.
فلسفهٔ تکنولوژی 
.

نیم‌سال آینده (نیم‌سالی که از شنبهٔ آینده، ۲۰ شهریور ۱۴۰۴، آغاز می‌شود) در دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران) ارائهٔ درسِ «فلسفهٔ تکنولوژی» بر عدهٔ من خواهد بود. هنوز تکلیف دانشجویانِ ورودی جدید مشخص نشده اما این کلاس از هفتهٔ آینده آغاز می‌شود.
 
کلاس پیش‌نیازی ندارد جز توانایی، حوصله و ارادهٔ خواندن متون درسی و مقالاتِ (ساده و گاهی کمی غامضِ) فلسفهٔ تکنولوژی به زبانِ انگلیسی و علی القاعده دانشجویان کوشای کارشناسیِ رشته‌های علوم و مهندسی باید بتوانند از عهدهٔ آن برآيند.
 
این پیام را به این سبب می‌نویسم که اگر به نحوی آن را می‌بینید و مایل هستید در «حذف و اضافه» این درس را بگیرید یا بدون ثبت‌نام اما مرتب در کلاس شرکت کنید، یک‌شنبهٔ آینده، ۳۰ شهریور ۱۴۰۴، در جلسهٔ اولِ کلاس حاضر شوید. در این جلسه دربارهٔ محتوا، برنامه‌ها و قواعدِ کلاس توضیح می‌دهم و با هم دربارهٔ بعضی جزئیات هماهنگی خواهیم کرد.
 
دربارهٔ جهت‌گیری‌های محتوایی کلاس یا انتخاب مباحث خوب است همینجا به سه ملاحظه اشاره کنم: یکی اینکه فلسفهٔ تکنولوژی حوزهٔ مطالعاتی وسیعی است که سنت‌های فلسفی و دیسیپلین‌های مختلف در آن مسامهت‌های مهمی داشته‌اند؛ بخشی از هدفِ کلاس آشنایی اجمالی با مهم‌ترین مسامهت‌های نمایندگانِ این سنت‌ها در فلسفهٔ تکنولوژی خواهد بود. دوم اینکه بخشِ عمدهٔ مباحثی که در این نیم‌سال بررسی خواهیم کرد در حوزهٔ اخلاقِ تکنولوژی قرار می‌گیرد یا به آن مرتبط است. (بله، اخلاقِ تکنولوژی و موضوعات مربوط به آن ذیل فلسفهٔ تکنولوژی قرار دارد.) سوم اینکه از میان تکنولوژی‌های مختلف تمرکز ما عمدتاً معطوف خواهد بود بر هوش مصنوعی و تکنولوژی‌های ارتباطی.
 
دو منبع زیر که از منابع اصلی کلاس خواهند بود:

Scharff, R. C., & Dusek, V. (Eds.). (2013). Philosophy of technology: The technological condition: An anthology.

Nyholm, S. (2023). This is technology ethics: An introduction.
 
 .
زمان و مکان کلاس:
یک‌شنبه، ۳۰ شهریور ۱۴۰۴، ساعتِ ۱۳:۳۰ تا ۱۶:۳۰.
ساختمان زکریای رازی، کلاسِ ۱۰۵.
.

مقدمه‌ای بر مدلهای حساب پئانو

حساب پئانو یک چارچوب رسمی برای تعریف اعداد طبیعی و عملیات اصلی روی آن‌هاست، که با استفاده از آکسیوم‌های ساده‌ای مانند صفر، جانشین و استقرا شکل گرفته است. این سیستم پایه‌ای برای ریاضیات و نظریه اعداد است و امکان مطالعه مدل‌های مختلف را فراهم می‌کند.
در این دوره درسی به جنبه‌های مدل تئوریک حساب پئانو پرداخته می‌شود. مباحث پوشش داده شده عبارتند از:

مدل‌های غیر استاندارد
(Nonstandard models)

اصل سرریز
(Overspill principle)

آکسیوم مجموعه
(Collection axiom)

