آیا اساسا داده ای از فاز سوم وجود دارد که دنبالش باشیم؟

در مورد کاندید واکسن برکت:

✅ مطالعه ی فاز حیوانی انجام شده و مقاله ی آن هم سابمیت شده است. اما بر‌خلاف ادعای حدودا ده روز قبل دکتر محرز، مقاله آن هنوز منتشر نشده است.

✅ دو مطالعه فاز یک برای گروه سنی ۱۸ تا ۵۰ سال (۵۶ نفر) و برای گروه سنی ۵۱ تا ۷۵ سال (۳۲ نفر) انجام شده است. برای این دو مطالعه هم هنوز مقاله ای منتشر نشده است. حداقل تا چند روز قبل هنوز برخی آزمایشات مربوط به ایمنی سلولی از طریق فلوسایتومتری برای هر دو مطالعه فاز یک انجام نشده است و یکی از دلایل آماده نشدن مقاله هم همین بوده است.

✅ یک مطالعه فاز دوم هم با حجم نمونه ۲۸۰ نفر (۱۸ تا ۷۵ سال) انجام شده است. پیگیری برخی بیماران در این مطالعه تا آخر خرداد کامل می‌شود. بنابراین هنوز حداقل داده های ایمونوژنیسیتی برای گروهی از افراد در این مطالعه کامل نبوده است. از این جهت هنوز مطالعه فاز دوم هم کامل نبست.

✅ مطالعه فاز سوم نیز از پنجم اردیبهشت به صورت نمادین و از ۲۴ اردیبهشت به صورت رسمی شروع شده است. حجم نمونه مورد نظر در این مطالعه ۲۰ هزار نفر بوده است. تا به حال ۱۰۵۰۰ نفر در تهران و کرج دز اول را دریافت کرده اند. گفته شده بود از بیست خرداد تزریق برای بقیه ی حجم نمونه تا ۲۰ هزار نفر، در شهرهای اصفهان، مشهد، بوشهر و شیراز شروع می‌شود. خوشبختانه تزریق ها در بوشهر هم شروع شده است.

✅ نکته ی مهم این است که بر این اساس ما هنوز نمی‌توانیم آنالیز میانی خاصی برای فاز سوم و مخصوصا برای تاثیرگذاری داشته باشیم. پس باید توجه کنیم که موضوع مطالبه گری برای شفافیت یک بحث است اما موضوع مهمتر این است نه ما و نه حتی وزارت بهداشت هم هنوز داده ی لازم از فاز سوم را ندرد. داده ی پیگیری فاز دوم هم کامل نیست.

✅ آیا اگر فاز یک و دو برای یک دارو یا واکسن کامل انجام شد دیگر حتما در فاز سوم ایمن و موثر است؟
خیر، به این شکل درست نیست.
گفته می‌شود واکسن ایمن و ایمنی زاست. اما درستش این است که مثلا بگوییم تا الان داده های فعلی فاز یک و دو نشان داده ایمن بوده است.
مثالهایی هست که واکسن در فاز دو تولید آنتی بادی کرده ولی در فاز سوم اثر بخش نیوده است. مثال هایی بوده که دارو در فاز دوم ایمن بوده ولی در فاز سوم مشخص شده ایمنی کافی را نداشته و یا در فاز دوم اثر بخش بوده و بعد در فاز سوم مشخص شده که حتی بیماری را تشدید می‌کند. پس نتایج فاز سوم چه از نظر ایمنی و چه از نظر تاثیرگذاری می‌تواند از فاز دوم کاملا متقاوت باشد.

