موضوع #دختران_خیابان_انقلاب و دیگر شکل‌های اعتراض مانند آن، واکنش‌هایی بر می‌انگیزند (به طرفداری یا ضدیت) که در آن برخوردها، برخی جنبه‌های به‌ظاهر بدیهی وجود دارد که به‌سادگی نادیده گرفته می‌شوند. آن جنبه‌ها، در این برخوردها طبیعی فرض می‌شوند. یکی از این جنبه‌ها مسأله «مردم خیابان انقلاب» است که این یادداشت درباره آن‌هاست. هر نوع سخن‌گفتنی از #مردم به‌سادگی ممکن است دچار این یا آن شکل از #فروکاست‌گرایی شود. در این یادداشت سعی کرده‌ام با سکوت درباره ماهیت «مردم خیابان انقلاب» از این نوع فروکاست‌گرایی دوری کنم. پس دقیق‌تر آن است که بگویم این یادداشت نه درباره خود «مردم خیابان انقلاب» که درباره شکل خاصی از برخورد و شکل خاصی از داوری درباره آن‌هاست.
عنوان این یادداشت را از عنوان رمان کنستانتین میخائلوویچ سیمونوف شاعر و نویسنده شوروی وام گرفته‌ام.

@interventions

https://bit.ly/2ME2vbs

در این یادداشت کوشیده‌ام درباره‌ی این‌که در گران‌سازی قیمت کالاها در چند ماه اخیر چه کسانی ضرر می‌کنند صحبت کنم. البته باید در نظر بگیرید که چنین یادداشتی شکلی مداخله‌ای دارد و مباحث به‌شکلی فشرده و جدلی در آن طرح می‌شوند و بیش‌ازهرچیز می‌خواهد توجه عموم را به وجوه نادیده یا کمتردیده‌شده یا لاپوشانی‌شده پدیده‌ها جلب کند. امیدوارم از درستی و اعتبار استدلالی و منطقی کافی برخوردار باشد.



@interventions

https://bit.ly/3acvy3M

اسطوره‌ای نوساخته وجود دارد که «با اعلام منع پوشیدن چادر» در دوران رضاشاه است که بوی خوش آزادی برای زنان در ایران می‌پیچد. این را مبلغان نوپا و دیرپای سلطنت ساخته‌اند. اما آن‌چه #کشف_حجاب در دوران پهلوی اول خوانده می‌شود، هم جزئی از فرایندی طولانی و هم به دلیل ماهیت دیکتاتورانه‌ی آن دارای پیامدهای منفی‌ای بود که توسط آن مبلغان لاپوشانی می‌شود. در این یادداشت با جزئیات بیشتر به همین موضوع پرداخته‌ام. این یادداشت پیش‌تر در #پروبلماتیکا منتشر شده بود.

@interventions

https://bit.ly/3RWLc4t

بخش‌هایی از متن پاسخ‌های #بوریس_کاگارلیستکی به پرسش‌ها. بوریس کاگارلیتسکی نظریه‌پرداز مارکسیست، استاد جامعه‌شناسی در دانشکده‌ی علوم اجتماعی و اقتصادی مسکو و سردبیر رابکور است. برخی کتاب‌هایش عبارتند از: «میان طبقه و گفتمان: روشنفکران چپ در دفاع از سرمایه‌داری» (راتلج، 2020)، «امپراتوری پیرامون: روسیه و سیستم جهانی» (پلوتو، 2007) و «بازسازی در روسیه: چرا سرمایه داری شکست خورد» (ورسو، 1995).

