چه اتفاقی برای خزر خواهد افتاد؟

امشب خواهید دید که چرا کاظم کوکرم یکی از موفق‌ترین و زبده‌ترین روزنامه‌نگاران علم و شایسته جایزه ترویج علم چراغ است. بحث چالشی امشب او درباره سرنوشت احتمالا تیره دریای خزر خواهد بود.

https://www.instagram.com/p/BrsgeGFgWP_/

مشکلات فراریاضیاتی ببرها
ریاضیات نشان می‌دهد انقراض ببرها و انسان‌ها، با یا بدون حفاظت، نزدیک است

عرفان خسروی
روزنامه شرق، شماره ۳۳۲۱، پنج‌شنبه، ۲۹ آذر ۹۷، صفحه ۹

مشکلات فراریاضیاتی ببرها
ریاضیات نشان می‌دهد انقراض ببرها و انسان‌ها، با یا بدون حفاظت، نزدیک است!

پرده اول:
حتما می‌دانید که راه‌راه‌های بدن ببرها منحصر به فرد است، مثل اثر انگشت آدم‌ها. نمی‌توانید هیچ دو ببری را پیدا کنید که راه‌راه‌های بدن آنها مثل هم باشد. این انحصار به فرد، نه‌تنها میان ببرهای عصر حاضر، بلکه احتمالا میان ببرهای اعصار گذشته نیز وجود داشته. از نظر احتمالات و ژنتیک، تفاوتی نمی‌کند ببری که قرار است راه‌راه‌های منحصر به فردی داشته باشد، الان به دنیا آمده یا هزار سال پیش. منحصر به فرد، منحصر به فرد است، تکرارنشدنی و یکتا، درست مثل اثر انگشت آدم‌ها.

با این مقدمه می‌خواهم شما را با تحقیقات ریاضی‌دانی بلغارستانی آشنا کنم به نام استونیکی لوزانف که در سال ۱۸۸۹ در صوفیه به دنیا آمد و در عنفوان جوانی، یعنی در سال ۱۹۱۹، بر اثر جراحاتی که در جنگ جهانی اول برداشت، درگذشت. تخصص لوزانف در محاسبات آماری و دنباله‌های ریاضی بود و در همان معدود سال‌هایی که زیست، خدمات بزرگی به پیشرفت محاسبات آماری مرتبط با مجموعه‌های بی‌نهایت بزرگ کرد. او موفق شد راهی ابداع کند تا بزرگی مجموعه‌های بختانه را محاسبه کند و به این ترتیب احتمال هرکدام از حالات منحصر به فرد را در مجموعه مادر بسنجد و از قضا، کار او روی گستره مجموعه مادر انواع طرح‌های بدن ببرها بود.

نتیجه پژوهش‌های لوزانف اکنون به گرایشی جدی در پژوهش‌های تکاملی تبدیل شده و نشان داده تمام تقصیر انقراض ببرها به گردن تخریب زیستگاه و شکارچیان و بیماری‌ها نیست و این برآیند طبیعی تعاملات ژنتیک درون‌گونه‌ای است.

پژوهش‌های مشابهی درباره پانداها انقراض حتمی آنها را تا ده سال آینده پیشگویی می‌کند. سال گذشته چند نفر از دانشجویان دانشگاه شیکاگو با استفاده از محاسبات پیچیده لوزانف سعی کردند زمان احتمالی انقراض گونه انسان را از روی تنوع اثرهای انگشت پیش‌بینی کنند. نتایج آنها حیرت‌آور بود: انسان‌ها از دو میلیون سال پیش ذخیره تنوع اثر انگشت خود را مصرف کرده و حداکثر پنجاه سال دیگر زنده خواهند بود. انسان‌ها با تولید مثل لگام‌گسیخته، مشغول مصرف آخرین بارقه‌های به‌جامانده در مجموعه مادر تنوع اثر انگشت خود هستند و اگر بشریت با همین نرخ به تولیدمثل ادامه دهد، پنجاه سال دیگر، آخرین نوزاد انسان به دنیا خواهد آمد.

پرده دوم: همه این‌ها دروغ بود! پرده دوم را در خود روزنامه شرق بخوانید! هیجان‌انگیزتر است.