✅ خوب الان که در شرایط پاندمی هستیم چه کنیم؟ بدون انجام فاز سوم مجوز بدهیم؟ این می‌شود تعریف مجوز اورژانسی؟

خیر، در واقع ما قبل از انجام فاز سوم نمی‌توانیم به ماده ای نام دارو یا واکسن را بدهیم. اینجا هم برای شرایط مثل پاندمی علم مسئله مجوز اضطراری را در نظر گرفته است. اما گفته باید حداقل های فاز سوم انجام شود. مثلا چون در طول تاریخ واکسن معمولا عوارضی اگر قرار بوده رخ بدهد، تا دو‌ماه بوده گفته شده میانه پیگیری در فاز سوم حداقل دوماه باشد، یا گفته شده تاثیر گذاری واکسن در پیشگیری از بیماری باید مقدار مشخصی باشد و یا تعداد مشخصی از موارد بیماری شدید باید در مطالعه دیده شود تا تاثیرگذاری برای موارد شدید هم قابل محاسبه باشد.

به محض این که بتوان به این نتایج رسید و تایرگذاری حداقلی را دید و از نظر ایمنی هم پیگیری دوماهه را داشته باشد می‌توان مجوز اضطراری داد. این می‌شود حداقل های فاز سوم و مجوز اضطراری. اما بعدا میتوان مطالعه را ادامه داد و‌پیگیری را تکمیل کرد. مثلا واکسن فایزر پیگیری شش ماه اش و ... را کامل کرده و درخواست تاییدیه کامل هم از غذا و داوری آمریکا کرده است ولی فعلا مجوزی که دارد هنوز اضطراری است.

در شرایطی مثل پاندمی و .... ممکن است در پروتکل مطالعه از قبل، آنالیزها و تحلیلهای میانی یا همان Interim analysis تعریف شود. باید دقت کنیم این روشی مرسوم است و در همه واکسنهای فعلی هم استفاده می‌شود.اما باید توجه کنیم که اینها باید از قبل شرایط و روش انجامش در پروتکل تعریف شده باشد. به این شکل برای گرفتن مجوز اورژانسی دیگر لازم نیست حتما همه ۲۰ هزار نفر حجم نمونه برکت هم وارد مطالعه شده باشند و یا پیگیری برای همه آنها هم کامل شده باشد. پس‌ اگر طبق پروتکل و بر اساس معیارهای غذا و دارو بتوانیم یک تحلیل میانی حتی با حجم نمونه کمتر داشته باشیم و این تحلیل نشان دهد که تاثیرگذاری لازم برای واکسن وجود دارد و میانه پیگیری دوماهه را هم رعایت کرده باشیم، رگولاتور می‌تواند بررسی کند و در صورت صلاحدید مجوز اورژانسی بدهد.
گاهی ممکن است حتی بر اساس تحلیل میانی، کمیته ناظر و رگولاتور تصمیم بگیرند که دیگر مطالعه ادامه پیدا نکند چون در نتایج دیگر تغییری ایجاد نمی‌شود و ورود افراد به مطالعه هم متوقف می‌شود.

تعداد موارد بستری و مرگ ناشی از کووید-۱۹، که ۱۴ روز بعد از واکسیناسیون کامل در آمریکا تا تاریخ اول ژوئن رخ داده است:

قبلا سی دی سی همه موارد حتی موارد سرپایی با تست مثبت را نیز پیگیری می‌کرد و تا تاریخ سی آوریل و از بین ۱۰۱ میلیون کامل واکسینه شده، تعداد ۱۰۲۶۲ مورد از Breakthrough infection گزارش شده بود که ۲۷٪ بدون علامت بودند.
روش سی دی سی برای بالابردن کیفیت داده ها (طبق گفته خودش) تغییر کرده است و حالا تا اول ژوئن و از بین بیش از ۱۳۵ میلیون کامل واکسینه شده، تنها ۳۰۱۶ بیمار با کووید-۱۹ بستری و یا فوت شده اند. در مجموع ۱۷٪ از این ۳۰۱۶ مورد نیز بدون علامت از نظر کووید-۱۹ بوده اند. علت همه بستری و فوت ها کووید-۱۹ نبوده است.

از این تعداد ۳۰۱۶ نفر، ۲۸۵۴ نفر (۹۵٪) بستری شده بوده اند. از موارد بستری که تست مثبت کووید-۱۹ داشته اند، ۶۵۴ نفر (۲۳٪)، یا بدون علامت برای کووید-۱۹ بوده اند و یا بستری آنها به علتی غیر از کووید-۱۹ بوده است.
از این تعداد ۳۰۱۶ نفر، ۵۳۵ نفر (۱۸٪) نیز فوت شده اند. اما ۱۶٪ از این ۵۳۵ نفر نیز از نظر کووید-۱۹ بدون علامت بوده اند و یا مرگشان ناشی از علت دیگری بوده است.

