#کتاب_جمعه
قسمت دوم

🎧 عرفان خسروی
📕معرفی کتاب نخستین مردم جهان
◻️نوشته جرالد ایمز و روز وایلر (۱۹۵۸)
◻️ترجمه احمد بطحایی، انتشارات سخن، با همکاری مؤسسه فرانکلین، ۱۳۳۷

نسخه #معکوس را از IGTV رازیک تماشا کنید!

با ادای احترام خدمت استاد #منوچهر_انور

https://www.instagram.com/tv/BxAezt3nBkF/

حیات چیست؟
آیا کتاب‌های درسی در تعریف حیات شکست‌خورده‌اند؟
عرفان خسروی، دانشمند ۶۶۵، اسفند ۱۳۹۷، صصـ۸۰-۸۱

جستجو برای زندگی را از کجا شروع کنیم؟
زیست‌شناسی با طعم ریاضی‌فیزیک در خدمت اخترزیست‌شناسی
عرفان خسروی
نجوم ۲۳۲، آبان ۱۳۹۲، صصـ۳۸-۴۳

🔴 عرفان خسروی از خبر جدیدی درباره تیرانوسور جدیدی که سال‌ها پیش کشف شده می‌گوید؛ سوسکی‌تیرانوس را بیشتر بشناسید.
https://bit.ly/2H2c7YU

◽️‏این هم خبری که چند روزه منتظرش بودیم.
تیرانوسور جدیدی که سال‌ها پیش کشف شده و با عنوان غیررسمی سیلوروسور ِ زونی شناخته می‌شد، بالاخره توصیف شد و سوسکی‌تیرانوس نام گرفت.
اهمیت آن از لحاظ درک جغرافیای دیرینه‌زیستی و تکامل خانواده تیرانوسوریدها در آمریکای شمالی بسیار زیاد است.
https://t.co/WRf1gcqF03‎

◽️‏سوسکی در زبان قبیله زونی به معنی کایوتی است.
سوسکی‌تیرانوس یعنی کایوتی زورگو
https://t.co/TI27m4wyn8‎

◽️‏این دایناسور خویشاوند نزدیک تیرانوسورهای غول‌آسای انتهای کرتاسه‌ست. خویشاوندان دورترشان میلیون‌ها سال قبل می‌زیستند، بنابراین حلقه واصل در تکامل تیرانوسورهاست.

◽️برخی از ویژگی‌های کالبدشناختی تیرانوسورهای غول‌آسای متأخر (مثل پرچ‌شدگی استخوان‌های کف‌پا) در سوسکی‌تیرانوس دیده می‌شود.

◽️به علاوه زیای ِ (fauna یا مجموعه تنوع جانوری) دایناسوری کشف شده در سازند «تپه مورنو» از عصر تورونیَن هم حد واصل زیای غرب آمریکای شمالی در کرتاسه پیشین و پسین است، هم مشابهت زیادی با زیای دایناسوری هم‌عصر در سازند «بیسکتی» ناحیه قیزیل‌قوم ازبکستان دارد.
‏
◽️تصویرسازی استادانه آندری اتوچین از سوسکی‌تیرانوس و زونی‌سراتوپْس
https://t.co/SxdylnVQGh‎

◽️قسمت‌های یافت‌شده از پوزه این تیرانوسور با رنگ سرخ در نمای فرضی کل جمجمه مشخص شده‌اند. تناسبات این استخوان‌ها کشیدگی پوزه این دایناسور را نشان می‌دهد. درست پنج سال پیش در همین روز، خبر توصیف تیرانوسور پوزه‌دراز دیگری به نام شیانژوسورِس (Qianzhousaurus، نقاشی بازسازی‌شده) منتشرشد.
https://twitter.com/Erfan_khosravi/status/1125644026558984192
.
#عرفان_خسروی

شترها از کجا آمده‌اند؟

آیا می‌دانستید ویژگی‌های بیابانی شترها احتمالا در یکی از سردترین بیابان‌های جهان، یعنی قطب شمال، تکامل یافته است؟

این نوشته جالب و نتیجه‌گیری جالب‌تر از آن را در ترعه دوست گرامی‌ام، آقای دکتر مصطفی کلامی مطالعه کنید!

https://news.1rj.ru/str/KalamiHeris/405

اتن‌برو و واژه‌های غریب

دو روز پیش، سر دیوید اَتِن‌برو، خاتم مستندهای حیات وحش، ۹۳ساله شد.

