قسمت دوم⬇️

✅ برای میزان بروز مرگ در هر ۱۰۰۰ نفر در گروه واکسینه نشده، یک بار در جدول یک، مقدار برابر با ۱ و یک بار در جدول دو، مقدار برابر با ۱/۰۴ گزارش شده است. اگر قرار به گزارش تقریبی و‌ گرد شدن هم هست باید همه جا به یک شکل گزارش شود؟

✅ در جدول شماره دو، موارد ابتلای کلی در بین واکسینه شده ها بعد از دو هفته از دز دوم، ۲۲۷۲ مورد ذکر شده است. از این تعداد ۱۵۱۸ مورد برای سینوفارم، ۵۴۴ مورد برای اسپوتنیک و ۷۱ مورد برای استرازنکا بوده است. برای برکت مقداری ذکر نشده ولی از باقی مانده موار‌د ابتلا ۱۳۹ مورد می‌ماند که این احتمالا برای برکت است و به این صورت بروز عفونت در هر ۱۰۰۰ نفر واکسینه شده برای برکت مقدار ۶/۱ به دست می‌آید (مقدار برای سینوفارم، ۳/۵، برای اسپوتنیک ۲۵/۶ و برای استرازنکا ۰/۶۷ گزارش شده است)
علت عدم محاسبه این مورد برای برکت چه بوده است؟

✅ برای محاسبه تاثیرگذاری واکسنها، دو گروه مطالعه مچ نشده بوده اند؟

✅ با توجه به برنامه واکسیناسیون در ایران، در طول این مطالعه، بیشتر افراد واکسینه شده از افراد مسن بوده اند. خود مطالعه هم این را گفته است. برای یک بیماری مثل کووید-۱۹، فاکتور سن در وقوع پیامدهای شدید اهمیت بسیار دارد. احتمالا د‌ر جمعیت غیر واکسینه افراد کم سن (در نتیجه کم ریسک) بسیار زیادی وجود داشته اند و متاسفانه این در محاسبه اثربخشی واکسنها مد نظر قرار نگرفته است.

✅ مخصوصا برای اسپوتنیک باید پرسنل بهداشتی درمانی و مواجهات پر خطر آنها را در نظر گرفت.

✅ فاکتورهای طول مدت زمان گذشته از واکسیناسیون برای هر نوع واکسن، واریانت غالب، سن و بیماری های زمینه ای در محاسبه اثربخشی واکسنها در نظر گرفته نشده و هیچ مچ شدنی بین گروه واکسینه شده و نشده صورت نگرفته است.

✅ مشخص نیست آیا میانه یا میانگین مدت زمان پیگیری بعد از هر نوع واکسن در نظر گرفته شده؟ و یا اگر در نظر گرفته شده، این کار به چه روشی صورت گرفته است؟ آیا اثر بخشی واکسنها که دو هفته بعد از دز دوم سنجیده شده، در بازه های زمانی مشابه برای هر واکسن صورت گرفته یا خیر؟

🔴 به هر صورت به نظر می‌رسد روش کار و نحوه آنالیز این پروژه نیاز به بررسی مجدد دارد و حداقل در قالب فعلی داده های آن قابل اعتماد نیست. من اینجا بررسی مختصری انجام دادم‌ و خیلی موارد مهم دیگر مثل جداول و نمودارها را نیاز به بررسی با دقت بیشتر دارد. ممنون می‌شوم اگر اساتید همراه در مورد این نکات و یا نکات دیگر از مقاله من را راهنمایی کنند.

کانال تلگرامی @Scientometric

در یک بررسی مقطعی در فاصله ی بین هفدهم بهمن ماه ۱۳۹۹ تا نهم اردیبهشت ۱۴۰۰، میزان پذیرش و تردید در دریافت واکسن کووید-۱۹ در بین ۴۶۳۰ پرسنل بهداشتی درمانی از ۹۱ کشور (از جمله ایران) بررسی شده است.

به صورت کلی، میزان پذیرش واکسن ۶۷٪ بوده است.
پزشکان و داروسازان، بیش از بقیه تمایل به دریافت واکسن داشته اند.
نگرانی های مرتبط به ایمن بودن و هزینه تزریق واکسن، مهمترین عامل تردید در دریافت واکسن بوده است.
گفته شده افزایش آگاهی در مورد فواید واکسیناسیون، مقابله با اطلاعات غلط و تقویت هنجارهای اجتماعی در این مورد، می‌تواند به افزایش پوشش واکسیناسیون کمک کند. در این مطالعه، شاخص توسعه انسانی (Human Development Index) فاکتور مهمی در تردید یا پذیرش واکسن بوده به گونه ای که افراد در کشورهای با وضعیت پایین تر از نظر این شاخص، تردید بیشتری در دریافت واکسن داشته اند.

داده های جدید انگلستان در‌ مورد علائم مربوط به کووید-۱۹ با واریانت امیکرون:

از دست دادن حس بویایی یا چشایی برای امیکرون (۱۳٪) در مقایسه با دلتا (۳۴٪) با شیوع کمتری دیده شده است. (۷۹٪ کمتر)

اما در مقابل، گلو درد برای موارد امیکرون (۵۳٪) نسبت به دلتا (۳۴٪) با شیوع بیشتری (نسبت شانس معنادار ۱/۸ برابر) گزارش شده است.

