جهان جدید حاصل تحولی چهارصدساله است. ترکیبی است از (1) انتقال از مطلق‌گرایی به نوعی فروتنیِ معرفتی به همراه جستار مداوم: من نمی‌دانم و هیچ گاه هم یه یقین نخواهم دانست؛ به هیچ آگاهی فرازمانی‌ای متصل نیستم؛ تلاش می‌کنم بدانم؛ بر اساس بهترین دانش موجود عمل می‌کنم، اما آماده‌ام که خطایم را بپذیرم و عقب‌نشینی کنم. (نگاه کنید به میل و پوپر) (2) انتقال از تلقی‌ای سلسه‌مراتبی از قدرت و عاملیت به تلقی‌ای توزیع‌شده و برابری‌خواهانه: هیچ کسی به واسطه نژادگی، تعلق به گروهی خاص یا داشتن دانشی خاص، واجد قدرتی برتر که مصون از نقادی باشد نیست؛ هر کسی مبنعی مستقل و خودبنیاد از عاملیت و اِعمال قدرت است؛ هر کسی یک سوژه مستقل است که نیاز به قیم ندارد. قوانین برای همه یکسان‌اند (نگاه کنید به کانت و نورث) (3) انتقال از حکمرانی مبتنی بر حقیقت مطلق و قدرت اعلا (چه پادشاه و چه کلیسا) به حکمرانی توزیع‌شده مبتنی بر عقلانیت جمعیِ سوژه‌های مستقل: منِ حاکم نمی‌دانم و قدرتی برتر ندارم؛ در استخدام شهروندانم تا زمینه‌ای فراهم آورم که خواسته‌های آنها در فرایندی از مداقه و نقادی روشن شود، به تصمیمی مشترک برسیم وآنچه در این فرایند بر سر آن توافق شود، به اجرا در آید. (نگاه کنید به فوکو). (4) انتقال از تملک رعایا به به رسمیت شناختن حق سوژه‌ها برای مالکیت مادی و معنوی: حاکم مالک کشور یا منطقه تحت نفوذش نیست و رعیت هم ندارد. حاکم مستخدَم شهروندان است تا امکان کنشگری آزادانه و خودبنیاد آنها را تضمین و از آن پاسداری کند. (باز هم نگاه کید به نورث و فوکو).

آنچه سال‌هاست در شهر فرنگ، تلویزیون، ماهواره و گوشی‌هایمان از جهان جدید می‌بینیم و هوش از سرمان می‌برد، ثمره و میوه این تحولات است. نه اینکه این دریافت جدید باشد: ملکم و آخوندزاده و مستشارالدوله و سپهسالار یک و نیم قرن پیش عمده این نکات را دریافته بودند و به فارسی بازگو کرده بودند. ابزوردیته بنیادی ایرانیان این است که بسیاری از آنها و خصوصا حاکمان‌شان شیفته میوه‌هایند بدون آنکه حاضر باشند از جهان قدیمِ مطبوع‌شان دل بکنند. آنها که گوشزد کنند اگر میوه‌ها را می‌خواهید، باید در معرفت‌شناسی، حقوق و حکمرانی‌تان بازنگری کنید، احتمالا سرنوشتی بهتر از مستشارالدوله نخواهند داشت: کتابش را در زندان آن قدر بر سرش کوفتند که چشمانش تار شد. حالا ماییم و قرنی جدید و باز هم فهمی سنتی و غالب از حقیقت، حق و قدرت.

به تازگی، گفتگویی با کتابگرد درباره کتاب خواندن و کتاب نوشتن داشتم.

ممنونم از محسن پوررمضانی برای طراحی و اجرای گفتگو.

https://taaghche.com/audiobook/120051

✅ حلقه‌های مطالعاتی سایبورگ

🎓 علی الماسی زند
🎓 دکتر ابوطالب صفدری
🎓دکتر یاسر خوش‌نویس

🔴نقد فلسفی فیلم؛
"نمایش ترومن"
اثر پیتر ویر
مناسبت انسان و تکنولوژی!


