#سوال

اگر ایران از فرصتهای خود در تهیه واکسن کووید-۱۹ به موقع استفاده می‌کرد و واکسیناسیون را زودتر و با سرعت اولیه بیشتر انجام می داد، چه تعداد مرگ بیشتری پیشگیری می‌شد؟

همان طور که می‌دانید در شش ماه اول شروع واکسیناسیون در ایران، کمتر از پنج درصد از جمعیت، به صورت کامل واکسینه شده بودند.

با این که از نظر پوشش کلی نهایی، واکسیناسیون ایران و ترکیه شبیه یکدیگر است، حالا فکر می‌کنید اگر ایران واکسیناسیون را مثلا همانند ترکیه شروع کرده بود، آیا تعداد مرگ بیشتری قابل پیشگیری بود؟

@Scientometric

رترکشن واچ با مجله Undark، گزارش مفصلی در مورد درگذشت دانشجوی دکترای دانشگاه تهران (زهرا جلیلیان) مربوط به آذر ۱۴۰۱ منتشر کرده‌اند.

با چندین محقق و دانشجوی ایرانی (اکثرا در خارج) صحبت شده، به وضعیت دانشجویان در آزمایشگاه ها و مراکز تحقیقاتی پرداخته شده و اشاره شده که درگذشت زهرا جلیلیان، پرسشهایی را درباره مراقبت‌های بهداشت روان در ایران و فشارهای وارده به دانشجویان PhD و انگ بیماری روانی ایجاد کرده.

دانشگاه مرگ او را خودکشی گزارش کرد اما گروههای مخالف سیاسی ادعاهایی مبنی بر دخالت نیروهای سرکوبگر و ... داشته‌اند.

خانواده جلیلیان، استاد راهنمای او را متهم کرده‌اند که به نوعی از او رهایی یافته تا اعتبار پروژه (patent) را به نام خود کند ولی استاد راهنما این را رد می کند و توضیحات دیگری (اشاره به فایل صوتی از تلگرام مربوط به دانشگاه) دارد. او (شمس مهاجرزاده) حتی می‌گوید چند بار بر سر مزار او نیز رفته و برایش قرآن خوانده. او در دفاع از خود اسکرین شاتی از درخواست ثبت Patent ارائه کرده که ظاهرا مربوط به فوریه ۲۰۲۳ بوده که نام خودش و جلیلیان با درصد سهم برابر برای هر فرد در patent در آن است.

@Scientometric

گزارش روزنامه اعتماد از مرگ مشکوک «زهرا جلیلیان» دانشجوی نخبه دانشگاه تهران:

مادر زهرا گفت او دو شب قبل از حادثه به ما و یکی از دوستانش گفته بود: «به کشفی رسیدم که جایزه نوبل فیزیک را می‌گیرد. می‌ترسم اگر کسی بفهمد، آن را به زور از چنگم درآورد یا بلایی سرم بیاورند


برادر زهرا می‌گوید که وقتی خبر خودکشی خواهرم منتشر شد، پلیس آگاهی به ماجرا ورود نکرد. مسوولان دانشگاه هم تاکنون با ما همکاری نکردند، اما نتیجه پزشکی قانونی و بررسی‌های وکیل‌مان ادعای خودکشی را رد می‌کند. 

وکیل پرونده: مرگ مشکوک  مرحومه وقوع این حادثه را قتلی مرموز و پیچیده می‌دانم که نیازمند ابزاری وسیع‌تر و کارآمدتر به منظور ریشه‌یابی موضوع و کشف حقیقت است و فرضیه خودکشی را به‌طور کلی رد می‌کنم. از محضر ریاست قوه قضاییه از باب دادرسی منصفانه و تظلم‌خواهی، صدور دستورات ویژه در این راستا مورد انتظار و استدعا است.

کانال تلگرامی @Scientometric

قرص خوراکی Semaglutide به اندازه شکل تزریقی آن برای کاهش وزن موثر بوده است.

بر اساس اعلام شرکت نوو نوردیسک، در یک مطالعه کارآزمایی بالینی فاز سوم، استفاده از قرص ۵۰ میلی‌گرمی Semaglutide به شکل روزانه، در مقایسه با دارونما، منجر به کاهش وزن بیشتر شده است. به طور متوسط ۱۵/۱ درصد کاهش وزن در گروه Semaglutide (صرف نظر از پایبندی به درمان) و‌۲/۴ درصد در گروه پلاسبو.

در این مطالعه ۶۶۷ نفر با چاقی یا اضافه وزن به همراه یک یا تعداد بیشتری مشکل زمینه ای در یک دوره ۶۸ هفته ای بررسی شده اند. در هر دو گروه مداخله سبک زندگی انجام شده است.


این میزان کاهش وزن توسط قرص Semaglutide مشابه کاهش وزن به دست آمده توسط نوع تزریقی دارو (هفتگی) بوده است.

@Scientometric

چند روز قبل خلاصه‌ای از مقاله کارسپاندنس از مجله لنست با عنوان «علم در ایران، قربانی آشفتگی‌ سیاسی» قرار داده بودم:

https://news.1rj.ru/str/scientometric/6322

دکتر سلامتی (استاد علوم پزشکی تهران) در یک فایل صوتی (فایل بالا) خلاصه‌ای از آن را ارائه و نقدهایی هم به آن وارد کرده اند. لینک از کانال تلگرامی ایشان:

https://news.1rj.ru/str/PaymanSalamati/333

پیش مقاله جدید:اگر ایران واکسیناسیون کووید-۱۹ خود را طبق مدل ترکیه انجام می‌داد (از نظر شروع و سرعت پیش‌برد)، این می‌توانست‌ در مقایسه با تعداد مرگ فعلی، ۵۰ هزار مورد مرگ بیشتری ناشی از کووید-۱۹ را پیشگیری کند. (فاصله اطمینان ۹۵٪ بین ۳۸۱۰۰ تا ۵۳۵۰۰)

با پیش‌برد واکسیناسیون مطابق با الگوی بحرین، مرگِ بیشترِ قابل پیشگیری، برابر با ۷۵۳۰۰ مورد (بین ۵۶ هزار تا ۸۳ هزار) بود. (بویژه در گروه سنی بالای ۵۰ سال).

