Ադրբեջանական «Սոցիալական հետազոտությունների կենտրոնի» նոր հարցման արդյունքներն են հրապարարկվել։
«Հավատո՞ւմ եք արդյոք, որ մոտ ապագայում կբացվի «Զանգեզուրի միջանցքը»» հարցին Ադրբեջանի բնակիչները պատասխանել են հետևյալ կերպ.
- 65,4%-ն լիարժեք հավատում է,
- 25,6% հիմնականում հավատում եմ։
Այսինքն բնակչության ճնշող մեծամասնությունը՝ 91%-ը վստահ է, որ «միջանցքը» բացվելու է։ Եվ միայն 8%-ն է կարծում, որ չի բացվելու։
Այս հանրային տրամադրությունները կարևոր են՝ հասկանալու համար, թե ինչ է մեզ սպասվում։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի այսօրվա մամուլի ասուլիսի մի զգալի հատվածը նորից նվիրված էր Հայաստանին ու միջանցքի թեմային։

Ահա ամենակարևորը.
«Ցամաքային և երկաթուղային գծերով Նախիջևանն Ադրբեջանի հետ անխոչընդոտ կապի ստեղծումը էլ ավելի կհզորացնի մեր (նկատի ունի՝ Թուրքիա-Ադրբեջան) հարաբերությունները։ … Այդ պատճառով վայրկյան առաջ Զանգեզուրի միջանցքը բացելու համար մեր ձեռքից եկածն անելու ենք։ Թուրքիայի և Ադրբեջանի համար այդ շատ կարևոր միջանցքի իրականացումը ռազմավարական հարց է և անպայման իրականացվելու է։ Երբ այդ միջանցքը բացվի, Բաքվից դուրս եկած ավտոմեքենան կամ գնացքը ուղիղ կարող է հասնել Կարս։ Թուրքիա-Ադրբեջան եղբայրությունը շատ ավելի է ուժեղանալու»։

Իսկ այն միտքը, թե «եթե Հայաստանը չգործարկեց երկաթուղին, այդ դեպքում այն կանցնի Իրանով», ոչ այլ ինչ է, քան պարզ խայծ, որը կօգտագործվի Հայաստանում պրոթուրքական ուժերի կողմից՝ փորձելով ցույց տալ, որ մեր տարածքով միջանցքի բացումից իբր մենք էլ ենք շահելու։ Արևելյան դիվանագիտությունը իր ողջ պերճանքով։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

ԱՄՆ նախագահը նամակ է ուղարկում Հայաստան՝ խոստանալով օգնել մեզ։
Նույն նախագահը զենք և երկակի նշանակության ապրանքներ է ուղարկում Ադրբեջան։
Հետաքրքիր է, որ մեր հասարակությանը բավական է նամակը կամ դատարկ խոսքը։
Իսկ դե Ֆրանսիան դասական օրինակ է։ Միայն խոստումներ, նիստեր ու քննարկումներ, բայց գործնական հողի վրա՝ ոչինչ։ Ու դա բավական է, որ այն լինի մեր գլխավոր բարեկամը։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Եվրամիությունը պաշտոնական հայտարարություն է տարածել սպասվող Ալիև-փաշինյան հանդիպման մասին։ Հաղորդագրության մեջ ասված է.
«ԵՄ-ն կարծում է, որ Գրանադայում հնարավոր հանդիպումը պետք է օգտագործվի ինչպես Երեւանի, այնպես էլ Բաքվի կողմից տարածքային ամբողջականությանը և միմյանց ինքնիշխանությանը իրենց հանձնառությունը հրապարակայնորեն հաստատելու համար»:

Ինչպես որ ես ենթադրում էի, այդ օրը ստորագրվելու է որևէ փաստաթուղթ (բայց ոչ խաղաղության պայմանագիր), որով Ադրբեջանը կստիպի Հայաստանին ճանաչել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը՝ ներառյալ այսպես կոչված անկլավները։
Կարծում եմ, որ դրանից շատ չանցած Վայոց Ձորի, Տավուշի ու Արարատի մարզերի նշված տարածքները ևս կհանձնվեն Ադրբեջանին։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Հանձնվե՞լ, հիասթափվե՞լ, համակերպվե՞լ, հեռանա՞լ։
Բացառվում է։
Ավելի լավ է պայքարով ու մինչև վերջին շունչդ հայրենիքում, քան հանձնված ու օտար ափերում։
Իսկ պայքարը պտուղ բերելու է։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Ստեփանակերտում պայթյունի հետևանքով զոհերի թիվը առնվազն 125 մարդ է։ Հենց այդքան աճյուն է տեղափոխվել Արցախից Երևան՝ դատաբժշկական փորձաքննության։

ԹԱՐՄԱՑՈՒՄ | Այս թիվը հայտնել է առողջապահության դե-ֆակտո նախարարը, առանց ճշտելու, թե քանիսն են պայթյունի, քանիսն են պատերազմի զոհեր։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Իմիջիայլոց, «Զանգեզուրի միջանցք» արտահայտությանը զուգահեռ թուրքական մեդիայում հայտնվել է ևս մեկ անուն՝ «Թուրանի ճամփա», որը սկսել են կիրառել նաև թուրք պաշտոնյաներն ու լրագրողները։
Ինչը, իհարկե, լիարժեք արտահայտում է այս աշխարհաքաղաքական նախաձեռնության իրական էությունը։ Հենց այս պատճառով մեր հարևան Իրանում միջանցքը վաղուց ստացել է «ՆԱՏՕ-ի թուրանական միջանցք» որակավորումը։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Լրագրող Դերենիկ Մալխասյանը ևս անդրադարձել է Էրդողանի՝ արևելյան դիվանագիտական հնարքին.

«1918 թվականին թուրքերն ասեցին Կարսի մարզը տվեք` խաղաղություն հաստատենք: Կովկասի ամենաանառիկ ու զինված բերդքաղաքը գրեթ առանց կրակոց` զենք-զինամթերքով հանձնեցինք: Թուրքերն եկան Ախուրյանի աջ ափին կանգնեցին մի քանի օր, հետո պահանջեցին վերհսկողություն Ալեքսանդրապոլ-Ջուլֆա երկաթուղու վրա: Ասեցին` ինքնակամ չտվեցիք, ուժով ենք վերցնելու: Ասեցին ու արեցին: Հետո հասան մինչև Սարդարապատ:
Հայաստանով միջանցք չուզելու Էրդողանի բլեֆը հալած յուղի տեղ մի ընդունեք, թուրքական քոքված դիվանագիտություն է»։

Թուրքիան և Ադրբեջանն ամեն ինչ անելու են, որպեսզի ստանան այսպես կոչված միջանցքը։ Չկասկածե՛ք։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

«Կարաս» ազգային սննդի ցանցը օրական 1000 արցախահայի անվճար սնունդ է տրամադրելու։
https://www.facebook.com/watch/?v=701947128503769