🔖 شنبه ٢٧ بهمن ۱۴۰۰

🔹 لینک کانال اندیشکده رستا:

@cyborgreadinggroup

🔸 برای دسترسی راحت‌تر و سریع‌تر به پادکست‌های اندیشکده رستا و تجربه بهتر می‌توانید به کانال ما در "Castbox" و "شنوتو" مراجعه فرمایید:

https://castbox.fm/ch/4781885

https://shenoto.com/channel/rasta

#اندیشکده_رستا

🌐Rasta-tt.ir

سه‌شنبه درباره سندنویسی به عنوان ابزاری برای حکمرانی (نکردن) صحبت خواهم کرد؛ یکی از مناسک زمانه ما.

برگزاری از طریق اسکای روم:
https://www.skyroom.online/ch/rastathinktank/setak

در اثر تکرارهای پیاپی برخی جامعه‌شناسان و نویسندگان چپ‌گرا، هر زمانی که قیمت‌ها بالا می‌رود، عده‌ای می‌گویند که دولت در حال اجرای اقداماتی ‌"نئولیبرال" است. این واژه کمابیش به عنوان نوعی ناسزا به کار می‌رود و با خشم و انزجار اظهار می‌شود.

نئولیبرالیسم ارتباطی به آنچه دولت‌ها در ایران می‌کنند، ندارد. برای نمونه، فوکو ریشه نئولیبرالیسم آلمانی را تا سال  ۱۹۴۸ دنبال می‌کند. شورایی علمی که می‌خواست آلمان پس از جنگ را بنیان نهد، در پی مقررات‌زدایی از قیمت‌ها بود. لودویگ ارهارد از اعضای کلیدی این شورا در جملاتی که باید به دقت در آنها اندیشید، می‌گوید: "باید اقتصاد را از دست کنترل‌های دولتی آزاد کنیم. ... فقط دولتی که آزادی و مسئولیت شهروندان را تامین کند، می‌تواند به صورتی مشروع به نام مردم سخن گوید."

جایی که دولت کماکان فهرست قیمت اجناس منتشر می‌کند، نشانه‌ای از نئولیبرالیسم وجود ندارد، حتی اگر این واژه به ناسزایی پرکاربرد بدل شده باشد. دولت ایران وارث سلطانیسم سنتی به همراه موقعیت دولت رانتیر است. آنچه جریان دارد، "سلطانیسم در حال تجدید" یا "تیول‌داری مدرن" است که البته گاه باید قیمت‌ها را هم بالا ببرد.

✅حلقه‌های مطالعاتی سایبورگ

🔴نقد فلسفی سریال؛
"انفکاک"
اثر بن استیلر

مناسبت انسان و تکنولوژی!

🔴🔴 🔖 شنبه ۲۱ خرداد 🔴🔴

ساعت ٢١

🔸با حضور:

🎓علی الماسی‌زند
دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فلسفه هنر
دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی

🎓دکتر یاسر خوشنویس
پژوهشگر مطالعات علم و فناوری
مدیر کارگروه حکمرانی اندیشکده رستا

🎓دکتر ابوطالب صفدری
عضو اندیشکده رستا
پژوهشگر پسادکترای فلسفه ، برمن، آلمان

🔺️لینک اتاق برگزاری:

https://www.skyroom.online/ch/rastathinktank/setak

#اندیشکده_رستا

🌐Rasta-tt.ir
.