بسط‌های پایانی و بسط‌های کوفاینال
(End and cofinal extensions)

اشباع بازگشتی
(Recursive saturation)

زیرسیستم‌های حساب پئانو
(Subsystems of Peano arithmetic)

قضیه پاریس-هارینگتون
(Paris-Harrington Theorem)

آشنایی اولیه با مباحث کلی مدل‌ تئوری و منطق ریاضی در این دوره مفروض گرفته شده است.
این درس مناسب دانشجویان دوره کارشناسی ارشد و دکتری می‌باشد و دید جامعی نسبت به ساختار و مدل‌های حساب پئانو ارائه می‌دهد.

مدرس: دکتر سعیده بهرامی
آغاز دوره: پنجشنبه ۱۷ مهرماه
مکان: پژوهشکده ریاضیات پژوهشگاه دانش‌های بنیادی IPM

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

• به اطلاع می‌رساند دورهٔ آزاد آفلاین «درآمدی بر تاریخ‌نگاری علم» با تدریس استاد ارجمند، دکتر حسین معصومی همدانی، هم‌اکنون بر روی سامانهٔ آموزش‌های آزاد مؤسسهٔ پژوهشی حکمت و فلسفهٔ ایران در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.

• این دوره در پاییز سال ۱۴۰۲ در مؤسسهٔ پژوهشی حکمت و فلسفهٔ ایران برگزار شده است.

• علاقه‌مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر و دسترسی به فایل‌های صوتی این دوره از طریق سامانهٔ آموزش‌های آزاد مؤسسه اقدام نمایند.

• آدرس سامانۀ آموزش‌های آزاد موسسه:
https://lms.irip.ac.ir/course

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

@hekmatfalsafe

♨️سمینار تخصصی گروه ریاضی محض دانشگاه تربیت مدرس

🔹سخنران:

Morteza Moniri
Shahid Beheshti University


🔹عنوان: 

From Reasoning to Algorithm: The Story of The Evolution of Mathematical Logic

🔹تاریخ و زمان: سه شنبه ۲۲ مهر ماه ساعت ۱۰:۰۰ صبح

🔹مکان: دانشگاه تربیت مدرس، ساختمان علوم پایه، طبقه چهارم، اتاق سمینار ۳۴۰۱

🔹پیوند برخط:

vclass4.modares.ac.ir/rooms/gpw-953-i4a-h6z/join

یا

https://B2n.ir/ps6391


@A_TMU_MATH

سلسه کارگاه های آموزشی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران

کارگاه سندشناسی و سندخوانی (۱)

مدرس: خانم دکتر سوسن اصیلی

۱۰، ۱۷ و ۲۴ آبان
ساعت ۱۴ تا ۱۸
محل برگزاری: تالار شورا طبقه همکف کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد

هزینه دوره ۶۰۰ هزار  تومان
حضوری و آنلاین  همراه با اعطای گواهی
شماره تماس جهت هماهنگی و ثبت‌نام:
۰۹۳۸۸۰۲۸۹۸۲

📣 پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران
و
مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران
برگزار می‌کنند:

سومین همایش ملی
🪐 علم در عصر قاجار 🌗
به مناسبت صدسالگی رسمیت گاهشماری هجری شمسی در ایران
ء 🌖🌗🌘
مهلت ارسال چکیده مقالات: 16 آذر 1404
اعلام نتایج: 15 دی ماه 1404
برگزاری: 26 و 26 بهمن 1404

چکیده مقالات از طریق وبسایت همایش ارسال شوند:
elmqajar.irip.ac.ir

@hisofsci

دهمین نشست ماهانهٔ اهالی تاریخ علم
چهارشنبه ۳۰ مهر ۱۴۰۴ (۲۲ اکتبر)
ساعت ۱۹ به وقت رسمی ایران


رهاورد بیوراکان
در نشست این ماه چند تن از پژوهشگران ارائه‌ای را که در "دومین کنفرانس بین‌المللی میراث نجوم در خاورمیانه" که در ماه جاری در رصدخانهٔ بیوراکانِ ارمنستان برگزار شده بود بازگو می‌کنند.