مشکلات فراریاضیاتی ببرها
روزنامه شرق، شماره ۳۳۲۱، پنج‌شنبه، ۲۹ آذر ۹۷، صفحه ۹

https://www.instagram.com/p/Bru-eSnglhL/

درخت حیات - قسمت اول - پر یا پرواز؟ مرغ یا تخم‌مرغ؟

اول پر تکامل پیدا کرد یا پرواز؟
پرندگان پر دارند، چون پرواز می‌کنند یا برعکس، پرواز می‌کنند، چون پر دارند؟

جواب این پرسش‌ها در دل یکی از بنیادی‌ترین مسائل زیست‌شناسی تکاملی داده می‌شود: آیا تکامل جهت‌دار و غایت‌مند است؟

یکی از مشهورترین مثال‌ها برای غایت‌انگاری در زیست‌شناسی استدلال فیلسوفی است که زمانی گفته بود خطوط نصف‌النهاری روی پوست هندوانه و طالبی برای این هستند تا آن‌ها را از جای خطوط قاچ کنیم و شب‌هایی مثل شب یلدا، کنار خانواده نوش جان کنیم. عقیده شاعرانه و جالبی است، اما کاملا غلط! غایت‌انگاری در زیست‌شناسی همیشه منتهی به این قبیل خطاها می‌شود.

در این قسمت برای مثال از یافته‌های دیرینه‌شناختی می‌گویم که نشان‌می‌دهند تکامل غایت‌مند نیست و پر پرندگان، میلیون‌ها سال قبل از تکامل پرواز در اجداد آن‌ها تکامل یافته بود؛ حتی قبل از تکامل نخستین دایناسورها! جالب است که پرندگان تنها موجودات پرداری نبودند که پر داشتند. یافته‌های جدید نشان می‌دهد تروسورها (خزندگان پروازگری که نزدیک‌ترین خویشاوندان غیردایناسوری ِ دایناسورها هستند) نیز پر داشتند؛ گرچه به جای بال‌هایی پردار، با بال‌هایی پوستی، شبیه بال خفاش پرواز می‌کردند.

#درخت_حیات
از IGTV
#بالتازار

#تکامل #پرواز #پر #دایناسورها #تروسورها #پرندگان #غایت_گرایی

https://www.instagram.com/tv/BrvFfIIgLdf

حراج فسیل دایناسورهای ایرانی
کاظم کوکرم

روزنامه جام جم، یکشنبه ۱۴ آذر ۱۳۹۵

مصاحبه با عرفان خسروی
درباره مدعیات محسن تجربه‌کار و قطعه‌سنگ‌هایی که به عنوان سنگواره دایناسور و تخم دایناسور مطرح‌کرده‌است

خواب زمستانی در موتور جستجو

شنبه، اول دی ۹۷، ساعت ۲۱، شبکه آموزش
در این برنامه بنده میهمان سیاوش صفاریان‌پور و برنامه #موتور_جستجو بودم و درباره اقسام #خواب_زمستانی و رخوت زمستانی در #پستانداران و #دایناسورها و #دوزیستان صحبت کردم.
در این برنامه شواهدی ارائه دادم که نشان می‌داد وجود خطوط توقف رشد (شبیه آن‌چه در درختان دیده می‌شود)، لزوما مختص حیوانات خونسرد نیست و گاهی حیوانات خونگرم (از جمله برخی دایناسورها و پستانداران) نیز طی گردش فصل‌ها دچار تغییرات نرخ سوخت‌وساز می‌شوند که به صورت خطوط رشد در مقطع عرضی استخوان‌هایشان نمایان می‌شود.

طول و حجم ویدیو: '۱۷:۵۴، ۳۰ مگابایت

بافت‌شناسی مقایسه‌ای استخوان دراز در آرکوسورها
عرفان خسروی
دنا ۹، بهار ۱۳۹۳، صص ۲۴-۴۴

این مقاله چکیده‌ای است از سمینار دوره دکتری نگارنده که در زمستان ۱۳۹۲ به راهنمایی دکتر علیرضا ساری در موزه جانورشناسی زنده‌یاد دکتر مصطفی فاطمی، دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران ارائه شد و به سفارش استاد راهنما، به صورت حاضر برای نشر در دنا تلخیص و آماده شد.