این در حالی است که اگر واکسیناسیون طبق الگوی بنگلادش پیش می‌رفت، این باعث می‌شد تا ۵۲۸۰۰ (بین ۱۷۴۰۰ تا ۱۸۹۵۰۰) نفر بیشتر از مقدار فعلی جان خود را از دست می‌دادند.

در این پروژه که من هم افتخار همکاری در آن را داشتم، محققینی از بریتانیا، استرالیا، آمریکا و کانادا حضور داشتند و واکسیناسیون ایران را با هشت کشور دیگر، یعنی آرژانتین، بنگلادش، بولیوی، مونته‌نگرو، نپال، سریلانکا، ترکیه و بحرین مقایسه کردیم. کشورها برای مقایسه بر اساس فاکتورهایی مثل سطح درآمد و نوع واکسن غالب استفاده شده (ویروس غیر فعال)، انتخاب شدند.


آرژانتین هم همانند ترکیه، واکسیناسیون را زودتر از ایران شروع کرد، با این تفاوت که سرعت پیش برد آن کمتر از ترکیه بود. اگر ایران واکسیناسیون را مثل آرژانتین شروع می‌کرد و پیش می‌برد، فقط تا ۱۲۶۰۰ مورد مرگ بیشتر (بین ۱۰۴۰۰ تا ۱۳۳۰۰) جلوگیری می‌شد.

پیش برد واکسیناسیون مطابق سرعت کشورهای مونته‌‌نگرو و بولیوی (بر اساس جمعیت) باعث جلوگیری از مرگ بیشتری در گروه افراد مسن و بویژه در موج‌های آلفا و دلتا می‌شد. این حتی با وجود پوشش کلی واکسیناسیون کمتر از ایران است.

این نتایج بر این نکته مهم تاکید دارد که جدای از پوشش کلی واکسیناسیون، شروع زودتر واکسیناسیون و همین طور سرعت اولیه بالای آن تا چه حد می‌تواند در پیشگیری از تعداد بیشتری از مرگ موثر باشد.

پوشش واکسیناسیون ابران با کشورهای بنگلادش، نپال، سریلانکا و ترکیه تقریبا مشابه است (۶۵ تا ۷۰٪). دقت داریم که در ایران بعد‌ از شش ماه از شروع واکسیناسیون، کمتر از پنج درصد از جمعیت کلی، واکسیناسیون کامل را دریافت کرده بودند.

از آنجایی که در افراد مسن ریسک مرگ ناشی از کووید بالاتر بوده، در نتیجه شروع زودتر و سرعت بالاتر واکسیناسیون در این افراد می‌توانست مرگ بیشتری را پیش گیری کند. علاوه بر‌ آن ما در این مطالعه، تاثیرات غیر مستقیم واکسیناسیون مثل کاهش انتقال را درنظر نگرفتیم و این یعنی امکان مرگ پیش‌گیری شده از این مقدار هم می‌تواند بیشتر باشد. سابقه عفونت قبلی، کاهش ایمنی در طول زمان و تاثیرگذاری واکسنهای مختلف، موارد دیگری بود که در مدل ما در این مطالعه در نظر گرفته نشدند (محدودیتها)


در این پروژه بحث‌ کردیم که ایران فرصتهای بسیاری را برای انجام واکسیناسیون زودتر از دست داد. از جمله به فرمان ممنوعیت ورود واکسن آمریکایی و انگلستانی توسط رهبری، تاخیر در تولید واکسنهای ساخت داخل و همین طور عدم مشارکت ایران در ترایالهای فاز سوم واکسنهای چینی اشاره کردیم. مشارکت در این ترایالها توسط کشورهایی مثل ترکیه، بحرین و آرژانتین باعث شد تا با دسترسی به واکسنهای چینی، زودتر و با سرعت بیشتر واکسیناسیون خود را پیش ببرند.

لینک پیش مقاله:

https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2023.05.31.23290799v1.full.pdf

کانال تلگرامی @Scientometric

سیاست عدم شرکت در کارآزمایی بالینی فاز سوم که دستیار وزیر امور خارجه و مدیر کل آسیای شرق و اقیانوسیه وزارت امور خارجه ایران، آن را به عنوان مشکلی در تهیه واکسن اعلام کرده اند، بواسطه دستور رهبری، رئیس جمهور و وزیر بهداشت بوده است.

https://twitter.com/r_zabib/status/1411030798082453512?s=21

۱- با وجود گذشت شش ماه از شروع واکسیناسیون کووید-۱۹ در ایران، کمتر از پنج درصد فول واکسینه شده بودند.

۲- پژوهش ما با یک مدل ساده نشان داد که احتمالا با شروع زودتر و داشتن سرعت اولیه بیشتر می‌توانستیم از مرگ بسیاری از عزیزانمان جلوگیری کنیم.این جدای از پوشش کلی واکسیناسیون و یا حتی استفاده از واکسن با تاثیرگذاری بیشتر (mRNA) بوده است.