آرزو اقرلو
چرا ماه و خورشید در افق بزرگ‌تر دیده می‌شوند؟ برهانی بر مبنای علم نورشناسی در شرح تذکره از فتح‌الله شروانی

بنت‌الهدی عطااللهی
فلسفه زمان در ايران باستان


پیوند اطاق مجازی:
skyroom.online/ch/shevar/historyofscience

نشست معارفهٔ دانشجویان جدیدالورود پژوهشکدهٔ تاریخ علم دانشگاه تهران

گپ‌و‌گفتی دوستانه با اساتید، دانشجویان و فارغ‌التحصیلان پژوهشکدهٔ تاریخ علم و با حضور دکتر محمد باقری، استاد پیشکسوت تاریخ علم


دوشنبه، ۵ آبان ۱۴۰۴: ۱۳:۳۰
۱۶ آذر، باشگاه دانشجویان، سالن گفتگو


(حضور در این جلسه برای همگان آزاد و رایگان است و شرکت در آن را به علاقه‌مندان تاریخ علم توصیه می‌کنیم)

انجمن علمی‌دانشجویی تاریخ علم
☎️ 09353373897 (@mehbang)

⚜ کارگاه متن‌خوانی قوای ادراکی باطنی

📚 خوانش متونی از سنت سینوی با تأکید بر شروح القانون فی الطب ابن‌سینا


👤 مدرس دوره: دکتر حامد آرضائی

🕰 زمان برگزاری: از آبان‌ماه ۱۴۰۴، به مدت ۸ جلسه، هر هفته چهارشنبه، ساعت ۱۳ تا ۱۵

🔹نحو برگزاری کارگاه: حضوری/مجازی


🔹ثبت‌نام اولیه از طریق لینک زیر:  https://formafzar.com/form/b6xh7

🔶 شماره تماس جهت هماهنگی:
۰۹۱۰۶۷۹۴۵۶۸


🌼 شرکت در جلسه نخست این کارگاه،  برای عموم آزاد و رایگان است.
تاریخ جلسه نخست: ۷ آبان ماه، ساعت ۱۳
لینک برگزاری جلسه نخست:

http://meet.google.com/hcc-wfuo-gtf

برگزار کنندگان:
هستهٔ پژوهشی حکمت طبیعی مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی ایران
انجمن فرهنگ و تمدن ایران و اسلام

🌾 https://news.1rj.ru/str/naturalphilosophy

📚 #معرفی_کتاب #تازه‌های_نشر

🔺گیتی‌‌شناسی‌های مصور عثمانی، حدود ۱۵۵۰–۱۷۰۰: جهان از منظر مسلمانان

🔺Illustrated Ottoman Cosmographies, c. 1550–1700: The World through Muslim Eyes

👈🏻 نویسنده: Bilha Moor
👈🏻 ناشر:  Edinburgh University Press
👈🏻 سال انتشار : (2025)
👈🏻شابک: 9781399543873

معرفی ناشر

این کتاب دلبستگی بی‌مانند عثمانیان به گیتی‌شناسی‌های تصویری و شیوه بازنمایی جهان و ساکنانش در این آثار را می‌کاود. در این راستا، پانزده نسخه خطی مصور از چهار متن کیهان‌شناختی درباره جهان قدیم و جدید (به زبان‌های عربی، فارسی و ترکی عثمانی) را که بین سال‌های ۱۵۵۰ تا ۱۷۰۰ میلادی در پایتخت، استانبول، و ولایات عثمانی چون مصر، شام و بغداد پدید آمده‌اند، تحلیل می‌کند