واکسیناسیون نه تنها خود فرد واکسینه شده بلکه افرادی که هنوز واکسن دریافت نکرده اند را نیز به صورت متقابل محافظت می‌کند. واکسنها علاوه بر جلوگیری از بیماری کووید-۱۹ می‌توانند در جلوگیری از عفونت آن هم موثر ‌باشند. مشخصا این می‌تواند به کنترل بیماری در سطح جامعه کمک کند.
در یک مطالعه از nature medicine نشان داده شده است که واکسیناسیون توانسته تا به شکل قابل توجهی منجر به کاهش کووید-۱۹ در گروهی از افراد با سن کمتر از ۱۶ سال که هنوز واکسن دریافت نکرده اند نیز بشود و به طور متوسط، به ازای هر بیست درصد میزان واکسیناسیون در یک جمعیت خاص، نسبت تست مثبت برای گروه واکسینه نشده دوبرابر کاهش پیدا کرده است

بیش از پنج میلیون دز واکسن کووید-۱۹ در کشور تزریق شده و حدود ۷۱۵ هزار دز دیگر باقی مانده است.

متوسط تزریق در هفت روز گذشته به حدود ۶۶ هزار دز کاهش پیدا کرده است.

در آمار امروز هم تزریق دز دوم (۳۶۱۲۲ دز) از دز اول (۸۱۲۷ دز) بیشتر بوده است.

۰/۸۸ درصد مردم هر دو دز و ۵/۱ درصد نیز حداقل یک دز واکسن دریافت کرده اند.

مطالعه نیوانگلند: استفاده از دز بالای IVIG برای درمان سه بیمار با VITT (با سن ۷۲، ۶۹ و ۶۳ سال) در کانادا از طریق مهار فعال شدن پلاکتها منجر به افزایش تعداد پلاکتها شده است. در دو بیمار سطح فیبرینوژن افزایش و دی دایمر نیز کاهش داشته است. شاید استفاده زودرس از IVIG به عنوان درمان کمکی مهم در‌کنار ضد انعقاد برای بیماران VITT مطرح باشد که فعلا در خیلی از گایدلاینها هم وجود دارد. در این مطالعه مطرح شده که شاید VITT در سنین بالا بیشتر ترومبوز شریانی داشته باشند.

امروز، صد هزار دز دیگر واکسن کووید-۱۹ از اسپوتنیک روسیه وارد کشور شد.
به این ترتیت تا به حال ۹۲۰ هزار دز از این واکسن وارد کشور شده و ‌مجموع واکسن های وارد شده هم به ۵۸۴۷۸۰۰ دز رسید. تا به حال ۵۰۳۲۲۱۲ دز نیز در کشور تزریق شده است. واکسن باقی مانده در کشور نیز حدود ۸۱۵ هزار دز است. ایران یک قرار داد دو میلیونی و یک قرار داد ۶۰ میلیونی برای تهیه واکسن اسپوتنیک دارد.

تعداد موارد TTS یا VITT متعاقب دریافت واکسن در انگلستان تا تاریخ دوم ژوئن:

از حدود ۲۵/۴ میلیون دز فایزر، و ۴۶۰ هزار دز مادرنا که به حدود ۱۵/۲ میلیون نفر زده شده، هیچ موردی از TTS گزارش نشده است.

از حدود ۴۰/۲ میلیون دز استرازنکا که تزریق شده، ۳۷۲ مورد از TTS گزارش شده است.

از این ۳۷۲ مورد، ۳۴۹ نفر بعد از دز اول ( از ۲۴/۵ میلیون دز) و ۲۳ مورد هم بعد از دز دوم (از ۱۵/۷ میلیون) بوده است.