۳- ایران فرصتهای زیادی را برای تهیه واکسن از دست داد.از جمله شواهدی هست که نشان می‌دهد اگر ما در مطالعات کارآزمایی بالینی فاز سوم واکسنهای چینی شرکت کرده بودیم،می‌توانستیم زودتر به واکسن چینی دست پیدا کنیم. مثل‏ ترکیه و امارات

۴- وزیر وقت بهداشت اعلام کرده بودند که عدم شرکت در مطالعات بالینی فاز سوم (یک رویکرد علمی) به دستور رهبری، رئیس جمهور وقت و شخص ایشان (وزیر بهداشت) بوده است. دکتر حیدر محمدی، مدیر کل دارو و مواد وقت سازمان غذا و دارو هم در مورد این تصمیم به نهادهای کمیسیون بهداشت مجلس و شورای امنیت ملی اشاره داشته اند.

‏۵- در زمانی که دنیا با کمبود واکسن مواجه بود، ما با تصمیم‌های خودمان دسترسی به واکسن را سخت تر کردیم که منجر به از دست دادن جان های عزیز بسیاری شد. بسیاری علل دیگر هم‌وجود دارد. در این پژوهش (پیش مقاله) ما سعی کردیم این را نشان دهیم و امیدوارم بتوانیم از آن درس بگیریم.

من شرمنده ام اگر هنوز هم در مورد کرونا می‌نویسم. جانهای عزیز زیادی را از دست دادیم و دیگر تبعات روانپزشکی، اجتماعی و اقتصادی و … بر ما وارد شد. از آن گذشته، نگران تاثیرات تصمیمات و گفته های مسئولین در طول پاندمی و … بر آینده اعتماد به علم در ایران هستم. اینجا وظیفه ام نوشتن است و از شما یاد می‌گیرم.

تصاویر مربوط به مستندات این پست را در پایین پست می‌توانید ورق بزنید و ببینید.

@Scientometric

از توئیتر دکتر ماهان غفاری:
یک تفسیر کوتاه درباره پیش‌نویس مقاله اخیر ما درباره برنامه واکسیناسیون ایران و مقایسه عملکردش با کشورهای دیگر مثل ترکیه.
در ۲۴ ساعت گذشته به قدری تفسیرهای غلط دیدم (منهای تئوری توطئه و <<واکسم>> که برایشان علاجی نیست) که فکر میکنم کمی توضیح بیشتر مفید باشد:

پیش مقاله مهمی توسط تیمی از محققان و همکاران در دانشگاه امپریال نوشته شد که در آن برآورد میزان کاهش تلفات کرونا بخاطر واکسیناسیون تخمین زده شده بود. یکی از فرض‌های کلیدی تخمین این بود که

در صورت عدم واکسیناسیون در سناریوی مجازی (counterfactual) ویروس آزادانه با وضعیت مشابه اول پندمی در چرخش میبود. سناریوهای دیگر هم در نظر گرفته شد. اما خوب این سناریوی‌های مجازی تبعا هیچ گاه در واقعیت رخ نمیداد چون دولت ها سیاست های دیگری در قبال مهار پندمی اتخاذ میکردند.

اما در نظر گرفتن چنین سناریوهای مجازی به ما کمک میکند تا به درک بهتری از نقش یک عامل کنترلی در مهار پندمی بپردازیم. ما هم در پیش‌نویس اخیر با همکاران روش مشابهی در پیش گرفتیم تا بتوانیم نقش یک عامل کنترلی، یعنی سرعت واکسیناسیون، را در کاهش فوت بسنجیم.

بگذارید برگردیم به مقاله تیم امپریال. آنها در مقاله تعداد مرگ‌هایی که در اثر واکسیناسیون میتوانست جلوگیری شود را تخمین زدند. از جمله کشورها ترکیه و ایران بود که به ترتیب توانستند از مرگ ۳۵۳ و ۱۸۴ هزار نفر در کشورهاشان جلوگیری کنند. یعنی ترکیه تقریبا ۲ برابر بیشتر از ایران

این با احتساب این بود که این دو کشور پیک‌های متفاوتی از کرونا را تجربه کرده بودند. بطور مشخص ایران پیک دلتا را بسیار شدیدتر از ترکیه تجربه کرد. این یعنی اگر ایران مشابه ترکیه واکسن میزد میتوانست از مرگ افراد بیشتری در موج دلتا جلوگیری کند

این دقیقا اساس ایده‌ای بود که در این پیش نویس سعی کردیم با یک چارچوب مشخص بررسی کنیم. همانطور ک پیشتر نوشتم، ترکیه در واقع توانست بخاطر واکسیناسیون سریع حدودا از مرگ ۱۶۹ هزار بیشتر از ایران پیشگیری کند.

یکی از نتایج بررسی اخیر ما همین بود که نشان دادیم تنها افزایش سرعت واکسیناسیون در ایران (مشابه الگوی ترکیه) میتوانست جان ۵۰ هزار نفر بیشتر در ایران نجات دهد. این عدد در واقع یک تخمین خوشبینانه و کران پایین از جان‌هایی بود که میتوانست در ایران نجات یابد

نقش غیرمستقیم واکسن در کاهش چرخش ویروس و کاهش عفونت که در نهایت منجر به کاهش تلفات میشود در آن در نظر گرفته نشده. در نهایت هم باید در نظر داشت که همگی این تخمین‌ها، چه آنچه ما نشان دادیم چه آنچه تحقیقات مشابه نظیر مقاله بالا انجام میدهند، یک مدل بر اساس واقعیت مجازیست

از این جهت همه‌گی آنها محدودیت‌هایی در قابلیت ترجمه مستقیم به واقعیت دارند.
‏می‌خواستم اینجا از اشتباهات پیاپی خبرنگاران و <کارشناسان> در تفسیر مقاله اخیرمان بگویم که ترجیح میدهم بگذرم. انقدر در این ۳ سال دیده‌ام که متاسفانه امیدی به اصلاح روند نمیبینم. پایان

@Scientometric

مطالعه مجله Nature Communications:

اگر واکسیناسیون کووید-۱۹ در کشورهای با در آمد پایین تر، با سرانه نرخ تزریق مشابه با کشورهای با در آمد بالا انجام می‌شد و یا در زمانی مشابه با آنها شروع می‌شد، چی میزان مرگ ناشی از کووید-۱۹ جلوگیری می‌شد؟

بیست کشور با سطح در آمد کم (low income) یا سطح در آمد پایین متوسط (lower middle) از همه مناطق مختلف WHO، در فاصله اکتبر ۲۰۲۰ تا اکتبر ۲۰۲۱، بررسی شده اند.