این قطعه‌ای‌ست از مستند «اتن‌برو و اژدهای دریا» (Attenborough and the Sea Dragon, 2018) که او به دیدار سنگواره‌های ایکتیوسور (خزندگان دلفین‌مانند) در موزه اشتوتگارت، با تلفظ نام این جانوران به صورت /ایخ‌تیوسور/ ما را شگفت‌زده‌می‌کند. تلفظ واج /خ/ برای زائر برتانیایی ساده نیست، ولی می‌کوشد این واج را به صورت کاملا دمیده و متمایز از /ک/ به زبان بیاورد.

در اصرار مدقانه او، پای ریشه‌شناسی یونانی این واژه در میان است که برگرفته از دو واژه «ἰχθύς» /ایخثوس/ به معنی ماهی و «σαῦρος» /ساؤرُس/ به معنی سوسمار است. اَتن‌برو می‌کوشد واژه‌ای را طوری به زبان آورد که هیچ انگلیسی‌زبان دیگری آن را چنین تلفظ نمی‌کند.

نیز، او در قسمت سوم از فصل دوم مجموعه غرائب طبیعی (Natural Curiosities) به سال ۲۰۱۴، منقار طوطی‌مانند ده‌پای غول‌پیکری را که در معده وال عنبر پیدا شده، در دست می‌گیرد و می‌گوید: «این منقار گرچه ظاهرا شبیه منقار طوطی به نظر می‌سد، اما متعلق به جانوری کاملا متفاوت است: نوعی /کفالوپود/».

تلفظ رایج نامی که اَتن‌برو آن را /کفالوپود/ گفت، در فرانسه و انگلیسی، /سفالوپود/ است، اما برگرفته از دو واژه یونانی «κεφαλή» (کفاله) به معنی «کله» و «ποδός» (پُدُس) به معنی «پا» است، اتن‌برو، با دقتی فقیهانه، درپی تلفظ شاذ، نامعمول، اما اصیل‌تر می‌رود و خود را به مرده‌ریگ افلاطون و ارسطو در یونان تا پلینی کبیر در روم باستان وصل‌می‌کند.

البته که این گزینش فقاهت‌بار نوعی وسواس پیرانه نیست. در قسمتی از مستند جستجوی باغ وحش (Zoo Quest) به سال ۱۹۶۱م/۱۳۴۰ش، اَتن‌برو ِ ۳۵ ساله به جستجوی قطعات تخم فیل‌مرغ، پرنده غول‌پیکر و منقرض‌شده ماداگاسکار می‌رود و در شرح تاریخچه جستجوی تخم فیل‌مرغ، وقتی به تصورات دریانوردان مسلمان درباره ماهیت این تخم‌ها می‌رسد، می‌گوید آن‌ها فکر می‌کردند این‌ها تکه‌هایی از تخم «رُخ» است و دقت می‌کند، نام «رخ» را خلاف هم‌وطنان خود /رُک/ تلفظ نکند، بلکه با وسواسی فاضلانه بگوید /رُخ/.

بی‌شک، پافشاری بر این دقائق و بسیاری دیگر، یکی از دلایل جایگاه ممتاز اتن‌برو و درسی برای نسل‌های بی‌ترتیب و بی‌وسواس کنونی است.

برگرفته از:
اتن‌برو و واژه‌های غریب، عرفان خسروی، دانستنیها ۲۰۴، ۲۹ اردی‌بهشت ۹۷، صص‍۱۰-۱۱

https://www.instagram.com/p/BxQUxKan1Si/

اتن‌برو و واژه‌های غریب
عرفان خسروی
دانستنیها ۲۰۴، ۲۹ اردی‌بهشت ۹۷، صصـ۱۰-۱۱

#کتاب_جمعه
قسمت سوم

🎧 عرفان خسروی
📕معرفی کتاب آموختنیها ۱: جانورشناسی، آشنایی با سلسله حیوانات
◻️نوشته آر ویل برنت، هاروی آی فیشر و هربرت اس. زیم (۱۹۷۵)
◻️ترجمه دکتر محمود بهزاد و فروغ رمضانی، انتشارات انجمن ملی حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی، با همکاری مؤسسه فرانکلین، ۱۳۵۴

t.me/Razikmag/3785

#کتاب_جمعه
قسمت سوم

🎧 عرفان خسروی
📕معرفی کتاب آموختنیها ۱: جانورشناسی، آشنایی با سلسله حیوانات
◻️نوشته آر ویل برنت، هاروی آی فیشر و هربرت اس. زیم (۱۹۷۵)
◻️ترجمه دکتر محمود بهزاد و فروغ رمضانی، انتشارات انجمن ملی حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی، با همکاری مؤسسه فرانکلین، ۱۳۵۴

نسخه #معکوس را از IGTV رازیک تماشا کنید!

https://www.instagram.com/tv/BxSoKVDnYWg/

پادکست کتاب جمعه درباره کتاب‌های قدیمی علمی‌ست که هر جمعه قسمتی جدید و ده دقیقه‌ای از آن منتشرمی‌شود.