۱۶۹ مرد و ۲۰۰ خانم و ۳ نفر نامشخص بوده اند (۱۸ تا ۹۳ سال). و ۶۶ نفر (۱۷/۷٪) فوت شده اند.

همچنین CVST در ۱۳۵ مورد (میانگین سنی ۴۶ سال) دیده شده است.

مهم: میزان بروز بعد از دز اول‌ در سن ۱۸ تا ۴۹ سال برابر با ۱۹/۸ مورد در هر یک میلیون و در سن بالای ۵۰ سال برابر با ۱۰/۳ در هر یک میلیون دز بوده است.

به صورت کلی میزان بروز بعد از دز دوم برابر با ۱/۵ مورد در هر یک میلیون دز بوده است. در گروه سنی بالای ۵۰ سال میزان بروز کلی ۱/۵ در هر یک میلیون دز بوده است. در گروه سنی ۱۸ تا ۴۹ میزان بروز ۰/۶ مورد در هر یک میلیون دز تزریق شده بوده است. دز دوم تزریق شده در گروه سنی بالای ۵۰ سال و ۱۸ تا ۴۹ سال به ترتیب حدودا ۱۲/۵ و ۳/۳ میلیون دز بوده است.

در‌مورد سندروم capillary leak syndrome

بعد از حدود چهل میلیون دز استرازنکا که تزریق شده هشت مورد از این سندروم گزارش‌شده و بر این اساس هنوز‌ رابطه علیتی نمی‌توان برقرار کرد

در‌مورد میوکاردیت و‌ پریکاردیت

۳۴ مورد از میوکاردیت و ۲۶ مورد از پریکاردیت متعاقب استفاده از فایزر گزارش شده است. همچنین یک مورد پریکاردیت ویروسی و یک مورد اندوکاردیت استرپتوکوکی‌هم گزارش شده است.
برای استرازنکا تاکنون ۳۱ مورد‌میوکاردیت و ۵۵ مورد پریکاردیت و برای مادرنا تاکنون ۲ مورد میوکاردیت گزارش شده است. میزان گزارش شده میوکاردیت و پریکاردیت فعلا مشابه و یا حتی کمتر از میزان گزارش شده برای جمعیت عادی است و فعلا از این نمی‌توان یک رابطه علیتی برداشت کرد.

تاکنون 2152800 دز واکسن استرازنکا (از کره جنوبی و ایتالیا به ترتیب در 16 فروردین و 26 اردیبهشت) به کشور وارد شده است.
بر اساس داده های انگلستان، میزان VITT بعد از دز اول استرازنکا در گروه سنی کمتر از 50 و بالای 50 سال به ترتیب حدود 20 و 10 مورد در هر یک میلیون دز بوده است.

به نظر شما وضعیت در ایران تا الان چگونه باید باشد؟

خوشبختانه اولین مستند از کاندید واکسن برکت در دسترس قرار گرفته است. مقاله مطالعه ی حیوانی این کاندید واکسن به صورت نسخه پری پرینت (قبل از داوری) منتشر شده است:

https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2021.06.10.447951v1.full.pdf+html
در این مطالعه تولید آنتی بادی خنثی کننده و محافظت در برابر ویروس‌ عامل کووید-۱۹ توسط کاندید واکسن و همچنین ایمن بودن آن در مدل حیوانی نشان داده شده است.

چهار ماه از شروع واکسیناسیون در ایران گذشت. هنوز یک درصد از جمعیت به صورت کامل واکسینه نشده اند.
سرعت متوسط تزریق در هفت روز گذشته حدود ۵۲ هزار دز بوده است. در آمار امروز هم تزریق دز دوم (۲۲۳۹۶ دز) از دز اول (۶۴۱۲ دز) بیشتر بوده است.
۵/۱ درصد از جمعیت یک دز و ۰/۹۱ درصد نیز هر دو دز را دریافت کرده اند.

کاش، نهادهای نظارتی مثل کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش، سازمان غذا و دارو و ... جامعه علمی کشور را از نتیجه ی تصمیماتی مثل برخورد با دکتر محرز و تصمیم گیری در مورد مجوز دادن به واکسیناسیون عمومی با کاندید واکسن برکت و پاستور قبل از داشتن نتایج فاز سوم مطلع می‌کردند.