این نتایح با بررسی حدود ۱۷۵ هزار مورد امیکرون و ۸۸ هزار مورد دلتا به دست آمده است.

اگر چه در یک مطالعه ی دیگر از دانشگاه آکسفورد، افزایش موارد گلودرد در افراد با تست منفی برای کووید-۱۹ نیز دیده شده و در نتیجه این می‌تواند یک یافته اتفاقی هم باشد و حتما نباید به عنوان یک شاخص اختصاصی برای شناسایی امیکرون لحاظ شود.

کانال تلگرامی @Scientometric

#پوشش_واکسیناسیون ایران

بر اساس کل جمعیت (۸۴ میلیون نفر):

✅ حداقل یک دز: ۷۱/۷۳ ٪

✅ هر دو دز: ۶۳/۱۳ ٪

✅ دز بوستر: ۱۴/۵۲ ٪

بر اساس جمعیتِ حداقل ۱۲ سال (۶۷/۸ میلیون نفر):

✅ حداقل یک دز: ۸۸/۹۴ ٪

✅ هر دو دز: ۷۸/۲۸ ٪

✅ دز بوستر: ۱۸/۰۱ ٪

✅ متوسط تزریق (هر سه دز) در هفت روز گذشته: ۴۴۶٫۵۴۵

✅ متوسط تزریق دز سوم در هفت روز گذشته: ۳۳۷٫۷۵۳

✅ پیش‌بینی زمان رسیدن به پوشش کامل (دو دز) واکسیناسیون برای ۷۵٪ از کل جمعیت و بر اساس سرعت متوسط تزریق دو دز در هفت روز گذشته: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۱

✅ ۷/۵ میلیون نفر از جمعیت واجد شرایط تزریق واکسن، هنوز دز اول واکسن خود را دریافت نکرده اند.

✅ ۱۱/۹ میلیون نفر از جمعیت واجد‌ شرایط دریافت دز سوم، هنوز آن را دریافت نکرده‌اند.

🔴 متاسفانه آمار تزریق واکسن به تفکیک نوع آن اعلام نمی‌شود. نمی‌دانیم چقدر موجودی استرازنکا، برکت و یا ... داریم.

کانال تلگرام @Scientometric

مقاله ای در مورد تاثیرگذاری واکسنهای کووید-۱۹ در استان اصفهان منتشر شده که به نظر من روش کار، نحوه ی آنالیز و حتی نگارش آن ایرادات اساسی دارد و حداقل در قالب فعلی، داده‌های آن قابل اعتماد نیست و احتمالا نیاز به رترکت دارد. من بررسی مختصری انجام داده ام و اینجا قرار داده ام:

https://news.1rj.ru/str/scientometric/5172

https://news.1rj.ru/str/scientometric/5173

ممنون می‌شوم اگر از اساتید و بقیه همراهان کانال نظری در این مورد داشتند، من را رهنمایی کنند.

احتمالا مقاله هنوز در دادگانی خاص نمایه نشده باشد. می‌دانم که در چنین شرایطی می‌شود مقاله نامه به سردبیر هم نوشت و منتظر پاسخ نویسندگان و سردبیران هم بود، اما به نظرم با توجه به اهمیت موضوع و حجم ایرادات، باید اقدام سریع دیگری از سوی مجله صورت بگیرد. مگر این که خود مجله اقدام به کار خاص سریعی برای بررسی موضوع نکند!

به نظر می‌رسد با توجه به حجم ایرادات وارده به مقاله ی تاثیرگذاری واکسنهای کووید-۱۹ در استان اصفهان، نشر فقط یک یا چند مقاله نامه به سر دبیر در این زمینه کافی نیست.

حالا اعلام شده که مقاله مربوطه ریترکت خواهد شد.

جناب دکتر رکنی، ادیتور مجله مربوطه (managing editor) در کامنتی به پست کانال ساینتومتریکس اعلام کردند که

۱- تمام اقدامات لازم انجام شد.

۲- برای نویسنده نظرات ارسال شد.

۳- برای انتشارات نامه زدیم که مقاله را ریتراکت کنند.

۴- و نامه به سردبیر درموارد ابراز نقد رایگان هست.

کانال تلگرام @Scientometric

در یک مطالعه ی کوهورت آینده نگر (پیش مقاله لنست) در شیلی (از دوم فوریه تا دهم نوامبر ۲۰۲۱) با بررسی ۱۱/۲ میلیون نفر با سن بالای ۱۶ سال، اثر بخشی دز بوستر واکسن کووید-۱۹ (فایزر، استرازنکا و یا سینووک) بررسی شده است.
در این مطالعه واکسیناسیون اولیه (دز اول و دوم) با واکسن کروناوک از سینووک (ویروس غیر فعال) صورت گرفته بوده است. دز بوستر از فایزر، استرازنکا و یا همان سینووک بوده است.


تاثیرگذاری دز سوم در مقابل ابتلای علامت دار برای واکسن های سینووک، استرازنکا و فایزر به ترتیب ۷۸/۸، ۹۳/۲ و ۹۶/۵ درصد بوده است.

تاثیرگذاری در برابر بستری برای دز سوم واکسن های سینووک، استرازنکا و فایزر به ترتیب ۸۶/۳، ۹۷/۷ و ۹۶/۱ درصد بوده است.


