یک مدل علی که توضیح می دهد پرداخت هزینه برای استفاده از خودروی شخصی در دانشگاه چه اثراتی را در بردارد.

🔲⭕️گفتگوی محمد فاضلی و مجتبی لشکربلوکی در پادکست دغدغه ایران

عنوان: توسعه ایران: چرا کار به این‌جا کشید؟

ایران چرا عقب ماند؟ و چگونه توسعه پیدا کنیم؟ نظریه‌پردازان مختلف به این سؤال پاسخ‌های متفاوت داده‌اند. مجتبی لشکربلوکی در کتاب «استراتژی توسعه ایران: چرا ایران عقب ماند؟ چگونه پیشرفت کنیم؟» پاسخ‌های محققان را تحلیل و صورت‌بندی کرده و در نهایت مدلی ترکیبی و چندسطحی از عقب‌ماندگی ایران ارائه می کند. لشکربلوکی بر مبنای همین بررسی استراتژی هایی عملگرایانه و شدنی (و نه آرزواندیشانه و نشدنی) برای پیشرفت ایران هم ارائه می‌کند. این گفت‌وگو در دو اپیزود ۷۲ و ۷۳ ارائه می‌شود. اپیزود ۷۲ به علل عقب‌ماندگی ایران می پردازد.

لینک حمایت از پادکست
شنیدن اپیزود در کست باکس
مکان ضبط: استودیوی مؤسسه نیکوکاری رعد
موسیقی آغازین: قطعه «سلام» استاد حسن کسائی
مدیر پادکست: محمد فاضلی
میهمان این اپیزود: مجتبی لشکربلوکی
امور فنی: مرتضی مشیری‌خواه
گرافیک: حامد ملیانی و کریم شاهین

کد تخفیف کتاب: diran
(۱۰٪ تخفیف + ارسال رایگان)
روش سفارش: پیغام در تلگرام به @nashrshams یا تماس با ۰۹۱۰۱۹۳۲۱۱۴ یا ۰۲۱۸۸۴۰۶۰۵۵

دقیقه ۵۳:۳۰ ام را از دست ندهید.

در خصوص عارضه جانبی مداخله فرد نیکوکار، می توانید فیلم میلیونر زاغه نشین را از دیدگاه آشنایی با شبکه کودکان کار و کمک ناخودآگاه به بسط این شبکه از طریق افزایش درآمد این شبکه با کمکهای دلسوزانه ببینید:
https://www.imdb.com/noscript/tt1010048/

این فایل صوتی توضیح می‌دهد که چگونه ساختار قیمت‌گذاری دولتی سبب شده است که سود فروش ضایعات از سود فروش محصول یک شرکت تولیدی بیشتر باشد (ساختار سیستم رفتار سیستم را به وجود می آورد)

⛔️عارضه جانبی مهم راه حلهای موقت این است که شما به مرور توان حل اساسی مسئله را از دست می دهید.

✔کلیپ بالانس، بسیاری از مفاهیم تفکر سیستمی را به سادگی به ما نشان می‌دهد.

✔از جمله این‌که وقتی هر یک از اجزای سیستم، فقط به منافع خود فکر کند و بخواهد منافع خود را بهینه کند، الزاماً منافع سیستم بهینه نخواهد شد.

✔نکته‌ی دیگری که در فیلم به خوبی می‌بینیم و می‌آموزیم، اهمیت رابطه‌ی بین اجزاء یا Inter-relation است. این رابطه به شکلی است که هرگز نمی‌توانید به صورت مطلق، درباره‌ی درست یا نادرست بودن جابجایی یک فرد نظر بدهید و قضاوت کنید.
motamem.org

✅حلقه مرگ حمل و نقل عمومی: کاهش درآمد حمل و نقل عمومی (به دلیل هزینه پایین استفاده از خودروی شخصی، قیمت‌گذاری دستوری و ...) باعث کاهش کفایت و کیفیت شبکه حمل و نقل عمومی می‌شود و این سیکل تباهکار ادامه می‌یابد.
✅ نگاه سیستمی به ما می‌آموزد که رخداد (event) را در بستر الگو (pattern) ببینیم و اینکه شکل‌گیری الگو دلایل ساختاری (structure) دارد.

