🔴چنگیز خان: جنگجوی طبیعت

🔺شاید ورود گرگ‌ها به پارک یلواستون که عمدتاً با شکار گوزن‌ها باعث احیای گونه‌های گیاهی و جانوری دیگر در این پارک شدند، به سادگی برای انسان‌ها پذیرفتنی باشد.
🔻اما آیا می‌توانیم بپذیریم که چنگیز خان مغول هم با کشتار انسان‌ها به صورت ناخودآگاه باعث احیای جنگل‌ها و کاهش کربن در جو زمین شده است؟!

☑️به نوشته مجله گاردین امپراطوری مغول یک قرن و نیم دوام داشت و در این مدت تقریباً یک چهارم سطح زمین را تحت سلطه خود قرار داد. ارتش خونخوار مغول مسئول کشتار بیش از ۴۰ میلیون انسان است حتی امروز هم نام او یادآور قساوت و کشتار انسان‌هاست.
اما او می‌تواند با نگاهی دیگر به عنوان یک جنگجوی طبیعت (Eco-warrior) نیز مطرح شود.
چنگیز خان نه تنها بزرگترین جنگجوی تاریخ است بلکه می‌توان او را بزرگترین جنگجوی طبیعت نیز نامید.
بر اساس مطالعه‌ای از دپارتمان انرژی جهانی موسسه کارنگی آنها نتیجه گرفتند که چنگیز خان در قرن سیزدهم در مسیر فتوحات خود کل جمعیت را از بین برده و این زمین‌ها به جنگل‌هایی تبدیل شده‌اند که توانسته‌اند ۷۰۰ میلیون تن کربن را از اتمسفر زمین حذف کنند!
این مقدار به طور تقریبی معادل کربن تولید شده از مصرف یک سال بنزین جهان است.

⭕️اینکه رئیس پرتلاش کمیته امداد خبر افزایش تعداد خانوارهای تحت پوشش را به عنوان یک عملکرد مثبت سازمان تحت مدیریت خود گزارش کند، می‌توان این خبر را در حد سندروم باکستر تقلیل داده و تحلیل نمود. (بند دوم خبر او البته خبر نویدبخشی است)

⭕️اما زمانی که رئیس محترم سازمان برنامه و بودجه به عنوان یک نهاد فرابخشی چنین خبری را (که موید افزایش فقرا است) نویدبخش بداند نباید موضوع را به یک گاف تقلیل داد. آنچه از معنای گاف به ذهن می‌آید این است که گاف‌دهنده عالم بر موضوع است ولی با غفلتی لحظه‌ای اشتباهی در بیان داشته است.اما به نظر می‌رسد که واقعیت عمیق‌تر از یک گاف است و نشان دهنده یک مدل ذهنی است.

🥮مطابق چنین مدل ذهنی‌ای احتمالاً سازمان برنامه و بودجه به درخواست‌های افزایش بودجه کمیته امداد با احتمال بالاتری پاسخ مثبت خواهد داد ( ۳۹۰۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲) و تمایل سیستم به سمت راه حل‌های موقت پوپولیستی خواهد بود.

✅بدیهی است که در اینجا راه حل اساسی از بین بردن فقر، رشد اقتصادی با به کارگیری متخصصین و نخبگان، بهبود روابط بین‌المللی، سرمایه‌گذاری و رشد اشتغال است.

✅آنچه از عوارض جانبی راه حل‌های موقت می‌دانیم این است که راه حل‌های موقت حرکت به سمت راه حل‌های اساسی را مختل می‌کنند.

احتمالات و شیرین عبدالوهاب

⭕️دانش آموزان در ایران در کلاس دوم دبستان در فصل هفتم احتمال را می‌آموزند. آنها می‌فهمند که اگر تعداد مهره‌های قرمز رنگ در درون یک جعبه بیشتر از سایر رنگ‌ها باشد احتمال قرمز بودن مهره‌ای که از جعبه بیرون می‌آید بیشتر است.