اکنون به لطف شنوتو می‌توانید #کتاب_جمعه را در کست‌باکس بشنوید:
https://castbox.fm/va/2120890

نیز در
http://t.me/paleogram
http://t.me/Razikmag
http://instagram.com/razik.mag

نظریه تکامل و علم
در ایران

با حضور
امیرمحمد گمینی
عرفان خسروی

دوشنبه ۲۳ اردی‌بهشت ۱۳۹۸
ساعت ۲۲

شهر کتاب مرکزی
شریعتی، بالاتر از مطهری، نرسیده به بهشتی

https://twitter.com/Erfan_khosravi/status/1127589235010220033?s=19

نظریه تکامل و علم
در ایران
صوت نشست، شامل بخش پرسش و پاسخ

میزبان نشست: سپیده قادری

امیرمحمد گمینی
عرفان خسروی

دوشنبه ۲۳ اردی‌بهشت ۱۳۹۸
شهر کتاب مرکزی

t.me/hisofsci/480

تهدید بشر برای محیط زیست

وقتی صحبت از انقراض می‌شود، همه یاد انقراض دایناسورها در ۶۶ میلیون سال پیش می‌افتند که پنجمین انقراض بزرگ و دسته‌جمعی تاریخ حیات روی کره زمین بود. اگر شما هم جزء کسانی هستید که شاید فکر می‌کنید چنین اتفاق فاجعه‌باری بسیار دور است که در زمانه ما دوباره تکرار شود؛ خب، خبرها اشتباه به گوشتان رسیده است.

همین الان در آغاز ششمین انقراض بزرگ و فاجعه‌بار تاریخ زمین هستیم. صدای ناقوس انقراض ششم مدت‌هاست که بلند شده و همه گزارش‌ها، مقالات، برآوردها و بیانیه‌های پژوهشگران در این زمینه نشان می‌دهند تقریباً کار زمین از کار گذشته و روزنه امید می‌رود، که به زودی بسته شود. چند روز پیش از نوشتن این یادداشت، «بنیاد سیاست علمی بین‌الدولی خدمات زیست‌بوم و تنوع زیستی» (IPBES) گزارشی منتشرکرد (+) که می‌توان آن را فصل‌الخطاب کلیه هشدارهای پیشین شمرد، چرا که درتهیه این گزارش، از حدود 1۵۰ هزار مقاله علمی استفاده شده و ۱۴۵ متخصص از ۵۰ کشور در تهیه آن شرکت داشته‌اند.

باقی این مقاله را در مجله فرادرس مطالعه کنید:

تهدید بشر برای محیط زیست چقدر جدی است؟

#کتاب_جمعه
قسمت چهارم

🎧 عرفان خسروی
📕خوانش و نقد صفحه‌ای از کتاب نخستین روزهای جهان
◻️نوشته جرالد ایمز و روز وایلر (۱۹۵۸)
◻️ترجمه احمد بطحایی، انتشارات سخن، با همکاری مؤسسه فرانکلین، ۱۳۳۷
◻️با اشاره‌ای به کتاب پروانه‌های ایران: تبریز نوشته جواد هاشمی، به مناسب ورود پروانه Vanessa carudi به شهرهای ما

t.me/Razikmag/3788

عکس‌های نشست نظریه تکامل و علم در ایران، شهر کتاب

https://www.instagram.com/p/BxmUBt4lZL8/

تفاوت های جانداران خونگرم و خونسرد، به زبان ساده
عرفان خسروی

۱۰ دقیقه مطالعه

کتاب‌های مدرسه، کتاب‌های علمی، مستندهای راز بقا، خبرهای مربوط به دنیای حیات وحش و تقریبا هر رسانه دیگری که به زندگی جانداران مختلف می‌پردازد، احتمالا جایی هم به این موضوع اختصاص‌داده‌اند که فلان جانداران خونگرم هستند و برخی دیگر خونسرد؛ اما کم‌تر به مفهوم این دو عبارت یعنی خونگرم و خونسرد پرداخته‌اند.