✅در خصوص مثالی برای الگوی موفقیت برای موفق و نقش دولتها برای تسهیل رقابت ویدیوی دعوای اسنپ فود و چیلیوری توصیه می‌شود.

⭕ عادت می کنیم

کیبورد QWERTY توسط Christopher Sholes در دهه 1870 برای ماشینهای تایپ مکانیکی طراحی شده است. به دلیل محدودیتهای مکانیکی و برای جلوگیری از گیر کردن قطعات مکانیکی در اثر تایپ سریع، حروف پرتکراری که معمولا پشت سر هم در کلمات استفاده می شوند در چیدمان کیبورد دور از هم جایابی شده اند به گونه ای که سرعت تایپ را کاهش دهد. هر چند امروزه کیبوردهای الکترونیکی دیگر محدودیت دستگاههای مکانیکی را ندارند اما به دلیل اینکه تایپیستها به QWERTY عادت کرده اند کیبوردهای مدرن تری همچون Dvorak نتوانسته اند جایگزین QWERTY شوند.

⭕ مطابق کهن الگوی موفقیت برای موفق به دلیل کسب مهارت در تایپ با QWERTY انگیزه برای استفاده از آن در طول زمان در طی یک حلقه مثبت افزایش می یابد و ما به سادگی می توانیم به یک طراحی دارای اشکال عادت کنیم!

❌ چه بسیار ناخالصی هایی که می تواند در سبک زندگی/مدیریت/حکمرانی ما وجود داشته باشد که صرفا بر حسب تکرار به آن عادت کرده و در جستجوی رویکرد جدید نمی رویم.

✅ گاهی باید خود را به صفر رساند. حرف آخری وجود ندارد تا زمانی که زندگی وجود دارد، همه چیز می‌تواند از نو شروع شود.

⭕ نگاه سیستمی به شعر حافظ

دوش دیدم که ملائک در میخانه زدند
گل آدم بسرشتند و به پیمانه زدند

جمله "ساختار سیستم رفتار سیستم را به وجود می آورد" بن مایه تفکر سیستمی است. بیت بالا از نقطه نظری مربوط به ساختار خلقت انسان است و رفتاری که از این ساختار نشات می گیرد. به تعبیر دکتر سروش، حافظ خلقت را بدون نقص و خلل نمی بیند و در خصوص انسان نیز می گوید که مستعد خطاست و می گوید که "معصوم" مفعول است یعنی اینکه معصوم توسط یک وجود بیرونی حفاظت می شود. حافظ می گوید که ملائک گل خلقت آدمی را با "می" آماده کرده اند. بنابراین مستی و خطاکاری در ذات (ساختار) انسان هست. مطابق قانون مورفی هر خطای ممکن رخ خواهد داد.


⭕ بنابراین اساسا حافظ سهل گیر است و معتقد است که نباید به انسان در گناهان فقهی سخت گرفت و بنابراین تاکیدش بیشتر متوجه بحثهای اخلاقی است. مثلا به شدت با ریاکاری مشکل دارد.

واعظان کاین جمله در محراب و منبر می کنند
چون به خلوت می روند آن کار دیگر می کنند

چه شود گر من و تو چند قدح باده خوریم
باده از خون رزان است نه از خون شماست.

✅ سهو و خطایِ بنده گَرَش اعتبار نیست
معنیِ عفو و رحمتِ آمُرزگار چیست؟

⭕️ مدل سیستمی کوه یخ (Systems Iceberg Model)

⭕️ کلان‌تصویر (Big Picture)

تفکر سیستمی می‌تواند در ایجاد یک کلان‌تصویر برای یک مسئله کمک کند. در واقع تفاوت در کلان‌تصویرها می‌تواند سیاست‌های اجرایی متفاوتی را به وجود آورد. در مدل کوه یخ، کلان‌تصویر در واقع تصور ما از ساختاری (Structure) است که الگوها (Trends) و رخدادها (Events) را می‌سازد.