⭕️درک فرایندهای تصادفی و احتمالات می‌تواند در شکل‌گیری مدل ذهنی (mental model) و قابلیت‌های شناختی تاثیرگذار باشد. هرچه مشاهده‌های یک فرد در طول دوران رشد خود از کودکی تا بزرگسالی در خصوص یک موضوع بیشتر باشد (مانند مهره‌های قرمز)، او آن مشاهده‌ها را با احتمال بالاتری درست‌تر، قابل قبول‌تر و مطابق قاعده معمول می‌پندارد و از منظر شناختی، لنگر فکری خود را روی مشاهدات با احتمال بالاتر قرار خواهد داد.

🔻🔺با گسترش شبکه‌های اجتماعی و تولید محتوای متنوع در راستای رقابت برای جذب بازدیدکنندگان بیشتر، دیگر نمی‌توان به سادگی با تولید محتوای یک سویه، اندیشه خود را به عنوان یک اندیشه غالب مطرح کرد.

کودک و نوجوان ایران امروزی برخلاف کودکان دهه ۶۰ و ۷۰ با جعبه‌های بزرگتر و مهره‌های با رنگ‌های بیشتر در زندگی روزمره خود مواجه است. او اجرای شیرین عبدالوهاب خواننده مصری در کنسرت لیله الدموع (شب اشک‌ها) در جده عربستان و تنوع حضار در سالن را می‌بیند.
او می‌داند که فاصله جده تا مکه در عربستان (مهد دین اسلام) حدود ۷۰ کیلومتر است. او همچنین مشاهدات مشابه دیگری را از ترکیه، مصر، لبنان و سایر کشورهای اسلامی دارد و نمی‌تواند به راحتی سخت‌گیری‌ها و جزم اندیشی‌ها را در کشور خود بپذیرد.

✅اگر توانایی تغییر مدل‌های ذهنی دیگران را ندارید، باید مدل ذهنی خود را تغییر دهید.

♨️نادان، شياد و نفوذي

🔎شواهد نشان مي ‏دهد که استراتژیهای توسعه در دنیا آنقدر واضح اند که حتی می توان با گوگل کردن ساده به آنها دست یافت. هر چند پیاده سازی این استراتژی ها کار ساده ای نیست و نیاز به دولتهای توانمند، تغییرات ساختاری، و نهادهای مدنی آگاه دارد.
اما چرا سیاستمداران در کشورهای توسعه نیافته نمی ‏توانند چنین استراتژیهای را اتخاذ کنند؟ به نظر می رسد سه دسته افراد در ناکامی کشورها برای حرکت به سمت استراتژیهای صحیح توسعه تاثیرگذار هستند:

1️⃣دسته اول - سیاستمدار جاهل مرکب: (آنکه نداند و نداند که نداند): این دسته از سیاستمداران در عین حال که می توانند خوش نیت باشند اما از نادانی رنج می برند و درکی از کلیت سیستماتیک توسعه ندارند. "آنقدر قطعنامه بدهند تا قطعنامه دانشان پر شود" و "تحریم نمندی" می توانند در این دسته از افراد قرار گیرند.

2️⃣دسته دوم - سیاستمدار شیاد: سطح آگاهی این دسته می تواند از دسته قبلی بالاتر باشد. اما به دلیل اینکه منافع‏ شخصی و گروهی شان در حفظ وضع موجود است، با استفاده از اهرمهای قدرت خویش مانع تحول و توسعه می شوند. کاسبان تحریم و " اکسان‌موبیل، غول نفتی جهان، از ۵۰ سال پیش می‌دانست تغییرات اقلیمی در راه است" نمونه هایی از تضاد منافع هستند.

3️⃣ دسته سوم - سیاستمدار نفوذی: سطح آگاهی این دسته به طور معناداری بالاتر از دو دسته قبلی است و از افراد دسته های قبلی استفاده ابزاری می کنند.

⚠️عیسی کلانتری در این مصاحبه در واکنش به اینکه برنامه هفتم توسعه مصرف منابع آبی را افزایش می دهد می گوید: "یک مشت نفوذی نوشته اند یا نادان"

⚠️علیرضا اکبری جاسوس انگلیس از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران و معاون وزیر دفاع بوده است.
" بارزترین ویژگی ظاهری او جای مهری بود که روی پیشانی‌اش نقش بسته بود و نشان از اعتقاد راسخش به مذهب شیعه اسلام داشت. او در نوشته‌ها، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌هایش دیدگاه‌های سیاسی افراطی و آتشین خود را ابراز می‌کرد و به گفته‌ی یک دیپلمات ارشد ایرانی و از مشاوران دولت، در جلسات رسمی می‌گفته که ایران باید به سلاح هسته‌ای دستیابی پیدا کند."