«بیشتر مردم نه برنامه‌های سیاسی تلویزیون را تماشا می‌کنند و نه برنامه‌ی رسانه‌های مخالف را در اینترنت. آنها اصلاً علاقه به هیچ نوع سیاستی ندارند. مجموع دیدگاه‌های سیاسی – از جمله وفاداران به حکومت و مخالفان، خواه چپ باشند یا فاشیست، لیبرال باشند یا محافظه کار – شاید 15 تا 20 درصد جمعیت و احتمالاً کمتر از 10 درصد مردم را تشکیل می‌دهند. بقیه‌ی مردم کاملاً غیر سیاسی هستند.
از یک سو، این مزیت بزرگی برای رژیم است، اما در عین حال بزرگترین مشکل رژیم هم است. هیچ کس علیه دولت کاری نمی‌کند، اما کسی هم به نفع آن حرکت نمی‌کند. به همین دلیل است که کارزار واکسیناسیون کرونا شکست خورد و از این روست که پوتین نمی‌تواند بسیج عمومی اعلام کند. ولودیمیر زلنسکی دیروز اعلام کرد که می‌خواهد یک میلیون نفر را بسیج کند. روسیه نمی‌تواند دویست هزار نفر را بسیج کند زیرا همه فرار می‌کنند.»

«[پرسش] اگر اکثر روس‌ها موضعی در قبال جنگ نمی‌گیرند، چه نوع نگرانی‌هایی دارند؟ قطعاً نگران تأثیر تحریم‌های اقتصادی هستند؟
[پاسخ] وضعیت اقتصادی رو به وخامت است و ما از اواخر اوت یا سپتامبر به طور جدی این وخامت را حس خواهیم کرد. این روندی تدریجی است. یک شرکت تعطیل می‌شود، مردم باید به دنبال شغل جدید باشند، سپس دیگری تعطیل می‌شود و به همین ترتیب. برخی اجناس ناپدید می‌شوند، اما نه همه‌ی اجناس.
همانطور که گفتم، اکثر روس‌ها غیرسیاسی هستند. آنها دل‌مشغول کار، خانواده، نزدیک‌ترین دوستان و شاید خانه و حیوانات خانگی خود هستند. روس‌ها خیلی مذهبی هم نیستند، اگرچه کلیسا به عنوان یک نهاد سیاسی نقش مهمی ایفا می‌کند. آنچه مهم است این است که زندگی خانوادگی شما دست‌نخورده باشد، آن‌گاه می‌توانید بقیه‌ی چیزها را تحمل کنید.»

«پوتین بارها وعده کرد که روند انتقال را آغاز کند، اما هرگز به این کار دست نزد، زیرا وقتی جانشینی را معرفی کند، دیگر کنترلی بر اوضاع نخواهد داشت. طرح اولیه‌ی تغییر قانون اساسی در سال 2020 که خود پوتین تصویب کرد، در مورد سازماندهی دوره‌ی انتقال به گونه‌ای بود که پوتین مانند ایران به‌نوعی آیت‌الله‎العظمی بدل می‌شود. سپس ناگهان در همان روزی که دوما قصد داشت به این اصلاحیه رای دهد، والنتینا ترشکووا [نماینده‌ی طرفدار پوتین در دوما] ناگهان خواستار طولانی شدن دوره‌ی ریاست جمهوری پوتین شد و البته همه در عرض بیست دقیقه نظر خود را تغییر دادند و به چیز دیگری رأی دادند.
آنها نهادهایی را که برای مدیریت دوره‌ی انتقال طراحی شده بود، نابود کردند، بنابراین اکنون آنها انتقالی بدون هیچ قانون و قاعده‌ای دارند که خود پوتین مدیریت می‌کند. برای این کار به اختیارات فوق‌العاده نیاز دارید. چگونه اختیار فوق‌العاده به دست می‌آورید؟ با جنگ.»

