پارینه/پالئوگرام – Telegram
پارینه/پالئوگرام
5.23K subscribers
405 photos
218 videos
102 files
628 links
دیرینه‌شناسی، تکامل و تاریخ طبیعی
دیرینه‌نوشته‌های عرفان خسروی
t.me/paleogram
کتابخانه پارینه:
t.me/paleolib
مدرسه پارینه:
t.me/paleouni
حمایت از پارینه:
زرین‌پال zarinp.al/erfankhosravi
حامی‌باش hamibash.com/Pal
Download Telegram
پارینه/پالئوگرام
استروماتولیت‌ها آب‌سنگ‌هایی هستند که‌ بر اثر فعالیت سیانوباکترها به وجود می‌آیند. تولید اکسیژن و تکامل جانداران پریاخته وابسته به آن‌هاست. اما دلیل افزایش ناگهانی آن‌ها در ۸۰۰ میلیون سال پیش، چیست؟
فسفر: عاملی برای تنوع حیات ابتدایی زمین

مجید میرزایی عطاآبادی

برای مدت‌ها، تنوع ناگهانی موجودات پریاخته در اواخر پرکامبرین و فقدان این موجودات در دوران قدیمی‌تر، از رازهای سربه‌مهر دیرینه‌شناسی به شمار می‌رفت. البته این تنوع و پیچیدگی ناگهانی اغلب به افزایش اکسیژن نسبت داده می‌شود که‌ نادرست نیست، اما همچنان، علت افزایش ناگهانی اکسیژن یا سیانوباکترهای فتوسنتز‌کننده نامشخص بود.
شاید راز این تنوع ناگهانی، آن هم پس از میلیاردها سال زندگی میکروبی در زمین، به فسفر مربوط باشد.
شواهدی جدید نشان می‌دهد، فسفر که عنصری ضروری برای حیات است، از حدود ۸۰۰ میلیون سال پیش، یعنی در اوخر پروتروزوئیک، در بخش‌های کم‌عمق اقیانوس‌ها و نزدیکی سواحل شروع به تجمع کرده است. نخستین جانداران متنوع و پیچیده درست در همین زمان در دریاهای کم‌عمق پیدا شدند و تکامل‌یافتند.
اما چرا فسفر پیش از آن در دریاها زیاد نبود؟
طی میلیاردها سال، فسفر موجود در آب دریا با آهن که اقیانوس ها را اشباع‌کرده بود، ترکیب می‌شد و به‌این دلیل، آهن باعث رسوب فسفر در اعماق دریا می‌شد. بنابراین این عنصر حیاتی در دسترس موجودات ابتدایی زمین مانند سیانوباکترها نبود؛ موجوداتی که از چند میلیارد سال پیش تکامل یافته و عمدتا در دریاهای کم‌عمق ساکن بودند.
فراهم‌شدن فسفر کافی در ۸۰۰ میلیون سال پیش برای سیانوباکترها باعث فعالیت بیشتر این موجودات و ایجاد اکسیژن بیشتر شده است.
افزایش اکسیژن نیز راه را برای بزرگ‌شدن اندازه یاخته‌ها و تشکیل جانداران پریاخته هموار کرد.

برای مطالعه بیشتر:
Evolution of the global phosphorus cycle
http://sci-hub.io/10.1038/nature20772
در حاشیه نخستین نشست سی‌تاک که دیروز برگزار شد، درباره چیستی علم و تفاوت مهمی که میان علوم پایه و علوم کاربردی وجود دارد صحبت کردم. اما پیش از آن، فاجعه پلاسکو را تسلیت گفتم و حاضرین را به تحریم مواد محترقه، منفجره و انواع ترقه در مراسم چهارشنبه‌سوری دعوت کردم.
Forwarded from رازیک
عرفان خسروی برای احترام به آتش‌نشان‌های فداکار کشورمان، از حاضران دعوت می‌کند مراسم چهارشنبه‌ی آخر سال را تحریم کنند.