در نگاهی کلی، طی یک بازه زمانی ششصدساله، از اواخر سده سیزدهم تا سده نوزدهم، ده‌ها گیتی‌شناسی پرنگاره به همت دولت‌ها و در مراکز هنری گوناگون در عراق، ایران، ترکیه، مصر و هندوستان کتابت شد. پژوهش حاضر اما بر این نکته انگشت می‌گذارد که دوره عثمانی، به‌ویژه در نیمه دوم قرن شانزدهم، شاهد رونقی بی‌سابقه و بی‌مانند در تولید این آثار بوده است. این پژوهش، دگرگونی‌های راه یافته به نسخه‌های خطی گیتی‌شناختی عثمانی را می‌کاود؛ دگرگونی‌هایی چون بازنمودهایی از جغرافیای قدسی، طب عامیانه، مخاطرات دریانوردی، ابنیه باستانی مصر، شمایل‌نگاری سلاطین عثمانی و ترسیم چهره مسیحیان ارتدکس و فرنگیان.

فهرست مطالب
مقدمه
۱) گیتی‌شناسی‌های مصور در ممالک اسلامی، ۱۲۸۰–حدود ۱۸۵۰
۲) طب عامیانه و جغرافیای قدسی: عجائب طوسی در نیمه دوم سده شانزدهم
۳) سلیمان ثانی: سلطان سلیمان در مقام فرمانروای جهان در سرلوحه‌های عجائب قزوینی، حدود ۱۵۶۵–۱۵۶۶
۴) شمایل‌ها و تبارنامه‌های سلاطین عثمانی در نسخه‌های خطی عجائب قزوینی از سده هفدهم
۵) تصویر «دیگری» در عجائب قزوینی: یهودی، مسیحی ارتدکس و فرنگی
۶) گیتی‌شناسی‌های عثمانی جدید درباره جهان قدیم: قانون الدنیا نوشته ابن زُنبل، ۱۵۶۳
۷) جانوران و مردمان جهان نو در حدیث نو نوشته سعودی، ۱۵۸۳–حدود ۱۶۰۰

📌مرکز و کتابخانه مطالعات اسلامی به زبان‌های اروپایی

@Islamicstudies

A LITERARY HISTORY OF MEDICINE

The Uyūn al-anbā fī țabaqāt al-ațibbä' of Ibn Abī Uşaybiah

Edited and Translated by Emilie Savage-Smith, Simon Swain and Geert Jan van Gelder

With

Ignacio Sánchez, N. Peter Joosse, Alasdair Watson, Bruce Inksetter, and Franak Hilloowala

Brill 2024

https://news.1rj.ru/str/Medical_History_Library_2025/211

🔸موسسهٔ آستانه و مدرسهٔ تردید برگزار میکند:
🔍 نقد و بررسی دو کتاب انتقادی در تاریخ‌نگاری علم
📚 «گزاف‌‌نمایی در تاریخ علم ایران و اسلام» و «ما چگونه ما نشدیم؟»

🔸نخستین نشست از سلسله‌برنامه‌های مؤسسه آستانه برای آشنایی با تاریخ علوم قدیم و جدید، به بررسی دو کتاب انتقادی درباره تاریخ علم در ایران و جهان اسلام اختصاص دارد. در این جلسه، با دیدگاه‌هایی آشنا می‌شویم که افراط و تفریط‌های رایج را نقد می‌کنند؛ از جمله تصور نادرست افول علوم پس از قرن ششم هجری، و اغراق در نسبت دادن دستاوردهای مدرن به دانشمندان اسلامی. تأکید این نشست بر تبیین تداوم تاریخی علوم قدیم تا عصر قاجار و عثمانی، و درک گسست‌های واقعی میان علوم سنتی و مدرن است.

🔸با حضور:
دکتر ابراهیم آزادگان – گروه فلسفهٔ علم دانشگاه شریف
دکتر حنیف قلندری – پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران
دکتر امیرمحمد گمینی – پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران

🗓 سه‌شنبه ۲۰ آبان‌ماه
⏰ ساعت ۱۷:۳۰
📍 تهران، قائم مقام فراهانی، نبش اعرابی یک، طبقه دوم کافه پچ، موسسه آستانه
این جلسه آزاد و رایگان است.