بخشی از محتوای این مقاله به مسئله سوخت‌ساز خون‌گرم یا خون‌سرد در دایناسورها، خطوط [توقف] رشد در مقاطع استخوانی آن‌ها و دیگر جنبه‌های فیزیولوژیک و پالئوبایولوژیک بافت‌شناسی استخوان دراز در دایناسورها و خویشاوندان نزدیک آن‌ها، یعنی تمساح‌ها و تروسورها می‌پردازد. شواهد ارائه‌شده در این مقاله تا حد زیادی مؤید این فرضیه است که دایناسورها، تروسورها و کروکودیل‌های اولیه خون‌گرم بوده‌اند؛ اما سوخت‌وساز تباری از کروکودیل‌ها که تا امروز زنده مانده‌اند، به تدریج برای تطابق با زندگی نیمه‌آبزی کاهش یافته و خون‌سرد شده‌اند. به علاوه این احتمال وجود دارد که برخی پرندگان دوره کرتاسه نیز، گرچه از تبار دایناسورهای خون‌گرم بودند، اما سوخت‌وسازی آهسته‌تر و تا حدودی خون‌سرد یافته‌بودند.

@AmirBio
#خرچنگ_سامورایی مثال جالبی از #انتخاب_مصنوعی یعنی اثرگذاری انتخابی بر ویژگی‌های جانداری توسط انسان است که البته به صورت ناخواسته اتفاق افتاده است و داستان جالبی دارد. این خرچنگ‌ها، بومی #ژاپن هستند و در یک دریاچه زندگی می‌کنند. در قسمت پشت بدن بیشتر آن‌ها، طرحی شبیه به صورت انسان وجود دارد.. در آن منطقه، افسانه‌ای وجود دارد که بر اساس آن، حدود هزار سال پیش، سامورایی‌هایی پس از شکست در یک نبرد و کشته شدن فرمانده‌شان، خودشان را در این دریاچه غرق کرده‌اند. از سوی دیگر، بسیاری از ژاپنی‌ها، به #تناسخ و حلول روح مردگان در جانداران دیگر اعتقاد دارند. در نتیجه، صیادان بومی، از سال‌ها پیش، وقتی خرچنگی به تورشان می‌افتاده که بر پشتش، طرحی شبیه به صورت انسان داشته، با فرض اینکه این خرچنگ، تجسم روح یکی از آن جنگجویان است، آن را به آب رها می‌کرده‌اند ولی خرچنگ‌های فاقد این نقش، صید و خورده می‌شده‌اند! به این ترتیب، صیادان ژاپنی طی زمانی نسبتاً دراز، موجب بقا و در نتیجه موفقیت تولیدمثلی آن دسته از خرچنگ‌ها شده‌اند که نقشی شبیه به صورت انسان داشته‌اند و این ویژگی در جمعیت آنها گسترش یافته است. موفق باشید. #رضاامیر

بهترین هدیه سال نو و تولد
از طرف رفیق عزیزم، مهدی مرعشی

دو کتاب قدیمی خاستگاه و تکامل حیات (۱۹۱۸) و تأملات طبیعی‌دانان بزرگ (۱۹۲۴) اثر هنری فرفیلد آزبرن (۱۸۵۷-۱۹۳۵) چهارمین رییس موزه تاریخ طبیعی آمریکا، طی سال‌های ۱۹۰۸ تا ۱۹۳۳.

آزبرن طی سال‌های ۱۸۳۷ تا ۱۸۷۷ در دانشگاه پرینستون، زیر نظر ادوارد درینکر کوپ زمین‌شناسی و باستان‌شناسی خواند. دو سال بعد آزبرن دوره ویژه کالبدشناسی را در کالج پزشکان و جراحان مدرسه پزشکی بل‌وو در نیویورک گذراند و بعد تحت تعلیم تامس هاکسلی در دانشگاه کمبریج، انگلیس، جنین‌شناسی و کالبدشناسی مقایسه‌ای آموخت. او در سال ۱۸۸۰، از دانشگاه پرینستون دکتری دیرینه‌شناسی گرفت و طی سال‌های ۱۸۸۳ تا ۱۸۹۰ در همین دانشگاه زیست‌شناسی و کالبدشناسی مقایسه‌ای گرفت. او در سال ۱۸۹۱ در دانشگاه کلمبیا، نیویورک، استاد جانورشناسی شد و هم‌زمان، متصدی (کیوریتور) بخش نوبنیاد دیرینه‌شناسی مهره‌داران در موزه تاریخ طبیعی آمریکا، نیویورک، شد. او در سال ۱۹۰۸، چهارمین رییس موزه تاریخ طبیعی آمریکا شد و طی بیست و پنج سال، تا سال ۱۹۳۳، یکی از برترین مجموعه‌های سنگواره‌ای دنیا را در این موزه جمع آورد. او همچنین از ۱۹۰۹ تا ۱۹۲۵ رییس انجمن جانورشناسی نیویورک بود.

