بعد از سازمان بهداشت جهانی و آژانس دارویی اروپا، حالا واکسن کووید-۱۹ از نوواوکس با نام Nuvaxovid در انگلستان هم تایید شد.

سازمان غذا و داروی ایران، استفاده از دز سوم رازی کووپارس را تایید کرده است.

“مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو: مطالعه مشخص کرد دُز بوستر واکسن رازی در افرادی که دُزهای اولیه را از واکسن های غیر فعال(سینوفارم،برکت)، وکتور ویروسی(اسپوتنیک و آسترازنکا) و پروتئین نوترکیب (رازی کووپارس) دریافت کرده اند، اثربخشی مطلوبی داشته و بیشترین اثر بخشی در افرادی است که واکسن های غیر فعال را در دوزهای اولیه دریافت کرده اند.”

🔴 تیترهای خبری را دیده اید که مثلا عنوان می‌کنند که نیمی از افراد فوت شده ناشی از کووید-۱۹، واکسینه شده بوده اند؟

‏این روش نمی‌تواند در مورد آگاهی یافتن از میزان موثر‌ بودن واکسنها به ما کمکی کند. یک مثال ساده: یک جمعیت ۶۰ نفره را در نظر بگیرید (تصویر اول پایین همین پست)

فرص کنید (اعداد فرضی هستند و فقط برای راحتی محاسبه به این شکل در نظر گرفته شده اند) گفته می‌شود که از ده نفر فوت شده ناشی از کووید-۱۹، نیمی از آنها واکسینه شده بوده اند (پنج نفر از ده نفر فوت شده) (تصویر دوم پایین همین پست)

اینجا به ما گفته شده که پنجاه درصد از افراد فوت شده، واکسینه شده بوده اند. اما برای بررسی اثر واکسیناسیون بر مرگ، چیزی که لازم است بدانیم این است که چند درصد از افراد واکسینه شده و نشده فوت شده اند و بعد این دو را با هم مقایسه کنیم.

پس باید وضعیت واکسیناسیون کل ۶۰ نفر را بدانیم. به تصویر زیر دقت کنید. از ده نفر غیر واکسینه، پنج نفر فوت شده اند. یعنی پنجاه درصد از غیر واکسینه شده ها فوت شده اند. در صورتی که از پنجاه نفر واکسینه شده فقط پنج نفر فوت شده اند (۱۰٪) (تصویر سوم)

در نتیجه میزان مرگ ناشی از کووید-۱۹ در گروه واکسینه شده ۱۰٪ و در گروه بدون دریافت واکسن، ۵۰٪ بوده است. به عبارتی مرگ در گروه بدون واکسن پنج برابر بیشتر از گروه واکسینه شده بوده است.

مهم است که به جای گزارش مقدار مطلق مرگ، میزان مرگ در هر گروه گزارش شود تا از یک اشتباه در آمار (base rate fallacy) جلوگیری شود. این اشتباه زمانی اتفاقی می‌افتد که این واقعیت که یکی از گروهها (واکسینه شده ها) نسبت به گروه دیگر (واسینه نشده) خیلی بزرگتر است، نادیده گرفته می‌شود.

‏و در شرایط کنونی هم تعداد افراد واکسینه شده در خیلی کشورها از جمله کشور خودمان بیشتر است. همین طور ممکن است متاسفانه فردی در محلی شاهد فوت یک فرد واکسینه شده در اثر کووید-۱۹ باشد، ولی باید در نظر داشت قضاوت بر این اساس نادرست است.

اینجا به چند مثال از میزان مرگ به صورت هفتگی در هر گروه واکسینه شده و غیر واکسینه شده توجه کنید. در واقع مرگ برای تمام سنین (استاندارد شده) و در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت به تفکیک دریافت و یا عدم دریافت واکسن گزارش شده است.