⚠️سرهنگ لویلیه جاسوس شماره ۱ پیشین سرویس‌های اطلاعاتی فرانسه در دوران «بهار عربی» و پیش از سقوط سرهنگ قذافی، از طرف بخش «امنیت خارجی فرانسه» به لیبی فرستاده شده بود و یک ماموریت فوق سری داشت: اینکه تا جای امکان از شمار شخصیت‌های لیبیایی که ممکن بود در کنار قذافی بمانند، بکاهد. او به این طریق توانسته است از تصمیم گیریهای درست قذافی نیز جلوگیری کند.

✅ این سه دسته در کنار سایر عوامل در یک سیستم کلان بر اساس اثر گلوله برفی وخامت اوضاع را تشدید می کنند و با تاخیر در اجرای استراتژی درست، توانایی سیستم را برای اصلاحات اساسی مانند یک قورباغه پخته کاهش می دهند.

♨️سقط جنین و مهاجرت جنین: تاخیرهای سیستمی

استیون لویت در کتاب اقتصاد ناهنجاری های پنهان اجتماعی می گوید اگر دو شرط زیر تامین شوند اقتصاد می تواند بسیاری از رفتارهای پیچیده فردی و اجتماعی را توضیح دهد: اول طرح سوال درست و دوم در اختیار داشتن داده های کافی.

1️⃣در سال ۱۹۶۶ یک سال پس از اینکه نیکولای چائوشسکو دیکتاتور کمونیست رومانی قدرت گرفت سقط جنین را غیرقانونی اعلام کرد. برنامه ممنوعیت سقط جنین چائوشسکو برای رسیدن به یکی از اهداف اصلی او یعنی رشد سریع رومانی از طریق رشد جمعیتش طراحی شده بود.

⭕️اکثر بچه‌هایی که پس از ممنوعیت سقط جنین به دنیا آمدند در مقایسه با بچه‌هایی که یک سال قبل از آن به دنیا آمده بودند از هر لحاظ وضعیت نابسامانی داشتند. آنها در امتحان‌های مدرسه نمرات کمتری می‌آوردند، در بازار کار موفقیت کمتری داشتند و با احتمال بیشتری مجرم می‌شدند.
⭕️در میان همه رهبران کمونیست که پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی برکنار شدند فقط نیکولای چائوشسکو با مرگی دردناک مواجه شد. نباید از این نکته غفلت کرد که برکناری او بیشتر توسط همان جوانانی صورت گرفت که اگر برنامه ممنوعیت سقط جنین او نبود اصلاً به دنیا نیامده بودند (منبع+).

2️⃣میزان ارتکاب جرم در ایالات متحده در اوایل دهه ۱۹۶۰ شروع به افزایش کرد. این افزایش به گونه‌ای بود که در طول ۱۵ سال منتهی به سال ۱۹۸۹ جرم همراه با خشونت ۸۰ درصد افزایش یافته بود. بر خلاف تمام پیش‏ بینی ها، در اوایل دهه ۱۹۹۰ آمار وقوع جرم بسیار و سریع شروع به کاهش کرد.

🔴در ۲۲ ژانویه ۱۹۷۳ آزادی سقط جنین با حکم دیوان عالی آمریکا به طور ناگهانی به سراسر کشور تعمیم داده شد. مهمترین نتیجه قانونی کردن سقط جنین که ممکن بود سال‌ها طول بکشد تا خود را آشکار کند، تاثیر آن بر جرم بود.
🔴در اوایل دهه ۱۹۹۰ درست هنگامی که اولین گروه بچه‌هایی که پس از آزادی سقط جنین به دنیا آمدند وارد آخرین سال‌های دوران نوجوانی‌شان می‌شدند، میزان جرم شروع به کاهش کرد. آنچه در میان این گروه سنی از جوانان وجود نداشت بچه‌هایی بودند که به احتمال زیاد مجرم می‌شدند. سقط جنین منجر به کاهش جرم شد (منبع+).