برای ثبت‌نام و پشتیبانی:
@ASTANEH_HOUSE_SUPPORT

◆ برنامه سخنرانی‌های «انجمن علمی فلسفه علم شریف» - ترم پاییز ۱۴۰۴

◆ جزئیات هر سخنرانی، و ثبت نام علاقمندان خارج از دانشگاه، جهت ورود به دانشگاه صنعتی شریف در هر برنامه به صورت جداگانه منتشر خواهد شد.

◆ انجمن علمی فلسفه علم شریف

سیم خاردار کشیدن پیرامون علم: سیاسی شدن دانش!

یادداشت سردبیر (Editorial) شاهین آخوندزاده، دکترای داروسازی و معاون تحقیقات وزارت بهداشت منتشرشده در مجله‌ی
Avicenna Journal of Medical Biotechnology

در سه دهه گذشته، ناشران آمریکایی تحت دستور مستقیم رئیس‌جمهور ایالات متحده، در دست‌کم دو مورد از انتشار مقالات علمی پژوهشگران ایرانی و دیگر کشورهای تحریم‌شده منع شده‌اند. به‌طور گسترده‌تر، پژوهشگران ایرانی بارها با موانع سیاسی در فرآیند داوری علمی و چاپ مقالات مواجه بوده‌اند. برخی ناشران حتی از حمایت مالی پژوهش‌هایی که با مؤسسات ایرانی در ارتباط‌اند، خودداری کرده‌اند و این اقدام را به تحریم‌ها یا فشارهای سیاسی نسبت داده‌اند.

با وجود این محدودیت‌ها، بسیاری از سردبیران مجلات علمی همچنان بر اصول بی‌طرفی علمی پایبند مانده‌اند و در برابر نفوذ سیاسی مقاومت کرده‌اند و به ارزیابی مقالات بر اساس ارزش علمی آن‌ها ادامه داده‌اند. این استقلال حرفه‌ای همواره به‌عنوان ضامن مهمی برای حفظ یکپارچگی و سلامت فرآیند داوری علمی عمل کرده است.

با این حال، تحولات اخیر نگرانی‌های اخلاقی تازه‌ای را برانگیخته است. پس از یک حمله نظامی ۱۲روزه که از سوی رژیم صهیونیستی علیه ایران انجام شد، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه ناشر اشپرینگر نیچر تصمیم گرفته است دست‌نوشته‌های پژوهشگران ایرانی را از فرآیند داوری حذف کند و تحریم‌ها را دلیل این اقدام دانسته است. در برخی موارد، حتی مقالاتی که پذیرفته شده و نسخه نهایی آن‌ها آماده چاپ بود، ناگهان بدون هیچ توضیحی از فرآیند انتشار کنار گذاشته شدند. چنین اقداماتی، هشداری جدی درباره تهدید هنجارهای نشر علمی و اصول بنیادی علم است که باید از دخالت سیاسی مصون بماند.

در حالی‌که دولت‌هایی مانند ایالات متحده و اسرائیل آشکارا از جدایی علم و سیاست سخن می‌گویند، عملکرد آن‌ها در این موارد خلاف چنین ادعایی را نشان می‌دهد و موجب نگرانی جامعه علمی شده است. به‌عنوان یک پژوهشگر ایرانی و سردبیر یک مجله بین‌المللی، من از تصمیم اخیر ناشر اشپرینگر نیچر به‌شدت متأسفم. سیاسی کردن علم نه تنها غیراخلاقی است، بلکه با ارزش‌های همکاری علمی جهانی و تولید مشترک دانش نیز در تضاد است.