✅ برای آمریکا که اکثرا از فایزر و مودرنا استفاده کرده است. برای مثال در زمانی (۲۱ آگوست)، میزان مرگ در واکسینه نشده ها، حدودا ۶/۵ برابر بیشتر از واکسینه شده ها بوده است. (تصویر چهارم)

✅ برای انگلستان که اکثرا از استرازنکا و فایزر استفاده کرده و مثلا در ۲۴ سپتامبر، مرگ در واکسینه نشده ها حدودا پنج برابر بیشتر از واکسنه شده ها بوده است. (تصویر پنجم)

✅ برای سوئیس که اکثرا از واکسنهای فایزر و مودرنا استفاده کرده و مثلا در ۲۷ نوامبر، مرگ در گروه واکسینه نشده، بیشتر از ۹ برابر نسبت به گروه واکسینه شده بوده است. (تصویر ششم)

✅ برای شیلی که اکثرا واکسن با پلتفورم ویروس غیر فعال (سینووک) استفاده کرده، و مثلا در ۲۷ نوامبر، نسبت مرگ واکسینه نشده ها به واکسینه شده ها نزدیک به ۳ برابر بوده. از طرفی افرادی که دز بوستر را هم دریافت کرده اند، نزدیک به ۳۴ برابر مرگ کمتری نسبت به واکسینه نشده ها داشته اند.نسبت میزان مرگ در گروه واکسینه شده ی دو دز به گروه واکسینه شده با بوستر (سه دز)، ۱۲ برابر بیشتر بوده است. (تصویر هفتم)

✅ برای ایران هم در یک زمانی (فاصله پنجم تیر تا ۲۲ آبان) آمار مشابهی داده شد و مرگ به صورت هفتگی و به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت در گروه واکسینه نشده (قرمز)، واکسینه شده با گذشت کمتر از دو‌هفته زمان از آن (آبی) و واکسینه شده با گذشت بیش از دو هفته (سبز) و به تفکیک سن ارائه شد (مراجعه به پست مربوطه)

ادامه در پست بعد⬇️

کانال تلگرام @Scientometric

ادامه از پست قبل ⬇️

🔴 در نتیجه یک فاکتور مهم برای درک چگونگی روند پاندمی، بررسی وضعیت مرگ ناشی از کووید-۱۹ به تفکیک دریافت و یا عدم دریافت واکسیناسیون است. البته خود این فاکتور تحت تاثیر عوامل مختلفی مثل میزان شیوع کووید-۱۹ در طول زمان، کاهش پاسخ سیستم ایمنی به علت گذشت زمان از دریافت واکسن، نوع و مقدار واکسن به کار رفته و تزریق دز بوستر آن و همچینن پدیدار شدن واریانت های جدید از ویروس و ... بستگی دارد.

🔴 معمولا اختلاف میزان مرگ در بین هر کدام از گروهها زمانی بیشتر دیده می‌شود که فراوانی ابتلا هم در جامعه بیشتر باشد (مثلا در میانه یک پیک). در نظر داشته باشیم که واکسیناسیون می‌تواند به افراد واکسن نزده هم سود برساند (نزدیک شدن به ایمنی جمعی). در نهایت وقتی یک پیک رو به کاهش می‌گذارد و ابتلا کمتر می‌شود، اختلاف مرگ در بین گروهها هم کمتر می‌شود، اما حتی در آن زمان هم مرگ در بین واکسینه شده ها کمتر است. (نمودارهای ایران). الان چهار روز متوالی است که اسرائیل صفر مرگ ناشی از کووید-۱۹ را گزارش می‌کند.

مرگ ناشی از کووید-۱۹ در گروه با و بدون واکسن اینجا برابر صفر بوده اما پر واضح است که این موثر بودن واکسن و دز بوستر را در کنار سایر موارد نشان می‌دهد!
شواهد علمی معتبرنشان می‌دهند که تزریق دز بوستر به شکل قابل توجهی بر کاهش ابتلا، بیماری شدید و‌ مرگ‌ ناشی از کووید-۱۹ موثر است و باید هر چه بیشتر سرعت تزریق واکسیناسیون اولیه و دز بوستر را افزایش دهیم.امیدوارم با در دستور کار قرار گرفتن روش علمی،با کیفیت ترین واکسن ها وارد شوند.