(اشاره به جلساتی که گفته بودند قرار است روز دوشنبه و سه شنبه برگزار شود.)

داده های جدید از نهاد سلامت عمومی انگلستان در مورد واریانت دلتا:

ریسک بستری شدن (نسبت خطر ۲/۲۶ برای مطالعه انگلستان و ۱/۸۵ برای اسکاتلند) و ریسک مراجعه به اورژانس و بستری شدن (نسبت خطر ۱/۴۵) برای واریانت دلتا از آلفا (تقریبا دو برابر) بیشتر است.

در یک مطالعه نشان داده شده است که میزان household transmission در مورد واریانت دلتا به مقدار ۶۴٪ از واریانت آلفا بیشتر است. ومیزان انتقال برای جامعه در مورد دلتا ۴۱٪ از آلفا بیشتر بوده است.

در مورد میزان مرگ داده ها هنوز در حال پیگیری است.

نکته ی مهم این که از موارد مبتلا تا به حال ۶۸٪ واکسینه نشده بوده اند و فقط ۶٪ از آن به طور کامل واکسینه شده بوده اند. برای موارد بستری این آمار به ترتیب ۶۵ و ۱۱ درصد بوده است. از مرگ‌نیز امارها ۵۵٪ و ۲۹٪ بوده است.

اگر واقعا واریانت دلتا خاصیت گریز از سیستم ایمنی داشته باشد باید موارد عفونت مجدد هم زیاد شود که فعلا به نسبت این دیده نشده است. موارد عفونت مجدد در مطالعه SIREN که البته اکثرا کامل واکسینه شده اند در هفته گذشته ۴ نفر بوده است.

اگر به تفکیک سن نیز در نظر بگیریم، کمتر از پنج درصد از موارد ابتلای دلتا مربوط به سن ۶۰ و بالاتر بوده و این شاید اهمیت دریافت دو دز واکسن است. اکثر موارد ابتلا در سن بین ۱۰ تا ۲۹ هستند.

قرار است هر طور شده حداقل یک کاندید واکسن به زودی مجوز بگیرد؟

اگر حتی همه داده های موجود از کاندید واکسن برکت هم در معتبرترین مجلات دنیا منتشر شود، هنوز داده ای از فاز سوم این کاندید واکسن نداریم که بخواهند امکان مجوز اضطراری به آن را بررسی کنند. هنوز کسی در این مطالعه دز دوم را دریافت نکرده است.

احتمالا (همانطور که قبلا گفتم) قرار است مستندات فاز های یک و دو را هم آنلاین کنند و بگویند این هم شفافیت و بعد هم بگویند به صورت داوطلبانه یا در قالب فاز سوم و با شرط خاصی مجوز دهند؟

شفافیت و نشر این داده ها که خوب است ولی اساسا ما فعلا داده ی خاصی از فاز سوم نداریم که دنبالش باشیم یا بخواهند منتشر کنند. ای کاش نتایج جلسه ی مبارزه علم با شبه علم به خصوص با حضور کمیته اخلاق را می‌دانستیم.

این که چرا داده ای از این کاندید واکسن منتشر نمی‌شود، یک بحث‌است و این که اصلا داده خاصی از فاز سوم نداریم بحث‌مهمتر دیگری است. بماند که برخی داده های ایمنی سلولی فاز یک هم آماده نیست. و پیگیری در فاز دوم هم هنوز کامل نیست.

نباید اشتباه در عدم تهیه واکسن، با یک کار غیر علمی و با اشتباهی دیگر در مجوز دادن قبل از فاز سوم و با سرعت تا دولت جدید نیامده جبران شود!

ساختار کمیته علمی کشوری کووید-۱۹:

رئیس این کمیته وزیر بهداشت هستند و دبیر آن دکتر عاطفه عابدینی هستند. قبلا دبیر کمیته، دکتر مصطفی قانعی بودند و از تاریخ ۲۸ فروردین، دکتر عابدینی جایگزین ایشان شدند و دیگر دکتر قانعی در این کمینه سمتی ندارند و عضو هم نیستند.