تاثیرگذاری در برابر مرگ برای دز سوم واکسن های سینووک، استرازنکا و فایزر به ترتیب ۸۶/۷، ۹۸/۱ و ۹۶/۸ درصد بوده است.


اگر چه تزریق دز سوم با پلتفورم مشابه هم‌ منجر به محافطت بالا به خصوص در مقابل بیماری شدید شده، اما تزریق از پلتفورم ‌متفاوت منجر به تاثیرگذاری بالاتر شده است.

کانال تلگرام @Scientometric

مقاله مربوط به استفاده از واکسن های کووید-۱۹ در اصفهان از روی وبسایت مجله برداشته شده و لینک مربوط به آن کار نمی‌کند.

https://ijph.tums.ac.ir/index.php/ijph/article/view/26539

همان طور که می‌دانیم بر اساس اصول نشر علمی، اگر قرار است مقاله ای ریترکت شود، نباید کلا از روی وبسایت مجله برداشته شود. بلکه باید رترکت شود و اطلاعیه ی رترکت آن هم منتشر شود. برداشتن کل مقاله و (احتمالا جایگزین کردن آن با نسخه ای دیگر) خلاف اصول نشر است. این می‌تواند حتی مورد توجه COPE و یا دادگانها هم قرار بگیرند و اعتبار مجله را هم زیر سوال ببرد.

مشکلات مقاله فقط مربوط به املا و نگارش نیست که البته همانها هم وقتی وجود دارد، اعتماد به نتایج اصلی مطالعه را دچار مشکل می‌کند. مشکلات مهمتر متودولوژیک و کد اخلاق و ... برای مطالعه مطرح است.

به هر صورت تصمیم نهایی در مورد این مقاله مثل چاپ مقاله Correction و یا Erratum و یا Retraction و‌.... بر عهده ادیتوریال بورد مجله است، اما امیدوارم هر تصمیمی گرفته می‌شود بر مبنای اصول نشر علمی باشد.

به روز رسانی: مقاله مجددا در دسترس قرار گرفته است!

کانال تلگرامی @Scientometric

🔴 بر اساس گزارش روابط عمومی وزارت بهداشت، تعداد کل موارد ابتلای قطعی به امیکرون در ایران به ۱۱۶۲ نفر رسید.

متاسفانه تاکنون سه مرگ ناشی از کووید-۱۹ با واریانت امیکرون در شهرهای شهرکرد، تبریز و یزد (هر شهر یک فوتی) گزارش شده است. یک بیمار با وضیعت بدحال نیز در اهواز گزارش شده است.

✅ ۲۸ آذر: اولین مورد ابتلای قطعی به امیکرون در ایران در تهران

✅ ۴ دی ماه، کل موارد ابتلای قطعی به ۱۴ مورد در ۴ استان رسید.

✅ ۶ دی ماه: ۲۶ مورد در ۵ استان

✅ ۸ دی ماه: ۴۳ مورد در ۱۲ استان

✅ ۱۱ دی ماه: ۱۵۹ مورد در ۱۵ استان

✅ ۱۷ دی ماه : ۴۶۷ مورد در ۲۲ استان

✅ ۲۲ دی ماه : ۷۳۳ نفر

✅ ۲۵ دی ماه (بعد از گذشت ۲۷ روز): ۱۱۶۲ نفر

ابتلا در مشهد ۲۴۹ مورد گزارش شده است.

کانال تلگرام @Scientometric

مقاله مجددا از طریق وبسایت مجله در دسترس قرار گرفته است!

نویسندگانِ مقاله ی بررسی اثر استفاده از واکسنهای کووید-۱۹ در استان اصفهان، در پاسخ به نقد های مطرح شده در کانال، موارد زیر را برای ساینتومتریکس ارسال کرده اند.
نقد های مطرح شده در کانال را از اینجا بیینید:
https://news.1rj.ru/str/scientometric/5172

https://news.1rj.ru/str/scientometric/5173

پاسخ نویسندگان:

۱. همانگونه که در عنوان مقاله ذکر شده است هدف ما در یک کوهورت گذشته نگر با داده های تجمیعی در طول شش ماه، محاسبه کاهش ریسک ابتلا، بستری و مرگ در پی برنامه واکسیناسیون در کل جمعیت اصفهان بوده است. ما از اصطلاح effectiveness (اثربخشی) در عنوان استفاده نکردیم، زیرا خود از محدودیت‌های داده هایمان برای اطلاق قطعی این عنوان آگاه بودیم. اتفاقا ما در دیسکاشن مقاله مشروحا در مورد این محدودیت‌ها سخن گفته ایم. حتی ذکر کرده ایم که به همین دلایل نتایج مطالعه باید با احتیاط تفسیر شوند.