«جنبش مستقل اتحادیه‌ای در روسیه بسیار ضعیف است. اتحادیه‌های رسمی صرفاً بخشی از دولت‌اند و ربطی به جنبش کارگری ندارند.
در مورد حزب کمونیست فدراسیون، اساساً سه گرایش وجود دارد. اول، رهبران حزب کمونیست. آنها کاملاً در سیستم ادغام شده‌اند و هر کاری که به آنها گفته شود انجام می‌دهند. سپس شما اعضای عادی حزب را دارید که عمدتاً با جنگ مخالف‌اند – افرادی مانند آندری دانیلوف. و مثل همیشه نوعی جناح میانه وجود دارد، سیاستمدارانی که خاموش و منتظرند ببینند چه کسی برنده می‌شود.
دیگر حزب سوسیال دموکرات، روسیه‌ی عادلانه، حتی بدتر است. آن‌ها اظهارات فوق‌العاده جنگ‌طلبانه و تقریباً فاشیستی می‌کنند، اما تعداد زیادی از افراد حزب را ترک کرده‌اند، و بدنه‌ی این حزب عملاً از دست رفته است. من اعضایی را می‌شناسم که بسیار منتقدند، اما ترجیح می‌دهند سکوت کنند. فراتر از آن، البته چپ مستقلی هم وجود دارد که بیشتر در یوتیوب و تلگرام فعال است.»

@interventions

امروز میخاییل گورباچف، آخرین رهبر شوروی سوسیالیستی، درگذشت. در این یادداشت با بهره‌گرفتن از استعاره‌ای آشنا، شباهتی ناآشنا میان او و استالین، رهبر مشهور شوروی، را برجسته کرده‌ام؛ شباهتی که فهم و اجتناب از آن می‌تواند برای امروز ما هم راهگشا باشد.

@interventions

https://bit.ly/3RjZvPt

هایک و بیمه‌ی تأمین اجتماعی

نوشتار بالا درباره‌ی استفاده‌ی هایک، اسطوره‌ی لیبرالیسم ایرانی، از بیمه‌ی تأمین اجتماعی است 😁 و خواندن‌اش لذت خاصی دارد چرا که «این اسناد نگاهی اجمالی و استثنایی به احساس واقعی این دو حواریِ بزرگِ بازار آزاد به برنامه‌ی کمک‌های دولتی است، آن هم درست زمانی که به خلوت می‌روند؛ این اسناد در عین حال نشان‌دهنده‌ی بدبینی تکان‌دهنده‌ و خیانت تصورناپذیر آنان به اندیشه‌هایی است که خود به مردم امریکا و جهان حقنه کرده‌اند». البته که باید در آن زمان کسی پیدا می‌شد و به هایک می‌گفت چرا نمی‌ری اونجایی که از بیمه و این مزخرفات خبری نیست؟ این مقاله درباره‌ی فضاحت فکری این لیبرال بزرگ است.
یا درواقع وقتی اسطوره‌ی مخالفت دیوانه‌وار با سوسیالیسمْ نانِ سوسیالیسم را می‌خورد.

@interventions

دختر / زن / «مادر تنها»ی خیابان انقلاب

«درست یک روز قبل از رویدادهایی که بعدها به اسم رویدادهای دی ۹۶ شناخته شدند، در خیابان انقلاب که تاریخاً مرکز و صحنه‌ی دگرگونی‌های اجتماعی‌سیاسی در هفتاد سال اخیر بوده، «زن»ی/«مادر»ی به شکلی عجیب به حجاب اجباری اعتراض کرد: او روسری سفیدش را روی چوب بست و آن را در هوا تکان داد.
ویدا موحد چه کرد و این کنش او چگونه ممکن شد؟»

@interventions

https://bit.ly/3qsgx22

به گمانم بهمن سال ۱۳۸۷ بود که این یادداشت کوتاه را برای مجله «سرپیچ» نوشتم؛ یادداشتی قدیمی است اما با ایده‌های اصلی‌اش هنوز هم همدلم، به‌ویژه این‌که شکل برخورد برآیند نیروها در انقلاب با مسأله‌ی زن است که چشم‌اندازهای بعدی آن را تعیین می‌کند.