⭕️ یک بخش از کلان‌تصویر خصوصی‌سازی در ایران توجه به این نکته است که برای سرمایه‌گذار بخش خصوصی، امنیت سرمایه و پیش‌بینی‌پذیری در فضای کسب و کار عاملی بسیار تعیین کننده است. تحریم و احتمال اعمال و رفع متناوب آن ابرریسکی است که پیش‌بینی‌پذیری را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین سرمایه‌گذار بخش خصوصی سرمایه‌اش را درگیر کارخانه صنعتی بزرگ‌مقیاس نمی‌کند و نهایتا در بخش کوچک و متوسط و خدمات سرمایه‌گذاری می‌کند.

⭕️"الگو" هم نشان می‌دهد که خصوصی‌سازی کارخانه‌های بزرگ مقیاس در واقع منجر به خصولتی سازی شده است. چرا که عملا سرمایه‌گذار واقعی بخش خصوصی "حتی اگر اجازه حضور هم داشته باشد"، چنین ریسکی را نمی‌پذیرد.

✳️ تصور کنید که فردی بدون داشتن این کلان‌تصویر، با علاقه و انگیزه مشغول "رخداد" مستندسازی و بهبود فرایندهای خصوصی‌سازی است و خوب خانه از پای‌بست در مدلهای ذهنی (Mental Models) و "ساختارها" نیاز به اصلاح دارد.

۱۹ گرفتم، ۱۲ داد.

⭕️ پروفسور لوری سانتوس استاد دانشگاه Yale در این ویدیو به تحقیقی از گیلبرت و همکاران (۱۹۹۸) اشاره می‌کند که در آن به بررسی تاثیر رد شدن افراد در مصاحبه شغلی روی کاهش شادی آنها می‌پردازند. آنها امتیاز ۱۰ را حد بالای شادی و امتیاز ۱ را پایین‌ترین میزان آن در نظر می‌گیرند. نتایج نشان می‌دهد که اگر افراد احساس کنند که مصاحبه شغلی کاملا منصفانه بوده است و دلیل رد شدن آنها به دلایل بررسی درست صلاحیتها باشد میزان شادی آنها ۰.۶۸ واحد به نسبت قبل کاهش می‌یابد. اما اگر مصاحبه را غیرمنصفانه بدانند و دلایلی مانند پارتی‌بازی و عدم درک مصاحبه‌کنندگان از قابلیتهایشان را مسبب رد شدنشان بدانند میزان شادی آنها بعد از رد شدن هیچ تغییری به نسبت قبل نمی‌کند!
بنابراین به نظر می‌رسد مغز انسان برای حفظ سطح شادمانی به سمت اینکه قضاوتهای دیگران را غیرمنصفانه بداند، سوگیری دارد.

⭕️ وقتی نمره‌ پایینی کسب می‌کنیم تاثیر آن روی ناشادمانی ما وابسته به این خواهد بود که چه میزان این نمره را منصفانه بدانیم. بنابراین اثر "۱۲ گرفتم" روی کاهش شادمانی ما بیشتر از "۱۲ داد" است.

✅ غرض این نیست که بگوییم قضاوت غیرمنصفانه نداریم، این است که اگر ذهن به مکانیسم "دشمن همواره جایی آن بیرون است" عادت کند، مانع از دریافت بازخورهای بهبود دهنده و درک درون‌زای عوامل شکست می‌شود و پایان این شب سیه، سپید نخواهد بود.

بنیاد ملی نخبگان: بودن یا نبودن

در کتاب توسعه به مثابه توانمندسازی حکومت چهار مولفه اصلی سیاست به صورت زیر بیان شده است:
✳️ فرمول: الگوریتمی که رابطه بین واقعیات (ورودی‏ها) و اقدامات را تعیین می‏کند.
✳️فرایندها: برای تشخیص واقعیات مرتبط با سیاست چه فرایندهایی لازم است.
✳️اهداف: هدف از پیاده سازی سیاست را بیان می کند.
✳️مدل علی: چیزی است که فرمول سیاستی را به اهداف مرتبط می ‏سازد.

