به علت خطاهایی مثل image duplication، برای شش مقاله از مقالات محققین موسسه سرطان Dana-Farber از دانشگاه هاروارد درخواست ابطال (retract) و برای ۳۱ مورد نیز درخواست اصلاحیه داده شده است.

این مقالات (مربوط به مجلاتی مثل cell, nature medicine و science) متعلق به رئیس این موسسه و سه نفر از محققین ارشد آن است.

۱۶ مقاله دیگر نیز از این موسسه برای بررسی خطاهای احتمالی بررسی خواهد شد.

گزارش از ساینس

توضیحات بیشتر: اینجا

@Scientometric

سطح تحصیلات پایین‌تر می‌تواند یک فاکتور خطر برای مرگ و میر بیشتر کلی بزرگسالان باشد.

در مقایسه با فردی که به مدرسه نرفته است، ۱۲ سال تحصیل کامل مدرسه با کاهش ۲۴/۵ درصد (۲۳ تا ۲۶/۱ درصد) خطر مرگ همراه بوده است. این برای ۱۸ سال تحصیل، ۳۴/۳ درصد (بین ۳۲/۵ تا ۳۶/۵) بوده است.

هر یک سال تحصیل بیشتر، با به طور متوسط ۱/۹ درصد (بین ۱/۸ تا ۲) کاهش در مرگ و میر ‌کلی همراه بوده است.

تاثیر دیده شده برای گروه سنی جوان‌تر بیشتر بوده است (۲/۹ درصد برای گروه سنی ۱۸ تا ۴۹ سال و ۰/۸ درصد برای گروه سنی بالای ۷۰ سال)

اثر محافطتی تحصیلات بعد از در نظر گرفتن مواردی مثل سن، جنس، وضعیت تاهل و … بازهم معنادار بوده است.

این مقاله متاآنالیز با بررسی ۶۰۳ مقاله از ۵۹ کشور انجام شده و از سوی موسسه IHME در مجله‌ی The Lancet Global Helath منتشر شده است.

پستِ اریک توپول (X) در این مورد

@Scientometric

در مورد جشنواره رازی:

همان طور که مثلا برای اجرای درست یک مطالعه کارآزمایی بالینی، از قبل‌ پروتکل نوشته می‌شود، تا بعدا تخلفی از آن صورت نگیرد و همه چیز مطابق آن پیش برود، احتمالا برای جشنواره ها ‌و موارد مشابه هم به همین صورت است. این درست نیست که در آیین نامه یک مطلبی نوشته شود و بعدا موقع اجرا به شکل دیگری عمل شود. همه چیز باید شفاف از قبل مشخص شده باشد و طبق آن پیش رفت.

مثلا باید از قبل در آیین نامه به صورت شفاف مشخص باشد که ما در هر بخش قرار است چند نفر را معرفی کنیم. اگر قرار باشد حین بررسی متوجه شویم که می‌شود فردی دیگر را نیز اضافه کرد، این احتمالا خلاف پروتکل و آیین نامه اولیه است. حتی اگر این شامل مقالات بیش از صد نویسنده باشد. مگر این که اصلاحیه ای همان اول کار و قبل از بررسی به شکل بلند و رسا در این زمینه اعلام شده باشد. مثلا اگر قرار است تحصیلات تکمیلی و عمومی به تفکیک بالین و علوم پایه بررسی شود، این باید از قبل مشخص باشد و نه این که مثلا حین بررسی گزینه ای را در نظر بگیریم.

ما نمونه های برخورد های مشابه را قبلا هم داشته ایم: اینجا من در مورد انتخاب مقاله دکتر فرشاد فرزادفر و دکتر غلامرضا روشندل و همین طور انتخاب محقق جوان نوشته بودم که احتمالا برخورد سلیقه ای و‌ خلاف آیین نامه صورت گرفته بود:
لینک ها:
https://news.1rj.ru/str/scientometric/1448
https://news.1rj.ru/str/scientometric/1422

نکته مهم دیگر در مورد تعداد محقق معرفی شده برای اساتید است. در خبرهای روزهای قبل از جشنواره و حتی در فایل پی دی اف جشنواره، آمده است که چهار نفر معرفی می‌شوند. اما فقط سه نفر معرفی شده‌اند. علت چیست؟ آیا کسی از دریافت جایزه محروم شده و یا فردی از پذیرش آن انصراف داده است؟ این موضوع با این که مثلا در یک گروه نفر اول نداریم متفاوت است .این که تا لحظه آخر گفته شود چهار نفر برگزیده داریم ولی سه نفر معرفی شوند، این یعنی یک مسئله ای احتمالا وجود داشته که لازم است چرایی آن شفاف بیان شود.