من این پست و تصاویر آن را (به جز نمودار ایران که از وزارت بهداشت است) از این وبسایت نوشتم و تهیه کردم (با خلاصه و جابه‌جایی و مقداری اضافه کردن)

کانال تلگرام @Scientometric

حداقل ۹۰۰ هزار نفر در آمریکا به علت کووید-۱۹ فوت شده‌اند.

یک مطالعه حیوانی نشان داده است که تزریق دز بوستر با واکسن اختصاصی مودرنا عیله واریانت امیکرون، ایمنی و محافظت بیشتری نسبت به واکسن اولیه مودرنا علیه ویروس اولیه عامل کووید-۱۹ ایجاد نمی‌کند.

ابتدا دو دز واکسن مودرنا برای ویروس اولیه به فاصله ۴ هفته زده شده است. سپس ۴۱ هفته بعد، یک گروه، بوستر از همان واکسن مودرنای اولیه و یک گروه بوستر اختصاصی امیکرون گرفته اند. تیتر آنتی بادی خنثی کننده علیه D614G در هفته ۶ و ۴۱ بعد از دز دوم به ترتیب ۴۷۶۰ و ۲۷۰ و این برای امیکرون به ترتیب ۳۲۰ و ۱۱۰ بوده است. دو هفته بعد از تزریق دز بوستر با واکسن اولیه مودرنا، تیتر آنتی بادی خنثی علیه D614G و امیکرون به ترتیب ۵۳۶۰ و ۲۹۸۰ و با بوستر اختصاصی امیکرون به ترتیب ۲۶۷۰ و ۱۹۳۰ بوده است. همچنین کنترل تکثیر ویروس در مجاری هوایی تحتانی به شکل موثر و برابر متعاقب تزریق هر نوع بوستر دیده شده است.



به روز رسانی:
مطالعه ی دیگری از هند با نتایج نسبتا مشابه

https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2022.01.31.478520v1

کانال تلگرامی @Scientometric

جناب دکتر مرندی گفته اند که رهبری سه دز واکسن کووید-۱۹ خود را زده‌اند و واکسن ایرانی (برکت) هم دریافت کرده‌اند.

تزریق دز سوم واکسن با پلتفورم ویروس غیر فعال متعاقب دو دز از همان پلتفورم، در صورتی که واکسنهای دیگر موجود است، خلاف شواهد علمی و توصیه های خود وزارت بهداشت ایران بوده است.
قبل تر گفته شده بود که جناب وزیر بهداشت، دکتر عین الهی، هم بعد از دو دز اسپوتنیک، دز سوم را برکت زده‌اند. این هم خلاف توصیه های خود وزارت بهداشت یوده است.

هم دکتر عین الهی و هم دکتر مرندی و بسیاری دیگر، از امضا کنندگان نامه ای به رئیس جمهور وقت بودند که فرمان رهبری برای ممنوعیت ورود واکسن ها از برخی کشورها را تایید و احتمال عواض واکسنهای ژنی و نسل سوم و نمونه آزمایشگاهی شدن مردم ایران را مطرح کرده بود.
ما تاکنون هیچ بیانیه رسمی و یا غیر رسمی نداریم که نام امضا کنندگان این نامه، بدون اجازه آنها به این نامه اضافه شده باشد و یا این که این افراد بعدا این ادعاهای این نامه را تکذیب کنند و …

کانال تلگرامی @Scientometric

#پوشش_واکسیناسیون ایران

بر اساس کل جمعیت (۸۴ میلیون نفر):

