تلاش برای جلوگیری از نارسایی قلبی بعد از سکته با سلول‌های بنیادی موفقیت آمیز بوده است. خطر نارسایی قلبی بیش از ۵۰٪ کاهش یافته است.
این بر‌ اساس نتایج یک کارآزمایی بالینی از ایران در BMJ است.

در یک کارآزمایی بالینی فاز ۳ با نام PREVENT-TAHA8 که در سه بیمارستان شیراز انجام و نتایج آن در مجله BMJ منتشر شده (لینک)، بررسی شده است که آیا تزریق داخل‌کرونری سلول‌های بنیادی مزانشیمی مشتق از ژله وارتون یا Wharton’s jelly از بافت بند ناف،
در روزهای نخست پس از سکته قلبی می‌تواند از نارسایی قلبی پیشگیری کند یا خیر؟

در این مطالعه، ۳۹۶ بیمار با اولین سکته قلبی (STEMI) و میزان EF زیر ۴۰ درصد در دوگروه بررسی شده اند:
گروه دریافت درمان استاندارد و یا دریافت درمان استاندارد به ‌همراه تزریق سلول‌های بنیادی ۳ تا ۷ روز پس از سکته

بیماران از تزریق مطلع بوده ولی ارزیابان پیامد از تخصیص درمانی خبر نداشته‌اند (blind)

میانه مدت پیگیری بیماران حدودا ۳۳ ماه بوده است.

نتایج نشان داده است که استفاده از سلول بنیادی، بروز نارسایی قلب و بستری ناشی از آن را به‌طور قابل‌توجهی (به ترتیب ۵۷٪ و ۸٪) کاهش داده است.

همچنین استفاده از سلول بنیادی، باعث کاهش پیامد ترکیبی (شامل مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی و عروقی و بستری مجدد به‌ دلیل سکته قلبی یا نارسایی قلبی) به میزان ۶۱٪ شده است.

در مقابل، تفاوت معنی‌داری در مرک‌ومیر کلی بین دو گروه مشاهده نشده است.

نکته قابل توجه این بوده که مقدار EF طی ۶ ماه در گروه مداخله حدود ۶ درصد بیشتر افزایش پیدا کرده که نشان‌دهنده بهبود عملکرد قلب است.


این یافته‌ها نشان می‌دهد که تزریق سلول‌های بنیادی ممکن است به‌عنوان یک روش کمکی پس از سکته قلبی، جلوی بروز نارسایی قلب را بگیرد و ریسک عوارض قلبی بعدی را کاهش دهد

@Scientometric

پرفروش‌ترین داروهای دنیا در ۲۰۲۵

دو داروی tirzepatide (با نام‌های Mounjaro برای دیابت و Zepbound برای کاهش وزن) از شرکت Eli Lilly و semaglutide (Ozempic برای دیابت، Wegovy برای چاقی و Rybelsus به‌صورت خوراکی) از شرکت Novo Nordisk در رقابت نزدیکی برای تبدیل‌شدن به پرفروس‌ترین دارو هستند.

در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۵، tirzepatide حدود ۲۴/۸ میلیارد دلار و semaglutide حدود ۲۶ میلیارد دلار فروش داشته‌اند، اما با توجه به رشد سریع‌تر فروش tirzepatide، پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال از semaglutide پیشی بگیرد.

هر دو داروی tirzepatide و semaglutide از داروی ضدسرطان pembrolizumab (با نام تجاری Keytruda از شرکت مرک) که پیش‌تر پرفروش‌ترین داروی جهان بود،پیشی گرفته‌اند.

داروی Pembrolizumab نزدیک به ۹ سال طول کشید تا از adalimumab پیشی بگیر و پیش‌بینی می‌شود فروشش در ۲۰۲۷ به ۳۵/۵ میلیارد دلار برسد و از ۲۰۲۸ پتنت آن در آمریکا منقضی شود.

واکسن کووید ۱۹ از فایزر با ۳۷/۸ میلیارد دلار در ۲۰۲۲ رکورد بهترین فروش سال را دارد اما semaglutide و tirzepatide انتظار می‌رود در ۲۰۲۶ این رکورد را پشت سر بگذارند.

لینک: منبع

@Scientometric

مهارکننده‌های PCSK9 برای کاهش چربی بد یاLDL

از پیشگیری ثانویه حوادث قلبی و عروقی تا اولیه و همین طور از شکل تزریقی تا شکل خوراکی

مهارکننده‌های PCSK9 مثل اوولوکومب (Evolocumab) با شکل مصرف تزریقی، از شرکت مرک، باعث‌ کاهش چربی بد یا همان LDL می‌شوند.