همین طور خیلی خوب و‌ لازم بود که داوران و برگزارکنندگان جشنواره رازی، در فرمی تضاد منافع خود را اعلام کنند و این در دسترس عموم قرار بگیرد که متاسفانه این کار هم انجام نشده و امیدوارم در سالهای بعد انجام شود. من پیشنهاد استفاده از چنین فرمهایی را برای کنگره ها و جشنواره ها، بارها به دبیر سابق کمیته اخلاق (از طریق ایمیل دبیرخانه) و همین طور معاون محترم تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت (جناب دکتر پناهی) از طریق ایمیل مطرح کردم اما پاسخی دریافت نکردم.

@Scientometric

ارتباط بین استرس با بیشتر شدن مشکلات و بیماری‌های گوارشی

تغییراتی که ناشی از استرس در میکروبیوم روده اتفاق می‌افتد، می‌تواند یکی از علل ارتباط بین استرس و بیماری‌های روده باشد.

بر اساس نتایج یک پژوهش جدید در موش‌ها، باکتری های لاکتوباسیلوس که به صورت طبیعی در روده وجود دارند، در شرایط استرس تکثیر پیدا می‌کنند. این باکتری‌ها با تولید یک ماده‌ی شیمیایی با نام indole-3-acetate (IAA)، باعث اختلال در تولید سلول‌های محافظت کننده روده می‌شوند.

از طرفی سطح بالاتری از این باکتری‌های لاکتوباسیلوس و این مواد شیمیایی (IAA) در مدفوع افراد با افسردگی دیده شده است.

حد‌اقل در موش ها یک درمان هم برای این موضوع تست شده است.
وقتی مکمل α-ketoglutarateبه موش‌های تحت اسرس داده شده، ساخت سلولهای محافظت کننده روده از سرگرفته شده است. اگر چه برای بررسی اثرات طولانی مدت این مکمل که در ورزشکاران استفاده می‌شود، مطالعات بیشتری نیاز است.

هنوز‌ علت تکثیر این باکتری‌ها در روده تحت تاثیر شرایط استرس مشخص نیست. از طرفی ارتباط بین استرس و بیماری‌های روده فقط مربوط به این باکتری‌ها نیست.استرس منجر به تغییرات بیوشیمیایی زیادی در بدن می‌شود. سال قبل مسیر بیوشیمیایی دیگری که ارتبط بین استرس و فعالیت بیش از حد سلول‌های ایمنی در روده را نشان می‌داد، مشخص شده بود.

مقاله در مجله‌ی Cell Metabolism: لینک

گزارش خبری نیچر: لینک

@Scientometric

پست دبیر کل سازمان بهداشت جهانی در ایکس:

مدت‌هاست که آتش‌بس در غزه پایان یافته است.

۲۶ هزار نفر که ۷۰ درصد از آنها از خانم‌ها و بچه‌ها بوده‌اند، جان خود را از دست داده‌اند.

۸ هزار نفر گم شده‌اند.

۶۴ هزار نفر مصدوم شده‌‌اند.

۱/۷ میلیون نفر آواره شده‌اند.

بیماران خدمات مورد نیازشان را دریافت نمی‌کنند.
بیماری (همه گیری‌) و گرسنگی در حال گسترش است.
نظام سلامت در حال فروپاشی است.

برای اینها راه حل وجود دارد و این فقط اراده است که لازم است. بیاید صلح را انتخاب کنیم.