@Danestanihamag
به یاد آتش‌نشان‌هایمان، چهارشنبه‌سوری را بی‌خطر کنیم!
حادثه دلخراش و پرعبرت آتش‌سوزی پلاسکو نشان‌داد که شهرهای ما تا چه اندازه آبستن حادثه و بحران و فاجعه است. آن‌چه که بحران پلاسکو را به فاجعه تبدیل کرد، فداشدن جان‌های عزیز جان‌برکفان آتش‌نشان در این حادثه بود. اکنون می‌دانیم علاوه بر خطراتی که نوعا با شغل این عزیزان آمیخته‌است، عواملی دیگر از جمله کمبود تجهیزات و بودجه از سمت مسئولان و مشکلات بی‌شمار فرهنگی در سطح جامعه، تهدیدها و مخاطره‌های جانی آن‌ها را دوچندان کرده‌است.
وقتی که می‌بینیم شرایط کاری آتش‌نشان‌های فداکار ما بسی سخت‌تر از هر نقطه دیگر جهان است، خوب است اگر نمی‌توانیم باری از دوش ایشان برداریم، دست‌کم باری به دوش آن‌ها ننهیم!
ای کاش حوادث ناگوار هرساله چهارشنبه‌سوری برای ما درس عبرت شود و تصمیم بگیریم رسوم و سنت‌ها و عادت‌های نادرست خود را تغییر دهیم، تصحیح کنیم، یا اگر از تغییر و تصحیح و بازسازی آن‌ها ناتوانیم، در پویش و کارزاری جمعی، آن‌ها را تحریم کنیم!
گرچه این پویشی است که هر سال با نه‌گفتن به مواد محترقه در موسم چهارشنبه‌سوری از سوی بسیاری مردم عزیز، دنبال می‌شود، اما امیدواریم امسال با یادآوری خاطره دردناک حادثه پلاسکو و آتش‌نشان‌های فداکاری که جانشان را برای حفاظت از مردم فدا کردند، این پویش نمودی دوچندان پیدا کند.
ما و دوستان ما امسال چهارشنبه‌سوری را بدون عادت‌های نادرست سال‌های اخیر گرامی خواهیم داشت و به‌هیچ عنوان از مواد محترقه، ابزارهای آتش‌افروز و ترقه‌های کوچک و بزرگ استفاده نخواهیم کرد.

حامیان اولیه (به‌ترتیب الفبا)
احسان عمادی
آریا صبوری
بهاره صفوی
بهزاد یوسفی
پژمان نوروزی
پوریا ناظمی
پیمان اکبرنیا
جلال افشار
حسین فروتن
حسین رحمانی
سیاوش صفاریان‌پور
عباس خاراباف
عرفان خسروی
عرفان کسرایی
علی سیف‌اللهی
فاطمه عرفانی
فواد صفاریان‌پور
مجید میرزاوزیری
محمدحسین جهان‌پناه
معین عمرانی
مهدی صارمی‌فر
نفیسه نعیمی‌پور

آزمایشگاه تعامل انسان و ربات دانشگاه تهران
پایگاه علمی-تحلیلی نوپانا
سیتاک (باشگاه علم و فناوری)
سیناپرس

#تصمیم_اجتماعی #چهارشنبه_سوری_ایمن #به_یاد_آتش_نشان‌هایمان #کاهش_خطر #همیاری_اجتماعی #تصحیح_سنت_نادرست #بازسازی_فرهنگی #به_چهارشنبه_سوری_قدیمی_بازگردیم

