🔷️ آدم‌ها و ریاضیات

تو مگو همه به جنگ اند و ز صلح من چه آید
تو یکی نه‌ای، هزاری، تو چراغ خود برافروز

پروژهٔ آدم‌ها و ریاضیات یکی از همان چراغ‌هایی است که امیر اصغری یک‌تنه برافروخته. آدم‌ها و ریاضیات نوعی تاریخ شفاهی‌ست. در این پروژه امیر اصغری با آدم‌هایی که «ریاضیات به زندگی حرفه‌ای‌شان گره خورده» گفت‌وگو می‌کند. گفت‌وگویی که به‌قول خودش «گپ‌وگفتی کنجکاوانه، صادقانه و بی‌پرده» است. تا کنون پنج فصل، هر فصل شامل دوازده گفت‌وگو، منتشر شده و فصل ششم هم به شمارهٔ چهارم رسیده است. همهٔ گفت‌وگوها در کانال یوتیوب امیر در دسترس است. توضیحات او دربارهٔ انگیزه و ایدهٔ اولیهٔ شکل‌گیری این پروژه و کار طاقت‌فرسای انجام، ویرایش و تدوین گفت‌وگوها هم شنیدنی‌ست (این‌جا). همهٔ‌ گفت‌وگوها جذاب، شنیدنی و بسیار آموزنده‌اند، اما اگر آشنایی دور یا نزدیکی با مصاحبه‌شونده داشته باشید احتمالاً برایتان جذاب‌تر هم خواهد بود (برای من: قسمت ۱۱ فصل ۵، یوسف ثبوتی و قسمت ۴ فصل ۶، علی رجالی).

کتابخانهٔ مجازی مجله‌های ریاضی ایران، شامل مجله‌های ریاضی منتشر‌شده در ایران از صد سال پیش تا کنون، یکی دیگر از کارهای خوب و ارزشمند امیر است. در این کتابخانه می‌توانید به رایگان به آرشیوی از نشریاتی همچون یکان، آشنایی با ریاضیات، آشتی با ریاضیات،‌ نشر ریاضی و بسیاری دیگر دسترسی داشته باشید. برای آشنایی با دیگر کارهای امیر سری به وب‌سایتش بزنید.

به‌نظرم یکی از قسمت‌های «آدم‌ها و ریاضیات» باید به خود امیر و داستان او و ریاضیات و چراغ‌هایی که برافروخته اختصاص یابد.

@k1samani_channel

در مورد مصاحبه های این مجموعه، به هر حال هر کس بنا به سلیقه شخصی و یا علایقش در ریاضیات، یا دلایل دیگر ممکن هست از مصاحبه ای یا ... بیشتر خوشش بیاد. الان یک مرور سریع کردم و  این چند تا رو پیشنهاد می دم.
مصاحبه با آرتان ششمانی، به لحاظ شخصیت خودش(براساس برداشتی که از مصاحبه داشتم)، خاطرات جالب و مسیر خیلی خاصی که طی کرده...

مصاحبه با دکتر مهرداد شهشهانی، که به نظرم یکی از بزرگترین ریاضیدان های ایران هستند، به لحاظ نوع نگاهشون به مسائل مختلف، نگاه درست و واقع بینانه ای که به ریاضیات و... دارند.

مصاحبه با دکتر شهریار شهریاری پسر مرحوم پرویز شهریاری، که فکر نمی کنم نیاز به دلیل و توضیح داشته باشه.

مصاحبه با دکتر مسعود خلخالی، که مصاحبه ایشون پر از ارجاع به آدم ها، کتب و اتفاقات مختلف هست. ماجرای اختلاف با پدرشون هم سر ریاضی جالب بود.

مصاحبه با دکتر مجتبی مجتهدی، دکتر سیاوش شهشهانی، دکتر عباس عدالت هم مصاحبه های خوبی بود.

پ ن: به هر حال اینجور لیست ها و پیشنهادات سلیقه ای و نسبی هست و من همه مصاحبه ها رو هم ندیدم.

از بین خانم ها به کسی اشاره نکردم، به نظرم مصاحبه با خانم فرزانه درخشان.
یک نکته از ایشون درباره رشته CS.

داشتم یک مقاله درمورد میرزا نظام رو می خوندم، البته قبلا در موردش نوشته بودم. طرف دنبال این بوده که ریاضی رو از راست بنویسه یا کلا نمادها رو فارسی کنه.
به هر حال خدا رحم کرد و به خیر گذشت...

