.
🔖 «مسئله تسخیر در حکمرانی و مصوبه اخیر مجلس درباره شورای عالی فضای مجازی»

✍️ یاسر خوشنویس / مدیر گارگروه حکمرانی اندیشکده رستا

🔺 در ادبیات حکمرانی و تنظیم‌گری، بحثی با عنوان «تسخیر» (capturing) در میان است که به کارهای جورج استیگلر (برنده جایزه نوبل اقتصاد) در اقتصاد سیاسی باز می‌گردد. هنگامی که یک نهاد فعال در حوزه حکمرانی و تنظیم‌گری تنها یا عمدتاً منافع یا خواسته‌هایی یک گروه اقتصادی، سیاسی یا ایدئولوژیک خاص را دنبال کند و سایر گروه‌های اجتماعی به صورت رسمی یا عملاً از فرایندهای حکمرانی و تنظیم‌گری کنار گذاشته شوند، گفته می‌شود که نهاد مورد بحث تسخیر شده است. چالش اصلی در وضعیت‌های تسخیرشده این است که همه گروه‌های ذینفع هزینه تصمیم‌های اتخاذشده را می‌پردازند، اما منافع حاصل‌شده تنها با اهداف و خواسته‌های گروهی همخوانی دارد که نهاد را تسخیر کرده است.
🔺 همچنانکه در یادداشت‌های دیگری اشاره کرده‌ام، واژه «حکمرانی» معادل مناسبی برای governance نیست. مقصود از governance این نیست که گروهی حکم کنند و دیگران آن را به اجرا درآورند، بلکه مقصود «راندن» و «پیش بردن» یک حوزه جمعی است و استعاره رانندگی کردن یا هدایت کردن یک خودرو یا کشتی با مفهوم این واژه همخوانی بیشتری دارد. در حالتی که کشتی یا خودرویی که همه یا بخش‌های بزرگی از جامعه در آن قرار دارند، به دست گروهی خاص تسخیر می‌شود، عمده جامعه خود را از فرایند هدایت و راندن، طردشده می‌یابد.
🔺 در تجربه دهه‌های اخیر در ایران، با ایجاد شوراهای عالی مواجهیم که افراد دارای کرسی در آنها یا به واسطه موقعیت رسمی درون حاکمیت (به عنوان عضو حقوقی) یا از طریق انتصاب مستقیم در شوراها (به عنوان عضو حقیقی) حضور پیدا می‌کنند. در حوزه فضای مجازی، شورای عالی فضای مجازی فعالیت خود را از اسفند 1390 آغاز کرده است. در این شورا نیز اعضایی حقوقی از نهادهای اجرایی، مجلس، قوه قضاییه و نیروهای نظامی حضور دارند و اعضای حقیقی از جانب مقام معظم رهبری منصوب می‌شوند.
🔺 از میان چهار گروه اجتماعی اصلی دخیل در حوزه فضای مجازی یعنی کاربران، شرکت‌های فعال، تولیدکنندگان محتوا و فعالان در فضای مجازی و حاکمیت، سه گروه اول نماینده‌ای در این شورا ندارند. ممکن است برخی از اعضای حقوقی و حقیقی با درجاتی کم یا زیاد آراء این سه گروه را در شورا مطرح کنند و ممکن است چنین نکنند، اما گروه‌های مذکور به صورت نهادینه و از طریق فرستادن نمایندگان رسمی خود، نقشی در شورای فضای مجازی ندارند، از آن طرد شده‌اند و در عین حال، از تصمیمات این شورا که همچون شوراهای عالی دیگر حکم قانون را دارند، تاثیر می‌پذیرند.
🔺 مصوبه اخیر مجلس مصوبات شوراهای عالی انقلاب فرهنگی و فضای مجازی را از فرایند بررسی شکایات مطروحه در دیوان عدالت ادارای مستثنی کرده است. این دیوان طبق به موجب اصل 173 قانون اساسی، به منظور رسیدگی به شکایات، دادخواهی‌ها و اعتراضات مردم نسبت به مأموران یا واحدها یا آیین‌نامه‌های دولتی و احقاق حقوق آنها تأسیس شده است. به عبارت دیگر، این فرض مد نظر قرار گرفته که ممکن است اقدامات و تنظیم‌گری‌های دولتی دچار نقائصی باشد و فرصت دادخواهی در این زمینه به مردم و نهادهای مدنی داده شده است.
🔺 مسائل و ملاحظات حقوقی درباره مصوبه مجلس نیازمند بحثی اختصاصی است، اما آنچه از منظر اجتماعی قابل توجه است این است که در شرایط موجود که گروه‌های اجتماعی بزرگی از فرایندهای تصمیم‌گیری در شوراهای عالی فضای مجازی طرد شده‌اند، حذف صلاحیت دیوان عدالت اداری می‌تواند فرایند تسخیر حکمرانی و تنظیم‌گری را در حوزه فضای مجازی تشدید کند. به عبارت دیگر، در صورتی که این مصوبه به تایید شورای نگهبان برسد، گروه‌های اجتماعی دخیل و مهمی چون شرکت‌های فعال، کاربران و تولیدکنندگان محتوا که نماینده‌ای رسمی در شورای فضای مجازی ندارند و نمی‌توانند خواسته‌ها و منافع خود را در مرحله تدوین سیاست‌ها و مقررات دنبال کنند، از امکان شکایت و دادخواهی نسبت به تصمیمات این شورا نیز محروم خواهند شد. بدین ترتیب، احساس طردشدگی در این گروه‌ها افزایش خواهد یافت و چالش اصلی پیش روی اداره فضای مجازی در ایران که همانا طرد شدن گروه‌های دخیل و تسخیر نهادهای سیاستگذار و تنظیم‌گر است، تشدید خواهد شد.
🔺 باید توجه داشت که صرف وجود نهادهای سیاستگذار و تنظیم‌گر در یک حوزه موجب نمی شود که حکمرانی در آن حوزه با موفقیت و کیفیت همراه باشد. موضوع اصلی حتی «قانونی بودن» تصمیمات و مصوبات بر اساس قوانین موجود نیست، بلکه مهم آن است که گروه‌های ذینفع تا چه اندازه در فرایند تدوین سیاست‌ها، قوانین و مقررات مشارکت دارند، این سیاست‌ها، قوانین و مقررات تا چه اندازه در خدمت خیر عمومی‌اند و پس از تصویب و به اجرا در آمدن آنها، گروه‌های ذینفع از چه طرقی می‌توانند انتقادها و دادخواهی‌های خود را به شکلی نهادینه و قانونی دنبال کنند.