———————————————

مقالات شماره جدید مجله لنست در مورد جنگ غزه و اسرائیل:

Medical duty and advocacy for Palestine

Wars are never necessary: Gaza is the best example

Morphine for Gaza? Limits of care during genocidal violence
Defining quality of thyroid cancer care

در مورد آمریکا (لینک):

در سال ۲۰۲۴، تعداد ۲،۰۰۱،۱۴۰ مورد سرطان جدید (تقریبا و به طور متوسط ۵۴۸۰ مورد تشخیص روزانه) و ۶۱۱،۷۲۰ مورد مرگ ناشی از سرطان قابل پیش بینی است.

کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان تا سال ۲۰۲۱ (آخرین زمان بررسی) ادامه داشته است. این ناشی از کاهش مصرف سیگار، تشخیص زودتر برخی سرطان ها و بهبود روش‌های درمانی بوده است. و از مرگ بیش از ۴ میلیون نفر از سال ۱۹۹۱ جلوگیری کرده است.

اما افزایش در بروز شش مورد از ده مورد سرطان با بیشترین شیوع، می‌تواند این کاهش مرگ و میر را تحت تاثیر قرار دهد.

در فاصله سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، میزان بروز سالانه سرطان‌های سینه، پانکراس و رحم (corpus) به میزان ۰/۶ تا ۱ درصد، و سرطان‌های پروستات، کبد (برای خانمها)، کلیه، سرطان‌های دهانی مرابط با HPV و ملانوم، ۲ تا ۳ درصد افزایش داشته است.

همین طور بروز سالانه سرطان های دهانه رحم ( ۳۰ تا ۴۴ سال)و کولورکتال (کمتر از ۵۵ سال)، یک تا دو درصد افزایش داشته است.

سرطان کولورکتال، چهارمین علت مرگ ناشی از سرطان در اواخر دهه ۱۹۹۰ در بین مردان و زنان کمتر از ۵۰ سال بوده است. اما الان اولین علت در مردان و دومین علت در خانم‌هاست.

در مقایسه با سفیدپوستان، مرگ ناشی از سرطان‌های پروستات، معده و رحم در سیاه‌پوستان و همین طور مرگ ناشی از سرطان‌های کبد، معده و کلیه، در بومیان آمریکا دوبرابر بیشتر بوده است.

اپیزود جدید چیستا را میتوانید در پادگیر های مختلف بشنوید، اگر از شنیدن چیستا راضی هستید آن را به دوستان خود نیز توصیه کنید و ما را دنبال کنید  ✨

_ Spotify
      _ رادیو فردا

_ Apple podcast

_ Google podcast

_ Cast box

در این قسمت پادکست «چیستا» به موضوع یاوه‌های شبه‌علمی می‌پردازیم که به خصوص در حوزه سلامت عمومی عنوان می‌شود و گاهی می‌تواند باعث آسیب‌های جدی شود. موضوعاتی مانند اثر جزر و مدی ماه بر سلامت، انرژی‌ها مثبت و منفی و بهانه‌های کوانتومی درباره سلامت. اگر به این موضوع علاقه دارید می‌توانید به منابع زیر هم سری بزنید.


_ درباره چیستی علم و شبه‌علم

_ مدخل علم و شبه‌علم در دانشنامه فلسفه استنفورد
_ توصیه‌هایی درباره خطرات شبه‌علم در پزشکی

_هشدار انجمن جهانی پزشکی نسبت به خطرات شبه‌پزشکی و شبه‌روان شناسی


_به مناسبت هفته ترویج علم: علم و شبه علم - پوریا ناظمی
.