۲. شما به درستی اشاره کرده اید که میزان‌های کاهش ریسک ابتلا بسیار زیاد گزارش شده است، دلایل این امر در خود دیسکاشن مقاله ذکر شده است. دلایلی از قبیل استفاده ما از بروز تجمعی در طول شش ماه اول واکسیناسیون( با توجه به استفاده ما از داده های سامانه سیب و مراقبت سندرمیک بیماران تنفسی که ابتدائا برای مقاصد پژوهشی طراحی نشده است) و اینکه با توجه به ناهمگنی سرعت واکسیناسیون، دوره پیگیری برای افراد واکسینه نشده و واکسینه شده یکسان نبوده است. این نکته به وضوح در دیسکاشن ذکر شده، و محاسبه بروز دقیقتر در ماههای آینده در افراد واکسینه با امکان همسان سازی زمانی پیگیری افراد واکسینه شده و واکسینه نشده در مطالعات آتی پیشنهاد شده است. دلیل دیگری نیز که در دیسکاشن برای نامطمئن بودن میزان‌های ابتلا ذکر شده، مشکلات فراوان ما در تست دهی افراد، تغییر مداوم سیاستهای تست دهی در طول پاندمی، و مشکلات ثبت نتایج تستها در ایران است. توجه داشته باشیم که در بهترین حالتها هم مطالعات اثربخشی واکسن حتی در ژورنالهای معتیر در تمام دنیا نتایج متفاوت ارائه داده است که بعد از چندین ماه از گذشت پاندمی واقعی بودن آنها زیر سوال رفته است، در همین مقاله ما به گزارشی استناد کرده ایم که میزان پیشگیری از مرگ با واکسن را ۱۰۰ درصد گزارش کرده است!

۳. همانگونه که در دیسکاشن ذکر شده در مورد واکسن اسپوتنیک که در اوایل واکسیناسیون استفاده شده است فرصت کافی برای بررسي تاثیر این واکسن داشته‌ایم و نتایج کاهش ریسک ۶۳.۲٪، ۷۶۰۲٪، و ۸۲.۶ ٪ به ترتیب در ابتلا، بستری و مرگ داریم که احتمالا به مقادیر واقعی اثربخشی نزدیکند.

۴. همانگونه که در متد ذکر شده این پروژه قسمتی از مطالعه ایست که برای بررسی عوارض کد اخلاق گرفته، و در آن بررسی موارد ابتلا، بستری و مرگ در افراد واکسینه شده نیز از اهداف اختصاصی پروپوزال بوده است ( طبق بررسی انجام شده مانعی اخلاقی برای انجام این کار وجود ندارد). زودتر بودن زمان آغاز مطالعه از زمان گرفتن کداخلاق به دلیل ماهیت گذشته نگر مطالعه است. لازم به ذکر است که در پروپوزال تصویبی محدودیت زمانی برای بررسی داده ها ذکر نشده بود.

۵. آنالیز کاپلان مایر برای محاسبه فاصله زمانی بین واکسیناسیون و بروز پیامد مرگ در واکسن‌های مختلف استفاده شده است.

۶. برای ارزیابی پیامدها در واکسن برکت پس از دوز دوم زمان کافی در بازه مطالعه وجود نداشته است، چرا که واکسن برکت در اواخر دوره مطالعه به سبد واکسیناسیون اضافه شده بود. این نکته در مقاله نیز ذکر شده است. برنامه واکسیناسیون در کشور بخصوص تا زمان مرداد ۱۴۰۰ که پایان مطالعه ما بود یک برنامه کاملا هترژون و ناهمگن بود. اسپوتنیک عمدتا در کادر سلامت و افراد میانسال استفاده شد و سینوفارم و استرازنکا در سالمندان استفاده شده بود. ما نیز مثل شما می دانیم که سن در اثربخشی واکسنها بسیار موثراست، اما واقعا باید به دلیل این ناهمگونی سنی و شغلی، و این نایکنواختی در برنامه واکسیناسیون قید مقایسه واکسنها با هم را بزنیم؟ پس چگونه به حداقل اطلاعات برای مقایسه تاثیر واکسنها دست پیدا کنیم؟

منصف باشیم، وقتی آن مطالعات تر و تمیز معتبر مد نظر شما اغلب در جاهایی پیاده شده اند که یک یا حداکثر دو واکسن را با سیاستهایی کاملا مشخص و یکنواخت در جمعیت خود تجویز کرده اند.

کانال تلگرام @Scientometric

ادامه در دست بعد⬇️

ادامه از پست قبل ⬇️

۷. ما در دیسکاشن به صراحت محدودیت‌های مطالعه و از جمله بسیاری از نکات مطروحه جنابعالی را ذکر کرده ایم. سامانه جمع آوری داده های ما نیاز به بهبود مستمر دارد. داده های ما در این مطالعه برای بررسی ویژگیهای دموگرافیک و بیماریهای زمینه ای، و بررسی واریانتهای مختلف کافی نبود. منتها ما ترجیح دادیم نتایج همین مطالعه موجود را ارائه کنیم چرا که مثلا در مقطعی که تجویز دوز سوم بخصوص در کادر بهداشتی مطرح بود نتایج این مطالعه در نشان دادن برتری استرازنکا نسبت به اسپوتنیک می توانست راهنمای مناسبی برای انتخاب نوع واکسن دوز سوم باشد. مثلا با اینکه فاصله زمانی تزریق دو دوز واکسن استرازنکا ۸۴ روز بود، اما میزان موارد بستری و مرگ دو هفته پس از دوز اول نسبت به تمام واکسنها و از جمله اسپوتنیک کمتر بود.

۸. اشتباهات نگارشی متن را می پذیریم که ناشی از تعجیل و ریویو نکردن کافی پس از تهیه متن و اکسپت سریع مقاله بوده است.