✅ حداقل یک دز: ۷۲/۷۱ ٪

✅ هر دو دز: ۶۴/۸۵ ٪

✅ دز بوستر: ۲۳/۳۷ ٪

✅ متوسط تزریق (هر سه دز) در هفت روز گذشته: ۵۲۱٫۰۶۰

✅ متوسط تزریق دز سوم در هفت روز گذشته: ۳۹۵٫۵۱۱

✅ پیش‌بینی زمان رسیدن به پوشش کامل (دو دز) واکسیناسیون برای ۷۵٪ از کل جمعیت و بر اساس سرعت متوسط تزریق دو دز در هفت روز گذشته: ۹ اردیبهشت ۱۴۰۱

✅ ۱۹/۸ میلیون نفر از جمعیت واجد‌ شرایط دریافت دز سوم، هنوز آن را دریافت نکرده‌اند.

🔴 متاسفانه آمار تزریق واکسن به تفکیک نوع آن اعلام نمی‌شود. نمی‌دانیم چقدر موجودی استرازنکا، برکت و یا ... داریم.

کانال تلگرامی @Scientometric

از مهرماه دیگر تعداد واکسن‌های کووید-۱۹ تزریق شده به تفکیک نوع آن در کشور اعلام نشد.
۹ روز از شروع واکسیناسیون گروه سنی ۹ تا ۱۲ سال هم می‌گذرد. اگر چه آمار تزریق دز اول هم مقداری افزایشی شده، اما فعلا از تعداد تزریق در این گروه سنی آماری داده نشده است.

مشخص هست که نتایج آنالیز مربوط به پیگیری شش ماهه‌‌ی داوطلبین در ترایالهای فاز سوم واکسن های کووید-۱۹ ایرانی از جمله برکت و پاستور چه زمانی منتشر می‌شود؟

بررسی علائم لانگ کووید در نوجوانان در یک مطالعه ی مقطعی ملی در دانمارک در مقاله ی مجله ی The Lancet Child and Adolescent Health


بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی در اکتبر ۲۰۲۱،
۱- علائم مداوم و پایدار یا نوسانی (persistent or fluctuating)
۲- که بر فعالیت و عملکرد روزانه فرد اثر دارند
۳- و برای حداقل دو ماه بعد از عفونت کووید-۱۹ ادامه پیدا می‌کنند
۴- و با علائم دیگر قابل توجیه و توضیح نیستند
را در بزرگسالان لانگ کووید می‌گویند. اما هنوز تعریفی برای کودکان و نوجوانان ارائه نشده است.


نام مطالعه: LongCOVIDKidsDK

محل انجام: دانمارک

افراد مورد بررسی: همه نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال با تست مثبت کووید-۱۹ در فاصله اول ژانویه ۲۰۲۰ تا ۱۲ جولای ۲۰۲۱ (شامل ۲۴۳۱۵ نفر) به همراه بک گروه کنترل مچ شده (۹۷۲۵۷ نفر) بر اساس سن و جنس با نسبت یک به چهار. با توجه به میزان پاسخ‌گویی، در گروه تست مثبت و کنترل به ترتیب ۶۶۳۰ و ۲۱۶۴۰ نفر حضور داشته‌اند.

موضوعات مورد بررسی (از طریق پرسشنامه): علائم مرتبط با کووید-۱۹، حضور در مدرسه و کیفیت زندگی

نتایج مهم:

۱- افراد در گروه تست مثبت، در مقایسه با افراد گروه کنترل، ۱/۲۲ برابر شانس بیشتری برای داشتن حداقل یک علامت طول کشیده برای حداقل دو ماه داشته اند.

۲- نمره کیفیت زندگی در گروه کنترل بدتر بوده است.

۳- افراد بیشتری در گروه تست مثبت، تعداد حداقل ۱۶ روز بیمار بودن و همین طور حداقل ۱۶ روز غیبت داشتن در مدرسه را گزارش کرده‌اند.