#هشت_مارس

@interventions

https://bit.ly/3tBSn6I

کتاب «درباره‌ی شر» با ترجمه‌ی من منتشر شد. هم نویسنده‌ی آن نیازی به معرفی ندارد و هم موضوع آن نیاز به شرحی اضافی. به هر حال، خوشحالم که نگاهی دیگرگونه به مسأله‌ی شر در فضای فرهنگی ایران بازتاب یافته است و امیدوارم جای خود را پیدا کند.

@interventions

اهل قبور، طبیبیان اقتصاددان و منطق بازار


چند روز پیش شهرداری تهران اعلام کرد که در صورت تصویب شورای شهر تهران و تأیید فرمانداری از سال آینده هزینه‌ی نگه‌داشت سالیانه‌ی قبور برای هر پلاک قبر گرفته می‌شود. حالا بعد از چند روز «محمد طبیبیان»، اقتصاد بازارگرا و نئولیبرال که در میان مردم نئوکلاسیک صدایش می‌زنند، آمده و درباره‌ی این طرح با تمسخر گفته که «اگر درست فکرش را بکنید ایده‌ی خوبی است. چون ضمانت اجرا[ی آن] راحت و تنبیه متخلف هم کم‌هزینه و پردرآمد است». او پس از نقل روایت این‌که در دوران صفویه یکی از حکام برای تنبیه کسانی که با آن‌ها لج می‌افتاد مرده‌شان را از قبر بیرون می‌آورد و می‌سوزاند، با شگفتی می‌گوید: «فکرش را بکنید به عقل چه کسی می‌رسید؟!» (به نقل از انصاف‌نیوز).
از طبیبیان تعجب می‌کنم که چنین حرفی می‌زند. به عقل چه کسی می‌رسید؟ به عقل یک نئولیبرال یا به عقل یک لیبرال اقتصادی. ازقبربیرون‌کشیدن را نمی‌گویم، اخذ عوارض از زمینی را می‌گویم که مرده‌هایمان را در آن می‌گذاریم. حالا یک اسلام‌گرای به‌نداری‌افتاده که کف‌گیر بودجه‌ها و حراج‌های بی‌حساب‌وکتاب قبلی‌شان به ته دیگ خورده است، می‌خواهد همچون یک نئولیبرال نئوکلاسیک عمل کند. چه اشکالی دارد؟ مگر نه این است که زمین هم مثل هر چیز دیگری کالاست و زمینی که مردگان اشغال‌اش کرده‌اند می‌توانسته «به‌شکلی کارآمدتر» و «ارزش‌آفرین‌تر» استفاده شود. قبول دارم که ممکن است دکتر طبیبیان نگران این باشند که اسلام‌گرایان نتوانند از زمین قبرستان به دلیل «ناکارآمدی» و «ضعف مدیریت» استفاده‌ی بهینه کنند به همین دلیل قضیه را سخره کرده است اما اگر کارگزاران لیبرال کارآمدی را به جای این اسلام‌گرایان به‌پیسی‌افتاده فرض کنیم که دیگر قضیه حل می‌شود. درواقع طبیبیان نباید با اصل قضیه‌ی اخذ عوارض از مردگان به دلیل اشغال یکی از منابع کمیاب و باارزش اقتصادی مشکل داشته باشند بلکه ایشان باید با ضعف مدیریت و ناکارآمدی متولیان فعلی مشکل داشته باشند. به همین دلیل است که تعجب کردم که ایشان بالکل قضیه را مسخره کرده‌اند.
هر چند ممکن است طبیبیان خود را به بی‌حواسی بزند اما بنا بر رویکردی که خود او مُبَلغ آن است، زمین کالاست و به دلیل کالابودن‌اش، منبعی ازقضا بسیار باارزش در بازار است. پس خود آن و هر شکلی از خدمات مربوط به آن «قیمت»ی دارند که باید پرداخته شود. زمین‌های خصوصی «مالِ» سرمایه‌داران ـ اوه ببخشید! ما در ایران سرمایه‌دار نداریم ـ یا به عبارت لیبرال‌پسندتر «کارگزاران رانتیر و غارتگر اقتصاد کنونی ایران» یا خیلی ساده‌تر «مالکان خصوصی» است و زمین‌های دولتی هم «مالِ» دولت است. اگر کسی زمینی را که قبر کس‌وکارش در آن قرار دارد، طی قراردادی مشخص از بازار خریده باشد که طبیعتاً «مالک خصوصی» آن زمین است ولی اگر نخریده باشد، آن زمین به «مالک خصوصی بزرگ» یعنی دولت تعلق می‌گیرد. پس درصورتی کسی می‌تواند نسبت به اخذ عوارض توسط شهرداری اعتراض کند که ۱) مالک خصوصی قبر کس‌وکارش باشد و ۲) در تأمین هزینه‌ی حفظ و نگهداری قبر کس‌وکارش (نگهبانی و ساماندهی شهری و مانند این‌‌ها) مشارکت کند. درواقع شهرداری، بنا به منطق لیبرال آقای طبیبیان، چیز عجیبی نمی‌گوید: مالک خصوصی قبر چون خودش نتوانسته هزینه‌ی حفظ و نگهداری قبر کس‌وکارش را بپردازد باید این مبلغ را به صورت عوارض به شهرداری بپردازد.
طبیبیان یا نمی‌داند چه چیزی را سخره می‌کند یا خودش را به کوچه‌ی علی‌چپ زده است. بنا به منطق بازار اگر کسی مالک خصوصی قطعه‌زمینی که قبر کس‌وکارش در آن است نیست باید آن قطعه‌زمین را بخرد و اگر نمی‌تواند خودش مستقیماً کار حفظ و نگهداری و ساماندهی قطعه‌زمین‌های مورد استفاده برای دفن مردگان را انجام دهد (یا خودش بمالد) باید هزینه‌ی این خدمات را به متولی آن یعنی شهرداری بپردازد. قضیه به‌تمامی دست کم از منظر منطق بازار سرمایه‌دارانه محرز و مشخص و بی‌عیب‌وایراد است. این که چرا آقای طبیبیان منطقِ ایدئولوژی خودش را سخره می‌کند برای من یکی جای تعجب دارد.