نباید جنبه انسانی این مسئله را نیز فراموش کرد: بیش از ۷۰ هزار غیرنظامی در غزه کشته شده‌اند، بیش از ۴۰ بیمارستان و مرکز درمانی ویران شده و سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان جهانی بهداشت در برابر این فجایع سکوت کرده‌اند. اکنون، همان‌گونه که سیم خاردار پیرامون علم کشیده می‌شود، محدودیت‌های سیاسی نیز مانعی بر سر راه گردش آزاد دانش در سراسر جهان شده است. علم، ذاتاً جهانی است و باید بدون مرز باقی بماند. پژوهشگران ایرانی علی‌رغم فشارها و تحریم‌ها، همچنان متعهد به حفظ صداقت علمی و گسترش مرزهای دانش هستند. ما باید از علم به‌عنوان ابزاری برای صلح و پیشرفت بشری دفاع کنیم، نه آن را به سلاحی در خدمت منافع سیاسی تبدیل نماییم.

بعد از جنگ ۱۲ روزه، مجلات زیر مجموعه اشپرینگر نیچر حتی بعد از پذیرش مقالات اقدام به رد آنها نموده‌اند و پیگیری‌های نویسندگان مسئول به نتیجه نرسیده است.

با توجه به محدودیتهای شدید جدید، مشکلات در مسیر دفاع دانشجویان دکتری تخصصی بالاخص علوم مرتبط با سلامت تشدید شده است.



Workshop: Contentious Topics in the History of Science

Time:
16–17 December 2025

Place:
Finnish Academy of Science and Letters (Mariankatu 5), Helsinki, Finland

📌 امروزه، هنگامی که در بحث‌های روزافزون قطبی‌شده پیرامون نقش علم در جامعه حرکت می‌کنیم، جامعهٔ علمی باید با تاریخ پیچیدهٔ «پیروزی‌گرایی علمی» (scientific triumphalism) روبه‌رو شود. بی‌تردید قرن بیستمِ طولانی شاهد دگرگونی جوامع به دست علم و بهبود چشمگیر رفاه انسانی بود. این داستان موفقیت، باوری فراگیر ایجاد کرده است که هر پرسش و هر مسئله‌ای می‌تواند از طریق گسترش مداوم دانش علمی حل شود.

اما تحولات اخیر اعتبار این روایت را با تردید روبه‌رو کرده‌اند. بحران‌های زیست‌محیطی در حال وقوع، پرسش‌های انتقادی برانگیخته‌اند دربارهٔ اینکه آیا علم واقعاً به پیشرفتی بی‌ابهام منجر شده است یا نه. در حالی که پیشرفت‌های جاری در هوش مصنوعی نمونه‌ای از دستاورد علمی به شمار می‌روند، همین دستاوردها نگرانی‌های جدی‌ای دربارهٔ پیامدهای اجتماعی گسترده‌تر ایجاد کرده‌اند. همزمان، اقتدار گفتمان علمی از سوی چارچوب‌های جایگزین به چالش کشیده شده است. از یک سو، انکار علم و شبه‌علم اعتماد عمومی به علم و سیاست‌گذاری مبتنی بر شواهد را فرسوده‌اند. از سوی دیگر، برخی منتقدان استدلال می‌کنند که شیوه‌های علمی—و نظام دانشگاهی در کل—نظام‌های ستم را بازتولید کرده و ساختارهای استعماری را تقویت می‌کنند.

چنین گونه‌های انتقاد به‌راحتی می‌توانند به این نتیجه‌گیری منجر شوند که علم باید—یا حتی الزاماً باید—با معرفت‌شناسی‌ها و روش‌های جایگزین جایگزین شود. ما پیشنهاد می‌کنیم که بررسی این نقدها جامعهٔ علمی را دعوت می‌کند تا با تاریخ‌های ناخوشایند بیرون از پیروزی‌گرایی علمی عمیق‌تر درگیر شود. این مباحثه‌های جاری زمانی بهتر فهمیده می‌شوند که به یاد آوریم علم همواره در کنار ایده‌های مناقشه‌برانگیز و شیوه‌های مشکل‌آفرین وجود داشته است؛ و همین می‌تواند بنیانی باشد نه برای رد کردن، بلکه برای بازاندیشی در ایده و تاریخ پیشرفت.