در این مطالعه، اثرات بالقوه‌ی‌ ۱) در‌دسترس بودن دزهای بیشتر واکسن و یا ۲) زودتر در دسترس بودن آنها و ۳) همین طور سطح لازم برای اقدامات کنترلی غیر دارویی، مورد ارزیابی قرار گرفته است.


۱- نرخ سرانه تزریق روزانه یکسان

ابتدا با تمرکز بر ماههای اولیه حیاتی در توزیع و تزریق واکسن و با در نظر گرفتن نرخ سرانه تزریق روزانه یکسان با کشورهای منتخب با در آمد بالا مثل آمریکا، نتیجه گرفته شده که بیش از نیمی از مرگها (محدوده‌ی بین ۵۴ تا ۹۴ درصد) در این بیست کشور می‌توانست جلوگیری شود.

با در نظر گرفتن نرخ واکسیناسیون روزانه آمریکا، برای بیش از نیمی از کشورها، بیش از ۷۰ درصد از مرگها جلوگیری می‌شد. این برای افغانستان و اوگاندا بیش از ۹۰ درصد بوده است. (بین ۱۷۰۰ مرگ برای رواندا و ۱۴۹ هزار مرگ برای اندونزی).برای نیمی دیگر از کشورها، درصد مرگ جلوگیری شده بین ۵۰ تا ۷۰ درصد بوده است. (بین ۲۲۰۰ برای السالوادور و ۲۰۶۰۰ برای موزامبیک)

البته مقایسه ها با اسرائیل (۶۰ تا نزدیک ۱۰۰ درصد) و اتحادیه اروپا (۴۰ تا ۹۰ درصد) هم انجام شده است.

۲- فقط دسترسی زودترِ به واکسن و بدون افزایش تعداد دزها

تاریخ شروع واکسیناسیون برای آمریکا، ۱۴ دسامبر ۲۰۲۰ بوده است. شروع واکسیناسیون در بیست کشور مورد بررسی در ماههای ژانویه، فوریه، مارس و حتی آوریل ۲۰۲۱ بوده است.

نکته جالب تر این که در بررسی بعدی، دسترسی زودترِ به واکسن، به معنای شروع زودتر واکسیناسیون، برای این بیست کشور به شکل مشابه با کشورهای با در آمد بالا در نظر گرفته شده و اینجا هم مشخص شده که حتی بدون افزایش تعداد دزهای واکسن، بخش مهمی از مرگها (بین ۶ تا ۵۰ درصد در کشورهای مختلف مورد بررسی) می‌توانست جلوگیری شود.


۳- برای جبران کمبود واکسن، این کشورها به چه سطحی از اقدامات غیر دارویی (واکسنی) برای کووید نیاز داشتند؟

واکسن به کشورهای با درآمد بالا کمک کرده بود تا اقدامات غیر دارویی برای کنترل کووید (با تاثیرات شدید اقتصادی و اجتماعی)، کمتر مورد نیاز باشد. در شرایطی که این بیست کشور به واکسن بیشتر و زودتر دسترسی نداشته باشند، یعنی همان شرایطی که برایشان پیش آمده، این کشورها برای جلوگیری از همان میزان مرگی که با وجود واکسیناسیون بیشتر و زودتر برایشان قایل پیشگیری بود، به سطح بالاتری از اقدامات غیر دارویی (هم طولانی تر و هم موثرتر) برای کاهش میزان انتقال (محدوده بین ۱۵ تا ۷۰ درصد)نیاز داشته اند.

@Scientometric

وقتی که علم شنیده می شود!

تصویر پایین پست، مربوط به خانم کاتلین فولبیگ از استرالیا می باشد که به علت قتل چهار فرزند خردسالش محکوم شده و از ۲۰۰۳ برای ۲۰ سال زندانی بوده است.


وکلای فولبیگ در سال ۲۰۱۸ با یک متخصص ژنتیک در لندن تماس می‌گیرند تا ژنوم فولبیگ و فرزندانش را توالی‌یابی کنند و ببینند آیا توضیح ژنتیکی برای مرگ ناگهانی آنها که بین سال های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۹ اتفاق افتاده وجود دارد یا خیر.

شواهد ژنتیکی که در زمان محکومیت فولبیگ در دسترس نبوده، حالا نشان داده که جهش‌های نادر در ژن مربوط به پروتئین کالمودولین احتمالا باعث مرگ دو دختر او شده و یک اختلال عصبی-ژنتیکی دیگر احتمالا به مرگ یکی از پسرانش منجر شده است. این در نهایت منجر به آزادی این خانم شد.


حتی بعد از مشخص شدن این جهش‌ها در ۲۰۱۹، باز هم این منجر به آزادی این خانم نشده. آکادمی علوم استرالیا با جمع آوری پتیشن و بر اساس کارهای بعدی در زمینه همین جهش ها، درخواست عفو برای این خانم از فرماندار نیو ساوت ولز می‌کند. در آن مرحله اما، تمام راه های قانونی دیگر بسته شده بود. فرماندار دستور داده تا تحقیقات جدیدی انجام شود و همچنین آکادمی علوم به عنوان مشاور علمی در این زمینه منصوب شده که به پیشنهاد آنها ۳۰ محقق به توضیح اثر‌ جهش در زمان طولانی و در یک مورد تا بیش از ۵ ساعت پرداخته اند.