@interventions

در این شماره‌ی #چوق_الف معرفی کوتاهی از #درباره_شر داده‌ام.

☝🎙پادکست چوق‌الف
شماره‌ی پانزدهم

برخی در برابر #ولنتاین پیشنهاد داده‌اند که روز جشن سپندارمذگان، یعنی امروز ۲۹ بهمن، به‌سان روز عشق در نظر گرفته شود. در این یادداشت کوتاه این ایده را بنا بر دلایلی به پرسش گرفته‌ام و پیشنهادی دیگر طرح کرده‌ام. به گمانم زادروز آن ایزد دیگر بهتر می‌تواند #روز_عشق خوانده شود. بخوانید و خوشحال می‌شوم نظرتان را بدانم.

@interventions

https://bit.ly/3LJii4J

او به مردم باور داشت

این یادداشت کوتاه را برای #ایرنا نوشتم اما به دلایلی، تمایل‌شان را به انتشار آن از دست دادند. به هر حال اینجا می‌گذارم‌اش و امیدوارم خوانده شود. در واقع پاسخی کوتاه به دو اتهامی است که علیه #فریبرز_رییس‌دانا مطرح شده است.

@interventions

https://bit.ly/2Jdoh2K

این یادداشت مروری کوتاه بر گستره‌ای خاص از آثار #فریبرز_رییس‌دانا است. و درواقع ادای دیْنی است به او. آن را چند ماهی پس از مرگ نابهنگام او در زمستان ۱۳۹۸ نوشتم که در #پروبلماتیکا منتشر شد. اکنون نسخه‌ی تلگرامی‌اش را در این‌جا می‌گذارم.

@interventions

https://bit.ly/3LnM80I

نشست معرفی کتاب «درباره‌ی شر»

@interventions