https://www.instagram.com/p/BPjnOjAAwp2/
دایناسور بال خفاشی

امیرحسین بهجتی، عرفان خسروی
پالیوآرت: امیرحسین بهجتی

قسمت اول: تکامل و رده‌بندی

یی چی (Yi qi) دایناسور جدیدی که در سال ۲۰۱۵ کشف شد و درواقع اولین اسکنسوریوپتریجید بالغی است که از آن سنگواره‌ای پیداشده و خبر معرفی و توصیف آن، از سوی رسانه‌های علمی مختلف منتشر شد. اما چرا این سنگواره آن‌قدر مهم است؟
خانواده‌ای که این دایناسور، یعنی یی، به آن تعلق دارد، خانواده اسکانسوریوپ‌تریجیدها نامیده می‌شود. این خانواده یکی از جدیدترین خانواده‌های توصیف و شناخته‌شده دایناسورها است. قدمت کشف نخستین نمونه‌های این گروه به آغاز سده بیست و یکم بازمی‌گردد. این خانواده و اعضای آن تا پایان سده بیستم کاملا ناشناخته بودند. اسکانسوریوپ‌تریجیدها گروهی از دایناسورهای مانی‌راپتور بودند. مانی‌راپتورها گروهی از دایناسورهای شکارچی هستند که همگی جثه نسبتا کوچک تا متوسط، پوشش پر کاملا شبیه پرنده‌ها و به‌ویژه شاه‌پرهای پرنده‌مانند روی دست‌ها و دم خود دارند. پرنده‌های امروزی نیز جزء مانی‌راپتورها رده‌بندی می‌شوند. معنی واژه مانی‌راپتور (maniraptor) «دستِ قاپ‌زن» است. دایناسورهایی مثل ولاسی‌راپتور (Velociraptor) و اُوی‌راپتور (Oviraptor) نمونه‌های متعارفی از مانی‌راپتورها هستند.
مهم‌ترین وجه تمایز اسکانسوریوپ‌تریجیدها از مانی‌راپتورهای دیگر، بلندتر بودن انگشت سوم دست آن‌ها نسبت به دو انگشت دیگر است. همچنین جمجمه آن‌ها کوچک، پوزه‌شان کوتاه و گرد و لبه پیشین آرواره پایین آن‌ها به سمت پایین خمیده است. برخی شباهت‌ها، از جمله میان شکل جمجمه اسکانسوریوپ‌تریجیدها و اُوی‌راپتوروسورهای ابتدایی این فرضیه را به‌وجود آورده که اسکانسوریوپ‌تریجیدها، خانواده‌ای ابتدایی و قدیمی از اُوی‌راپتوروسورها هستند. به‌ویژه این‌که اسکانسوریوپ‌تریجیدها طی ژوراسیک بالایی در شرق آسیا زندگی می‌کردند، اُوی‌راپتورسورهای ابتدایی نیز باید در همین زمان در شرق آسیا تکامل یافته‌باشند، ولی سنگواره قدیمی‌ترین نمونه‌های اُوی‌راپتوروسورها مربوط به کرتاسه پایینی است. این یعنی از پایان دوره ژوراسیک تا اوایل دوره کرتاسه، قطعا جایی در شرق آسیا نمونه‌های اولیه اُوی‌راپتوروسورها می‌زیسته‌اند، ولی نمونه آن‌ها به دست نیامده است؛ در عین حال، در همین دوره گروهی از دایناسورها در شرق آسیا زندگی می‌کنند که شباهت‌هایی به اُوی‌راپتوروسورها دارند و شاید همان نمونه‌های اولیه گمشده باشند. از همه مهم‌تر این‌که نمونه‌های اولیه داینونیکوسورها (گروهی که ولاسی‌راپتور نیز به آن تعلق دارد) و پرنده‌های اولیه از ژوراسیک بالایی در شرق آسیا کشف شده‌اند و نیای مشترک همه این گروه‌ها (پرنده‌ها، داینونیکوسورها، اُوی‌راپتوروسورها، اسکانسوریوپ‌تریجیدها) باید دایناسوری کوچک‌جثه و پرنده‌مانند و شاید حتی قادر به پرواز بوده باشد که در ژوراسیک میانه می‌زیسته است. داینونیکوسورها و اُوی‌راپتوروسورها طی دوره کرتاسه از نسل انواع ابتدایی و کوچک‌جثه و بال‌دار، به شکارچیانی متوسط تا بزرگ‌جثه تکامل یافتند، اما نمونه‌های کشف‌شده از دوره ژوراسیک همه این گروه‌ها کوچک‌جثه، پرنده‌مانند و قادر به پرواز بوده است. بنابراین احتمال این‌که اسکانسوریوپ‌تریجیدها (که توانایی پرواز ابتدایی داشتند و کوچک‌جثه و درخت‌زی بودند) نیاکان اُوی‌راپتوروسورهای کرتاسه باشند، باز هم تقویت می‌شود. با وجود چنین احتمالی، به‌دلیل تکامل همگرای شدید و بازگشت‌های تکاملی متعدد بین اعضای چهار گروه پرنده‌مانند مانی‌راپتورها، درخت‌های فایلوژنتیک مانی‌راپتورها، شفافیت کمی دارد و بعضی از دانشمندان اسکانسوریوپ‌تریجیدها را به‌عنوان خویشاوند دور بقیه مانی‌راپتورها یا خویشاوند نزدیک پرندگان اولیه رده‌بندی می‌کنند.