اکنون دانشمندان در استرالیا دنبال راهکاری هستند، تا روندی رسمی در استرالیا برای ارائه شواهد علمی نوپدید وجود داشته باشد.

لینک از nature news

@Scientometric

واکسنی برای زوال عقلی!

آیا واکسن عامل بیماری زونا(هرپس زوستر) می‌تواند از دمانس یا همان زوال عقلی مثل‌ آلزایمز جلوگیری کند؟

با وجود شواهد احتمالی و اولیه قبلی در مورد تاثیر بیماری های عفونی بر دمانس، حالا یک مطالعه بزرگ و قوی (با بررسی نزدیک به ۳۰۰ هزار نفر) که فعلا پیش مقاله آن روی سرور پری پرینت قرار دارد، قویا از این موضوع حمایت کرده است.

در یک پیگیری ۷/۵ ساله، در مقایسه با افرادی که این واکسن را دریافت نکرده بوده اند، احتمال وقوع زوال عقلی جدید، در گروه دریافت کننده واکسن ،نزدیک به بیست درصد (۱۹/۹ درصد) کمتر بوده است. به جز زونا و دمانس، تاثیر دیگری ناشی از این واکسن روی عوامل دیگر دیده نشده و تاثیرگذاری در زنان از مردان بیشتر بوده است.

یک اختلاف زیاد، تنها به دلیل اختلاف سنی صرفا یک هفته ای


بر اساس برنامه واکسیناسیون ولز، متولدین قبل از دوم سپتامبر ۱۹۳۳، واجد دریافت واکسن (Zostavax) نبوده اند. اما متولدین بعد از این تاریخ می‌توانسته اند واکسن بزنند. به نوعی به غیر از این دریافت واکسن، دلیل قابل قبول دیگری وجود ندارد که بین این دو گروه مورد مطالعه تفاوت سیستماتیک دیگری وجود داشته باشد و در واقع با یک تصادفی سازی طبیعی، امکان تخمین اثر علیتی (causal) و نه همبستگی (correlational) فراهم شده است.

لازم است در این زمینه کارآزمایی بالینی (مخصوصا برای تعیین جمعیتی که از این واکسن سود بیشتر می‌برند، فاصله زمانی استفاده از آن و همین طور تعیین اثر دقیق آن) انجام شود.

(دو تصویر پایین پست)

@Scientometric

دارویی برای درمان لانگ کووید

شاید شما هم درگیرش شده باشید یا بعضی از اطرافیانتان را دیده باشید که بعد از ابتلا به کووید-۱۹ و سپری شدن فاز حاد آن درگیر علائم مختلفی از سیستم های مختلف بدن شده باشند و تا مدتها هم از آن رنج برده و می‌برند. این ها را به اسم عوارض بعد از کووید یا همان لانگ کووید می‌شناسیم که فقط هم در افراد با بیماری شدید رخ نمی‌دهد. این می‌تواند دست کم شامل یک علامت و تا حتی درگیری چند ارگانی جدی هم باشد (خستگی شدید، سرفه طولانی مدت، سرگیجه، اختلال بویایی و چشایی و‌….)

حالا پژوهش ها نشان داده یک دارویی که در ایران هم برای درمان دیابت و … در دسترس است می‌تواند خطر بروز لانگ کووید را بکاهد.

استفاده از داروی متفورمین در درمان فاز حاد بیماری کووید-۱۹، خطر وقوع لانگ کووید را در طی ۹ ماه پیگیری، نسبت به دارونما، ۴۱/۳ درصد کاهش داده است. شروع درمان متفورمین در سه روز ابتدای بیماری ریسک لانگ کووید را تا ۶۳٪ کاهش داده است. ریسک بستری تا روز ۲۸ نیز در بیماران دریافت کننده متفورمین کمتر بوده است (۵۸٪).

متفورمین در این مطالعه به‌ این شکل استفاد شده: روز اول ۵۰۰ میلی‌گرم، روز دوم تا پنجم، ۵۰۰ میلی‌گرم هر ۱۲ ساعت، سپس ۵۰۰ میلی‌گرم صبحها و ۱۰۰۰ میلی‌گرم عصرها تا روز ۱۴.

این یافته، همسو با پژوشهای قبلی است که نشان داده بود متفورمین ریسک پیامد ترکیبی ویزیت اورژانس، بستری و مرگ ناشی از کووید-۱۹ تا روز ۱۴، را نسبت به دارونما تا ۴۲/۳ درصد کاهش می‌دهد.

آیورمکتین و فلووکسامین اما در این ترایال نتوانسته اند منجر به کاهش پیامد لانگ کووید شوند همانطور که در ترایال قبلی نتوانسته بودند منجر به کاهش پیامدهای شدید کووید-۱۹ شوند.


این مطالعه کارآزمایی بالینی فاز سوم چهارسو کور (COVID-OUT) در مجله لنست بیماری های عفونی منتشر شده و حدود ۱۳۲۰ نفر با سن ۳۰ تا ۸۵ سال با چاقی یا اضافه وزن بررسی شده اند که از علائم بیماری کووید-۱۹ آنها کمتر از ۷ روز می‌گذشته است.

از دیکر موارد کاهنده خطر بروز لانگ کووید، پسکلووید و واکسیناسیون می‌باشد. متفورمین هنوز در گایدلاین های کشوری یا بین المللی برای درمان کووید یا لانگ کووید قرار ندارد. هر گونه استفاده نیاز به تجویز به پزشک دارد.