کتاب‌های درسی و علمی به ما می‌گویند پستانداران و پرندگان خونگرم هستند ولی خزندگان، دوزیستان، ماهی‌ها و بقیه جانوران خونسردند. مفهوم خونگرم هم طبق این منابع، به ثابت‌ماندن دمای بدن و توانایی گرم‌کردن بدن باز می‌گردد. اما سوال‌های زیادی درباره خونگرمی یا خونسردی بسیاری از جانوران وجود دارد؛ دایناسورها مثال مشهوری هستند که سال‌هاست بر سر خونگرم بودن یا خونسرد بودن آن‌ها جدال‌های جدی در کار است. زیرا دنیای موجودات خونگرم و خونسرد هرگز به این سادگی از یکدیگر تفکیک نمی‌شوند. اگر می‌خواهید در این رابطه بیشتر بدانید و از این ناگفته‌ها آگاه‌تر شوید ادامه این مقاله را در مجله فرادرس بخوانید!

تفاوت های جانداران خونگرم و خونسرد — به زبان ساده

شیر بی دمّ و سر و‌ اِشکم
سوگ‌نامه‌ای برای حذف رده‌بندی از کتاب زیست‌شناسی و آزمایشگاه ۱
محمد کرام‌الدینی
رشد آموزش زیست‌شناسی ۷۶، سرمقاله، پاییز ۱۳۸۸، صص‍ ۲-۳

می‌گويند روزی چوپانی مشغول چرانيدن گوسفندان بود. جوانی آشنا كه دانشجوی زيست‌شناسی بود، از آنجا می‌گذشت و خواست كمی با چوپان گفت‌وگو كند. پيش آمد و سر سخن را باز كرد. چوپان گفت سؤالی از تو مي‌پرسم كه اگر به درستی پاسخ‌گويی، گوسفندی به تو می‌بخشم. پرسيد. دانشجو پاسخ را به درستی داد. چوپان گفت تو برنده شدی، حالا هر گوسفندی را كه می‌خواهی بردار و برو به سلامت. جوان چنين كرد و به چوپان خداحافظ گفت. چوپان پاسخ داد: خدا به همراهت، اما ای دانشجوی زيست‌شناسی، آن كه برداشتی گوسفند نيست، بلكه سگ گلّه است!
وقتی كه آن استاد محترم اين لطيفه را حكايت كرد، همه خنديدند و نگارنده اين سطور گرچه ندانست چند تن از حاضران به نكته‌ای كه استاد درون اين لطيفه طنزآلود پنهان كرده بود، پی‌بردند و در نهان اندوهگين شدند؛ اما به يادآورد آن روز را در چند سال پيش كه فصل نخست كتاب زيست‌شناسی و آزمايشگاه ۱ كه در آن سال «رده‌بندی و نام‌گذاری جانداران» عنوان داشت از صحنه درس و مدرسه رخت بربست و رفت؛ فصلی كه با هدف مطرح كردن اهميت نظام دادن به خرمن موجودات زنده‌ای كه آدمی شناسايی و نام‌گذاری‌كرده‌است طراحی و برنامه‌ريزی شده بود و نگارنده اين سطور برای تدوين آن روزهایی از عمر را صرف كرده بود. نگارنده هم‌چنين به ياد آورد كه از آن پس رده‌بندی جانداران تا چند سالی به عنوان منبعی برای مطالعه بيشتر در آن كتاب پايداری كرد و باقی ماند، اما سرانجام به كلّی از كتاب‌های درسی بيرون شد و با خروج خود گروهی را از كاهش محتوای كتاب شادمان كرد، اما گروهی ديگر را به اعتراض واداشت كه با اين شير بی دمّ و سر و اشِكَم ِ محتوا چه كنند!

t.me/Roshd_zist/563

#کتاب_جمعه
قسمت پنجم

🎧 عرفان خسروی
📕خوانش و نقد صفحه‌ای از کتاب نخستین روزهای جهان
◻️نوشته جرالد ایمز و روز وایلر (۱۹۵۸)
◻️ترجمه احمد بطحایی، انتشارات سخن، با همکاری مؤسسه فرانکلین، ۱۳۳۷
◻️اشاره و نقد برخی جزئیات علمی از قبیل تکامل پستانداران، تکامل پرندگان، سوخت‌وساز خون‌گرم و انقراض دایناسورها

https://news.1rj.ru/str/Razikmag/3791

چرا تکامل (و سایر علوم طبیعی) از کتاب‌های درسی حذف شدند؟

نقد بر کتاب زیست‌شناسی ۳
عرفان خسروی، رشد آموزش زیست‌شناسی ۱۱۱، بهار ۹۸، صصـ۶-۹

نباید در ایران نگران تقابل نگاه علمی با عقاید مذهبی باشیم؛ زیرا بزرگترین دشمن علم در ایران همین شیوه نگاهی است که علم محض و ترویج تفکر علمی را بحثی خارج از حوصله، بیهوده و تزئینی می‌شمارد و ارزش چندانی برای کنجکاوی‌های علمی قائل نیست. این طرز فکر نام‌های مختلفی دارد: مؤلفان کتاب زیست‌شناسی دوازدهم آن را «انسان‌محوری» تلقی‌کرده‌اند. تغییرات اخیر کتاب‌های زیست‌شناسی دبیرستان، به خصوص زیست‌شناسی سال دوازدهم، قطعه‌ای کوچک از چنین جورچین بزرگی است.