آزبرن در سال ۱۹۰۳، اورنیتولستیز (Ornitholestes)، در سال ۱۹۰۵، تیرانوسورِس (Tyrannosaurus)، در سال ۱۹۲۳، پنتاسراتوپس (Pentaceratops) و در سال ۱۹۲۴، ولاسی‌راپتور (Velociraptor) را توصیف و نامگذاری کرد. به‌رغم مقام علمی شامخ او به خصوص طی دهه‌های نخست سده بیستم، دستاوردهایش در محاق کوشش بی‌حد او برای تفسیر نژادپرستانه یافته‌های علمی قرار گرفت.

آزبرن به تکامل غایت‌مند (orthogenesis) باور داشت و نگاه خود را نخبه‌زایی (aristogenesis) می‌نامید. نگاه او دربرگیرنده رویکردی فیزیکی-شیمیایی به تکامل بود. او باور داشت نخبه‌زایی نیرویی ذاتی در ژن‌مایه جانداران است؛ به‌علاوه او نقش مهمی برای جهش‌ها و انتخاب طبیعی در تکامل قائل نبود و تنها نیروی مهم در تکامل را همین نخبه‌زایی می‌دانست.

https://www.instagram.com/p/BsLjnPbHO12

از دارالفنون تا دانشگاه
عرفان خسروی

از خلال متن:
آیا می‌توان دارالفنون را دانشگاهی کامل شمرد؟ آموزش تنها یکی از کارکردهای دانشگاه امروزی است و تربیت پژوهشگر و متفکر و فراهم آوردن محیطی برای دانش‌گستری و انجام پژوهش کارکرد مهم‌تر دانشگاه‌هاست. مهم‌ترین نقدی که به محتوای درسی دارالفنون وارد می‌شود، محدودیت رشته‌های دارالفنون به علوم کاربردی است. غیبت علوم انسانی و علوم پایه شاید بنیادی‌ترین ضعف این مدرسه باشد که پی‌رنگ‌های آن، از قبیل بی‌اهمیت شمردن علوم پایه و انسانی، هنوز هم در فرهنگ ایران مشهود است.
.
.
.
مخالفان پزشکی نوین که نگران از میان رفتن اشتغال خود به طب سنتی بودند، مخالفان تشریح اجساد، مخالفان سیاسی امیرکبیر و از همه مهم‌تر مخالفان غلبه فرهنگ غربی، مهم‌ترین دشمنان دارالفنون بودند. سرانجام نیز پس از چند دهه مخالفت برای تضعیف دارالفنون؛ مهم‌ترین عاملی که به انحطاط این مدرسه منتهی شد، اخذ شهریه‌های سنگین از محصلان و گزینش داوطلبان برای جلوگیری از ورود فرزندان رعایا به دارالفنون بود.

دانشمند
دی ۱۳۹۷
ص. ۱۱

بندپایان و چهارپایان وقتی از آب بیرون آمدند هرکدام با مشکلاتِ مختص به خود دست به گریبان شدند. مشکل اصلی چهارپایان، وزن و ساختار نگه‌دارنده‌ای بود که به آن نیاز داشتند، در حالی که برای بندپابان که کوچک‌تر بودند این اصلاً مسئله‌ای نبود.

افزون بر این، هر دو گروه نیاز داشتند اَشکال جدید حرکت‌ را طی فرآیند تکامل برای خود بپرورانند؛ به این اضافه کنید شیوه‌های جدید غذا‌خوردن، حس‌کردن شکار و شکارچی، حفظ توازن آب بدن و بالاخره تولید مثل. همچنان که قبلاً گفته شد، تنفس هوا، مشکل نسبتاً کوچکی بود.