@Scientiemtric

قرصی که مصرف آن خطر مرگ در سرطان ریه را تا نصف کاهش می‌دهد/ نتایج مهم مطالعه مجله نیوانگلند در مورد داروی تولیدی شرکت استرازنکا


بر اساس نتایج نهایی بی‌سابقه‌ی یک مطالعه کارآزمایی بالینی دو سوکور ده‌ساله با نام ADAURA، مصرف روزانه یک قرص ۸۰ میلی‌‌گرمی یعنی osimertinib (یا Tagrisso) در افراد مبتلا به سرطان ریه (non-small cell lung cancer) با جهش EGFR مثبت و بعد از جراحی (رزکشن کامل)، توانسته تا در مقابل مصرف پلاسبو، خطر مرگ را در پیگیری ۵ ساله، ۵۱٪ (بین ۲۷ تا ۶۷ درصد) کاهش دهد.

شرکت کنندگان در گروه سنی ۳۰ تا ۸۶ در ۲۶ کشور جهان (دو سوم خانم و دو سوم غیر سیگاری) بوده‌اند.

جهش EGFR در تقریبا یک چهارم از سرطانهای ریه دیده می‌شود (در خانمها شایعتر از اقایان).

کاهش معنادار مرگ در افراد با مراحل اول تا سوم سرطان ریه دیده شده.( کاهش ۵۶ درصدی برای مرحله ی IB و کاهش ۳۷ درصدی برای مرحله II و کاهش ۶۳% برای مرحله IIIA).
کاهش مرگ صرف نظر از دریافت یا عدم دریافت کموتراپی قبلی (به ترتیب ۵۱ و ۵۳ درصد) بوده.
بر اساس آنالیز های اولیه قبلی این دارو توسط غذا و داروی آمریکا و آژانس دارویی اروپا مجوز گرفته است.

@Scientometric

نزدیک به ۱۴ درصد از همه مرگهای دنیا قابل انتساب به سیگار است. ترک سیگار در هر سنی، مرگ ناشی از سیگار را به شکل قابل توجهی کم می‌کند. البته که نمردن تنها مزیت ترک سیگار نیست، اما حتما یکی از مزایای خوب آن است!

در حال حاضر بیشتر مردم این پیام را دریافت کرده اند که سیگار می‌تواند باعث مرگ افراد شود. اما ترک سیگار چه تفاوتی ایحاد می‌کند؟
روند مصرف سیگار در دنیا و کشورهای مختلف به چه صورت است و چه تغییری کرده است؟ این خلاصه را از گزارش نیچر (دو تصویر پایین پست) نوشته‌ام.


از هر ده مرگی که در دنیا رخ می‌دهد، بیشتر از یک مورد را می‌توان به مصرف سیگار نسبت داد و اگر فقط بر مرگ‌های ناشی از بیماری‌های غیر واگیر (مثل بیماری قلبی و سرطان) متمرکز شویم، از هر شش مرگ، یک مورد قابل انتساب به سیگار است. این مرگها قابل پیشگیری است.

چه کسانی در اثر سیگار می‌میرند؟ نشان داده شده که در ۲۰۱۹، در اکثریت موارد (۸۷٪)، مرگ ناشی از سیگار مربوط به افرادی بوده که هرگز سیگار را ترک نکرده اند. ترک سیگار، خطر مرگِ افزایش یافته را به شدت کاهش می دهد.


میزان اثر ترک سیگار بر کاهش مرگ به سن شما بستگی دارد، اما فکر نکنید که خیلی دیر شده است! ترک سیگار در هر سنی، مرگ ناشی از سیگار را به شکل قابل توجهی کم می‌کند.
یک مطالعه‌ روی زنان بریتانیایی نشان داده است که ترک سیگار قبل از ۴۰ سالگی، بیش از ۹۰ درصد از خطر مرگ اضافه را کاهش می‌دهد. البته که نمردن تنها مزیت ترک سیگار نیست، اما حتما یکی از مزایای خوب آن است!

آیا در حال حاضر افراد کمتری نسبت به چند دهه پیش سیگار می‌کشند؟ خوب در این زمینه یک خبر خوب و یک خبر بد وجود دارد. خبر خوب این است که بله، میزان مصرف جهانی سیگار در حال کاهش است. شیوع مصرف آن از ۲۷/۸ درصد جمعیت جهان در ۱۹۹۰ به ۱۹/۶ درصد در ۲۰۱۹ رسیده است.

اما خبر بد این است که هر چند میزان مصرف سیگار (Smoking Prevalence) کاهش یافته، اما با توجه به رشد کلی جمعیت جهان، تعداد افراد سیگاری (Number of Smokers)در حال افزایش است. تعداد افراد سیگاری در ۱۹۹۰، ۱/۱۴ میلیارد نفر برآورد شده بوده است.

کشورها در مراحل بسیار متفاوتی در مبارزه با مصرف دخانیات و این اپیدیمی قرار دارند.

در بسیاری از کشورهای با درآمد بالا، با توجه به اتخاذ سیاستهای ضد دخانیات مثل مالیات بالا، نرخ سیگار در حال حاضر نسبت به مصرف بالای قبلی در حال کاهش است. (اینها در فاز های دو و سه قرار دارند یعنی شیوع کلی بالا یا پایین ولی نرخ کلی رو به کاهش).

در کشورهای با درآمد پایین و متوسط و از جمله ایران، به احتمال زیاد میزان مصرف سیگار هنوز کاهش نیافته است. (فاز یک به معنی شیوع بالا و نرخی که رو به کاهش نیست). عدم کاهش در فاز یک، یعنی مصرف سیگار برای مردان و زنان به ترتیب کمتر از ده و پنج درصد نسبت به قبل نشده است.