3️⃣بنا بر آمار، مهاجرت ایرانی‌ها در دو سال اخیر نسبت به ۳۰ سال قبل، دو برابر شده است. گروه مهاجران از متخصصان و نخبگان فراتر رفته و کارگران ماهر و دانش‌آموزان را نیز در بر گرفته است.
🔹پروفسور داریوش فرهود می گوید وقتی از رفتن جوانان صحبت می‌کنیم بحث فرار مغزها نیست، بحث فرار ژن‌ها است. وقتی یک جوان از کشور می‌رود ژن ایرانی را برده است. این افرادی که می‌روند، هوشمندترین افراد کشور هستند.

4️⃣آزمون پرلز مربوط به سنجش کیفیت روخوانی و درک مطلب دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی است. نتایج آزمون پرلز ۲۰۲۱ نشان داد ایران جزو ضعیف‌ترین کشور‌ها در منطقه است. دانش‌آموزان ایرانی در توانایی خواندن، نمره ۴۱۳ را کسب کردند که در حد معیار بین‌المللی پایین است. نمره عملکرد دانش‌آموزان ایران در پرلز ۲۰۱۶، ۴۲۸ بوده است که نشاندهنده افت امتیاز در سال 2021 است. ایران جزو کشور‌های انتهای جدول در آزمون پرلز است (۵۷ کشور شرکت کننده) و کشور‌های اردن، مصر، مراکش و آفریقای جنوبی بعد از ایران قرار دارند. بدیهی است که کاهش کیفیت آموزش در مدارس اولین علتی است که به ذهن می رسد. اما ....

سوال⁉️

❓آیا مهاجرت جنین (و نه سقط جنین) و کاهش استعدادهای ژنتیکی در نتایج آزمونهایی شبیه پرلز تاثیرگذار نیست؟ 🔜
❓مشوقهای افزایش جمعیت، روی چه بخشهایی از جامعه تاثیرگذار است و اثر آن در توانمندیهای متوسط جامعه ایران چه خواهد بود؟🔜

✅این دانش‌آموزان دانشجویان آینده دانشگاهها خواهند بود.🔜

♨️پوشیدن شلوار و فساد سیستمی (Systemic Corruption)!

🔹آن روز صبح جرم مادرم این بود که در ملأ عام آن هم خیلی تصادفی به جای دامن شلوار پوشیده بود. پوشیدن شلوار برای خانم‌های کره شمالی ممنوع بود. چون رهبری آن را دور از شأن زنان اعلام کرده بود. ماموران دورش را گرفته بودند و برای شلوار پوشیدن از او توضیح خواسته بودند. برای اینکه توجه کسی جلب نشود مادرم جریمه را پرداخت کرده بود. بعد هم رشوه‌ای کف دستشان گذاشته بود که این تخلف را در شناسنامه‌اش وارد نکنند.

🔹اعضای لیگ سوسیالیستی جوانان باید تحت آموزش‌های نظامی قرار می‌گرفتند. مادرم خیلی نگران بود که باید بین یک مشت بچه اسلحه به دست باشم. به همین دلیل مادرم با رشوه دادن به مقامات مدرسه من را معاف کرد.

🔹در کره شمالی خودکشی حرام است. نه تنها برای بازماندگان بسیار تحقیرآمیز است بلکه حتی باعث می‌شود بچه‌های آن شخص در سیستم سنگبون (+) در طبقه دشمن قرار گیرند و نتوانند وارد دانشگاه شوند و شغل خوبی پیدا کنند. از نظر رژیم خودکشی نوعی فرار از کشور و اعتراض به حکومت است. مادرم به مقامات بیمارستان رشوه داد تا موافقت کنند دلیل مرگ پدرم را از خودکشی به سکته قلبی تغییر دهند.

🔹دایی پولدار مرد بزرگی بود. خانه‌اش سونای اختصاصی داشت. پنج دستگاه تلویزیون داشتند چند تایی هنوز در جعبه بود تا به عنوان رشوه از آنان استفاده شود.
⬅️(از کتاب دختری با هفت اسم +).