گزارشی از گفتگویم درباره مناسک "سندنویسی" یا آنچنانکه مرسوم شده، "آرزونویسی":

https://iranthinktanks.com/interview-documentation-in-the-governing-system-of-iran/?preview=true

.
🔖 «مسئله تسخیر در حکمرانی و مصوبه اخیر مجلس درباره شورای عالی فضای مجازی»

✍️ یاسر خوشنویس / مدیر گارگروه حکمرانی اندیشکده رستا

🔺 در ادبیات حکمرانی و تنظیم‌گری، بحثی با عنوان «تسخیر» (capturing) در میان است که به کارهای جورج استیگلر (برنده جایزه نوبل اقتصاد) در اقتصاد سیاسی باز می‌گردد. هنگامی که یک نهاد فعال در حوزه حکمرانی و تنظیم‌گری تنها یا عمدتاً منافع یا خواسته‌هایی یک گروه اقتصادی، سیاسی یا ایدئولوژیک خاص را دنبال کند و سایر گروه‌های اجتماعی به صورت رسمی یا عملاً از فرایندهای حکمرانی و تنظیم‌گری کنار گذاشته شوند، گفته می‌شود که نهاد مورد بحث تسخیر شده است. چالش اصلی در وضعیت‌های تسخیرشده این است که همه گروه‌های ذینفع هزینه تصمیم‌های اتخاذشده را می‌پردازند، اما منافع حاصل‌شده تنها با اهداف و خواسته‌های گروهی همخوانی دارد که نهاد را تسخیر کرده است.
🔺 همچنانکه در یادداشت‌های دیگری اشاره کرده‌ام، واژه «حکمرانی» معادل مناسبی برای governance نیست. مقصود از governance این نیست که گروهی حکم کنند و دیگران آن را به اجرا درآورند، بلکه مقصود «راندن» و «پیش بردن» یک حوزه جمعی است و استعاره رانندگی کردن یا هدایت کردن یک خودرو یا کشتی با مفهوم این واژه همخوانی بیشتری دارد. در حالتی که کشتی یا خودرویی که همه یا بخش‌های بزرگی از جامعه در آن قرار دارند، به دست گروهی خاص تسخیر می‌شود، عمده جامعه خود را از فرایند هدایت و راندن، طردشده می‌یابد.
🔺 در تجربه دهه‌های اخیر در ایران، با ایجاد شوراهای عالی مواجهیم که افراد دارای کرسی در آنها یا به واسطه موقعیت رسمی درون حاکمیت (به عنوان عضو حقوقی) یا از طریق انتصاب مستقیم در شوراها (به عنوان عضو حقیقی) حضور پیدا می‌کنند. در حوزه فضای مجازی، شورای عالی فضای مجازی فعالیت خود را از اسفند 1390 آغاز کرده است. در این شورا نیز اعضایی حقوقی از نهادهای اجرایی، مجلس، قوه قضاییه و نیروهای نظامی حضور دارند و اعضای حقیقی از جانب مقام معظم رهبری منصوب می‌شوند.
🔺 از میان چهار گروه اجتماعی اصلی دخیل در حوزه فضای مجازی یعنی کاربران، شرکت‌های فعال، تولیدکنندگان محتوا و فعالان در فضای مجازی و حاکمیت، سه گروه اول نماینده‌ای در این شورا ندارند. ممکن است برخی از اعضای حقوقی و حقیقی با درجاتی کم یا زیاد آراء این سه گروه را در شورا مطرح کنند و ممکن است چنین نکنند، اما گروه‌های مذکور به صورت نهادینه و از طریق فرستادن نمایندگان رسمی خود، نقشی در شورای فضای مجازی ندارند، از آن طرد شده‌اند و در عین حال، از تصمیمات این شورا که همچون شوراهای عالی دیگر حکم قانون را دارند، تاثیر می‌پذیرند.
🔺 مصوبه اخیر مجلس مصوبات شوراهای عالی انقلاب فرهنگی و فضای مجازی را از فرایند بررسی شکایات مطروحه در دیوان عدالت ادارای مستثنی کرده است. این دیوان طبق به موجب اصل 173 قانون اساسی، به منظور رسیدگی به شکایات، دادخواهی‌ها و اعتراضات مردم نسبت به مأموران یا واحدها یا آیین‌نامه‌های دولتی و احقاق حقوق آنها تأسیس شده است. به عبارت دیگر، این فرض مد نظر قرار گرفته که ممکن است اقدامات و تنظیم‌گری‌های دولتی دچار نقائصی باشد و فرصت دادخواهی در این زمینه به مردم و نهادهای مدنی داده شده است.
🔺 مسائل و ملاحظات حقوقی درباره مصوبه مجلس نیازمند بحثی اختصاصی است، اما آنچه از منظر اجتماعی قابل توجه است این است که در شرایط موجود که گروه‌های اجتماعی بزرگی از فرایندهای تصمیم‌گیری در شوراهای عالی فضای مجازی طرد شده‌اند، حذف صلاحیت دیوان عدالت اداری می‌تواند فرایند تسخیر حکمرانی و تنظیم‌گری را در حوزه فضای مجازی تشدید کند. به عبارت دیگر، در صورتی که این مصوبه به تایید شورای نگهبان برسد، گروه‌های اجتماعی دخیل و مهمی چون شرکت‌های فعال، کاربران و تولیدکنندگان محتوا که نماینده‌ای رسمی در شورای فضای مجازی ندارند و نمی‌توانند خواسته‌ها و منافع خود را در مرحله تدوین سیاست‌ها و مقررات دنبال کنند، از امکان شکایت و دادخواهی نسبت به تصمیمات این شورا نیز محروم خواهند شد. بدین ترتیب، احساس طردشدگی در این گروه‌ها افزایش خواهد یافت و چالش اصلی پیش روی اداره فضای مجازی در ایران که همانا طرد شدن گروه‌های دخیل و تسخیر نهادهای سیاستگذار و تنظیم‌گر است، تشدید خواهد شد.
🔺 باید توجه داشت که صرف وجود نهادهای سیاستگذار و تنظیم‌گر در یک حوزه موجب نمی شود که حکمرانی در آن حوزه با موفقیت و کیفیت همراه باشد. موضوع اصلی حتی «قانونی بودن» تصمیمات و مصوبات بر اساس قوانین موجود نیست، بلکه مهم آن است که گروه‌های ذینفع تا چه اندازه در فرایند تدوین سیاست‌ها، قوانین و مقررات مشارکت دارند، این سیاست‌ها، قوانین و مقررات تا چه اندازه در خدمت خیر عمومی‌اند و پس از تصویب و به اجرا در آمدن آنها، گروه‌های ذینفع از چه طرقی می‌توانند انتقادها و دادخواهی‌های خود را به شکلی نهادینه و قانونی دنبال کنند.