و نظرات و پیشنهادهای خود را از طریق روش‌های تماس در تلگرام و ایمیل به ما منتقل کنید. ایمیل: fardapodcasts@rferl.org
پشتیبانی تلگرام:
@fardagram

تهیه و اجرا: پوریا ناظمی

دکتر ظفرقندی:

در ارزیابی‌های انجام شده اخیر حدود ۸۰ درصد از دانشجویان پزشکی ما به فکر خروج از کشورند.
بسیاری از اساتید ارزشمند دانشگاه‌ها کشور را ترک میکنند.
امروز رشته‌های مهم مثل جراحی قلب، طب اورژانس، بیهوشی و بسیاری از رشته‌های پزشکی داوطلب ورود ندارند و کرسی‌های دستیاری خالی مانده است. 
درخواست گواهی good standing از نظام پزشکی برای خروج از کشور به چند برابر سنوات قبل رسیده است.
بدلیل شرایط نامطلوب اقتصادی سهم بهداشت و درمان از GDP به عنوان یک شاخص توسعه که در سالهای گذشته به ۹ درصد رسیده بود امروز به ۴.۵ درصد کاهش یافته و این به معنای کاهش کیفیت درمان، سلامت، تجهیزات پزشکی ضروری(حتی برای اعمال جراحی) و کمبود داروهای مورد نیاز مردم می‌باشد.…
استقلال دانشگاهها تحت دستور و شرایط امنیتی به شدت خدشه دار شده است، تا جایی که بعضی از اساتید با سابقه و نامدار بدستور، اخراج یا به اجبار بازنشسته می‌شوند. 

@Scientometric

حتما مقایسه های مختلف را شنیده‌اید که این روزها (یا زمان های دیگر) برای وضعیت فعلی با وضعیت قبل از انقلاب ۱۳۵۷ انجام می‌شود. مثلا مسئولین آمار می‌دهند که تعداد مقالات و یا پزشکان متخصص ما در فلان منطقه محروم در حال حاضر چگونه است و قبل از انقلاب چطور بوده است.

برای مقایسه تعداد مقالات، تعداد پزشک و … در دوران فعلی با رژیم سابق پهلوی چند مورد حتما باید لحاظ شود.

مثلا "اگر رژیم پهلوی ادامه می یافت حالا بعد از بیش از چهل سال، وضعیت چطور بود؟ تعداد مقالات و پزشک‌ و … فعلی ما کمتر از این مقدار بود یا بیشتر؟" و یا "اگر زیر ساخت های علمی-دانشگاهی ایجاد شده در زمان پهلوی نبود، تعداد مقالات و پزشک و… به آمار کنونی می رسید یا خیر؟" و یا "اگر رژیم سابق ادامه می یافت، برای رسیدن به وضعیت حال باید چه مقدار هزینه کمتر با بیشتری صرف می شد؟"

همین طور می‌توان وضعیت کشورهای با وضعیت مشابه ایران از جهت مختلف در آن زمان را با زمان کنونی مقایسه کرد.

اصولا مقایسه ای که این موارد را در نظر نگیرد نادرست و گمراه کننده است و می‌تواند گول زننده باشد.

@Scientometric

رئیس دولت گفته اند که "تعداد مقالات علمی در سال ۵۶ حدود ۵۰۰ مقاله بود و امروز به حدود ۷۸ هزار مقاله رسیده است.… ما قبل از انقلاب مجلات علمی نداشتیم و در حال حاضر ۳۰۰ مجله در این بخش داریم." (لینک)

در مورد این که چرا این سبک از مقایسه ها نادرست است و می تواند گمراه کننده یا گول زننده باشد، شما می توانید به این پست مراجعه کنید. (لینک)

من در این پست دو نمودار قرار داده‌ام (ورق بزنید). نمودار اول، مربوط به مقایسه تعداد مقالات علمی منتشر شده در مجلات نمایه در اسکپوس توسط ایران و ترکیه در فاصله ی سالهای ۱۹۶۹ تا ۱۹۸۰ می باشد.

انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ به وقوع پیوست و ایران در چند سال قبل از انقلاب تعداد مقالات خود را به ترکیه رسانده بود و حتی از آن پیشی گرفته بود.

در سال ۱۹۷۸ تعداد مقالات ما به مقدار ۵۱۷ رسید. بعد از آن تا سال ۱۹۹۵ (تقریبا هفت سال بعد از جنگ ایران و عراق) هیچ وقت نتوانستیم به این تعداد برسیم. در ۱۹۹۵ تعداد مقالات ما ۵۳۵ و تعداد مقالات ترکیه ۳۸۳۰ بوده است.