⭕️اگر بخواهیم سیاست حمایت از نخبگان را در این بستر بررسی کنیم واقعیات، شرایط احراز نخبگی شامل تعداد مقالات، رتبه های برتر کنکور، مدال آوران المپیاد و... هستند. اقدامات شامل کلیه تسهیلاتی است که به نخبگان ارائه می شود. این تسهیلات می تواند شامل معافیت یا سهولت انجام سربازی، تحصیل در مقاطع بالاتر، ارائه وام و ... باشد. برای پیاده سازی این سیاست فرایندهایی تعریف شده و بنیاد ملی نخبگان زیر نظر دولت ایجاد شده است.
⭕️به نظر می رسد که هدف اصلی این سیاست جلوگیری از خروج نخبگان از کشور و استفاده از نخبگان در فرایندهای تصمیم سازی و اجرایی کشور است. بنابراین مدل علی این خواهد بود که سیاستگذار تصور می کند که با انجام این فرمول سیاستی و ارائه تسهیلات، به هدف خود که ماندگاری نخبگان در کشور است خواهد رسید.
حال سیاستگذار باید به سوالات زیر پاسخ دهد:

1- آیا فرمول سیاستی مانع از خروج نخبگان شده است؟
2- آیا زدن برچسب نخبگی روی فرد در کنار سهولت گذراندن خدمت سربازی خود تسهیل کننده خروج از کشور نیست؟
3- آیا تسهیلات ارائه شده در کنار سایر مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور برای ماندن در کشور قانع کننده است؟
4- آیا کسانی که مانده اند به دلیل این فرمول سیاستی مانده اند؟

❇️پاسخ به این سوالات با ارائه آمارهای دقیق می تواند سیاستگذار را به بازنگری در مولفه های سیاستی خود رهنمون سازد و در حالت حدی و با نگاه مهندسی مجدد فرایندها، حتی تعطیل کردن بنیاد ملی نخبگان می تواند یکی از گزینه ها باشد.
✅واقعیت این است که در یک ساختار اقتصادی سالم و رقابتی و بازار آزاد، کسب و کارها بر سر جذب نخبگان با یکدیگر رقابت خواهند کرد و نیازی به حمایت های بی فایده دولتی که از محل بودجه عمومی است، وجود ندارد. برای کسانی که توانایی انجام اصلاحات ساختاری را ندارند، ادای حمایت برای رفع تکلیف گزینه راحتی خواهد بود.

🔍 در این پادکست از زمان 18:25 به مدت حدود 4 دقیقه بحثی در خصوص مهاجرت نخبگان شکل می گیرد که می تواند در تغییر مدلهای ذهنی تاثیر گذار باشد.

@fumsys

رویه ضدرقابتی اسنپ در مقابل تپسی و اوبر در مقابل لیفت در این ویدیو دیدنی است.

⭕️یکی از گام‌های اولیه در فهم سیستم‌های پیچیده و پویای اقتصادی و اجتماعی توسعه یک نمودار مرجع است. شناسایی متغیرها و پارامترهای تاثیرگذار و ایجاد یک مدل ساختاری که بتواند دلایل شکل‌گیری رفتار در نمودار مرجع را توضیح دهد، یادگیری سیستمی را ارتقا داده و تصمیم‌سازی را بهبود می‌بخشد.

⭕️در این ویدیو تلاش اولیه و ارزشمندی برای توسعه یک نمودار مرجع برای وضعیت اقتصادی ایران در ۶۰ سال گذشته شده است. دیدن این ویدیو به همه علاقمندان به توسعه ایران توصیه می‌شود.

✅جمع‌بندی نهایی این ویدیو:
بهترین دوران‌های اقتصادی ایران دوران علینقی عالیخانی (۱۳۴۲ تا ۱۳۴۹) و دوران محمد خاتمی (۱۳۷۷ تا ۱۳۸۴) بوده‌اند.

✅به کارگیری متخصصین اقتصادی، کاهش تزریق ریالی پول نفت به بودجه دولت و بهبود روابط بین‌المللی را باید مهمترین کلان‌عوامل دوران‌های درخشان اقتصادی ایران دانست.