(کارگروه حکمرانی اندیشکده رستا)

🌐 rastaa-tt.ir

مصوبه اخیر مسیری عکس را طی می‌کند و نه تنها فرصتی برای مشارکت گروه‌های اجتماعی دخیل در حکمرانی فضای مجازی که موضوع مهم ماه‌ها و سال‌های اخیر در کشور است، فراهم نمی‌آورد، بلکه امکانی پیشتر موجود را نیز از جامعه سلب می‌کند.

(کارگروه حکمرانی اندیشکده رستا)

🌐 rastaa-tt.ir

رسانه‌ها از تلگراف گرفته تا رادیو، تلویزیون، ماهواره و اینترنت، فضای عمل نیروهای اجتماعی را تغییر می دهند و فضاهایی را پدید می‌آورند که نزاع میان نیروها درون آنها رخ می‌دهند. این نبرد را در این کتاب در دوره قاجار و پهلوی دنبال کرده‌ام. البته بخش معاصر کتاب از تیغ سانسور جان به در نبرد و به ناچار، بخش مربوط به دوره جمهوری اسلامی را از کتاب حذف کردم. با این حال، خواننده خود بخش های حذف‌شده را به قرینه معنوی در خواهد یافت: خطوط تلگراف قطع شده به هنگام محاصره مجلس در دوره مشروطه، ایستگاه رادیوی تسخیرشده به دست ارتش در روز کودتای 28 مرداد و تلویزیون به اجبار ملی شده در دهه 1350.

"سلسله نشست‌های تخصصی مساله‌شناسی اعتراضات۱۴۰۱”

📢نشست اول: مساله دانشـگاه در نسبت با جامعه و سیاست

🔹با حضور:

🔻بهـاره آروین؛ عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس و دکتری جامعه‌شناسی از دانشگاه تهران، عضو سابق شورای شهر تهـران
🔻علی اشرف‌نظـری؛ دکتری علوم سیاسی دانشگاه تهران، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران
🔻محمدحسین بادامچی؛ دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
🔻علی ملکی؛ دکتری سیاستگذاری عمومی، رئیس مرکز برنامه‌ریزی راهبردی دانشگاه صنعتی شریف
🔻مرتضی زمانیان؛ عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر
🔻یاسر خوشنویس؛ دانش آموخته دکترای فلسفه علم و پژوهشگر حوزه علم و فناوری