نمودا دوم، مربوط به مقایسه تعداد مقالات علمی منتشر شده در مجلات نمایه در اسکپوس توسط ایران، ترکیه و عربستان در فاصله ی سالهای ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۳ می باشد.

در سال ۲۰۱۱ تعداد مقالات ایران از ترکیه پیشی گرفت. (حدود ۴۰ هزار برای ایران و حدود ۴۵ هزار برای ترکیه). به این ترتیب ۳۲ سال طول کشید تا دوباره از این جهت ایران از ترکیه پیشی بگیرد.

بعد از آن همواره تا پایان ۲۰۲۲ تعداد مقالات سالیانه ایران از ترکیه بیشتر بوده است.

تعداد مقالات ایران در سال ۲۰۲۳ کمتر از تعداد مقالات ترکیه در این سال است. البته هنوز برای بررسی کامل تعداد مقالات در ۲۰۲۳ زود است.

رشد تعداد مقالات عربستان قابل توجه است. هر چند که بداخلاقی های پژوهشی برای این کشور مرتبا گزارش می شود (موردی که برای ایران هم داریم)

تعداد مقاله نباید برابر با تولید یا لزوما پیشرفت علمی در نظر گرفته شود و این فقط یکی از شاخص های علم سنجی است که باید در کنار بقیه شاخص ها (کیفی و اخلاقی) دیده و تفسیر شود.

بر اساس اطلاعاتی که اسکپوس در اختیار ما می گذارد، ایران قبل از انقلاب هم مجله علمی داشته است.
پوشش مجله Iranian Journal of Public Health به نوعی از 1973 بوده است.
پوشش مجله Pahlavi Medical Journal نیز از 1973 ذکر شده است. ناشر آن Pahlavi University Publications بوده است. این مجله بعدا با نام Iranian Journal of Medical Sciences منتشر شده و ناشر آن علوم پزشکی شیراز است.

@Scientometric

تعداد استادان اخراجی، تعلیق شده و مستعفی شده دانشگاه‌های کشور در دو سال اخیر (خبرآنلاین)

فهرست اسامی: اینجا و اینجا

@Scientometric

🔴 حسن ابوالقاسمی دبیر کمیسیون تحول سلامت شورای عالی انقلاب فرهنگی: افزایش ظرفیت پزشکی احتمالا به مدت دو سال متوقف می‌شود/ فانا

@behdashtian

مطالعه کارآزمایی بالینی فاز سوم منتشر شده در مجله NEJM، عمکلرد موفقیت آمیز داروی Resmetirom در درمان استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) و فیبروز کبدی را نشان می‌دهد. (لینک)

بیشتر از ۳۰ درصد جمعیت دنیا و تقریبا ۷۰ درصد افراد با چاقی یا دیابت نوع دوم، درگیر بیماری کبد چرب غیر الکی می‌باشند. داروی تایید شده ای برای درمان آن وجود ندارد. توصیه اصلی فعلی برای درمان این بیماری (NAFLD یا همان MASLD) کاهش وزن و درمان دیابت است. کبد چرب غیر الکلی می‌تواند به شکل استئوهپاتیت غیر الکلی (NASH یا همان MASH) تبدیل شود. مطالعات بسیاری ارتباط این بیماری را با بیماری های متابولیک دیگر، سرطان کبد و حتی سرطان های خارج کبدی نشان داده اند.

داروی resmetirom در واقع یک آگونیست انتخابی گیرنده بتا هورمون تیروئید می‌باشد. در این مطالعه (در حال اجرا) ۹۶۶ بیمار مبتلا به NASH و فیبروز F1B تا F3 در سه گروه دارونما (۳۲۱ نفر)، resmetirom با دوز ۸۰ میلی‌گرمی (۳۲۲) و دوز ۱۰۰ میلی‌گرمی‌(۳۲۳ نفر) بررسی شده‌اند.

نتایج به این صورت بوده است که

۱- برطرف شدن NASH بدون بدتر شدن فیبروز، در گروه پلاسبو، دوز ۸۰ و ۱۰۰ میلی‌گرمی دارو به ترتیب در ۹/۷ ، ۲۵/۹ و ۲۹/۹ درصد از افراد هر‌ گروه اتفاق افتاده است.