👂هایلایتی از ویدیو (10:40):
"مردم ایران برای اولین بار از ابتدای دهه ۵۰ و خصوصاً سال ۵۲ با تورم‌های ساختاری بالا آشنا شدند که دلیلش بالا رفتن قیمت نفت و وارد کردن دلارهای حاصل از نفت به بودجه ریالی دولت بود که کارشناسان اقتصادی همان زمان به محمدرضا پهلوی هشدار دادند که باعث بروز انقلاب می‌شود. بعد از انقلاب هم این سنت فاسد ادامه پیدا کرد"

🔴چنگیز خان: جنگجوی طبیعت

🔺شاید ورود گرگ‌ها به پارک یلواستون که عمدتاً با شکار گوزن‌ها باعث احیای گونه‌های گیاهی و جانوری دیگر در این پارک شدند، به سادگی برای انسان‌ها پذیرفتنی باشد.
🔻اما آیا می‌توانیم بپذیریم که چنگیز خان مغول هم با کشتار انسان‌ها به صورت ناخودآگاه باعث احیای جنگل‌ها و کاهش کربن در جو زمین شده است؟!

☑️به نوشته مجله گاردین امپراطوری مغول یک قرن و نیم دوام داشت و در این مدت تقریباً یک چهارم سطح زمین را تحت سلطه خود قرار داد. ارتش خونخوار مغول مسئول کشتار بیش از ۴۰ میلیون انسان است حتی امروز هم نام او یادآور قساوت و کشتار انسان‌هاست.
اما او می‌تواند با نگاهی دیگر به عنوان یک جنگجوی طبیعت (Eco-warrior) نیز مطرح شود.
چنگیز خان نه تنها بزرگترین جنگجوی تاریخ است بلکه می‌توان او را بزرگترین جنگجوی طبیعت نیز نامید.
بر اساس مطالعه‌ای از دپارتمان انرژی جهانی موسسه کارنگی آنها نتیجه گرفتند که چنگیز خان در قرن سیزدهم در مسیر فتوحات خود کل جمعیت را از بین برده و این زمین‌ها به جنگل‌هایی تبدیل شده‌اند که توانسته‌اند ۷۰۰ میلیون تن کربن را از اتمسفر زمین حذف کنند!
این مقدار به طور تقریبی معادل کربن تولید شده از مصرف یک سال بنزین جهان است.

⭕️اینکه رئیس پرتلاش کمیته امداد خبر افزایش تعداد خانوارهای تحت پوشش را به عنوان یک عملکرد مثبت سازمان تحت مدیریت خود گزارش کند، می‌توان این خبر را در حد سندروم باکستر تقلیل داده و تحلیل نمود. (بند دوم خبر او البته خبر نویدبخشی است)

⭕️اما زمانی که رئیس محترم سازمان برنامه و بودجه به عنوان یک نهاد فرابخشی چنین خبری را (که موید افزایش فقرا است) نویدبخش بداند نباید موضوع را به یک گاف تقلیل داد. آنچه از معنای گاف به ذهن می‌آید این است که گاف‌دهنده عالم بر موضوع است ولی با غفلتی لحظه‌ای اشتباهی در بیان داشته است.اما به نظر می‌رسد که واقعیت عمیق‌تر از یک گاف است و نشان دهنده یک مدل ذهنی است.

🥮مطابق چنین مدل ذهنی‌ای احتمالاً سازمان برنامه و بودجه به درخواست‌های افزایش بودجه کمیته امداد با احتمال بالاتری پاسخ مثبت خواهد داد ( ۳۹۰۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲) و تمایل سیستم به سمت راه حل‌های موقت پوپولیستی خواهد بود.

✅بدیهی است که در اینجا راه حل اساسی از بین بردن فقر، رشد اقتصادی با به کارگیری متخصصین و نخبگان، بهبود روابط بین‌المللی، سرمایه‌گذاری و رشد اشتغال است.

✅آنچه از عوارض جانبی راه حل‌های موقت می‌دانیم این است که راه حل‌های موقت حرکت به سمت راه حل‌های اساسی را مختل می‌کنند.