این دارو یعنی اوولوکومب به شکل تزریقی است. قبلا مشخص شده بود که در بیماران با سابقه سکته قلبی یا مغزی، موثر است و خطر حوادث قلبی عروقی اساسی را کم می‌کنند.

حالا همین دارو در افرادی بدون سابقه سکته هم بررسی شده و مشخص شده که خطر اولین حادثه قلبی عروقی اساسی را کاهش می‌دهد. این یعنی کاربردش از درمان ثانویه به پیسگیری اولیه (Primary Prevention) هم گسترش
پیدا خواهد کرد. مقاله این مطالعه جدید در NEJM منتشر شده است (لینک).

در این مطالعه جدید در NEJM، داروی اوولوکومب (Evolocumab) یا با نام دیگر Repatha، بر روی بیش از ۱۲ هزار بیمار مبتلا به آترواسکلروز یا دیابت و بدون سابقه سکته قلبی یا مغزی بررسی شده و مشخص شده که خطر بروز مرگ ناشی از بیماری عروق کرونری، سکته قلبی یا سکته مغزی ایسکمیک در گروه دارو ۲۵٪ کمتر از گروه دارونما بوده است. وقتی نیاز به رواسکولاریزاسیون هم به شاخص اضافه شده، خطر کلی ۱۹ درصد کمتر بود است.

این داروی Evolocumab اما به هر حال تززیقی است. شرکت مرک‌ اما شکل خوراکی دارو را هم ساخته و در مطالعه جدید دیگری که در یک کنفرانس حالا نتایج آن را ارائه کرده نشان داده است که شکل خوراکی آن هم موثر است (لینک).

این داروی خوراکی با نام انلیسیتاید (Enlicitide)، از همان کلاس مهارکننده‌های PCSK9 است اما به‌صورت قرص خوراکی مصرف می‌شود و برای بیمارانی طراحی شده که با استاتین‌ها به هدف کاهش کلسترول نمی‌رسند و دیگر نیاز به تزریق دارو نیست.

در مطالعه، شرکت‌کنندگان که همگی پیش‌تر داروهای کاهنده چربی خون از جمله استاتین‌ها را مصرف می‌کرده‌اند، در کنار درمان معمول خود به‌صورت تصادفی انلیسیتاید یا دارونما دریافت کرده‌اند. نشان داده شده است که داروی خوراکی می‌تواند سطح چربی LDL را تا حدود ۶۰ درصد کاهش دهد و دو سوم بیماران در این مطالعه کاهش حداقل ۵۰ درصدی در LDL داشته‌اند.

این اثر به اندازه مهارکننده‌های تزریقی PCSK9 بوده و می‌تواند گزینه‌ای راحت‌تر و مقرون ‌به‌صرفه‌تر برای میلیون‌ها بیمار در معرض خطر سکته قلبی یا مغزی باشد. دارو با مسدود کردن پروتئین PCSK9 در کبد، دفع کلسترول را افزایش می‌دهد.

شرکت مرک قصد دارد اوایل سال آینده برای دریافت تایید سازمان غذا و داروی آمریکا اقدام کند.

@Scientometric

در بیماران با سکته قلبی اخیر که عملکرد بطن چپ طبیعی دارند (LVEF ≥50%)، به‌نظر می‌رسد مصرف بتابلاکرها فایده‌ای ندارد.

در متاآنالیز بزرگی که در NEJM منتشر شده (لینک) و داده‌های بیش از ۱۷ هزار بیمار از پنج کارآزمایی بالینی را ترکیب کرده، مشخص شده است که پیامد ترکیبی مرگ، سکته قلبی مجدد یا نارسایی قلبی در بیماران دریافت‌کننده بتابلاکر تفاوتی با گروه بدون بتابلاکر نداشته است. همین طور برای هر یک از این سه پیامد به‌صورت جداگانه نیز تفاوتی بین دو گروه دیده نشده است.

@Scientometric

پدر هوش مصنوعی، با بیش از یک میلیون ارجاع، در گوگل اسکالر

از پیشگامان یادگیری ماشین (machine learning)، یعنی Yoshua Bengio و یکی از اقرادی که از او به عنوان پدر هوش مصنوعی یاد می‌شود، حالا اولین محققی است (زنده) که تعداد ارجاعات علمی‌اش در گوگل اسکالر از مرز یک میلیون گذشته است.

با این حال او گفته تا حد ممکن به تعداد ارجاعاتش توجهی نمی‌کند، چون نباید هدف پژوهشگر این باشد که فقط ارجاع بیشتری بگیردو این کار باعث می‌شود دنبال عدد برویم و نه حقیقت علمی!