۹.همانگونه که خود به درستی اشاره کرده اید این مقاله نخستین مقاله منتشر شده در ایران از تاثیر واکسن‌های گوناگون از داده های تجمعی یک استان است. این ابتدای راه ما در تحلیل و مقایسه تاثیر واکسنها با استفاده از سامانه های موجود در معاونت بهداشتی استان بوده است. پیشنهاد خود ما در مقاله این بوده است که در ماههای اینده با اصلاح سیستمهای جمع آوری داده ها و نیز داشتن فرصت کافی برای پیگیری افراد واکسینه شده، نتایج دقیقتری از اثربخشی واقعی واکسنها ارائه شود و اتفاقا با آموخته هایمان از همین تجربه، قصد ارائه یک تحلیل جامع و کامل از اثربخشی واکسنها در آینده ای نزدیک داریم. پر واضح است که از هر نقد منصفانه و علمی بر مطالعه خود استقبال می کنیم.

۱۰. ما در معاونت بهداشتی استان در قلب فعالیتهای اجرایی این پروژه را پیش برده ایم. بعد از وقوع این جریان بیش از پیش به این پی می بریم که چرا ارزشیابی فعالیتهای اجرایی در فیلد سلامت اینقدر ضعیف است. واقعا با دست خالی و بدون حداقل امکانات سعی در تحلیل چنین موضوع مهمی با وجود همه دست اندازها داشته باشی و تازه بعد از انتشار گزارش آن برچسب کار غیر علمی و ... به تو بخورد. بله سری را که درد نمی کند دستمال نمی بندند، شاید بهتر باشد ما هم این موضوعات حساس را کنار بگذاریم و به همان مطالعات شسته رفته در محیط آزمایشگاهی با هزینه های بسیار و خروجی اندک روی بیاوریم!

۱۱. در طول ماههای گذشته گزارشات غیر رسمی متعددی از کارهای پژوهشی بر روی اثربخشی واکسن در ایران منتشر شده است. برخی از این پژوهش‌ها تحت نظر اساتید صاحب نام کشور انجام شده، اما تا آنجا که ما می دانیم تا کنون متاسفانه مقاله ای از این پروژه ها منتشر نشده است. این در حالیست که ما کم کم به دوز چهارم واکسن می رسیم. سبد متنوعی از واکسنها در بین دهها میلیون نفر از مردم تزریق شده و هنوز هیچ مقاله ای از اثربخشی واکسنها منتشر نشده است. آیا یکی از دلایل آن، هراس از این موج انتقادات بعدی نبوده است؟ انتقاداتی که واقعا علمیست اما به مسائل و مشکلات عرصه ای که در فیلد واقعی و اجرایی سلامت ما جریان دارد توجهی نمی کند. به جد معتقدیم که فعالیت علمی باید در کانتکست واقعی امکانات موجود جامعه ارزیابی شود. وگرنه این سیکل پرهیز از نزدیک شدن به موضوعات حساس و مهم ادامه می یابد آنچنان که بسیاری از مسائل اساسی مغفول می مانند. رعایت استانداردهای مجلات علمی درجه یک دنیا بسیار عالیست بشرط آنکه این کمال گرایی مفرط جرات تجربه های جدید را از محققین سلب نکند. امیدواریم مراکز تحقیقاتی در سطوح کشوری که دارای بودجه ها و امکانات اختصاصی بسیار بیشتری برای اجرای کوهورتهای پر هزینه هستند در اینده نزدیک نتایج اثربخشی واکسن‌های تزریق شده در ایران را منتشر کنند.
۱۲. و در نهایت انتظار داریم روند علمی در نقد مقاله پیگیری شود، و نقد مستدل بر مقاله در قالب commentary به سردبیر ارسال شود. انشالله مجله محترم نیز با لحاظ تمامی جوانب و در یک مسیر منطقی و مستدل تصمیم نهایی را خواهند گرفت.

کانال تلگرام @Scientometric

پاسخ ساینتومتریکس را هم از اینجا ببینید:

https://news.1rj.ru/str/scientometric/5190

مهم

از توئیتر دکتر نیکوپور:‏

ژورنال Nature مروری داشته است بر مجموعه مقالاتی که در مورد اثر واکسن های با پلتفرم ویروس غیرفعال از جمله سینوفارم در برابر واریانت امیکرون منتشر شده است.

این مقالات نشان می دهند که تیتر آنتی بادی های خنثی کننده در برابر امیکرون پس از دریافت ۲ دز واکسن غیرفعال عملا ناچیز است و دریافت دز سوم هم موجب افزایش قابل ملاحظه ای نمی شود. از این جهت، بررسی اثر دز سوم واکسن های با پلتفرم mRNA و پروتئین نوترکیب ضرورت می یابد تا با استفاده از داده های آن بتوان واکسیناسیون در ایران و سایر کشورهای مصرف کننده واکسن غیرفعال را به مسیر درستی هدایت نمود.