با تمرکز بر میراث‌های ناخوشایند و جنبه‌های تاریک گذشته، این کارگاه در نظر دارد پژوهشگرانی را گرد هم آورد که به میراث مسئله‌دار علم در طول قرن بیستم طولانی (از دههٔ ۱۸۷۰ تا امروز) علاقه‌مند هستند. ما از مورخان علم، پژوهشگران حوزهٔ مطالعات علم، فناوری و جامعه (STS)، فیلسوفان، جامعه‌شناسان و نیز اهل عمل درگیر با تاریخ انتقادی رشته‌های علمی دعوت به همکاری می‌کنیم. هدف این است که بررسی شود چگونه شیوه‌ها، شخصیت‌ها یا کشفیات علمی ممکن است با تاریخ‌های مناقشه‌برانگیز یا متناقض گره خورده باشند. همچنین امیدواریم بررسی کنیم آیا و چگونه این تاریخ‌ها اعتبار علم را به چالش کشیده‌اند و چه پاسخ‌های سازنده‌ای می‌تواند از این مواجههٔ انتقادی پدید آید.

موضوعات مورد بحث در این کنفرانس:

- مناقشه‌های اخلاقی در پژوهش‌های علمی
- نژادپرستی علمی / اصلاح‌نژادی (eugenics)
- علم و امپریالیسم / استعمار / اروپامحوری
- دانشمندان و سرمایه‌گذاران آسیب‌زا
- نفوذ شرکت‌ها بر پژوهش علمی
- درهم‌تنیدگی علم با ایدئولوژی‌های سیاسی
- تنش‌های میان اقتدار علمی و ارزش‌های دموکراتیک
- اخلاق پژوهش‌های نظامی، نظارت و حریم خصوصی
- آزمایش‌های حیوانی
- بهره‌کشی محیط‌زیست و استخراج منابع
- صداهای به حاشیه رانده‌شده و شیوه‌های طردکننده در جوامع علمی
- اخلاق آزمایش‌های انسانی / پرسش‌های اخلاقی در فناوری‌های نوظهور
- حقوق ثبت اختراع و مالکیت فکری در برابر دسترسی به درمان
- تقلب علمی

گفت‌وگوی تلوزیون اینترنتی دانشگاه تهران با آرزو اقرلو و استاد راهنمای ایشان، دکتر حنیف قلندری، پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران

مصاحبهٔ کامل، روشن شدن رابطه‌ای در تاریخ علم و گزیده‌ای از آن در اینجا.
پیوند گزارش در وبگاه دانشگاه تهران در اینجا.


انجمن علمی‌دانشجویی تاریخ علم دانشگاه تهران

مقالۀ حاضر رساله‌ای را بررسی می‌کند شامل روشی ناشناخته برای یافتن جهت قبله که آن را به محمدباقر یزدی، ریاضیدان بزرگ دوران صفوی، منسوب می‌کند. طبق این رساله، یزدی ادعا کرده بوده شهر اصفهان دارای خاصیتی است که خورشید پس از گذشت زمان ثابتی از طلوع، در جهت قبله قرار می‌گیرد. نویسندۀ رساله این ادعا را اثبات می‌کند ولی روش محاسبۀ آن مدت زمان را نمی‌گوید. در نسخ مختلف مقادیر گوناگونی برای این عدد آمده است. از این رو، محاسبات لازم برای یافتن آن را انجام می‌دهیم و نشان می‌دهیم که این اعداد کمتر از 1 ساعت با مقدار صحیح فاصله دارند و نمی‌توان مشخص کرد که کدام یک مد نظر یزدی بوده است.


https://jihs.ut.ac.ir/article_104424.html

دو نمای نزدیک و دور از دایرهای روی سطح زمین که در مناطق روی آن، خورشید پس از زمان ثابتی پس از طلوعش، در جهت قبله قرار می‌گیرد.

ولی محمدباقر یزدی چگونه این ادعا را ثابت کرده بوده است؟
https://jihs.ut.ac.ir/article_104424_b762bedab284d03eff1414e3e29b856a.pdf