‼️ Թեժ Գիծ` 098 90 92 33

Իսկ gg ծառայությունը Գորիս-Երևան-Վանաձոր-Գյումրի ուղղություններով անվճար փոխադրում է իրականացնում։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Երեք տարի առաջ այս օրը՝ սեպտեմբերի 26-ի երեկոյան կառավարության անդամ հանդիսացող մի բարձրաստիճան պաշտոնյա փակ խորհրդակցության ժամանակ քմծիծաղը դեմքին պնդում էր, որ պատերազմ չի լինելու, իսկ իմ նախազգուշացումն ու հիմնավորումը, որ Թուրքիայի հետ միասին Ադրբեջանը օրերի կամ շաբաթների ընթացքում անխուսափելիորեն հարձակվելու է Հայաստանի վրա, վերջինիս կողմից արժանացավ «Պարո՛ն Գեղամյան, Դուք չափազանցացնում եք» պատասխանին։ Այդքանով բովանդակային քննարկումն ավարտվեց։
Ես դուրս եկա այդ նախարարությունից ու մտախոհ ուղևորվեցի ընտանեկան փոքրիկ հավաքի։ Գլխումս կար երկու վատ տարբերակ. կա՛մ ես չէի տիրապետում իմ մասնագիտությանը (թուրքագիտություն) ու չէի հասկանում իրականությունը, կա՛մ մեկնարկելիք պատերազմում մենք ջախջախվելու էինք։
Վերոնշյալ հանդիպման ավարտից տաս ժամ անց սկսվեց պատերազմը, որի ընթացքում ևս կառավարման համակարգի պատասխանատուները մեզ տարան պարտության՝ առաջին հերթին իրենց անսահման տգիտության ու վերմարդկային գոռոզության պատճառով։ Նրանցից ոչ մեկ մինչ օրս չի պատժվել, ավելին՝ նրանք հիմա էլ պատասխանատու են մեր երկրի կառավարման համար՝ ժպիտը դեմքին մեզ ավետելով նոր կորուստների մասին։
Երբ նորից վերականգնենք մեր պետականությունը, լավ կառավարումը ենթադրելու է միայն լավագույն կադրերի ներգրավում կառավարման համակարգ, իսկ պատասխանատվություն կրելը լինելու է վարքականոնի առանցքային կետը, որովհետև միայն այդպես է հնարավոր ունենալ արդյունավետ պետություն։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Հավանաբար նկատել եք, որ Հայաստանի դե-ֆակտո իշխանությունն ու արևմտամետները պնդում են, որ Սյունիքով թուրքական միջանցք բացել ցանկանում են ոչ միայն Թուրքիան և Ադրբեջանը, այլև Ռուսաստանը։ Թեև վերջինիս մասով որևէ հիմնավոր փաստարկ չի բերվում, սակայն ավելի հետաքրքրական է, որ ՆԱՏՕ անդամ երկիր Թուրքիայի համար գերկարևոր այս նախաձեռնության վերաբերյալ ԱՄՆ կարծիքը ընդհանրապես չի քննարկվում։
Մինչդեռ ԱՄՆ ուղիղ շահագրգռված է միջանցքի բացմամբ, քանի որ այն Ռուսաստանին այլընտրանքային նոր էներգետիկ ուղիներ է բացում Կովկասով։
Այս մասին է վկայում նաև այն, որ ԱՄՆ երբեք դեմ հանդես չի եկել միջանցքի գաղափարին, ավելին՝ դա քննարկել է Թուրքիայի հետ։
Երեկ լրագրողները ուղիղ հարց հնչեցրին միջանցքի մասին ԱՄՆ պետքարտուղարության խոսնակ Մ. Միլլերին, ով բացառի ասաց հետևյալը.
«Ես չեմ պատրաստվում դա հատուկ մեկնաբանել, միայն կասեմ, որ մենք Թուրքիայի կառավարության հետ քննարկել ենք այս հարցը։ Դա այն հարցերից մեկն էր, որը պետքարտուղար Բլինկենը քննարկել է իր թուրք գործընկերոջ հետ, երբ նրանք հանդիպել են ուրբաթ Նյու Յորքում։ Մենք շարունակում ենք հուսալ, որ մեր բոլոր դաշնակիցներն ու գործընկերները, իհարկե նաև Թուրքիան, կարող են կառուցողական դեր խաղալ տևական համաձայնության հասնելու գործում։ Բայց կոնկրետ առաջարկի վերաբերյալ մեկնաբանություն չունեմ»։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Ինքնիշխանության մասին