از شناخته‌شده‌ترین کارهای او مقاله مروری سال ۲۰۱۵ در مجله Nature است که با دو چهره دیگر دنیای هوش مصنوعی، Geoffrey Hinton و Yann LeCun، نوشته بود. این سه نفر (پدران هوش مصنوعی) در سال ۲۰۱۹ برای پژوهش‌هایشان روی شبکه‌های عصبی، جایزه معتبر تورینگ (A. M. Turing Award) را دریافت کردند که معادل نوبل در علم کامپیوتر به شمار می‌رود.

در میان آثار Bengio، مقالاتی درباره‌ی مفهوم attention دیده می‌شود که روشی است که به ماشین‌ها کمک می‌کند متن را بهتر تحلیل کنند. این روش یکی از پایه‌های انقلاب چت‌بات‌ها بود که با ChatGPT در سال ۲۰۲۲ آغاز شد.

نیچر مصاحبه‌ای با او انجام داده که از اینجا می‌توایند آن را بخوانید. در قسمتی از مصاحبه او در مورد نگرانی اش از آینده هوش مصنوعی می‌گوید و هشدار می‌دهد که هرکس در آینده کنترل هوش مصنوعی‌ را در دست داشته باشد، قدرت بزرگی خواهد داشت و ممکن است از آن به نفع خود استفاده کند، نه به نفع همه. دموکراسی یعنی تقسیم قدرت. اگر قدرت در دستان عده‌ای محدود متمرکز شود، دیگر دموکراسی نیست دیکتاتوری است. اگر چنین فناوری در اختیار افراد نادرست قرار گیرد، کسانی با انگیزه‌های ایدئولوژیک یا حتی اختلالات روانی ممکن است از هوش مصنوعی بخواهند کاری فاجعه‌بار انجام دهد مثل ساخت ویروس فوق‌العاده مرگبار جدید.

متن کامل گزارش اول را هم از اینجا بخوانید.

@Scientometric

سه محقق از ایران در جدیدترین لیست پراستنادترین محققین دنیا

موسسه Clarivate همان ISI قبلی، لیست پژوهشگران پراستناد دنیا در ۲۰۲۵ را اعلام کرده (لینک) و از ایران نام سه محقق دیده می‌شود:

دکتر مهدی دهقان در حوزه ریاضیات از دانشگاه امیر کبیر

دکتر محمد علی منصورنیا در حوزه علوم احتماعی از علوم پزشکی تهران (مشابه سال قبل)

و دکتر مجید سلطانی از دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی در حوزه بین رشته ای

در لیست سال قبل (۲۰۲۴) هم سه محقق از ایران حضور داشتد: دکتر فرهاد اسلامی، دکتر محمد علی منصورنیا و
دکتر علی مرسلی. دکتر اسلامی و مرسلی در لیست ۲۰۲۳ هم حضور داشتند.

نزدیک به ۶۰٪ از پژوهشگران این لیست از آمریکا هستند. در رتبه های بعدی چین و انگلستان قرار دارند. عربستان در این لیست ۳۰ محقق دارد. در مورد عربستان و این لیست از اینجا بخوانید: لینک

توضیحات کامل در مورد روش شناسی این لیست معتبر و تعداد محقق پراستناد برای هر کشور و در هر رشته را از این لینک و کانال Evidence بخوانید (فهرست اصلی). بر این اساس فهرستهایی که از لیست محققین پراستناد با نام یک درصد و … عنوان می شود ارتباطی با Clarivate ندارند.

@Scientometric

همان طور که قبلا نوشتم، در مورد مقاله ای که اخیرا از ایران در BMJ منتشر شده (لینک)، تعداد زیادی نظرات مختلف در مورد نامعتبر بودن آن ارائه شده است. این پست را ببینید: لینک

حالا علاوه بر این که وبسایت retraction watch در مورد این نظرات نوشته (لینک)، خود مجله BMJ نیز در مورد این مقاله یک بیانیه Expression of concern منتشر کرده (لینک) و اعلام کرده بعد از بررسی کامل داده ها و تماس با نویسندگان مقاله در مورد آن تصمیم خواهد گرفت.

از جمله مشکلاتی که در pubpeer عنوان شده و retraction watch هم به آن اشاره کرده:

مقاله ادعا کرده فقط بیماران زیر ۶۵ سال وارد مطالعه شده‌اند، اما در داده‌ها ۱۲۷ بیمار بالای ۶۵ سال بودند.