برخی از اعضای قبلی کمیته که از محققین اصلی پروژه کاندیدهای واکسن در ایران بوده اند، از این کمیته کنار گذاشته شده اند (در جهت جلوگیری از بحث تضاد منافع) برای مثال خانم دکتر محرز، محقق اصلی کارآزمایی های بالینی کاندید واکسن برکت دیگر عضو کمیته علمی کووید-۱۹ نیستند و یا دکتر طبرسی از محققین پروژه برکت و همچنین محقق اصلی پروژه کاندید واکسن شرکت سیناژن دیگر در کمیته بالینی حضور ندارند و فقط در کمیته ی ICU از ایشان استفاده می‌شود.
دکتر صالحی و عمادی طلب هم در جهت همین بحث تضاد منافع دیگر در کمیته علمی حضور ندارند.

این کمیته در تغییرات جدید خود از یازده زیر کمیته تشکیل شده است و هر کمیته هم بین ۱۰ تا ۱۲ نفر عضو دارد.

این Subcommittee ها شامل موارد زیر هستند:

۱- بالینی
۲- مراقبتهای ویژه
۳- طب ایرانی
۴- بازتوانی بعد از کووید-۱۹
۵- سلامت روان و جامعه
۶- سیاستگذاری
۷- واکسن و‌ ویروس
۸- تشخیص
۹- زنان و بارداری
۱۰- اطفال
۱۱- پرستاری

منبع: اطلاعاتی که دبیر کمیته لطف کردند و در اختیار من گذاشتند.

چین تا با حال حدود ۸۴۵ میلیون دز واکسن کووید-۱۹ تزریق کرده است و ۶۲۲ میلیون نفر از جمعیت ۱/۴ میلیاردی نفری آن واکسن دریافت کرده اند. تعداد افراد واکسینه شده با هر دو دز مشخص نیست. قرار است تا پایان این ماه این میزان به ۴۰٪ جمعیت کشور برسد.

واقعا جناب وزیر این صحبتها را فرموده اند؟

وی یادآور شد: «این درد و دل را همکاران ما از دیروز مرتب داشتند. وقتی که یک نفر با کمال ناشی گری نمی تواند شعر استاد شهریار را از رو بخواند و بعد می آید و در مورد وزیر بهداشت حرف می زند. اینکه باید برای تو شهروند افتخار باشد که وزیر بهداشت کشورت هم ایمونولوژیست هم فارماکولوژیست است، هم بهداشت را بلد است و هم اینکه هزاران بیت شعر در حافظه اش برای هر موردی دارد. می رود در نیشابور در شب بزرگداشت خیام سخنرانی می کند که خیام شناسان می آیند و می گویند ما چنین سخنانی را نشنیده بودیم. این که عیب نیست، بلکه از دید انسان های فهیم، حُسن است که بشود حرف ها را با زبان شعر گفت.»

وزیر بهداشت گفت: «شما می گویید که مملکت باید به زمان حکمای قدیم برگردد. مگر بوعلی سینا چه کسی بود؟ مجموعه ای از علوم بود نمی خواهم خودم را با این بزرگوار مقایسه کنم اما اگر بوعلی داشتیم چون او هم شاعر بود، هم فلسفه، عرفان، حکمت و طب و خیلی چیزهای دیگر می دانست. اگر کسی در بین جمع مدیران، قابلیت های متفاوت داشت باید او را تحسین کنید، اگر در شما هنری نیست نباید بر هنرمندی بقیه خرده بگیرید.»

این طور‌که جند نفر از اساتید و همراهان کانال به من تذکر دادند، ظاهرا چند نفر از نویسندگان پیش مقاله فاز حیوانی کاندید واکسن برکت که از مسئولان شرکت شفافارمد هستند، تضاد منافع خود را در این مورد در گزارش پیش مقاله اعلام نکرده اند و این جزو اصول اولیه پژوهش است که باید رعایت شود و من قبلا بارها این را تذکر داده ام و امیدوارم در همین نسخه پری پرینت و‌ بعدا در نسخه اصلی اصلاح صورت بگیرد.