۲- این برای بهبود فیبروز با حداقل یک مرحله و بدون بدتر شدن وضعیت NAFLD، به ترتیب در ۱۴/۲، ۲۴/۲ و ۲۵/۹ درصد از افراد هر گروه اتفاق افتاده است.

۳- میانگین کاهش در میزان LDL از ابتدای مطالعه تا پایان هفته ۲۴، به ترتیب ۰/۱، ۱۳/۶ و ۱۶/۳ درصد بوده است.


برای هر سه مورد بالا، اختلاف بین گروه دارو و دارونما از نظر آماری معنادار بوده است. ( P<0.001)

قبلا مطالعه دیگری (کارآزمایی بالینی فاز 2b) برای داروی Pegozafermin (به عنوان یک آنالوگ فاکتور رشد فیبروبلاست ۲۱) در مجله نیوانگلند برای درمان NASH با نتایج موفقیت‌آمیز منتشر شده بود. (اینجا)

در مورد ترمینولوژی جدید هم برای بیماری کبد چرب غیر الکلی اینجا را بخوانید.

@Scientometric

روایت‌های مربوط به شبه علم معمولا این طور شروع می‌شود که من خودم هم این موضوع را قبول نداشتم، ولی برای خودم هم اتفاق افتاد و هبچ پزشکی هم نتوانست آن را درمان کند، تا زمانی که با مراجعه به طب سنتی (یا انواع دیگر) آن را درمان کردم (غافل از آن که این احتمالا همان درمان پزشکی اولیه بوده که بالاخره جواب داده است)
اما چطور می‌شود بفهمیم با نشان دهیم که این واقعا درمان پزشکی بوده که تاثیر داشته و مربوط به طب سنتی یا … نبوده است؟

اینجاست که روش علمی به ما کمک می‌کند تا احتمال سوگیری های شناختی ما به حداقل برسد. این از هر روش دیگری که فعلا در دسترس ما می‌باشد، بهتر عمل می‌کند.

اینجا هم به نوعی به جمله معروف absence of evidence is not evidence of absence اشاره می‌شود.


این خلاصه ای از بخشی از صحبت‌های جناب دکتر آرامش در پادکست فیل‌کست است که کامل آن و بیشتر را می‌توانید از اینجا گوش کنید.


(روش علمی، با وجود نقصهایی که دارد، شاید بزرگترین دستاورد بشر باشد! دائم خودش را اصلاح می‌کند. بهتر از این روش نداریم. هر چه با این روش سنجیده شود، قابل اعتماد است.)

@Scientometric

پوریا ناظمی، با یکی از هم‌بنیان‌گذارن retraction watch برای مواردی همچون، ایده شکل‌گیری retraction watch، علل افزایش بازپس‌گیری‌ها و ابطال شدن مقالات (به‌خصوص برای کشورهایی مثل ایران)، مشکلات مربوط به داوری همتا یا peer review، احتمال همکاری با retraction watch و همین طور بحث هوش مصنوعی و ChatGPT و تاثیر اینها در افزایش بداخلاقی‌های پژوهشی و یا جلوگیری از آنها صحبت کرده است.

این مصاحبه که با زیرنویس فارسی همراه است از طریق یوتیوب در دسترس می‌باشد.

کانال تلگرامی پوریا ناظمی با نام «در این شب‌ها» را از اینجا می‌توانید دنبال کنید.

@Scientometric

نامه زده‌اند که پزشکان و ماماها زنان دارای سابقه‌ی ⁧ #سقط⁩ مکرر را به «متخصص محترم طب ایرانی» ارجاع دهند! دور نیست روزی که صدور مجوز پروانه‌ی طبابت هر پزشک ایرانی را منوط به امضای تأیید سه متخصص محترم عطاری و سه متخصص محترم طب علفی کنند...!

پست شبکه ایکس از دکتر هادی یزدانی

@Scientometric

▫️ چه شد که ایران بر کرسی آقایی علم منطقه نشست

این تیتر یک گفتگوی تفصیلی خبرگزاری فارس با جناب آقای دکتر پیمان صالحی معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که دیروز (21 بهمن 1402) منتشر شده است.