⭕️فساد سیستمی، به فسادی فراگیر و نهادینه شده در درون یک سیستم اشاره دارد که سطوح مختلف دولت و سازمان‌ها را متاثر می‌کند. گزیده‌های بالا نشان می‌دهد که رشوه به صورت سیستمی در کره شمالی نهادینه شده است.

⭕️کره شمالی کشوری است که شهروندان برای سفرهای بین شهری در آن کشور نیاز به مجوز دارند. جاسوس‌ها همه جا حضور دارند و به بویبو، دفتر اسناد وزارت امنیت ملی گزارش می‌دهند. در واقع بویبو همان وزارت اطلاعات است. معنی این لغت به تنهایی نمی‌تواند قدرت واژه بویبو را انتقال دهد. چون حتی اسمش هم تن هر فرد اهل کره شمالی را می‌لرزاند. به قول جانگ جین سونگ شاعر، شنیدن این لغت کافیست تا بچه گریان را ساکت کند.

✅ساختار سیستم رفتار سیستم را به وجود می‌آورد. وقتی زمینه‌های ایجاد فساد سیستمی همچون عدم شفافیت، دستمزد پایین و فقر و قوانین پیچیده یا نامعقول در یک سیستم وجود دارند، برخوردهای امنیتی و قضایی در شدیدترین حالات خود هم نمی‌توانند مشکل رشوه را از بین ببرند.

♨️ آن چیز دیگر (1:21)

و اما آن چیز دیگر که ای کاش پشت آن کتاب نوشته بودند این دو نکته اصلی است:

1️⃣ ساختار سیستم رفتار سیستم را به وجود می آورد.

2️⃣ قانون مورفی: هر خطای ممکن رخ خواهد داد.

✅و تنها راه نجات طراحی سیستمهایی است که احتمال رخداد خطاهای ممکن را تا حد امکان کاهش دهند.

.
@systemdiary

♨️فرم TVL، قورباغه‌ نپخته و جنگ

1️⃣ در گزارشی مکتوب، فرم‌های مطالعات بازار، با عنوان فرم‌های TVL قید شده بود.

🔸اختصار TVL از حروف اول کلمات انگلیسی ساخته نشده بود. اگر روی صفحه کلید کامپیوتر قصد تایپ کردن کلمه "فرم" را به فارسی داشته باشید و در همان زمان صفحه کلید در حالت انگلیسی قرار داشته باشد، به جای "فرم"، TVL تایپ خواهد شد.

🔸داستان از این قرار بوده است که در این شرکت با سابقه ۲۷ ساله، اولین فردی که مطالعه بازار را آماده کرده، فایل را به همان ترتیبی که گفته شد با نام TVL ذخیره کرده است و به دلیل تکرار و رایج شدن این اصطلاح همچنان و بدون هیچ دلیل منطقی فرم‌های مطالعه بازار با عنوان فرم‌های TVL در شرکت شناخته می‌شوند.

2️⃣داستان قورباغه پخته در تفکر سیستمی در خصوص تاخیرهای سیستمی و پذیرش تدریجی تهدیدها توسط انسان، هشدار می‌دهد.

🔹طبق این داستان اگر قورباغه‌ای را در یک ظرف آب حاوی آب جوش بیندازیم قورباغه بلافاصله بیرون می‌پرد. اما اگر قورباغه در ظرف آب خنک قرار گیرد و حرارت آن را به تدریج افزایش دهیم قورباغه قبل از اینکه بتواند از ظرف آب داغ خارج شود پخته خواهد شد.

🔹داستان قورباغه پخته از نظر علمی رد شده است. آزمایشات نشان می‌دهد که اگرچه انسان‌ها گرم شدن تدریجی زمین و اثرات مخرب آن را جدی نمی‌گیرند (+)، اما قورباغه‌ها در هر صورت برای فرار از آب در حال گرم شدن تلاش می‌کنند و اگر امکان خروج از ظرف را داشته باشند، خارج خواهند شد. دلیل رواج این داستان نیز سوء برداشت از آزمایشات قرن نوزدهمی شخصی به نام گولتز و تکرار بدون تحقیق این داستان است(+).

✅دو مورد بالا، داستان‌سازی های بی‌ضرر و حتی مفیدی بودند. اما داستان‌های من‌درآوردی خطرناک دیگری هستند که از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیک‌ترند. توهم، تعصب و جنگ از عوارض جانبی این قبیل داستان‌ها هستند.