با این همه مشکل، به‌نظر شگفت می‌آید چرا حیوانات این زحمت را به خود دادند و آب‌های امن سیلورین و دونین را ترک گفتند و خطر کردند و پا به خشکی نهادند.

آلفرِد شِروود رومِر، پیش‌کسوت بزرگ دیرین‌شناسی مهره‌داران در نیمه‌ی قرن بیستم، چنین استدلال می‌کند که مهره‌داران وارد خشکی شدند چون باز می‌خواستند به آب برگردند. این سخن آن‌قدرها هم متناقض نیست. رومر می‌گوید دونین دوره‌ی خشکسالی‌های موسمی بود و ماهی‌های آب شیرین احتمالاً در اغلب مواقع خود را در آب‌گیرهای راکد و روبه‌خشک‌شدن می‌یافتند. آنگاه، آن دسته از ماهی‌هایی که خود را قادر می‌دیدند چند نفسی هوا تنفس کنند، در طول آبراه [کم‌عمقی] که دو آبگیر را به هم وصل می‌کرد حرکت می‌کردند و به‌زحمت خود را به آبگیر بعدی می‌رساندند و نجات می‌یافتند. ماهی‌هایی که نمی‌توانستند با شرایط خارج از آب کنار بیایند می‌مردند.

مدعای رومر نقد شده است زیرا درواقع شواهد اندکی از وقوع خشکسالی در دونین یافت شده است (رومر به‌هیچ‌روی رسوب‌شناس نبود)، مضافاً اینکه مدل «برگشت به آب» اصلاً توضیح نمی‌دهد چرا چهارپایان همچنان به پروراندن سازگاری‌های بیشتر با محیط خشکی ادامه دادند.

بیشتر احتمال می‌رود که ورود چهارپایان و بندپایان به خشکی صرفاً به‌سبب انتفاع از فرصت‌های جدید بوده باشد. بر روی خشکی گیاهانی بودند که بندپایان می‌توانستند در آنها مخفی شوند و پوده‌های آنها پایه‌ی زنجیره‌ی غذایی را تشکیل می‌داد. بندپایان که در خشکی استقرار یافتند، نوبت به چهارپایان رسید که آنها را دنبال کنند و با خوردن هزارپایان و تریگونوتاربید‌های آبدار شکمی از عزا دربیاورند.

 The History of Life/ Michael Benton

@dirinenegar

درباره موجودی عجیب
که ادعا می‌شود پس از سیل خوزستان ظاهرشده‌است

عرفان خسروی دیرینه‌شناس و جانورشناس، در گفتگو با خبرنگار مهر، اخبار مرتبط با مشاهده موجود عجیب در خوزستان را دارای اشتباهات متعدد دانست و گفت: این خبر طبق معمول بر اساس فیلم مشکوکی است که ادعا می‌شود مرتبط با سیل خوزستان است، اما درحقیقت هیچ دلیلی برای پذیرش این ادعا نداریم و چیزی جز این موجود که مشغول خزیدن روی زمین است، در فیلم دیده نمی‌شود که نشان دهد این فیلم واقعا در خوزستان ضبط شده است. با توجه به موجودی نیز که در فیلم دیده می‌شود، به نظر می‌رسد این فیلم در مکزیک یا کالیفرنیا ضبط شده و کسی آن را از روی اینترنت برداشته و مدعی شده مربوط به خوزستان است.

این که فیلمی را بدون تحقیق، بدون استناد منبعی معتبر و آزموده یا حتی بدون هیچ گونه شاهد ظاهری دست به دست بکنیم و بگوییم این صحنه مربوط خوزستان است، درنهایت به ضرر همه ما است، به ضرر طبیعت خوزستان، به ضرر محیط زیست کل ایران و به ضرر افرادی که برای حفظ این طبیعت سختی و مرارت کشیده‌اند.

https://www.mehrnews.com/amp/4534007/

با تشکر از دوست عزیزم، مسعود بُربُر، بابت این مصاحبه:
https://news.1rj.ru/str/masoudborbor/1244

کتاب مواجهه با داروین نوشته عادل زیادات با ترجمه و پژوهش امیرمحمد گمینی (استادیار پژوهشکده تاریخ علم)، نشر کرگدن، به عنوان اثر شایسته تقدیر کتاب سال جمهوری اسلامی سال ۹۷ در بخش تاریخ علم انتخاب شد.