نقدی بر مقاله پره کلینیکال واکسن برکت:

نسخه داوری نشده و قبل از سابمیت مقاله مطالعه پره کلینیکال واکسن برکت امروز بر پایگاه bioRxiv منتشر شده است.

شخصا امیدوار هستم و معتقدم واکسن های ایرانی از بهترین‌های مشابه خواهند بود، و امیدوارم زحمات پژوهشگران کشور به نتیجه برسد.

بعنوان یک فرد غیرفعال، مدرس بازنشسته و از رده خارج روش تحقیق و نگارش آکادمیک، که البته صدها مقاله دانشگاهی از پژوهشگران دهها کشور را در بیست سال اخیر داوری کرده است، و با دید مثبت تصمیم به داوری صرفا بخش خلاصه این مقاله ارزشمند و انتشار آن بر روی کانال تلگرامی ام گرفتم. با علاقه فراوان منتظر موفقیت واکسن‌های ایرانی هستم.

این خلاصه مقاله یک خلاصه از نوع unstructured abstract است که بهیچ وجه برای مقالات اورجینال پیشنهاد نمی شود. لازم است این خلاصه مقاله به فرمت structured abstract بازنویسی شود.

اولین جمله خلاصه مقاله می گوید:
There is an urgent demand to manufacture an effective and safe vaccine to prevent SARS-CoV2 infection.

در اینجا پژوهشگر محترم بخوبی به study logic اشاره کرده است، با این حال با توجه به اورژانسی بودن استفاده از واکسن کوید در این مرحله از پاندمی، مشکل موجود فعلی پیدا کردن واکسن effective برای کوید، آنطور که در اولین جمله به آن اشاره شده است نیست، لذا کاربرد کلمه effective در اینجا غیر تخصصی است و باید به کلمه efficacious تغییر کند، که شرط لازم و کافی برای مجوز مصرف اضطراری این واکسن و سایر واکسن های کوید در این مرحله از پاندمی می باشد. بدیهی است که بعد از مدتی که واکسن در چند کشور مصرف شود می توانیم مطالعاتی با هدف بررسی effectiveness واکسن نیز انجام دهیم، که لازمه صدور مجوز مصرف long-term واکسن خواهد بود.

از آنجایی که خلاصه مقاله فعلی از نوع unstructured abstract است، نویسنده محترم مقاله فراموش کرده است که بعد از جمله فوق در یک جمله به هدف پژوهش یا study objective اشاره کند و مستقیما وارد قسمت بعد شده است.

ابستراکت مقاله متاسفانه فاقد بخش methods یا روش تحقیق است و مستقیما از مقدمه به بخش یافته یا results رفته است.

لازم است بخش روش تحقیق بصورت خلاصه در حدود سه تا چهار جمله نگارش و اضافه شود و در آن بخش بصورت خلاصه به نوع مطالعه، دوره یا زمان انجام مطالعه، چکیده ای از متدهای اصلی بکار رفته، و متغیرهای مطالعه و روش آنالیز اشاره شود.

در جملات بعدی بصورت درهم و برهم به برخی یافته های مطالعه پرداخته شده ولی برخلاف انتظار هیچ یافته عددی و یا شاخص های آماری و یافته های آنالیز آماری تحلیلی و مخصوصاً یافته های عددی آنالیز آماری چند متغیره پرزانته نشده است، ضمن اینکه نگارش این قسمت مطابق با قوانین نگارش آکادمیک یا scientific writing نیست.

آخرین جمله ابستراکت مقاله که به conclusion پرداخته است، از نظر محتوی، قابل قبول است.

از نقطه نظر نگارش انگلیسی و نگارش آکادمیک نیز بنظر می رسد این مقاله که حاصل پژوهشی ارزشمند و با کیفیت بوده است نیاز به اصلاحات ماژور دارد تا مقاله به گزارش پژوهشی همسطح با کیفیت پژوهش متناظر آن تبدیل شود.