.
@systemdiary

♨️مقاومت در برابر سیاستها: جیره‌بندی آب

1⃣مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان کرمان با بیان اینکه تجربه نشان داده که جیره‌بندی آب مصرف آب را یک و نیم تا دو برابر افزایش می‌دهد گفت: در جیره بندی مردم آب برمی‌دارند و در خانه ذخیره‌سازی می‌کنند و به محض وصل آب، ذخیره را خالی می‌کنند (+).

2⃣مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد گفت: اگر به مرز جیره بندی آب برسیم کاهشی در مصرف صورت نمی گیرد چون مردم آب را ذخیره می کنند همچنین با قطع آب، پُر آب شدن شبکه زمان‌بَر است و میزان کدورت آب و اختلالات شبکه زیاد می شود از این رو جیره بندی بدترین سناریو برای مدیریت مصرف آب است (+).

3⃣ با نگاهي به آمار سال 1380 مي‌بينيد كه روزي 6 ساعت آب در تهران جيره‌بندي مي‌شد اما در نهايت كمتر از 5 درصد در ميزان مصرف آب صرفه‌جويي ‌شد. مساله بعدي مربوط به آلودگي آب است؛‌ مصرف پايين دست، باعث مي‌شود كه جريان معكوس (از آب‌هاي نشت شده بيرون لوله به داخل لوله) اتفاق بيفتد و آلودگي به وجود مي‌آيد. مورد ديگر اينكه جيره‌بندي باعث قطع و وصل آب و ايجاد جريان‌هاي ناپايدار مي‌شود و جريان‌هاي ناپایدار باعث شكستگي و آسيب ديدگي شبكه مي‌شود و آمار اتفاقات شبكه افزايش پيدا مي‌كند. اين آسيب‌ها به جا مي‌ماند و براي سال‌هاي آينده مشكلاتي را به وجود مي‌آورد (+).

✅ پروفسور Forrester در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ در دانشگاه MIT، مفهوم مقاومت در برابر سیاستها (Policy Resistance) را در بحث پویایی‌شناسی سیستمها (Systems Dynamic) مطرح نمود.
مقاومت در برابر سیاستها هنگامی رخ می‌دهد که سیاستهای خیرخواهانه برای حل یک مسئله در واقعیت مسئله را تداوم بخشیده و یا آن را تشدید می‌کنند.

✅این مفهوم بر اهمیت درک سیستم‌های پیچیده و پیش‌بینی نحوه واکنش آن‌ها به مداخلات تأکید می‌کند. زیرا سیاست‌ها ممکن است با عوامل مختلف به نحوه‌های غیرقابل پیش‌بینی تعامل کنند. شناخت مقاومت در برابر سیاست‌ها، سیاست‌گذاران را ترغیب می‌کند که به ماهیت پویای سیستم‌ها توجه کنند و رویکردهای جامع‌تر و سازگارتری برای حل مسائل اتخاذ کنند.

.
@systemdiary

♨️رهیافتی جدید برای فهم مسائل اقتصاد ایران

📍دکتر مسعود نیلی و همکارانشان در نشست‌های سه‌گانه «فردای اقتصاد» در رویداد کیش‌اینوکس (آبان 1402) به ارائه مدلی شفاف از مکانیزم‏های تاثیرگذار وضعیت 6 دهه اخیر اقتصاد ایران از سه زاویه اقتصاد کلان، اقتصاد اجتماعی و اقتصاد سیاسی پرداخته اند. اگر به فهم مسائل اقتصاد ایران علاقمند هستید،دیدن ویدیوی این سه نشست به شدت توصیه می شود.

1️⃣در اولین نشست با عنوان ابرچالشهای اقتصاد ایران، ابتدا روند شاخصهای اقتصاد کلان ایران بررسی می ‏شود. سپس فرضیه پویای دکتر نیلی و همکارانشان در چرایی روند شاخصهای کلان اقتصاد ایران تشریح می ‏شود.