۴- نزدیک به ۶۲ درصد از افراد گروه تست در مقایسه با ۵۷٪ از افراد گروه کنترل، حداقل یک علامت طول کشیده بیش از دو ماه (صرف نظر از این که قبل از ابتلا این علامت وجود داشته با خیر) داشته اند. (نسبت شانس معنادار ۱/۲۲). در این بین، درد قفسه سینه، سردرد، گلو درد، سرگیجه و سرگیجه موقع ایستادن، از دست دادن اشتها، طپش قلب و سرفه از علائمی بوده که در گروه تست مثبت نسبت به گروه کنترل به شکل معناداری بیشتر بوده است.

۵- از ۶۲۶۴ نفر در گروه تست مثبت که به سوالات در مورد لانگ کووید پاسخ داده اند، ۴۷/۸ درصد، لانگ کووید داشته اند. به این معنی که حداقل یک علامت طول کشیده بیش از هشت هفته بعد از تست مثبت داشته اند و این علامت قبل از آن وجود نداشته است. شایعترین علائم در گروه لانگ کووید، سردرد، خستگی، از دست دادن اشتها، مشکل در تنفس، حافظه و تمرکز بوده و تعداد و شدت علائم در طول زمان کاهش داشته است.

کانال تلگرام @Scientometric

مطالعه ی دیگری (The CLoCk study) در مورد لانگ کووید (علائم فیزیکال و منتال) در نوجوانان گروه سنی ۱۱ تا ۱۷ سال در انگلستان انجام شده و مقاله آن در مجله ی The Lancet Child and Adolescent Health منتشر شده است. دو گروه با تست مثبت و منفی (مج شده) کو‌وید-۱۹، از نظر علائم در ابتدا و سه ماه بعد از تست بررسی شده اند. (به ترتیب در هر گروه ۳۰۶۵ و ۳۷۳۹ نفر)


۳ ماه بعد از انجام تست پی سی آر به ترتیب در گروه تست مثبت و منفی، ۶۶/۵ و ۵۳/۳، علامت دار بوده‌اند. در این دو گروه به ترتیب، ۳۰/۳ و ۱۶/۲ درصد، حداقل سه علامت داشته اند.

شایعترین علائم در گروه تست مثبت به ترتیب خستگی، سردرد و‌تنگی نفس و شایعترین علائم در گروه تست منفی خستگی و سردرد و دیگر علائم بوده است.

دو‌ کلاس کلی از علائم مشخص شده است. تعداد علائم کم و داشتن چندین علائم. احتمال برآورد شدت برای قرار گرفتن در کلاس داشتن چندین علائم، به شکل معناداری در گروه تست مثبت بیشتر بوده است.

در واقع علائم در دو گروه تست مثبت و منفی مشابه ولی در گروه تست مثبت شایعتر بوده است. (بویوژه نوع چند علامتی)

بر اساس NICE و یا The English National Institute for Health and Care Excellence، علائم کمتر از چهار هفته، بین ۴ تا ۱۲ هفته و بیشتر از ۴ هفته به ترتیب کووید-۱۹ حاد، کووید-۱۹ با علائم ادامه دار (Ongoing symptomatic COVID-19) و سندروم بعد از کووید-۱۹ ( post COVID-19 syndrome ) نامیده می‌شود. بر این اساس دو مورد آخر نیز لانگ کووید یا post COVID-19 condition گفته می‌شود.

کانال تلگرام @Scientometric

آیا واریانت امیکرون از کووید-۱۹ در کودکان بیماری شدیدتری ایجاد می‌کند؟

خلاصه ای از یک گزارش خبری از نیچر

در آمریکا و در موج فعلی کووید-۱۹ (امیکرون)، کودکان نسبت بیشتری از بستری ناشی از کووید-۱۹ را نسبت به موجهای قبلی تشکیل داده اند. اگر چه این ممکن است نگران کننده به نظر برسد، اما برآوردها نشان داده اند که ریسک بستری یک کودک با امیکرون نسبت به دلتا در واقع بین یک سوم تا یک دوم کمتر است. همچنین گفته شده است کودکان بستری شده تظاهرات بالینی بدتر نسبت به واریانت‌های قبلی نداشته‌اند.