با تزریق دز سوم فایزر برای دریافت کنندگان دزهای اول و دوم سینوفارم و کرونا وک، تیتر آنتی بادی در برابر واریانت های دلتا و امیکرون تا سطحی مشابه افرادی که هر ۳ دز فایزر گرفته اند بالا می رود. مهم تر از آنتی بادی، پاسخ سلول های T در برابر امیکرون است. تزریق فایزر به دریافت کنندگان سینوفارم سطح اینترفرون گاما در سلول های T اختصاصی پروتئین اسپایک را نیز افزایش داده است.

تزریق یک واکسن پروتئین نوترکیب به عنوان دز سوم در دریافت کنندگان واکسن سینوفارم نیز سطح آنتی بادی های خنثی کننده امیکرون را بهتر از دز سوم سینوفارم افزایش داده است.

گریز واریانت امیکرون در برابر سیستم ایمنی مربوط به آنتی بادی های خنثی کننده است و نه پاسخ ایمنی سلولی. واکسن سینوفارم هم از نظر آنتی بادی و هم از نظر ایمنی سلولی توانایی مقابله کمتری در برابر امیکرون دارد.

کانال تلگرامی @Scientometric

روند ابتلا (بالا) و مرگ (پایین) ناشی از کووید-۱۹ (روزانه و متوسط هفت روز) در اسرائیل
کانال تلگرامی @Scientometric

به طور متوسط در هفت روز گذشته، هر ۴۵ ثانیه در آمریکا، یک نفر به علت کووید-۱۹ فوت شده است. این بر اساس آمار متوسط مرگ ناشی از کووید-۱۹ در هفت روز گذشته است که حدود ۱۹۳۶ مورد بوده است.
کانال تلگرامی @Scientometric

من از محققین مقاله بررسی واکسن های کووید-۱۹ در استان اصفهان برای ارسال پاسخ به کانال تلگرامی @Scientometric تشکر می‌کنم. قبل از انتشار این پاسخ، برای ایشان مواردی را ذکر کردم که متاسفانه در پاسخشان آنها را در نظر نگرفتند و به نویسنده اول اعلام کردم که این موارد را همراه با پاسخ شما منتشر می‌کنم و اینجا این کار را به صورت خلاصه و با ذکر مواردی نسبتا جدید انجام می‌دهم:

۱- اعلام شده که از واژه افکتیونس در عنوان مقاله استفاده نشده.در عنوان از واژه effect استفاده شده و در نتایج هم RRR (بدون فاصله اطمینان) ذکر شده. از طرفی در انتهای مقدمه مقاله این طور آمده است:

The current study aimed to evaluate the effectiveness of COVID-19 vaccines in prevention, hospitalization, and mortality due to COVID-19 in Isfahan province, Iran, from the beginning of the vaccination until Aug 15, 2021

یعنی هدف محاسبه افکتیونس بوده است! بعدا در ادامه این طور آمده:

To achieve this goal, the efficacy of different types of vaccines was
calculated according to the hospitalization and death outcomes in young, middle aged, and elderly
age groups separated by the type of vaccine and compared with unvaccinated people

هدف محسابه کارایی بوده؟ البته کارایی یا همان افیکیسی مربوط به مطالعات کارآزمایی بالینی است و این هم از دیگر اشتباهات است. از طرفی اعلام کرده اند به تفکیک گروه سنی گزارش می‌کنند که این کار را بر خلاف گفته خودشان در مطالعه انجام نداده اند. این مورد در دیسکاشن هم تکرار شده و محققین نتایج یافته های خود را با کارایی واکسنهای دیگر مقایسه کرده اند:

The findings of the present study concerning the reduction in RR are similar to a study conducted in Chile on inactive vaccines. In their study, the efficacy of vaccines in infection prevention, and reducing hospitalization and death is reported as 65.9%, 87.5%, and 86.3%

اما مقاله مورد اشاره محققین در شیلی هم مربوط به افکتیونس واکسن سینووک در یک مطالعه ی کوهورت است و اینجا هم به اشتباه از افیکیسی استفاده شده.

۲- در مورد استفاده از کد اخلاق با عنوانی دیگر، این نکنه حتما باید توسط کمیته اخلاق بررسی شود که چطور پروژه بررسی اثر واکسنها حتی زودتر از عوارض آنها انجام شده ولی ارزش این را نداشته که یک کلمه در مورد اثر واکسن ها هم در کنار عوارض در عنوان مربوط‌ به کد اخلاق قرار بگیرد.

۳-در هر پروژه ای ممکن‌است محدودیتهایی وجود داشته باشد و این که محققین آنها را در دیسکاشن مقاله صادقانه ذکر می‌کنند کار خوبی است. داوران مجله هم این موارد را در نظر می‌گیرند و معمولا اگر اصل متودولوژی پروژه قابل دفاع باشد، می‌تواند بسته به نظر داوران و ادیتورها منتشر شود. اما مثلا اگر بین دو‌گروه مچینگ برای فاکتورهای بسیار مهمی مثل سن برای کووید-۱۹، صورت نگرفته باشد، این داده ممکن است حتی منجر به گمراه کردن سیاستگذار سلامت هم منجر شود. حالا این داده گمراه کننده هم منتشر شد و در دیسکاشن هم مشکلش را گفتیم، سیاستگذار سلامت چه استفاده ای می‌تواند از آن بکند؟

۴-مدت زمان پیگیری افراد واکسینه شده به تفکیک واکسن و همین طور برای واکسینه نشده ها مشخص نیست و در مورد آن صحبتی نشده، فاکتوری که در ارزیابی اثر واکسنها بسیار مهم است. با در نظر گرفتن این روش شاید می‌شد تاثیر زمان بر اثربخشی واکسنها را هم بررسی کرد. مورد استفاده از تستهایی مثل مجذور کای مشخص نیست و توضیحی در این مورد وجود ندارد. قسمت زیادی از نتایج، مربوط به آنالیز کاپلان مایر است و‌ با این وجود ما توضیح و تفسیر مناسبی در مورد آن در دیسکاشن نمی‌بینیم.