🔻فرضیه پویا(+): با توجه به اینکه درآمد نفتی سهم عمده بودجه دولت را شکل می دهد در دوره های افزایش درآمد نفتی، بودجه جاری و عمرانی کشور افزایش می یابد و این خود نقدینگی و تورم را افزایش می دهد. هنگامی که درآمد نفتی (به دلیل کاهش قیمت نفت یا تحریمها) کاهش می یابد، دولت به دلیل سازوکارهای اقتصاد سیاسی (نشست سوم) نمی تواند هزینه ها را کاهش دهد و با کسری بودجه مواجه می شود. بنابراین با استقراض از بانک مرکزی و افزایش پایه پولی، منجر به ایجاد تورم می شود.

🔺این دو سازوکار منجر به ایجاد تورم مزمن از ابتدای دهه پنجاه در ایران شده است. البته چون دوران رونق نفتی، همزمان عرضه و تقاضا را افزایش می دهد، اثرش روی تورم، به نسبت حالتی که دولت با کسری بودجه مواجه است، کمتر است.

🔺دولت برای مواجهه با این تورم ساختاری و کمک به خانوار، قیمت گذاری دستوری در بازار کالا و خدمات را در دستور کار قرار داده است که این قیمت گذاری دستوری، مخرب بازار انرژی، بازار ارز، بازار پول، تجارت خارجی، زیرساخت و منابع طبیعی و محیط زیست شده است. این تخریبها در یک حلقه خودفزاینده، کسری بودجه را تشدید می کنند و داستان ادامه دارد...

لينك ويديوی نشست اول در سايت فرداي اقتصاد

@systemdiary

♨️دو نوع حکمرانی اقتصادی و اجتماعی

2️⃣در دومین نشست از نشست‌های سه‌گانه «فردای اقتصاد» در رویداد کیش‌اینوکس (آبان 1402)، دکتر مسعود نیلی و همکارانشان ابتدا به وضعیت روند شاخصهای فقر، نابرابری، آموزش و سلامت در ایران می پردازند. سپس مدل سیاست حمایتهای اجتماعی در ایران تشریح شده و فرضیه پویای تشدید فقر و نابرابری در ایران ارائه می گردد.

⭕️در خصوص فقر دو رویکرد مقابله با فقر و حمایت از فقرا به شکل همزمان باید مد نظر قرار گیرند. رویکرد مقابله با فقر معطوف به سیاستهای اقتصاد کلان است که با رشد اقتصادی و ایجاد شغل و درآمد با فقر مقابله می کند. رویکرد حمایت از فقرا سیاستهایی نظیر تامین اجتماعی، پرداخت یارانه و قیمت گذاری دستوری است.

❇️فرضیه پویا: تمرکز مقابله با فقر در ایران بر رویکرد حمایت از فقرا و به طور خاص با قیمت گذاری دستوری است. این رویکرد در ایران هویتی است و بر اساس اقتصاد سیاسی (نشست سوم) توصیف می شود.
اما همانطور که در نشست اول گفته شد، سیاست قیمت گذاری دستوری، مخرب شاخصهای اقتصاد کلان (تورم و بیکاری) و ناتوانی مالی دولت در ارائه حمایتهای اجتماعی است. بنابراین قیمت گذاری دستوری در یک حلقه خودفزاینده به گسترش فقر انجامیده است. در حال حاضر بیشترین فقرا را در ایران شاغلین تشکیل می دهند و این نشان می دهد که اقتصاد کلان نمی تواند برای یک فرد شاغل درآمد کافی ایجاد کند.

لينك ويديوي نشست دوم در سايت فرداي اقتصاد


.
@systemdiary

⁉️اقتصاد سياسي: چرا مشكل تورم در ايران حل نمي شود؟

3️⃣در سومين نشست از نشست‌های سه‌گانه «فردای اقتصاد» در رویداد کیش‌اینوکس (آبان 1402)، دکتر مسعود نیلی و همکارانشان ابتدا به وضعیت روند شاخصهای توسعه از جمله شاخص سرمايه فيزيكي، انساني و طبيعي و شاخص نظام حكمراني مي پردازند. سپس چارچوب اقتصاد سياسي دموكراسي هاي متعارف و اقتصاد سياسي دولتهاي نفتي را ارائه مي كنند. سپس فرضیه پویای تداوم تورم و ديگر شاخصهاي نابسامان اقتصاد كلان ايران را مبتني بر اقتصاد سياسي ارائه مي كنند.