از طرفی اگر چه داده های اولیه از بریتانیا هم افزایش نسبت بستری کودکان در موج امیکرون را نشان می‌دهد(مخصوصا زیر یکسال)، اما مداخلات پزشکی شامل تهویه مکانیکی و اکسیژن مکمل برای آنها کمتر بوده است.

اما چرا بستری کودکان نسبت به موجهای قبلی افزایش یافته است؟ سرعت بالای انتقال کووید-۱۹ با واریانت امیکرون به همراه ایمنی کمتر کودکان ناشی از ابتلای قبلی در گذشته و همچنین پوشش کمتر یا نبود پوشش واکسیناسیون در این گروه سنی یکی از علل این موضوع است. درست است که امیکرون در تمام گروههای سنی با احتمال کمتری منجر‌ به بیماری شدید می‌شود، اما این فرضیه هم مطرح شده است که شاید جهش‌های امیکرون باعث شده تا بیماری ایجاد شده در سنین کمتر مقداری جدی تر باشد و یا مثلا به خاطر کوتاه تر بودن مسیر تنفسی بینی در کودکان، این مسیر راحت تر مسدود شود و احتمالا به همین دلیل باشد که کروپ کووید و سرفه های barking هم‌ شاید زیاد تر شده است.

به هر صورت حتی اگر عفونت ایجاد شده در کودکان هم خفیف باشد، هنوز احتمال مواردی مثل لانگ کووید و سندروم التهابی چند سیستمی در کودکان (MIS-C) وجود دارد. بررسی موارد لانگ کووید با امیکرون نیاز به زمان بیشتری دارد، اما این که هنوز موجی از کودکان بستری با MIS-C دیده نشده، (هنوز نیاز به بررسی بیشتر دارد)، نشانه خوبی است.

کانال تلگرامی @Scientometric

از مصاحبه‌ی جدید دکتر قانعی با ایسنا:

“درباره واکسن پاستوکووک: تولید این واکسن هنوز از ابتدای زنجیره در ایران اتفاق نیفتاده است؛ تولید در کشور کوبا صورت می‌گیرد و پر کردن و فرمولاسیون آن در ایران صورت می‌گیرد؛ بنابراین نیاز ارزی برای واردات آن وجود دارد. البته تجهیزات مورد نیاز برای شکلگیری خط تولید از ابتدای زنجیره خریداری شده است. چون ماده اولیه پاستوکووک در کوبا تامین می‌شود باید تامین ارزی صورت گیرد.”


“…برکت اعلام کرد که توانسته است با سویه امیکرون هم نوعی از واکسن را ارائه دهد ولی هنوز مجوز استفاده برای آن صادر نشده است.”


“زیرساخت تولید واکسن و هر آنچه که نیاز داریم در کشور به وجود آمده است و ما به تکنولوژی ساخت انواع واکسن‌ها دست یافتیم؛ بنابراین می‌توان گفت از همین امسال هم نیازی به واردات واکسن وجود ندارد.”

مطالعه‌ کامل واکسن تک دز جانسن (فاز سوم، دو سوکور، میانه‌ی پیگیری چهار‌ماهه که نزدیک به ۹ هزار نفر از شرکت کنندگان حداقل شش ماه پیگیری داشته‌اند) در مجله نیوانگلند منتشر شده است.
کارایی علیه موارد متوسط تا شدید، ۱۴ و ۲۸ روز بعد از دریافت واکسن به ترتیب ۵۶/۳ و ۵۲/۹ درصد بوده است. کارایی علیه موارد شدید و بحرانی ۷۴/۶ درصد و علیه مرگ ناشی از کووید-۱۹ برابر با ۸۲/۸ درصد بوده است. قبلا واکسنهای دیگری مثل فایزر و مودرنا هم نتایج پیگیری طولانی مدت خود را گزارش کرده بودند و بر همین اساس هم مجوز کامل از FDA دریافت کرده بودند.

کانال تلگرامی @Scientometric