در ابتدای مصاحبه، خبرنگار فارس سوالی از ایشان در رابطه با پیشرفت‌های علمی ایران در بعد از انقلاب اسلامی می‌پرسد و دکتر صالحی چنین جواب می‌دهد:

نخستین آماری که از پایگاه اسکوپوس درباره ایران داریم از سال ۱۹۹۶ است چرا که نمایه سازی اسکوپوس ۲۶ سال است که کار خود را آغاز کرده، بر اساس آمار این پایگاه در سال ۱۹۹۶ تولیدات علمی که با آدرس ایران نمایه شده ۸۵۰ عدد بوده است، یعنی کشور ما با جمعیت چند ۱۰ میلیون نفر تنها ۸۵۰ نمایه داشته است و رتبه علمی ما هم در آن سال در سطح جهان ۵۴ بوده است.

دو اشتباه واضح در این جمله وجود دارد:

اسکوپوس به عنوان یک دیتابیس استنادی در اواخر سال 2004 توسط الزویر به وجود آمد. بنابراین از آغاز بکار آن، کمی بیش از 19 سال می‌گذرد نه 26 سال.

در زمانی که اسکوپوس شروع بکار کرد، استنادات منتشر شده از سال 1996 به بعد را نمایه می‌کرد و اتفاقاً یکی از محدودیت‌ها و نقاط ضعف آن نسبت به نمایه نامه‌های استنادی ISI آن موقع (وب آو ساینس متعلق به کلاریویت فعلی) همین پوشش زمانی ضعیف این دیتابیس بود.

اما اسکوپوس بعداً پوشش زمانی را بسیار گسترش داد، بطوری که از رقیبش هم جلوتر رفت. نمایه‌های استنادی علوم و نمایه استنادی علوم اجتماعی از سال 1900 به بعد را پوشش می‌دهند ولی در حال حاضر پوشش زمانی اسکوپوس به اواخر قرن 18 می‌رسد. تاریخ انتشار 25 میلیون و 415 هزار و 180 مدرک، قبل از سال 1996 است و در اسکوپوس قابل جستجو و تحلیل هستند.

بنابراین نه تنها از سال 1996 میلادی (1375 شمسی) رکوردهای متعلق به ایران وجود دارد، بلکه قبل از آن و کل دوره پهلوی و حتی بخشی از دوره قاجار را می‌توان بررسی کرد!

من قبلاً بطور مفصل رتبه علمی ایران را از سال 1354 شمسی تا سال 1401 بررسی کرده بودم که می‌توانید به اینجا مراجعه کنید. در آنجا هم نوشته بوده‌ام که:

بر اساس داده‌های اسکوپوس، ایران در سال 1356 دارای رتبه 39 بوده است (با 517 مدرک) و سال منجر به انقلاب به رتبه 40 می‌رسد. بعد از انقلاب بنا به دلایل زیاد از جمله انقلاب فرهنگی، خالص‌سازی دانشگاه‌ها و جنگ تحمیلی هم از لحاظ تعداد مدارک و هم از لحاظ رتبه بسیار افت پیدا می‌کنیم. بطوری که رتبه ایران در سال 1364 به 70 رسید (با تنها 120 مدرک!)

در سال 1995 میلادی معادل با 1374 شمسی یعنی 17 سال بعد از انقلاب اسلامی، تعداد رکوردهای ثبت شده برای ایران در اسکوپوس برای اولین بار از سال 1356 فراتر می‌رود (545 رکورد).

بعد از آن به تدریج تعداد مدارک زیاد و زیادتر می‌شود، تا اینکه برای اولین بار در سال 2020 رتبه ایران به 15 جهان می‌رسد. این رتبه برای سال‌های 2021 و 2022 هم حفظ می‌شود. برای ایران، بالاترین تعداد مدارک در سال 2022 ثبت شده است (77 هزار و 864 مدرک). اما در سال 2023 ایران یک پله پایین‌تر رفته است و در رتبه 16 قرار گرفته است (ترکیه از ایران پیشی گرفته است.)