هر چند این آمار کلی برای مردان است و مثلا در برخی کشورهای با درآمد کم و متوسط‌، زنان هنوز در تعداد زیاد سیگار نمی‌کشند (فاز صفر، مثلا در ایران و مخصوصا بسیاری کشورهای آفریقایی)

فرانسه و پرتغال تنها کشورهای پردرآمدی هستند که نرخ سیگار در میان زنان در آنها بالاست و هنوز به میزان قابل توجهی کاهش پیدا نکرده است.


سیاست‌هایی که ترک سیگار را ترویج می‌کنند در کشورهایی با توسعه اقتصادی و اجتماعی بالا رایج است و منجر به ایجاد تعداد تقریباً مساوی از سیگاری‌های فعلی و سابق شده است. اما در کشورهایی که توسعه کمتری دارند، جایی که افزایش مصرف سیگار ممکن است اخیراً اتفاق افتاده باشد، تلاش‌ها برای ترک سیگار هنوز تأثیر قابل توجهی نداشته است.

لینک گزارش نیچر

@Scientometric

گزارش مرکز پژوهش های مجلس:
تقریبا ۴۵٪ از پایان نامه های ارشد و دکترا که در ۴ ساله ی ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ برای آنها همانند جویی انجام شده، با تقلب و کپی برداری تهیه شده بوده است.

طی سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱، در بین پایان نامه هایی که برای آنها همانند جویی انجام شده، بیش از ۲۹ درصد از پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها در مقطع دکترا و ۴۶ درصد در مقطع کارشناسی ارشد به روش کپی‌برداری و تقلب تهیه شده است. این از گزارش نظارتی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی توسط محققان مرکز پژوهش‌های مجلس می‌‌باشد. (عصر ایران)


تعداد پایان نامه های دکترا و ارشد که در فاصله سالهای ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ که در سامانه ایران داک ثبت و بارگزاری‌شده، توسط نرم افزارهای همانند‌جو بررسی شده تا مواردی که مشابهت بیش از ۳۰٪ با متون علمی دیگر داشته را مشخص کنند.


الف- در مورد پایان نامه های دکترا

تعداد کلی: ۷۲٫۰۵۷ رساله.

تعداد دارای مشابهت متنی و کپی‌برداری: ۲۱٫۲۶۴ مورد، (نزدیک به ۳۰٪)

ب- در مورد پایان نامه های ارشد:

تعداد کلی: ۶۷۵٫۷۱۳ رساله.
تعداد دارای مشابهت متنی و کپی‌برداری: ۳۱۱٫۶۴۸ (حدود ۴۶ درصد)



درصد پایان نامه های ارشد و دکترا با تقلب علمی (مشابهت علمی بیش از ۳۰ درصد) به تفکیک سال:

سال ۱۳۹۸: بیش از ۴۵/۴ درصد در مجموع و برای دکترا و ارشد به ترتیب بیش از ۲۲ و ۴۷/۷ درصد

سال ۱۳۹۹: بیش از ۴۷/۵ درصد در مجموع و برای دکترا و ارشد به ترتیب بیش از ۳۲ و ۴۸/۶ درصد

سال ۱۴۰۰: بیش از ۴۶/۱ درصد در مجموع و برای دکترا و ارشد به ترتیب بیش از ۳۱ و ۴۷/۶ درصد

سال ۱۴۰۱: بیش از ۴۱/۱ درصد در مجموع و برای دکترا و ارشد به ترتیب بیش از ۲۹ و ۴۲/۵ درصد

در فاصله سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ برای وزارت علوم: در نهایت برای ۱۱۴ دانشجوی متقلب و متخلف و ۱۷۸ عضو هیات علمی متقلب و متخلف رای نهایی صادر شده است.

در فاصله سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ برای وزارت بهداشت: در مجموع ۳۹۶ پرونده و گزارش تقلب به واحد‌های تابعه وزارت بهداشت ارجاع داده شده که از ۳۱۹ گزارشی که تخلف و تقلب آن‌ها احراز شده، ۹۰ درصد مربوط به اعضای هیات‌علمی بوده است.


علاوه بر کپی کردن متن، به تخلف دیگر یعنی خرید و فروش پایان نامه هم در این گزارش اشاره شده است. علل تخلف‌های علمی که در این گزارش بر شمرده شده است را از اینجا ببینید.

@Scientometric

تصحیح مهم:

آماری که از درصد پایان‌نامه‌های همراه با کپی‌برداری متنی ذکر شده، مربوط به همه پایان‌نامه‌های ارشد و دکترا در چهار سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ نیست.

در واقع در این مدت نزدیک به ۷۵۰ هزار پایان نامه در ایرانداک ثبت شده و برای آنها در خواست همانندجویی شده بوده است. در بین اینها حدود ۴۵٪ مشابهت متنی بالای ۳۰٪ داشته‌اند. اما این شامل همه‌پایان‌نامه های ارشد و دکترا در طول این چهار سال نبوده است.
همکاری دانشگاههای مختلف با ایرانداک در سطوح مختلف بوده است. برای مثال از موسسات جهاد دانشگاهی، وزارت علوم، دانشگاه آزاد و وزارت بهداشت به ترتیب ۹۹، ۸۷، ۱۸ و ۴ درصد عضو این سامانه هستند. این که مثلا وزارت بهداشت بر خلاف قانون، همکاری کمی با این سامانه داشته دلایل مختلفی دارد اما این در کل نشان می‌دهد که مواردی که مثلا اعتماد و عصر ایران (که ساینتومتریکس هم از گزارش آنها استفاده کرده بود) نوشته اند، غلط و گمراه کننده است. مثلا نوشته‌اند که «طي سال‌هاي 1398 تا 1401، بيش از 29 درصد پايان‌نامه‌ها و رساله‌ها در مقطع دكترا و 46 درصد در مقطع كارشناسي ارشد به روش كپي‌برداري و تقلب تهيه شده است». و این همان طوری که توضیح دادم از بین همه پایان نامه های ارسد و دکترا در این چهار سال نیست.