در داده ها یک الگوی تکراری عجیبی وجود دارد که برای هر ۱۰۱ رکورد تقریبا مقادیر تکرار می‌شده به شکلی که گویی کسی مقادیر را کپی و جایگذاری کرده باشد.

در مورد متغبر وزن، برای اکثر افراد، وزن‌ یک عدد صحیح و مضربی از ۵ است که غیرطبیعی (دستکاری) به نظر می‌رسد.

بین تعداد شرکت‌کنندگان وارد مطالعه شده (۴۲۰ نفر) و تعداد اعلام‌شده در ثبت کارآزمایی (۳۶۰ نفر) اختلاف وجود دارد .

عدم ذکر تضاد منافع احتمالی

خود مجله BMJ نیز یک expression of concern در مورد این مقاله منتشر کرده و گفته با توجه به بحث‌های شکل گرفته در مورد این مقاله (مثل مشکلات در داده‌ها، رعایت نکردن معیار سنی، و تضاد منافع) ممکن است این کارآزمایی از اصول پذیرفته‌شده پژوهشی تخطی کرده باشد و نتایج مطالعه قابل اعتماد نباشد. نویسندگان مقاله یک مجموعه داده قابل بررسی و جایگزین آماده کرده‌اند و آن را در اختیار BMJ خواهند گذاشت و مجله این موضوع را به‌صورت کامل بررسی و در مورد مقاله تصمیم می‌گیرد.

@Scientometric

در مورد این مقاله هم Expression of Concern منتشر شده است. (لینک)
در بیانیه آمده است که سردبیر از نگرانی ها در مورد مقاله آگاه شده است.
سردبیر خودش نویسنده آخر مقاله است.
مقاله در نقد post publication review بود و همین سبک داوری منجر به مشخص شدن این مشکل شد.

پست مرتبط:

https://news.1rj.ru/str/scientometric/7113

وبسایت Retraction Watch در گزارشی به مقاله‌ مجله دارو از علوم پزشکی تهران در مورد post publication review پرداخته است.

در قسمتی از گزارش آمده است که:

سردبیر این مجله محمد عبدالهی است که نویسنده‌ی آخر مقاله هم هست. طبق وب‌سایت COPE، عبداللهی قبلا عضو شورای کمیته اخلاق نشر بوده است.
او ۱۱ مقاله سلب اعتبار شده (Retracted) دارد و تا این لحظه به درخواست ما برای توضیح درباره رفرنس های ساختگی این مقاله پاسخی نداده است.

همچنین در این گزارش به تعداد مقالات مورد بررسی قرار گرفته شده در PubPeer از هر کدام از نویسندگان این مقاله هم اشاره شده و این تعداد برای دکتر عبدالهی ۸۶ مورد بوده است (لینک).

مقاله ۱۷ رفرنس دارد و بر اساس این گزارش، پنج مورد از آنها ظاهرا به صورت کلی وجود خارجی ندارند. سه مورد لینک یا DOI نادرست دارند و یک مورد هم قبلا سلب اعتبار شده بوده که از مقاله های قبلی دکتر عیدالهی است.

دسترسی به گزارش: لینک

بر اساس گزارش Retraction Watch، مشکل فقط احتمالا بحث رفرنس های ساختگی نیست.
به نظر می‌رسد بخش های زیادی از متن، تکراری و یا مشابه همدیگر (کلمات مترادف) هستند که شاید ناشی از نوشته شدن با ChatGPT؟ باشد. من تصویر یکی از کامنتها در PubPeer (لینک) را اینجا قرار داده‌ام که برخی قسمتهای مقاله با ساختار نسبتا تکراری را مشخص کرده است (هر کدام یا یک رنگ)


از طرفی، یک کامنت دیگر نیز در PubPeer از سوی فردی با نام محمد عبدالهی هم اضافه شده است که به نظرم خیلی واضح نیست و از نظر گرامری هم درست نیست. من عکس آن را نیز اینجا قرار داده‌ام. ولی فکر کنم به صورت کلی عنوان می‌کند که:

قبل از اینکه کسی درباره این مقاله چیزی بگوید، اول قوانین جدید retraction را بخواند. مقالات ذکرشده نویسندگان مسئول متفاوتی دارند، بنابراین هیچ سردبیر بیچاره‌ای مسئول همه ۱۳ مقاله نیست. (چون قبلتر یک نفر گفته چطور یک سردبیر می‌تواند ۱۱ مقاله سلب اعتبار شده داشته باشد و همچنان در این سمت باقی بماند) بر اساس نویسنده مسئول، تنها می‌توان گفت دو مقاله بازپس‌گیری شده‌اند.

