فشار عصبی را سپری‌می‌کند.
گکوها را نه‌باید کشت و نه باید اسیر کرد؛ بگذارید این دوستان کوچک زندگی خودشان را کنند و سوسکشان را بخورند!


https://news.1rj.ru/str/paleogram/451

موسیقی‌ ویدیوها متناسب با موضوع بحث برگزیده‌شده است:

Music from the 2008 album, Snacktime!
"The Ninjas" by Steven Page
"Allergies" by Kevin Hearn & Tyler Stewart

گکوها سمی نیستند اما پوست و فضله‌شان ممکن است در کسانی به آلرژی منجرشود که اصلا مهم نیست؛ ولی نگهداری گکوها به عنوان جانور خانگی، فشار و ناراحتی عصبی شدیدی به آن‌ها وارد می‌کند.
t.me/paleogram/452

این نهنگ نیست

جانوری که این صیادان بوشهری از آن سواری می‌گیرند، نهنگ یا وال نیست، بلکه بزرگترین ماهی عصر حاضر جهان و در حقیقت نوعی کوسه به نام کرکوسه یا کولی‌کر است که به کندی شنا می‌کند و با صاف‌کردن آب دریا، از پلانکتون تغذیه می‌کند. این کوسه، گاهی به خاطر جثه بزرگش وال‌کوسه یا کوسه‌نهنگ نیز نامیده می‌شود. وجه‌تسمیه این ماهی به نام کرکوسه یا کولی‌کر از آن‌جا ناشی می‌شود که عادت دارد به کشتی‌ها و قایق‌ها اجازه دهد به او نزدیک شوند و اهمیتی به آن‌ها نمی‌دهد. بزرگترین کولی‌کر ثبت‌شده نزدیک ۱۳ متر طول داشته است.
این کوسه مثل همه کوسه‌های دیگر تنها با جریان آب روی آبشش‌هایش تنفس می‌کند و برای نفس کشیدن نیازی به هوا ندارد، درحالی‌که وال‌ها پستاندار هستند و از نسل پستاندارانی خشکی‌زی (زوج‌سمانی شبیه گوزن‌های تراگولید امروزی) تکامل یافته‌اند و مثل پسرعموهای خشکی‌زی خود، با شش و از هوا تنفس می‌کنند.
در این ویدیو رنگ کبود پوست این کوسه که منقش به نقاطی روشن است، به‌وضوح دیده می‌شود. این رنگ و نقش شاخص کولی‌کر است؛ درحالی‌که هیچ والی چنین الگویی رنگی ندارد. به علاوه در لحظاتی می‌توان شکل پوزه پهن کولی‌کر را تشخیص داد که شاخص دیگر شناسایی این کوسه است.
سواری‌گرفتن از این کوسه احتمالا چندان خوشایند حیوان نیست و وزن بدن ماهیگیر در لحظاتی که قسمت اعظم بدنش خارج از آب قرار دارد، موجب آزار کوسه می‌شود، ولی فشار زیادی به شنا و تنفس او وارد نمی‌کند. به‌رغم شکل خارجی هیدرودینامیک بدن کوسه، شیوه تغذیه صافی‌خوارانه این جانور وابسته به رانش دائمی جریان آب به داخل دهان و عبور جریان پرفشار آب خروجی بامقاومت زیاد از شکاف‌های آبششی است؛ به همین دلیل سرعت شنای این کوسه نسبتا کند است، زیرا کوسه با مقاومت دائمی و پرقدرت آب روبه‌رو است و مقاومت اضافی ناشی از بدن ماهیگیر فرصت‌طلب در برابر توان کوسه، باری است ناچیز.

توضیحات منقول از وحید آنلاین:
ویدیوی این #نهنگ‌سواری #بوشهر تلگرامی شده.
صفحه یکی از صیادان رو تونستم پیداکنم. آخرین کامنت‌ها منفیه و کامنت‌هایی انگلیسی شروع شده علیه این کارشون:
instagram.com/p/BWQJc_FhY1l/
#کوسه‌نهنگ
@VahidOnline

ببینید این پیری چقدر شبیه شاخ قوچ است تا بدانید که چرا پلینی مهتر این موجودات را آمونیت نامید.

https://www.instagram.com/p/BWe15PTBsgB/

امشب
📍ساعت بيست
🎙پادكست شماره صفر ميركت در اينجا منتشر مى شود
باعث خوشوقتى است اگر فرصت داشتيد بشنويد و اگر جالب بود آن را به دوستان خود
معرفى كنيد
📻
#اسماعيل_ميرفخرايى
#سياوش_صفاريان_پور