🔸دبیر نشست: محمدصادق امامیان؛ عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر و هم‌بنیان‌گذار اندیشکده حکمرانی شریف

📅 دوشنبه، سوم بهمن‌ماه ساعت ۱۴:۳۰
📍 خانه اندیشه‌ورزان؛ اتاق کنفرانس : خیابان انقلاب اسلامی، بین چهارراه ولیعصر (عج) و خیابان برادران مظفر، پلاک ۹۰۷, خانه انديشه‌ورزان

📌جهت ثبت‌نام و هماهنگی حضور به این لینک مراجعه کنید.

🔺صوت نشست مسأله‌شناسی دانشگاه در اعتراضات ۱۴۰۱ با حضور بهاره آروین، یاسر خوشنویس، مرتضی زمانیان و محمدحسین بادامچی؛ سوم بهمن ۱۴۰۱ ؛ خانه اندیشه‌ورزان

💢 نشست بازخوانی سند تنظیم‌گری پلتفرم‌های دیجیتال یونسکو؛ دلالت‌هایی برای ایران 💢

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در تاریخ 22 و 23 فوریه در طی نشستی پیش‌نویس سند"راهنمای تنظیم‌گری پلتفرم‌های دیجیتال" را ارائه نمود و از ذی‌نفعان، متخصصین و نهادهای جامعه‌ی مدنی درخواست نمود تا دیدگاه‌ها و ‌‌نظرات خویش درباره سند مذکور را با این سازمان به اشتراک بگذارند.

با توجه به اهمیت روزافزون پلتفرم‌های پیامرسان و همچنین شبکه‌های اجتماعی در گسترش اطلاعات و توسعه ارتباطات اجتماعی که مضاف بر اینکه از اهداف اصلی مصرح در راهبردهای سازمان یونسکو بوده، از مهمترین دغدغه‌های حکمرانی فرهنگی و اجتماعی کشورها در سطح ملی ‌است، اندیشکده هاتف در پی آن خواهد بود تا در این نشست علمی با میزبانی از کارشناسان این حوزه؛ جناب آقای دکتر یاسر خوشنویس و سرکار خانم نرگس نراقی و همچنین نماینده محترم کمیسیون ملی یونسکو در ایران از خلال واکاوی این سند، در کنار فهم و احصا دلالت‌های آن برای جمهوری اسلامی ایران، موضوع تنظیم‌گری پلتفرم‌های دیجیتال در ایران و سیاست‌های حاکم بر این حوزه را نیز مورد نقد و تحلیل قرار دهد.

🆔@hatefcenter_org

دوشنبه درباره چالش میان مهندسان و حکومت در باب تعلق خاطر به وطن و مهاجرت صحبت خواهم کرد.

خلاصه‌ای از آنچه در این قریب به بیست سال تجربه کرده‌ام و آموخته‌ام، ارائه خواهم کرد.

بخش اصلی گفتارم درباره منبر، فیلترینگ و استارلینک در پنل اینوتکس. 👇

گفتگویم با روزنامه هم‌میهن درباره کتاب نبرد سیم‌ها 👆

🔰 طرح درس دوره فلسفه فناوری

🔹 مدرس:
➖ یاسر خوشنویس
(پژوهشگر مطالعات علم و فناوری)

📅 زمان: از ۲ خرداد روزهای سه‌شنبه، ساعت ۶ تا ۷:۳۰

📍مکان برگزاری: خیابان انقلاب اسلامی، بین خیابان ولی‌عصر و برادران مظفر شمالی، پلاک ٩٠٧، خانه اندیشه‌ورزان

🔸 دوره به صورت حضوری و مجازی (بر بستر اسکای‌روم خانه اندیشه‌ورزان) برگزار می‌شود.                                                                                
🔹 برای ثبت‌نام اولیه، نام و نام‌خانوادگی خود را به شماره 09183190561 پیامک کنید.
                                              
🔸 هزینه دوره (مجموع ۱۲ جلسه)
آزاد: ۳۰۰ هزار تومان
دانشجویی: ۲۵۰ هزار تومان
اعضای اندیشکده‌ها: ۲۰۰ هزار تومان