(کارگروه حکمرانی اندیشکده رستا)

🌐 rastaa-tt.ir

مصوبه اخیر مسیری عکس را طی می‌کند و نه تنها فرصتی برای مشارکت گروه‌های اجتماعی دخیل در حکمرانی فضای مجازی که موضوع مهم ماه‌ها و سال‌های اخیر در کشور است، فراهم نمی‌آورد، بلکه امکانی پیشتر موجود را نیز از جامعه سلب می‌کند.

(کارگروه حکمرانی اندیشکده رستا)

🌐 rastaa-tt.ir

رسانه‌ها از تلگراف گرفته تا رادیو، تلویزیون، ماهواره و اینترنت، فضای عمل نیروهای اجتماعی را تغییر می دهند و فضاهایی را پدید می‌آورند که نزاع میان نیروها درون آنها رخ می‌دهند. این نبرد را در این کتاب در دوره قاجار و پهلوی دنبال کرده‌ام. البته بخش معاصر کتاب از تیغ سانسور جان به در نبرد و به ناچار، بخش مربوط به دوره جمهوری اسلامی را از کتاب حذف کردم. با این حال، خواننده خود بخش های حذف‌شده را به قرینه معنوی در خواهد یافت: خطوط تلگراف قطع شده به هنگام محاصره مجلس در دوره مشروطه، ایستگاه رادیوی تسخیرشده به دست ارتش در روز کودتای 28 مرداد و تلویزیون به اجبار ملی شده در دهه 1350.