http://www.ibna.ir/fa/doc/naghli/271590

Evolution made us all

Written, Directed and Animated by Ben Hillman
Music by William H. Monk
Performed and Arranged by Donald Sosin
Vocals Beatrice Athene

دوباره تکامل، دوباره دانشمند

آبان هشتاد، اولین نوشته علمی من در دانشمند منتشر شد و بعد از آن در هر شماره این مجله، دو صفحه داشتم تا درباره تکامل دایناسورها بنویسم. علیرضا کریمی، مدیر مسئول وقت دانشمند، گرچه با نظریه تکامل موافق نبود، اما حاضر شد دو صفحه به من بدهد تا درباره «تکامل دایناسورها» بنویسم. این اولین مسئولیت و تجربه‌ام شد در حرفه روزنامه‌نگاری علم.

این تجربه زندگی مرا با دایناسورها و تکامل گره زد؛ طوری که تا مدت‌ها نتوانستم میان روزنامه‌نگاری علم و خود علم، یکی را بر دیگری بگزینم؛ تا سرانجام زمانی رسید که به خاطر آغاز اشتغال جدی به پایان‌نامه دکتری، از دبیری تحریریه دانستنیها استعفا دادم (گرچه در سمت دبیر علمی ماندم) تا همین تابستان اخیر که مؤسسه همشهری به کارنامه ما چوب حراج زد و دسته‌جمعی اخراج شدیم. سال آخری که در دانستنیها بودیم، چند بار گفتند وضع خراب است، یا بروید یا به حقوق اندک‌تر رضایت دهید!

ماندیم. حقوق ما را کم کردند. حقوق من که دبیر علمی مجله بودم، رسید به بُرجی ۴۵۰ هزار تومان. آن وقت برایم مهم نبود، چون مدت‌ها می‌گذشت از آخرین وقتی که به کسب درآمد از روزنامه‌نگاری اهمیت داده‌بودم.

ماندم، چون به نقشی که پذیرفته بودم، ایمان داشتم؛ اما وقتی اخراج شدم، پشت دستم را داغ کردم تا هرگز دوباره به دنیای بی‌وفا و پراضطراب روزنامه‌نگاری بازنگردم.

داغ پشت دستم هنوز تازه است. نمی‌خواهم حرفه‌ام روزنامه‌نگاری باشد، یا پول سیاهی از تحریریه جایی درآورم یا هیچ مسئولیتی به عنوان روزنامه‌نگار بپذیرم؛ گرچه این عهد سست و سخن‌های سخت، دلیل نمی‌شود که نوشتن و ترویج علم را هم کنار بگذارم.

هنوز می‌نویسم، مثل همان نوجوان هژده‌ساله‌ای که اولین بار به دعوت مینو مهرعلی، پایش به دفتر دانشمند باز شد و خیال می‌کرد این ماجرا هم تفنن دیگری است، از عِداد بازی‌های ایام جوانی.

دیروز، ۲۳ بهمن، روز داروین بود. این‌ها را هم از چند هفته پیش گذاشته بودم تا به مناسبت روز داروین منتشر کنم و خبر دهم که قرار گذاشته‌ایم، هر شماره برای دانشمند جستاری بنویسم، درباره یکی از گوشه‌های داستان تکامل. اولین قسمت آن همین بهمن ماه منتشر شده و اگر نخوانده‌اید، شاید هنوز پیدا شود.

〽️

خلاصه سخنرانی‌ها و برنامه روز داروین در دانشگاه تهران

ورود برای عموم علاقه‌مندان آزاد است

https://news.1rj.ru/str/hisofsci/417

رویداد «خاستگاه هومو»
چهارشنبه‌ی این هفته، هشتم اسفند ساعت ۱۷:۰۰ در نت‌جئو سنتر

منتظر حضورتان هستیم!
نشانی نت‌جئوسنتر: تهران، میدان آرژانتین، خیابان الوند، خیابان سی و پنجم، کاشی ۱۴

#نشنال_جئوگرافیک #نشنال_جئوگرافیک_فارسی #نت_جئو_فارسی #نت_جئو_سنتر #انسان #NatGeo #NationalGeographic
https://www.instagram.com/p/BuT40TiFHko/