از خاطرات مظفرالدین شاه در سفر به تبریز

ریاضی و شطرنج دو حوزه مربوط به تفکرات انسان هست که با داشتن حداقل قواعد و اصول می شه یه دنیای پر از زیبایی و چالش رو درست کرد.
آقای Noam Elkies که استاد دانشگاه هاروارد هستند و قبلا از gold medalist های IMO هم بودند(در سن ۱۴ سالگی)، علاوه بر نتایج و دست آوردهایی که در ریاضیات داشتند، در زمینه رابطه موسیقی و ریاضیات و همین طور شطرنج و ریاضی کار کردند. بیشتر به عنوان یه composer مسائل شطرنج و همین طور استفاده از روش های ریاضی در تحلیل موقعیت های بازی شطرنج یا دقیق تر بگیم:
Combinatorial game theory in chess endgames

وضعیت بالا: سفید شروع کننده است و باید سعی کنه بازی رو مساوی کنه. البته خودش این وضعیت رو به یک مساله در نظریه گراف ربطش داده و بررسی کرده.
لینک برای بازی در وضعیت بالا(زدن continue from here، بازی با کامپیوتر، تعیین سطح اون و انتخاب رنگ سفید)
https://lichess.org/editor?fen=8/8/8/8/8/8/p1pK1n2/k7_w_-_-_0_1

رابطه اویلر نما

#دانستنی های_ به درد_نخور ۱۴
می دونستید که
Bourbaki dangerous bend symbol
یه علامت هست که توسط گروه بورباکی برای هشدار دادن به خواننده استفاده می شده، به این معنی که داری بخشی رو می خونی که ممکن هست پیچیده باشه و نیاز به دقت و بررسی عمیق تر هست.
ایده اش هم از علائم جاده ای که برای هشدار به راننده ها استفاده می شه، گرفته شده.

مقاله آقای
Donald E. Knuth
که درباره اهمیت نمادگذاری در ریاضی هست.
می گه باید دو دیدگاه رو همزمان داشته باشیم:
Healthy conservatism
و
Healthy radicalism
اولی جلوی تغییرات سریع رو می گیره و دومی ما رو با تغییرات هماهنگ می کنه.
بحث اش در مورد تابع مشخصه، به طور خاص جالب بود.

Watch: Jim Simons’ Life, Legacy and 5 Guiding Principles
https://www.simonsfoundation.org/2025/01/09/watch-jim-simons-life-legacy-and-5-guiding-principles/

قبل از جنگ جهانی دوم، ریاضیات کاربردی در بین ریاضیدان های آمریکایی اعتباری نداشت. از ابتدای قرن بیستم آمریکا شاهد گسترش خیلی زیادی در زمینه ریاضیات بود ولی این گسترش بیشتر در زمینه ای بود که به طور معمول به اون می گفتند: ریاضیات محض.
در محیط آکادمیک ریاضیدان های کمی در زمینه ریاضیات کاربردی تحقیق می کردند و کسانی که در این زمینه کار می کردند یا خیلی جدی گرفته نمی شدند و یا جز تاپ ها نبودند. یه باور عمومی هم در اون دوره جا افتاده بود که می گفت: کسانی که می رند و ریاضی کاربردی می خونند به خاطر اینه که ریاضی محض براشون سخت بوده!
جنگ جهانی دوم رو می شه زمانی دونست که در این نگاه و نگرش تغییر ایجاد شد. در این دوره تعداد زیادی از محققین و ساینتیست های آمریکایی در تحقیقات مرتبط با جنگ حضور پیدا کردند. بعضی ها مستقیم به ارتش رفتند و بعضی دیگه در "سازمان توسعه و تحقیقات علمی" مشغول شدند(که کنگره بودجه اش رو می داد). این سازمان در سال ۱۹۴۱ تاسیس شد و در سال ۱۹۴۳ "پنل ریاضیات کاربردی" در اون راه افتاد. در اونجا ریاضیدان ها دنبال این بودند که مسائلی که در دنیای واقعی(به خصوص در زمینه جنگ) پیش میاد رو حل کنند. این موضوع خودش منجر به گسترش بحث های تئوریک زیادی هم شد.
شاخص ترین ریاضیدان در این زمینه
John von Neumann
بود که علاوه بر کارهایی که در ریاضیات محض انجام داده، نتایج شاخصی در سایر رشته های علمی بدست آورده.
اتفاقاتی که در اون سال ها افتاد و حتی بودجه هایی که به تحقیقات از نوع کاربردی تعلق گرفت، منجر به این شد که حتی بعضی از ریاضیدان ها زمینه کاری شون رو عوض کردند و مثلا از نظریه گروه ها و توپولوژی به زمینه های دیگه ای که امروز بیشتر به عنوان ریاضیات کاربردی می شناسیم گرایش پیدا کردند. بعدا شاید به چند تاشون اشاره کردم.

هندسه دبیرستانی