این جستار را در تارنمای رشد بخوانید و نظرات خود را همان‌جا ثبت کنید:
roshdmag.ir/fa/article/22601

#کتاب_جمعه
قسمت ششم

🎧 عرفان خسروی
📕معرفی کتاب آموختنیها ۲: گیاه‌شناسی
◻️نوشته تی.آر. الکساندر، اچ. اس. زیم و آر دبلیو. برنت (۱۹۷۰)
◻️ترجمه دکتر محمود بهزاد، انتشارات انجمن ملی حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی، با همکاری مؤسسه فرانکلین، ۲۵۳۵
◻️نقد مطالبی مرتبط به تغییرات دانش رده‌بندی زیستی

https://news.1rj.ru/str/Razikmag/3792

#کتاب_جمعه به قسمت هفتم رسید.

این پادکست درباره #کتاب‌های_قدیمی و خاک‌خورده علمی (عمدتا از دوره پهلوی) است؛ کتاب‌هایی که شاید برای شما خاطره‌انگیز باشند؛ یا اگر این کتاب‌ها را نخوانده‌اید، می‌تواند بهانه‌ای باشد برای آغاز مطالعه آن‌ها. قسمت هفتم هم درباره کتابی است به نام تکامل!

#کتاب_جمعه
قسمت هفتم

🎧 عرفان خسروی
📕معرفی کتاب آموختنیها ۳: تکامل
◻️نوشته فرانک اچ. تی. رودز (۱۹۷۴)
◻️ترجمه محمود بهزاد، انتشارات انجمن ملی حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی، ۲۵۳۵
◻️نگاهی به تاریخچه تولد ترویج علم در آغاز عصر فضا در آمریکا و بازخوردهای اجتماعی آن از جمله تولد جنبش خلقت‌گرایی

هرقسمت کتاب جمعه فقط #ده_دقیقه است، مناسب گوش دادن میان دو ایستگاه مترو و تاکسی یا حین خرید و پیاده‌روی. در این ده دقیقه قسمتی از متن کتاب خوانده و نقد و بررسی می‌شود.

در این قسمت نگاهی به تاریخچه تولد #ترویج_علم در آغاز #عصر_فضا در آمریکا و بازخوردهای اجتماعی آن از جمله تولد جنبش خلقت‌گرایی انداخته‌ام. جالب است که در مقدمه همین کتاب، به روشنی هم نشانه‌های آغاز عصر فضا و اشتیاق به ترک زمین دیده می‌شود؛ هم نخستین واکنش‌ها نسبت به خلقت‌گرایان!

در هفته‌های آینده بیشتر به این کتاب خواهم پرداخت. امیدوارم که در قسمت‌های آینده، کلیه کتاب‌های انتشارات انجمن ملی حفاظت از منابع طبیعی، نیز همه کتاب‌های مرتبط به حوزه تکامل و البته، تمام کتاب‌های تألیف/ترجمه دکتر محمود بهزاد (و دیگر مترجمان مبرز حوزه تکامل) را معرفی و بررسی کنیم.

می‌توانید این پادکست را در رازیک بشنوید که به همت بروبچه‌های تحریریه سابق #دانستنیها راه افتاده. فعالیت همگی ما در رازیک غیرانتفاعی است. فرسته‌های #کتاب_جمعه در رازیک را، می‌توانید در ترعه پالئوگرام هم بیابید.
به لطف دوستان شنوتو همه قسمت‌های کتاب جمعه اکنون در شنوتو هم قابل دسترس هستند.
علاوه بر این‌ها، این نشانی کتاب جمعه در اپل پادکست است و این هم نشانی کتاب جمعه در کست‌باکس.

خلاصه اگر به #کتاب‌های_علمی یا به کتاب‌های کهنه‌فروشی‌ها علاقه دارید، اگر به #تاریخ_معاصر توجه دارید، اگر تاریخچه جنبش‌هایی از قبیل #ترویج_علم برایتان جالب است یا ترویج علم یکی از دغدغه‌های حرفه‌ای شماست، #کتاب_جمعه را گوش کنید و اگر خوشتان آمد، به دوستانتان معرفیش کنید!