مطمئن نیستم ولی شاید این منظور را بخواهد برساند که از مقالاتی که از دکتر عبدالهی سلب اعتبار شده احتمالا ایشان فقط در دو مورد نویسنده مسئول بوده‌اند.


به روزرسانی:
پایگاه Retraction Watch پست خود را به روز رسانی کرده است (لینک). مهمترین قسمت به روز رسانی پاسخ دکتر عبدالهی است.

@Scientometric

مقابله با خرافات و شبه علم در پزشکی

«دفاع از بیماران، نه فقط دفاع از علم»، این عنوان مقاله ای است که در مجله Journal of General Internal Medicine منتشر شده است. پیام اصلی آن این است که پزشکان و متخصصان سلامت به جای قاطعانه دفاع کردن از علم پزشکی باید از بیماران دفاع کنند؛ چون اعتماد مردم به علم پزشکی زمانی ساخته می‌شود که احساس کنند پزشکان واقعاً کنارشان هستند و دغدغه هایشان شنیده میشود.

پزشکان و متخصصان سلامت وقتی با باورها و اطلاعات غلط یا شک و تردید مردم روبه‌رو می‌شوند، معمولاً با تأکید بر اقتدار علمی پاسخ می‌دهند. اما این کار همیشه اعتماد نمی‌سازد؛ گاهی مردم احساس می‌کنند نظرشان نادیده گرفته شده یا به آن‌ها از بالا نگاه می‌شود. و نتیجه آن فاصله بیشتر بین مردم و علم. پزشکی خواهد بود

این مقاله در واقع درباره‌ی رابطه‌ی علم، پزشکی و اعتماد مردم است و توضیح می‌دهد چرا صرفاً «دفاع کردن از علم» کافی نیست و حتی می‌تواند نتیجه‌ی معکوس داشته باشد.

اعتماد مهم‌تر از اقتدار
1⃣اعتماد داده نمی‌شود، ساخته می‌شود. مردم باید ببینند که پزشکان گوش می‌دهند، شفاف‌اند و فروتنانه با عدم قطعیت علمی برخورد می‌کنند.
2⃣پرسیدن و تردید کردن همان چیزی است که علم را پیش می‌برد. نباید شک مردم را به‌عنوان نادانی رد کرد. وقتی پزشکان به اشتباهات گذشته (مثل بحران مسکن های اپیوئیدی یا نابرابری در درمان) اذعان می‌کنند، اعتماد مردم به علم پزشکی بیشتر می‌شود.

Science doesn’t need a louder defense; patients need stronger advocates. The future of medicine isn’t about winning debates. It’s about showing, through action not assertion, that we stand with those we serve. Only then will science not just be defended, but truly trusted.

مفهوم دفاع از بیماران، نه فقط از علم
🔻پذیرش و مقابله با آسیب‌های جاری: ما باید بپذیریم که سیستم درمانی نقص‌هایی دارد و خطای پزشکی رخ میدهد. به علاوه هزینه‌های سنگین درمان، بدهی‌های پزشکی و شکاف دسترسی به خدمات باعث بی‌اعتمادی مردم به نهاد سلامت می‌شود. ما باید برای حفظ اعتماد به علم پزشکی، در جهت اصلاح ساختارها و مدل‌های پرداختی که کیفیت و عدالت را پاداش می‌دهند، تلاش کنیم.
🔻ارزش دادن به تجربه‌ی بیماران: علم داده‌محور است، اما مردم به تجربه‌ی زیسته‌ی خود هم اعتماد دارند. اگر درد یا علائمشان نادیده گرفته شود، اعتمادشان از بین می‌رود. ما باید گوش بدهیم و تجربه‌ی بیماران را جدی بگیریم.
🔻رفع موانع دسترسی: بسیاری از مردم علم را رد نمی‌کنند، بلکه به دلیل هزینه، بیمه یا زمان انتظار طولانی از سیستم درمانی دور می‌شوند. این مشکلات باید حل شود تا اعتماد بازگردد.

راه درست مقابله با خرافات و شبه علم در پزشکی این است که پزشکان به بیماران گوش بدهند، خطاها را بپذیرند، مشکلات ساختاری را جدی بگیرند و تجربه‌ی بیماران را ارزشمند بدانند. در این صورت اعتماد ساخته می‌شود و علم هم جایگاه واقعی‌اش را پیدا می‌کند.

Perlo, J., Cerise, F.P. Trust in Health Care: Defend Patients, Not Just Science. J GEN INTERN MED (2025). https://doi.org/10.1007/s11606-025-09989-3

#شبه_علم
#اعتماد_به_علم
#دفاع_از_علم
#دفاع_از_بیمار