"سلسله نشست‌های تخصصی مساله‌شناسی اعتراضات۱۴۰۱”

📢نشست اول: مساله دانشـگاه در نسبت با جامعه و سیاست

🔹با حضور:

🔻بهـاره آروین؛ عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس و دکتری جامعه‌شناسی از دانشگاه تهران، عضو سابق شورای شهر تهـران
🔻علی اشرف‌نظـری؛ دکتری علوم سیاسی دانشگاه تهران، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران
🔻محمدحسین بادامچی؛ دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
🔻علی ملکی؛ دکتری سیاستگذاری عمومی، رئیس مرکز برنامه‌ریزی راهبردی دانشگاه صنعتی شریف
🔻مرتضی زمانیان؛ عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر
🔻یاسر خوشنویس؛ دانش آموخته دکترای فلسفه علم و پژوهشگر حوزه علم و فناوری


🔸دبیر نشست: محمدصادق امامیان؛ عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر و هم‌بنیان‌گذار اندیشکده حکمرانی شریف

📅 دوشنبه، سوم بهمن‌ماه ساعت ۱۴:۳۰
📍 خانه اندیشه‌ورزان؛ اتاق کنفرانس : خیابان انقلاب اسلامی، بین چهارراه ولیعصر (عج) و خیابان برادران مظفر، پلاک ۹۰۷, خانه انديشه‌ورزان

📌جهت ثبت‌نام و هماهنگی حضور به این لینک مراجعه کنید.

🔺صوت نشست مسأله‌شناسی دانشگاه در اعتراضات ۱۴۰۱ با حضور بهاره آروین، یاسر خوشنویس، مرتضی زمانیان و محمدحسین بادامچی؛ سوم بهمن ۱۴۰۱ ؛ خانه اندیشه‌ورزان

💢 نشست بازخوانی سند تنظیم‌گری پلتفرم‌های دیجیتال یونسکو؛ دلالت‌هایی برای ایران 💢

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در تاریخ 22 و 23 فوریه در طی نشستی پیش‌نویس سند"راهنمای تنظیم‌گری پلتفرم‌های دیجیتال" را ارائه نمود و از ذی‌نفعان، متخصصین و نهادهای جامعه‌ی مدنی درخواست نمود تا دیدگاه‌ها و ‌‌نظرات خویش درباره سند مذکور را با این سازمان به اشتراک بگذارند.

با توجه به اهمیت روزافزون پلتفرم‌های پیامرسان و همچنین شبکه‌های اجتماعی در گسترش اطلاعات و توسعه ارتباطات اجتماعی که مضاف بر اینکه از اهداف اصلی مصرح در راهبردهای سازمان یونسکو بوده، از مهمترین دغدغه‌های حکمرانی فرهنگی و اجتماعی کشورها در سطح ملی ‌است، اندیشکده هاتف در پی آن خواهد بود تا در این نشست علمی با میزبانی از کارشناسان این حوزه؛ جناب آقای دکتر یاسر خوشنویس و سرکار خانم نرگس نراقی و همچنین نماینده محترم کمیسیون ملی یونسکو در ایران از خلال واکاوی این سند، در کنار فهم و احصا دلالت‌های آن برای جمهوری اسلامی ایران، موضوع تنظیم‌گری پلتفرم‌های دیجیتال در ایران و سیاست‌های حاکم بر این حوزه را نیز مورد نقد و تحلیل قرار دهد.

🆔@hatefcenter_org

دوشنبه درباره چالش میان مهندسان و حکومت در باب تعلق خاطر به وطن و مهاجرت صحبت خواهم کرد.

خلاصه‌ای از آنچه در این قریب به بیست سال تجربه کرده‌ام و آموخته‌ام، ارائه خواهم کرد.

بخش اصلی گفتارم درباره منبر، فیلترینگ و استارلینک در پنل اینوتکس. 👇