۵-اینقدر حواسشان نبوده، که حتی تاریخ شروع مطالعه ی خود را اشتباه نوشته اند، یکجا نوشته اند ژانویه ۱۴۰۰، چندین بار ۲۰۲۱ را ۲۰۲۰ نوشته اند، یک جمله را دوبار نوشته اند و نفهمیده اند آن را تکرار کرده اند، یک جمله را (احتمالا در مورد واکسن برکت) در ننایج نوشته اند و مشخص نیست یکدفعه از کجا آمده، بارها املای واکسن فایزر اشتباه نوشته شده، املای واکسنهای دیگر متفاوت نوشته شده، یک مقدارِ عددی که باید یکسان باشد، در دو جدول، متفاوت نوشته شده، در یک مطالعه کوهورت نوشته اند هدف محاسبه افیکیسی بوده و یک جا گفته اند افکتیونس بوده... حتی ورژن اس پی اس اس را درست گزارش نکرده‌اند.حالا اگر اصلا بگوویم مچینگ هم انجام شده و از این نظر هم مشکلی نباشد، وقتی این سطح از بی دقتی وجود داشته، خواننده و سیاستگذار سلامت چطور ‌می‌تواند به بقیه روش کار و آنالیز محققین اعتماد کنند.حداقل یک با از روی مقاله خودشان کاش می‌خواندند. به این مقاله که قرار است اینقدر داده ی مهم به ما بدهد به چه شکل می‌توان اعتماد کرد؟

ادامه در پست بعد⬇️

قست دوم⬇️

۶- بالاخره منظور از این شکست ۲۸٪ برای یک واکسن (احتمالا برکت) چه بوده است؟ امکانش هست در این مورد بیشتر بدانیم؟

۷- از اینجا می‌توانیم یاد بگیریم نسخه اس پی اس اس استفاده شده را درست ذکر کنیم و ورژن های بعد از ۱۸ را مربوط به شیکاگو ذکر نکنیم!

۸- یک ادعایی هم شده است که “توجه داشته باشیم که در بهترین حالتها هم مطالعات اثربخشی واکسن حتی در ژورنالهای معتیر در تمام دنیا نتایج متفاوت ارائه داده است که بعد از چندین ماه از گذشت پاندمی واقعی بودن آنها زیر سوال رفته است”. این زیر سوال رفتن هم در نوع خود جالب است و اگر‌ توضیحی در این مورد باشد ممنون می‌شوم ارائه داده شود!؟

۹- به نظر من به درستی ذکر شده که با وجود تجویز این همه واکسن، متاسفانه بر خلاف کشورهایی مثل بحرین، امارات، قطر و .. هنوز یک مطالعه صحیح اثر بخشی از واکسنهایمان نداشته ایم. به هر صورت این دلیلی برای نشر داده گمراه کننده نمی‌شود.

۱۰- در نهایت اما مجله برای این موضوع می‌تواند چه اقدامی‌کند؟ همان طور که جناب دکتر رکنی، ادیتور مجله اعلام کرده اند، قرار شده موضوع با مشورت ادیتوریال بورد مجله و استفاده از نظرات داور بی طرف پیگیری شود. حالا یا اقدامی در مورد مقاله صورت نمی‌گیرد، یا رترکت می‌شود، یا اصلاحیه صورت می‌گیرد و یا رترکت و جایگزین انجام می‌شود و...

بیائید این دو‌حالت را بررسی کنیم:

اگر قرار باشد نسخه دیگری کلا جایگزین این مقاله شود، لازم است طبق اصول نشر، مقاله ابتدا Retract یا withdraw شود و بعد با توضیحات کامل مجددا جایگزین شود. هر چند مشخص نیست با داده های یک مقاله با مشکل متودولوژیک چه می‌توان کرد.

حالا اگر قرار باشد مثلا فقط اصلاحیه یا کارکشن یا ارتوم‌ چاپ شود چه می‌شود؟مثلا باید مقاله ای در کنار مقاله اصلی منتشر شود و یک به یک بگوید، سطر فلان کلمه فلان به کلمه .. عوض شود. سطر فلان تاریخ فلان عوض شود. جمله فلان تکراری است و حذف شود. جمله فلان در نتایج باید حذف می‌شده و در ادیت باقی مانده که باید حذف شود، میانه پیگیری بعد از واکسنها فلان مقدار بوده و از داده ها هم خیلی استفاده ای نکنید چون مچینگ نبوده و الی اخر .. و به این شکل‌ چنین مقاله ای در literature هم باقی خواهند ماند.