در قسمت اطلاعات پژوهشگران و نویسندگان مقاله بر روی وب پیج پایگاه صرفا به نام دانشگاه ها اشاره شده است و نام دانشگاه به اشتباه نوشته شده است. مثلا دانشگاه تهران به شکل Tehran University نگارش شده است در صورتی که چنین دانشگاهی وجود خارجی ندارد و نام دانشگاه تهران در استانداردهای علم سنجی و ژورنالیسم، University of Tehran است. در نگارش نام موسسه پاستور هم کلمه institute اشتباه است و چون یک انستیتوی خاص را نام برده است باید اولین حرف آن بصورت حرف بزرگ یا کاپیتال و به شکل Institute نگارش شود. ضمنا افیلیشن نویسندگان محترم ناقص است و لازم است پوزیشن آکادمیک آنها اعم از استادیار یا دانشیار یا استاد دانشگاه و یا دانشجوی پی اچ دی و غیره و نیز آخرین مدرک تحصیلی ایشان بهمراه نام دپارتمان و سپس نام دانشکده و سپس نام دانشگاه و نام شهر و کشور برای هر یک از نویسندگان محترم اشاره شود. نسخه فول تکست پی دی اف را مطالعه نکردم ولی امیدوارم در آن نسخه این موارد مربوط به افیلیشن ها بصورت کامل و صحیح آمده باشد.

این نقد صرفا شامل نقد بخش چکیده یا ابستراکت مقاله بود و در صورتی که نویسندگان محترم مقاله برکت تمایل داشته باشند نقد کاملی با هدف ارتقای کیفیت مقاله و افزایش شانس پذیرش آن در مجلات معتبر به ایشان تقدیم کنم، بصورت افتخاری در خدمت ایشان خواهم بود.

کانال رسمی مهرداد جلالیان بر تلگرام.

یازدهم جون ۲۰۲۱
بیست و یکم خرداد ۱۴۰۰

آی دی کانال تلگرام:
OfficialDrMehrdad

آی دی تلگرام جهت تماس شخصی:
DrMehrdadJalalian

وبسایت:
WWW . DrMehrdad . COM

دکتر رئیسی:

وضعیت رعایت پروتکل‌ها در سطح کشور به حدود ۷۰ درصد رسیده است، اما باید بیش از این پروتکل‌ها رعایت شود.

از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ممنونیم که پروتکل‌ها را رعایت کردند و اگر جایی نواقصی وجود دارد خواهش می‌کنم مردم و ستادها و نامزدها دقت لازم را برای رعایت پروتکل‌ها به عمل آورند تا انتخابات از نظر سلامتی به درستی برگزار شود. 

روند بیماری در استان هرمزگان هنوز  یک روند صعودی دارد. بیماری در استان سیستان و بلوچستان هم هنوز صعودی است. حتی استان‌های کرمان و بوشهر نیز حتما نیاز است که مراقبت های بسیار بیسشتری را انجام دهند.

محموله ۳ میلیون دُزی که قرار بود ۲ هفته پیش به دستمان برسد، به دستمان نرسید و ان‌شاءلله در این هفته قسمتی از آن به دستمان خواهد رسید.


ان‌شاءلله آخر این هفته تا هفته آینده دوز دوم واکسن ها را انجام خواهیم داد. همچنین بعد از اینکه تعداد قابل توجهی واکسن در تیر ماه از واکسن داخلی و خارجی به دستمان رسد، روند واکسیناسیون و اعلام گروه سنی را خواهیم داشت.

به هیچ وجه نباید نگران واکسیناسیون باشیم و همه گروه هدف قطعا تا پایان سال دُز اول واکسن را خواهد گرفت.

خبر خوب اینکه امروز یا فردا، بررسی آخرین نتایج فاز دوم واکسن ایرانی توسط کمیته‌های ناظر اعلام می‌شود. اگر موفق به اخذ گواهی شویم، می‌توانند مجوز مصرف اضطراری را بدهند تا از واکسن داخلی استفاده کنیم.