Հայաստանի ինքնիշխանության համար պայքարը իսկապես բոլորիս պայքարն է։
Ու մեր ինքնիշխանության գլխավոր թշնամիները այս պահին Թուրքիայի և Ադրբեջանի բանակներն են։ Եթե դրանց դեմ չես պաշտպանվում, ավելին՝ թողնում ես, որ դրանք նվաճեն երկիրդ, էլ ինչ ինքնիշխանություն։
Իսկ ով Թուրքիայի և Ադրբեջանի դեմ պայքարի փոխարեն հայերի ներսում է թշնամի փնտրում, նաև ինքնիշխանության թշնամի է։ Հետևաբար՝ Հայաստանի դե-ֆակտո իշխանությունները ոչ թե ինքնիշխանության, այլ իրենց իշխանության համար են պայքարում՝ օգնելով թշնամիներին։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Վերջին՝ մեկօրյա պատերազմի ընթացքում 9-ամսյա շրջափակման պայմաններում մենակ մնացած Արցախի պաշտպանության բանակը ոչնչացրել էր Ադրբեջանի զինված ուժերի 192 ծառայողի, ևս 511-ը վիրավորվել են (ըստ այսօր հրապարակված պաշտոնական թվերի)։
Այս թվերից երևում է, թե ինչ մեծ ծավալի հարձակում է եղել։
Ու նորից պատկերացրեք, թե ինչ կլիներ, եթե Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերը օգնեին պաշտպանության բանակին։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Գրանադայում սպասվող Ալիև-փաշինյան հանդիպմանն ընդառաջ Ադրբեջանի և Թուրքիայի ղեկավարությունը սկսել է որոշակի խաղաղասիրական ուղերձներ հղել, որը ունի մեկ նպատակ. թուլացնել ներհայաստանյան բողոքի ալիքը, որը թույլ կտա, որ իրենց հայաստանցի գործընկերը շարունակի հանձնել նոր տարածքներ ու կատարի այլ նախապայմաններ։

Խնդրում եմ, մի՛ տրվեք թուրք-ադրբեջանական գործիչների քարոզին։ Նայե՛ք նրանց գործերին։ Իսկ իրենք պատրատսվում են Հայաստանի նոր տարածքների նվաճմանը։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Թուրքիան արդեն ավելի քան 8 տարի է՝ գրավել է Սիրիայի միջազգայնորեն ճանաչված տարածքը։ Երեք հատ Սյունիքի մարզի տարածքի չափ հող (քարտեզի վրա կանաչ գույնով)։ Բայց շարունակում է պնդել, որ ճանաչում է Սիրիայի տարածքային ամբողջականությունը։
Նման հայտարարությունները չեն խանգարում կատարել ռազմական նվաճումներ։
Նույնն էլ անում է հիմա Ադրբեջանը։ Ասում է, որ իրենք չունեն «աչք» մեր տարածքի վրա, բայց 2020 նոյեմբերից Հայաստանի Հանրապետության միջազգայնորեն ճանաչված տարածքից արդեն 400 կմ քառակուսի գրավել են։ Ու կշարունակեն գրավել։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Ադրբեջանը գերեվարել է գործարար, Արցախի նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանին: Լուրը հաստատվեց:

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Ադրբեջանական և հայկական աղբյուրներում տարածվող լուրերն առ այն, որ Ադրբեջանը գերեվարել է Արցախի հերոս Վիտալի Բալասանյանին, հերքվեցին։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Դեռ պատերազմի ավարտից հետո եմ ասել, ևս մեկ անգամ արժե կրկնել։ Այն բանից հետո, երբ Հայաստանի դե-ֆակտո իշխանությունը թղթով ճանաչի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, Հայաստանի Հանրապետության բազմաթիվ քաղաքացիներ հետապնդվելու են՝ «Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության դեմ» գործած հանցանքների (այսինքն բանակում ծառայելու) համար։
Այլ բառերով՝ Ադրբեջանը քրեական հետապնդում է սկսելու ցանկացած հայի նկատմամբ, ով երբևէ որևէ կապ է ունեցել Արցախի հետ` սովորական ժամկետային զինծառայողից մինչև նախագահ: Ռուբեն Վարդանյանի, Վագիֆ Խաչատրյանի ձերբակալությունները հենց այդ շարքից են։

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman

Մի ժամից կլինեմ արաբական աշխարհի ամենամեծ հեռուստաալիքներից մեկի՝ Al Mayadeen-ի ուղիղ եթերում։ Ներկայացնելու եմ իրավիճակն Արցախում, և աշխարհաքաղաքական իրադրությունը Հայաստանի շուրջ։
Ուղիղ եթերի հղումը՝ https://www.almayadeen.net/live

պ.գ.թ., թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյան | @varuzhandragoman