اما ذکر جند نکته

۱- من از این که به این موضوع دقت نکرده بودم عذرخواهی می‌کنم و در پست قبلی هم آن را تصحیح کردم.ظاهرا گزارش درست و دقیقتر از ایسنا هست که اینجا می‌توانید آن را بخوانید:

isna.ir/xdNZnB

isna.ir/xdP28x

۲- در بین نزدیک به ۷۵۰ هزار پایان نامه و رساله، برای حدود ۴۶ درصد، مشباهت متنی بالای ۳۰٪ وجود داشته است، یعنی سرقت علمی رخ داده است این آمار بسیار بالا و قابل توجه است و البته پایان نامه های مخصوصا وزارت بهداشت درصد بسیار کمی از آن را شامل می‌شود.

۳- این درصد فقط برای مشابهت متنی است و دیگر تخلفها مثلا خرید و فروش پایان نامه و …. را شامل نمی‌شود.

@Scientometric

۲۴ خرداد ، سالگرد مجوز واکسن برکت! در این روز بر خلاف روش علمی و با وجود مخالفت کمیته ملی اخلاق به این واکسن مجوز داده شد. هنوز هم مطالعه فاز سوم آن چاپ نشده است.

مجری مطالعات واکسن برکت، دکتر محمد رضا صالحی، در تاربخ ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ در روز مجوز گرفتن این واکسن فرموده بودند که «….اگر حساسیت موجود در کشور ما در دیگر کشورها وجود داشت، شاید تاکنون هیچ کسی در دنیا واکسن فایزر یا مدرنا تزریق نکرده بود.»

کدام وعده جناب مخبر به رهبری عملی شد؟


به مناسبت سالگرد مجوز مصرف اضطراری واکسن کووید-۱۹ از برکت (۲۴ خرداد) ، قسمتهایی از نامه جناب مخبر (رئیس وقت ستاد فرمان اجرایی امام و معاون فعلی ریاست جمهوری) به رهبری در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۴۰۰ را اینجا قرار می‌دهم:



✅ در بخشی از نامه آمده است که “مطابق اطلاعات موجود، بازدهی تولید به ازای هر لیتر در چین ۳۰۰ دُز و در بهارات هند ۱۸۰۰ دُز بوده لکن با همت و عزم جهادی دانشمندان جوان کشور، این بازدهی در واکسن برکت به ۳۵۰۰ دُز در هر لیتر رسیده است.”


✅ در بخشی دیگر میخوانیم که “دو خط تولید پیشرفته صنعتی در مدت کمتر از ۶ ماه و با عبور از موانع متعدد بین‌المللی و تحریمی راه‌اندازی شده که ظرفیت این دو خط مجموعاً بیش از ۲۵ میلیون دُز در ماه و ۳۰۰ میلیون دُز در سال خواهد بود. همانطور که در گزارش تقدیمی قبلی به استحضار رسید، میزان تولید تجمیعی این واکسن تا پایان شهریور ماه بیش از ۵۰ میلیون دُز خواهد بود.”

✅ در مورد دیگر پلتفورمها برای واکسن کووید-۱۹ ایشان به رهبری گفته بودند که “در سایر مسیرهای ۵ گانه مشتمل بر واکسن DNA (مشابه واکسن تولیدی شرکت اینوویو آمریکا)، mRNA (مشابه واکسن تولیدی شرکت‌های مدرنا و فایزر آمریکا)، پروتئین نوترکیب (مشابه واکسن تولیدی شرکت نووکس آمریکا)، ویروس نوترکیب سرخک (مشابه واکسن تولیدی انستیتو پاستور فرانسه) و واکسن بر پایه سلول‌های بنیادی (فاقد مشابه خارجی)، مطالعات پیش‌بالینی مدل حیوانی با موفقیت سپری شده و مستندات لازم جهت اخذ مجوز تست انسانی به وزارت بهداشت ارسال شده است”


✅ البته ایشان خیلی قبل‌تر د‌ر تاریخ هفتم دی ماه ۱۳۹۹ هم گفته بودند که
«ظرف ۴۰ روز آینده به ظرفیت تولید ماهیانه ۱.۵ میلیون دوز خواهیم رسید و از ۶ ماه دیگر این ظرفیت به ماهیانه ۱۲ میلیون دوز خواهد رسید و پس از تأمین نیاز کشور، قادر خواهیم بود که واکسن را به خارج از کشور هم صادر کنیم.»


🔴 بر اساس اطلاعات از دفتر منطقه ای مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی و تا نیمه خرداد ۱۴۰۱، فقط تعداد ۱۲/۶ میلیون دز برکت به وزارت بهداشت تحویل داده شده و از این مقدار حدودا ۹ میلیون دز برکت تزریق شده بود. این در حالی است که تا آن زمان حدود ۱۵۰ میلیون دز واکسن در کشور تزریق شده بود و تا الان هم یعنی ۲۴ خرداد ۱۴۰۲، مجموعا حدود ۱۵۵/۵ میلیون دز واکسن کووید در کشور تزریق شده است.

هنوز مطالعه فاز سوم واکسن کووید-۱۹ برکت در قالب مقاله علمی منتشر نشده است.

کانال تلگرام @Scientometric