کانال تلگرامی @Scientometric

اطلاعات جدید از واکسن اسپایکوژن

۱- این واکسن حاصل همکاری شرکت سیناژن در ایران و شرکت وکسین در استرالیا است. شرکت وکسین یک شرکت بیوتکنولوژیک است که سال ۲۰۰۱ تاسیس شده و کار آن تحقیق و توسعه پلتفرم‌های مختلف واکسن است و برای انجام تحقیقات خود از حمایت‌ نهادهای معتبر همچون NIH و...برخوردار است، ولی این شرکت توانایی تولید انبوه را ندارد. حاصل این همکاری به این صورت است که تکنولوژی اولیه از وکسین به سیناژن منتقل شده است و ساخت و تولید انبوه در سیناژن انجام شده است.

۲- مطالعه فاز یک اسپایکوژن در استرالیا بر ۴۰ داوطلب سالم بین ۱۸ تا ۶۵ سال با هدف بررسی ایمنی انجام شد و طبق نتایج آن واکسن کاملا ایمن شناخته شد.

۳- مطالعه فاز دو در تهران بر ۴۰۰ نفر انجام شد. این واکسن به صورت ۲ دوز ۲۵ میکروگرم به فاصله ۳ هفته تزریق می‌شود. نتیجه مطالعه فاز دو نشان داد واکسن توانسته ایمنی‌زایی ۸۷ درصدی داشته باشد و هر دو مسیر سیستم ایمنی را فعال کند. سرم افراد واکسینه شده در مواجهه با انواع جهش‌ها و واریانت‌های بتا، گاما، دلتا، لامبدا قرار گرفت و خنثی‌سازی مطلوبی داشت. به لحاظ ایمنی هم شایع‌ترین علامت موضعی، درد محل تزریق بود و هیچ عارضه جدی در مطالعه فاز دو گزارش نشد

۴- مجوز شروع فاز سوم توسط سازمان غذا و دارو بر روی ۱۶ هزار و ۸۷۶ نفر صادر شد. این مطالعه زمانی آغاز شد که کشور با واریانت دلتا دست و پنجه نرم می‌کرد؛ در نتیجه اثربخشی محاسبه شده در این فاز بر نوع دلتا بود که کاملا مطلوب و مورد تایید بود. این واکسن ایمن در نظر گرفته شد و همسو با نتایج فاز دو عارضه خاصی گزارش نشد و بیشترین عارضه خستگی و درد محل تزریق بود.

۵- مطالعه تجویز اسپایکوژن به عنوان دوز بوستر بر ۳۰۰ داوطلب انجام شد. از نکات مهم مطالعه دوز بوستر، مطالعه در گروه‌های سنی متنوع ۱۸ تا ۹۰ سال است که بیماری‌های زمینه‌ای متنوع از جمله دیابت، فشارخون، گرفتگی عروق کرنر و... داشتند و در نتیجه مطالعه فاز بوستر قابل تعمیم به جمعیت عمومی جامعه بود. در این مطالعه افرادی که واکسیناسیون اولیه آنها حدود ۴ تا ۶ ماه گذشته بود، وارد مطالعه شدند و واکسن اسپایکوژن را به عنوان دوز بوستر دریافت کردند. واکسیناسیون اولیه این افراد می‌توانست بر پایه پلتفرم‌های مختلف شامل واکسن غیرفعال شده مانند سینوفارم و برکت و یا مبنتی بر وکتور ویروسی مثل آسترازنکا و اسپوتنیک و واکسن‌های پروتئینی از جمله خود اسپایکوژن باشد. با توجه به نتایج مطالعه بوستر در افرادی که واکسیناسیون اولیه آنها بر پایه پروتئین نوترکیب شامل اسپایکوژن بود حدود ۱۱ برابر افزایش در آنتی بادی‌های خنثی کننده داشتند. افرادی که واکسیناسیون اولیه آنها بر پایه پلتفرم وکتور ویروسی بود، حدود ۱۴ برابر افزایش در برابر آنتی بادی خنثی کننده داشتند و در نهایت افرادی که واکسن با پلتفرم ویروس غیرفعال شده تزریق کرده بودند بیش از ۲۵ برابر افزایش در برابر آنتی بادی‌های خنثی کننده داشتند.

من این اطلاعات را به صورت خلاصه از گزارش سپید در قالب گزارش خبری و از زبان مسئول علمی‌ بخش تحقیق و توسعه واکسن اسپایکوژن نوشته ام. هنوز هیچ یک از مقالات فازهای بالینی این واکسن در قالب یک مقاله علمی منتشر نشده است و متاسفانه هنوز هم اطلاعاتی دقیق از میزان کارایی این واکسن در فاز سومش نداریم و مشابه بقیه واکسنهای ایرانی، هنوز مطالعه ای از این واکسن برای واریانت امیکرون نداریم. در‌مورد مطالعه دز بوستر اسپایکوژن هم بر اساس IRCT، مطالعه دو سو‌کور، دو بازو، با پلاسبو، به نسبت پنج به یک بوده و ثبت آن هم ۲۱ آذر بوده و در این مدت واکسن زده شده و سروکانورژن هم بعد از دو هفته از دز بوستر سنجیده شده است.

مقاله فاز حیوانی کاندید واکسن COVAX-19 یا همان اسپایکوژن که توسط سیناژن در ایران مطالعه می‌شود در مجله Vaccine منتشر شده است.

کانال تلگرامی @Scientometric