https://www.instagram.com/p/BPkcwR3hMz-/
دایناسور بال خفاشی

امیرحسین بهجتی، عرفان خسروی
پالیوآرت: امیرحسین بهجتی

قسمت دوم: آناتومی نامعمول

نام یی چی (Yi qi) کوتاه‌ترین نام علمی در جهان و در زبان چینی «بال عجیب‌وغریب» معنی می‌دهد. اسمی که واقعاً برازنده این جانور است. تا قبل از پیدایش این گونه، دانشمندان گُمان داشتند که انگشت سوم بلند این دایناسورها، همانند انگشت برخی نخستی‌های حشره‌خوار امروزی مثل آیه‌آیه، برای خارج کردن کرمینه حشره‌ها از زیر پوست درختان تکامل یافته است. اما کشف یی که نخستین نمونه بالغ از اسکانسوریوپ‌تریجیدهاست، نشان داد این انگشت بلند، به علاوه میله‌ای استخوانی که از استخوان‌های مچ جدا می‌شود و در حقیقت انگشتی دروغین مثل شست پاندا محسوب می‌شود، در کنار هم نگه‌دارنده پرده‌ای پوستی برای تشکیل بالی خفاش‌مانند بوده‌اند. شاید بقیه گونه‌های خانواده اسکانسوریوپ‌تریجیدها نیز مثل یی، در دوره بلوغ چنین استخوان بلندی در مچ داشته‌اند. از گونه‌های دیگر، تنها نمونه‌های جوان و نابالغ کشف شده‌اند.

https://www.instagram.com/p/BPkc42Th1Bm/
دایناسور بال خفاشی

امیرحسین بهجتی، عرفان خسروی
پالیوآرت: امیرحسین بهجتی

قسمت سوم: بوم‌شناسی و رفتار

بدن اسکانسوریوپ‌تریجیدها کاملا پردار بوده، اما مدل پرهای روبان‌مانند دم یی در میان مانی‌راپتورها منحصربه‌فرد بوده است. پرهای روبان‌مانند دم این دایناسور هیچ مشابهی در میان پرهای پرنده‌های امروزی ندارد. این جانور به‌احتمال، شب‌زی بوده است. این را از چشمان درشت‌اش حدس می‌زنیم. یی درست مثل سنجاب‌های پرنده امروزی، شب‌ها میان شاخه‌های درختان می‌پرید و دنبال حشرات شب‌زی می‌گشت. زیست‌بوم منطقه زندگی یی در ژوراسیک بالایی بسیار مرطوب و شرجی و اغلب پوشیده از درختان بازدانه بوده است. هوای منطقه به خاطر وجود رودخانه‌های متعدد، مه‌آلود و به خاطر آتش‌فشان‌های نیمه‌فعال، اغلب مملو از خاکستر و دود غلیظ آتش‌فشانی بوده است. سنگواره یی نیز در آب‌هایی انباشته از خاکستر آتش‌فشان حفظ شده و به دست ما رسیده‌است.
https://www.instagram.com/p/BPkc-qWBTlF/
مرکز آموزش‌های آزاد پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران

«نظریه تکامل زیستی»
عرفان خسروی

ثبت نام از یکم دی ماه
برای ثبت نام تماس بگیرید
۰۲۱۸۸۹۹۳۰۱۸
نشانی: خیابان انقلاب، خیابان قدس، کوچه بهنام، کاشی ۲۳
سمورآبی گرگ‌جثه‌ای به نام Siamogale melilutra که شش میلیون و دویست‌هزار سال پیش در مرداب‌های چین صدف و خرچنگ شکار می‌کرد.
اثر: Mauricio Antón
پارینه/پالئوگرام
سمورآبی گرگ‌جثه‌ای به نام Siamogale melilutra که شش میلیون و دویست‌هزار سال پیش در مرداب‌های چین صدف و خرچنگ شکار می‌کرد. اثر: Mauricio Antón
سمورآبی گرگ‌جثه‌ای با سری بزرگ و آرواره‌هایی قوی زمانی در مرداب‌های کم‌عمق و گرم‌سیری چین باستان می‌زیست. سموری آبی که مثل خویشاوندان امروزی‌اش، از صدف‌ها و خرچنگ‌ها و ماهی‌ها تغذیه می‌کرد.
این گوشتخوار شش میلیون و دویست‌هزار ساله، شاید بزرگ‌ترین گونه سمور آبی باشد که روی زمین زیسته است. این جانور پنجاه کیلوگرمی، دو برابر سمورآبی غول‌آسای آمریکای جنوبی (Pteronura brasiliensis) دارد که امروزه در رودخانه‌های حوزه آمازون زندگی می‌کند. سمورآبی اوراسیایی عصر حاضر (Lutra lutra) حتی کوچک‌تر است و یک چهارم خویشاوند باستانی خود طول دارد.
مقایسه اندازه جمجمه سمور آبی باستانی که در استان یون‌نان چین کشف شده با جمجمه سمورآبی غول‌آسای آمریکای جنوبی و سمورآبی اوراسیایی
نمای پشتی و جانبی جمجمه خردشده و سنگواره‌شده سمورآبی غول‌آسا.
نخستین بار سال ۲۰۱۰ طی پی‌جویی مشترکی میان دیرینه‌شناسان چینی و آمریکایی در معدن شویی‌تانگ‌با در یون‌نان، بقایای این سنگواره کشف شد.
از آن‌جا که سنگواره درون زغال نرم قهوه‌ای حفظ شده‌بود، بر اثر فشار لایه‌های رسوبی، به‌سختی خرد و پهن شده بود. تنها راه بازیابی شکل اصلی جمجمه استفاده از CT-Scan بود.
با وجود جمجمه‌ای کمابیش شبیه بقیه سمورهای آبی، آرواره‌های این موجود یادآور آرواره‌های گورکن است. صفت گونه‌ای این موجود، یعنی melilutra به همین دلیل از دو واژه meles (گورکن) و lutra (سمورآبی) ساخته‌شده
تصویر استریوسکوپیک (سه‌بعدی) از سطح زیرین استخوان‌های کام و آرواره بالایی سمور غول‌آسای چینی. جثه بزرگ و آرواره‌های قوی این جانور نه برای شکارهای بزرگ، بلکه برای خردکردن صدف‌های سخت، تکامل یافته بود.
پاراسورولوفِس
Parasaurolophus
دایناسوری گیاه‌خوار از خانواده نوک‌اردکی‌ها بود که اواخر کرتاسه (۷۶ میلیون و پانصدهزار سال پیش تا هفتاد و چهار میلیون و پانصدهزار سال پیش) در غرب آمریکای شمالی می‌زیست.
پاراسورولوفِس مانند بقیه نوک‌اردکی‌ها اغلب روی چهارپا راه می‌رفت، ولی می‌توانست درحالی‌که دستان سم‌دارش را از زمین بلندکرده، روی دوپای عقب نیز راه برود یا بدود.
این تصویر و تصویر قبلی اثر John Sibbick
تاکنون سه گونه به نام‌های P. walkeri، P. tubicen و P. cyrtocristatus کشف شده‌اند.
در P. cyrtocristatus (تصویر بالا: بالغ و جوجه) برخلاف دوگونه دیگر، کاکل کوتاه و خمیده است.
اثر: Lukas Panzarin
ساختار داخلی کاکل نشان می‌دهد مجرای هوایی پیچ‌خورده درون این کاکل وجود داشته که طی رشد و بلوغ جانور، ساختار آن کامل می‌شده. از پایین به بالا: جمجمه جوجه، نوجوان و بالغ
Parasaurolophus cyrtocristatus
این دایناسور با راندن هوای پرفشار درون مجرای کاکل، صدایی کم‌بسامد و پرقدرت ایجاد می‌کرده که تا کیلومترها به گوش می‌رسیده. ۱ - سوراخ بینی ۲ - حفره سینوس ۳ - پوست ۴ - تیغه درون مجرا ۵ - جمجمه ۶ - کاکل