افزایش تعداد مقالات و مدارک منتشر شده، اتفاقاً کار خوب و ارزشمندی است. ولی بهتر است چند نکته را در نظر بگیریم:

🔘ایستادن بر شانه‌های غول جمله معروف نیوتن است. علم چنین ماهیتی دارد هیچ دولتی و حتی هیچ حکومتی نمی‌تواند بگوید من به تنهایی باعث رشد و بهبود این رتبه‌ها شدم.

🔘مقایسه رتبه علمی بدون در نظر گرفتن متغیرهایی مثل زمان، اندازه جمعیت، تحولات سیاسی، اقتصادی و ... صحیح نیست.

🔘تعداد مدارک و رتبه یک کشور لزوماً نشان دهنده پیشرفت و توسعه آن کشور نیست. ما نسبت به یک دهه گذشته بطور واضحی از لحاظ تولید مدارک علمی، خوب کار کرده‌ایم (دست پژوهشگران هم درد نکند)، اما وضع اقتصادی، اخلاقی و اعتقادی‌مان در این یک دهه عمیقاً آسیب دیده است.

🔘ما در رتبه چهارم دنیا از لحاظ تعداد مدارک ریترکت شده قرار داریم (بر اساس داده‌های اسکوپوس) که اصلاً اتفاق خوبی نیست.

🔘به اثرگذاری (Impact) پژوهش‌هایمان بیشتر فکر کنیم. Impact را فقط معادل استناد (Citation) نبینیم و بدتر از آن، استناد را معادل کیفیت نبینیم.

🔘در کنار پژوهش‌های کاربردی به علوم پایه هم توجه کنیم. توسعه کشور بدون توجه به علوم پایه، امکان پذیر نخواهد بود.

🔘مسئولین محترم ما باید آمارهای درست ارائه بدهند. تعداد مقاله و رتبه ایران در اسکوپوس یک سنجه کاملاً کمّی است و قابل مشاهده و راستی‌آزمایی برای همگان.

☑️به امید روزی که از تعداد مقاله و رتبه علمی و کمی‌گرایی افراطی اندکی فاصله بگیریم و شناخت دقیقی از ماهیت و روشمندی علمی کسب کنیم و افراد طرفدار شبه علم و ضد علم را به حاشیه بکشانیم. (خوش‌خیالی مزمن دارم!)

🆔 @irevidence

مسئله رشد علم در ایران

اپیزود جدید چیستا را در پادگیر های مختلف بشنوید،اگر از شنیدن  آن راضی هستید به دوستان خود نیز توصیه کنید✨

_ Spotify

_ Apple podcast

_ Google podcast

_ Cast box

_ رادیو فردا

آیا ایران آن طور که مقام‌های سیاسی ادعا می‌کنند در حوزه علم، کشوری پیشرفته در منطقه و جهان  است؟ در قسمت پنجم چیستا به وضعیت علم در ایران پرداختیم و درباره ادعاهای مطرح شده در این باره صحبت کرده‌ایم.

برای اطلاعات بیشتر به لینکهای زیر مراجعه کنید:
- درباره ماهیت علم‌سنجی و چیستی آن

- درباره اینکه چرا روش اتکا به مقالات برای ارزش‌‌‌گذاری رتبه‌بندی علم دچار نقص است

- گزارش خبرآنلاین از تعداد اساتید اخراج شده در دانشگاه‌ها

- سخنان ابراهیم رئیسی درباره وضعیت علم و مقالات علمی در ایران پس از انقلاب

- مصاحبه با دکتر رضا منصوری درباره وضعیت علم در ایران و چشم انداز آینده

- مصاحبه با ایوان اورانسکی درباره مسئله مرجع شدن مقالات

نظرات و پیشنهادهای خود را از طریق روش‌های تماس زیر به ما منتقل کنید.
ایمیل:
 fardapodcasts@rferl.org
پشتیبانی تلگرام:
@fardagram
چیستا، پادکستی درباره علم،فناوری و آینده
اجرا: پوریا ناظمی