⭕️مطابق چارچوب سياسي دموكراسي هاي متعارف (اينجا)، حلقه سبزرنگ به عنوان حلقه غالب، پاسخگويي سياسي را ايجاد مي كند كه در آن سياستمدار نيازمند راي مردم است و مجبور است تا منافع عمومي را در پي بگيرد.

✅فرضيه پويا: در چارچوب اقتصاد سياسي دولت نفتي در ايران (اينجا)، جامعه ايران بعد از انقلاب، انتظار سياستهاي توزيعي را دارد. هنگام كاهش درآمدهاي نفتي و دخالت دولت در قيمتها براي توزيع كالاي ارزان براي جامعه (نشست اول)، كنش جمعي گروههاي ذينفع به رانت جويي تبديل شده و اين گروهها از اين اقتصاد دستوري و تفاوت قيمتهاي دولتي و آزاد (مثلا ارز دولتي و ارز بازار آزاد)، نفع زيادي برده و قدرتمند مي شوند. قدرت زياد اين گروهها منجر به دخالت عمده آنها در نهادهاي سياسي و هدايت كشور در جهت تداوم شرايط موجود مي‌شود و اين حلقه بدفرجام ادامه دارد (حلقه قرمز). این وضعیت در شرایط تحریم‌ تشدید می‌شود. مطابق مدل عجم اوغلو و رابینسون چنین حلقه‌هایی منجر به نهادهای اقتصادی و سیاسی غیرفراگیر و در نتیجه شکست ملتها خواهد شد.

🔎نكاتي از ويديو:

⚠️نكته 1: گروههاي ذينفع رانتي از تعارض نرم (تعارض بدون جنگ) كشور كه منجر به تلاطم ارزي و تورم مي شود بيشترين بهره را مي برند ولي جنگ به ضرر آنهاست.

⚠️نكته 2: چيزي كه در اين 40 سال تغيير نكرده است تقاضاي مردم براي سياستهاي توزيعي است!

⚠️نكته 3: اگر به اوايل انقلاب برگرديم، مي توان دليل تصميم هاي غلط اقتصادي را نااگاهي دانست، اما وقتي با يك روند 40 ساله مواجهيم دشوار است كه آن را فقط به ناآگاهي ربط داد. (سياستمدار نادان و شياد).

لينك ويديوي نشست سوم در سايت فرداي اقتصاد
.
@systemdiary

♨️تحریم‌ها ۲۰ درصد، سوء مدیریت ۸۰ درصد!

🔹مطابق تعریف راسل ایکاف در کتاب بازآفرینی سازمان، در هر سیستم زیر مجموعه‌ای از اجزا وجود دارند که برای تحقق کارکرد معین و تعریف شده سیستم در یک و یا بیش از یک محیط کفایت می‌کنند.

🔹وجود هر یک از این اجزا برای تحقق کارکرد معین مورد نظر لازم است، اما هیچ یک از این اجزا به تنهایی برای تحقق این کارکرد کفایت نمی‌کنند.

🔹این اجزا، جز‌ءهای ضروری سیستم محسوب می‌شوند. بدون هر یک از آنها سیستم نمی‌تواند کارکرد معین خود را دارا باشد. موتور اتومبیل، کاربراتور، باتری و تایر از اجزای ضروری اتومبیل محسوب می‌شوند. در نگاه سیستمی اجزای ضروری در تعامل با یکدیگر کارکرد اصلی سیستم را ایجاد می‌کنند. اگر یک جز‌ء ضروری حتی ۱ درصد از کل اجزای ضروری یک سیستم را تشکیل دهد بدون وجود آن کارکرد سیستم محقق نمی‌شود.

🟢اگر امکان انجام مبادلات مالی و تجاری بین‌المللی را به عنوان یک جزء ضروری برای رشد اقتصادی یک کشور بدانیم، آنگاه جملاتی همچون  " کمتر از ۲۰ درصد مشکلات زیر سر تحریم است" (+) و (+)، نگاهی غیرسیستمی و دعوایی بی‌ارزش خواهد بود.

فرزاد دهقانیان
.
@systemdiary