#رویداد

✅ ساعت شروع : ۲۰:۰۰

🔴 لطفا با میکروفون خاموش وارد شوید

🟡 لینک جلسه آنلاین:

meet.google.com/btz-cvys-cio

#رستا
#هوش_مصنوعی
#فلسفه_تکنولوژی

پنج‌شنبه پیش می‌رفتم گرگان که پسرعمویم را ببینم. باران می‌بارید. از گدوک و جنگل رد شدم و با خودم گفتم قسمت سختش گذشت؛ بقیه راه کفی است. شجریان در نهفت نوا می‌خواند: «گفتم آهن‌دلی کنم چندی؛ ندهم دل به هیچ دلبندی». حوالی بهشهر، به خاطر شیب نادرست جاده، یک چاله آب در لاین سرعت درست شده بود. سرعتم حدود 100 کیلومتر بر ساعت بود. یک چرخ ماشین در آب رفت و ماشین به راست کشیده شد. ترمز کار نمی‌کرد. حدود 150 متر ویراژ رفتم؛ از دو متری یک تریلی که مرا نمی‌دید، رد شدم؛ گاردیل را شکستم و از جاده بیرون رفتم؛ حدود 15 متر در سراشیبی پایین آمدم؛ یک معلق کامل از بغل زدم و روی چرخ‌ها در یک گندمزار فرود آمدم.

وقتی که واژگون بودم، گفتم الان است که سرت به سقف ماشین بخورد و گردنت بشکند. دو دستی فرمان را گرفته بودم. کمربند قفل شد و وزنم را نگه داشت. جان به در بردم. هیچ اتفاقی برایم نیفتاد. سیلوی قدیمی 20 ساله‌ام که هم با 206 فرق می‌کند و هم با لندکروز، مرا حفظ کرد. از ماشین که بیرون آمدم، تا یک دقیقه خودم را نگاه می‌کردم ببینم خونی، دردی، شکستگی‌ای چیزی هست یا نه؛ چیزی نبود. موتور ماشین هنوز روشن بود و شجریان هنوز می‌خواند. پلیس و ماشین اداره راه آمد. مدارکم را گرفتند و روز کاری بعد، 10 میلیون خسارت برای کنده شدن گاردریل تعیین کردند.

در اداره راه، گفتم من باید مدعی باشم؛ راه خراب بوده. مامور حقوقی گفت می‌توانی شکایت کنی. گفتم خوب بعد چه می‌شود. گفت سه ماهی می‌روی و می‌آیی؛ اما کارشناس دادگستری طرف دولت را رها نمی‌کند، طرف راننده را بگیرد. همین و تمام. دولت بدون قوه قضاییه مستقل و واقعی همین هیولای هفت‌سری است که می‌بینید. حالا قرار است بیمه شخص ثالث خسارت اداره راه را بدهد و خسارت ماشین با خودم است.

فیلم «آبیِ» کیشلوفکسی با یک صحنه تصادف شروع می‌شود: بازیگر زن فیلم (ژولیت بینوش) جان به در می‌برد، اما همسر و دخترش را از دست می‌دهد؛ تمام جهانش به هم می‌ریزد. به چنین موقعیت‌هایی می‌گویم موقعیت‌های «ژولیت بینوشی». پیش از این، سه بار موقعیت بینوشی را تجربه کرده بودم: عاشورای سال 88 که یک جوان معترض 10 متری من تیر خورد و روی دست من و دو نفر دیگر مرد. سال 91 که پدرم را با نیمی از جانم به خاک سپردم و سال 1400 که خانواده‌ام متلاشی شد. این بار چهارم بود. موقعیت‌های بینوشی یادآوری می‌کنند که هیچ چیز این عالم پایدار نیست؛ همه نظم و معنایی که می‌سازی، ممکن است ناگاه با یک چاله آب به فنا برود. این طور مواقع، خیام از همیشه و همه کس عمیق‌تر به نظر می‌رسد: «چون عاقبت کار جهان نیستی است، انگار که نیستی، چو هستی خوش باش».

🎙 فایل صوتی رویداد هوشِ هوش مصنوعی

📍 برگزار شده در مدرسهٔ تردید

1⃣ بخش نخست: منظر فنی

👤 سخنران سوم: یاسر خوشنویس

🔹عنوان سخنرانی: هوش مصنوعی: از شهر فرنگ تا قدرت مشرف بر روان


➖ کانال تلگرام مدرسهٔ تردید:

@tardidschool

.