مدرسه مطالعات هویت باشگاه اندیشه برگزار می کند:

(نشست‌هایی درباره‌ی بحران و هویت ایرانی )

گفت‌و‌گوی جمعی پیرامون
"ما"ی ایرانی در خلال بحران

با حضور جمعی از اساتید و پژوهشگران علوم انسانی؛

سیدجواد میری، بیوک محمدی، رحیم محمدی، محمدحسین بادامچی، بهمن اکبری


پنجشنبه ۲۴ آذر ۱۴۰۱ ساعت ۱۸:۳۰
خیابان انقلاب، خیابان وصال شیرازی، کوچه نایبی، پلاک ۲۳، شبستان باشگاه اندیشه

حضور برای عموم آزاد و رایگان است.


#مطالعات_هویت #درباره_بحران #باشگاه_اندیشه

چکیده بحث:

رویدادهای اخیر جان بسیاری از ایرانیان را فارغ از تفکرات‌شات آزرد.
اما آیا می‌توان از این رنجیدگی استنباط کرد که مای ایرانیی وجود دارد؟
اگر بله، مای ایرانی چه رفتاری در خصوص بحران به صورت کلی داشته است؟
آیا اعتراضات اخیر را می‌توان ذیل بحران خلاصه کرد، اگر پاسخ مثبت است، رفتار مای ایرانی در خصوص این بحران چگونه توصیف می‌شود؟
آیا مای ایرانی در خلال بحران اخیر تقویت شده یا تضعیف؟
تبعات بحران اخیر بر مای ایرانی چیست؟

در نشست حاضر تلاش خواهیم کرد که با همراهی جمعی از اندیشمندان حوزه علوم انسانی در خصوص مباحثی از این سنخ گفتگو کنیم.

@bashgahandishe

جمال رعنای امیدی که چشم انتظارش بودیم

🔺یک سال و اندی پیش در ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ در اتاق کلاب‌هاوس میدان آزادی به همت حسین رزاق -که مع‌الاسف هنوز بابت همت بلندش زندانی است- نشستی مجازی در موضوع مشابهی برگزار شد. در حضور آن جمع بزرگ صاحب‌نظران و فعالان سیاسی عرض کردم که خوشبختانه بر اثر اتفاقاتی که مهمترین آن فوت آقای هاشمی رفسنجانی است، دوقطبی اجتماعی ۸۸ به دوقطبی سیاسی ۹۸ تبدیل شد، اما در شرایط انسداد سیاسی سنگین بیم آن می‌رود که جامعه دچار فروپاشی شود مگر آنکه تنها امید ما یعنی سوژه زنانه به میدان بیاید و اولین ملت بالغ بی‌نیاز از دولت پدرسالار را در ایران قرن جدید بوجود آورد.
#زن_زندگی_آزادی

دقیقه ۷ تا ۲۰ این فایل صوتی صحبتهای من است و کل صوت جلسه در کانال حسین رزاق موجود است.

🎙 فایل صوتی اتاق
«دو قطبی سیاسی!-فروپاشی اجتماعی؟»
در کلاب میدان آزادی 👋

گفتگو با:
محمدحسین بادامچی/سیامک مهاجری/ابراهیم اصغرزاده/علی الف/فرج سرکوهی/رضا فانی یزدی/مجتبی احمدی/مهدی مهدوی‌آزاد/مرتضی کیا/حسین قاضیان/فرزین وحدت/مهدی نصیری/مهدی نوربخش/یاسر عرب

🔴 قسمت اول


@hoseinrazzagh
https://news.1rj.ru/str/hoseinrazzagh/8501

درباره حکومت نظامی

🔴از بچگی که داستانهای انقلاب ۵۷ را برای ما تعریف می‌کردند دو تا زمینه‌ی اصلی همیشه در آنها مفروض بود: یکی اینکه چیزی به نام راهپیمایی و تظاهرات و اعتصابات وجود داشت مثل راهپیمایی بزرگ تاسوعا و عاشورای سال ۵۷ و اعتصاب کارکنان شرکت نفت و دوم اینکه در مقابل آن به شرایط موقتی منع تظاهرات و تجمع اعتراضی، حکومت نظامی گفته می‌شد.

🔴اکنون که ما زادگان پس از انقلاب ۵۷ به اطراف خود نگاه می‌کنیم جهان دیگری می‌بینیم. به تعبیری گویی با بسط یک لحظه تاریخی به کل زیست‌جهان، ما درون حکومت نظامی به دنیا آمده‌ایم و تصوری از امکانات بیرون آن نداریم. در این معنا تاریخ جمهوری اسلامی را می‌توان و باید به مثابه زوال، فرسایش، ادغام و بلعیده شدن نهادهای سیاسی توسط نهادهای نظامی توصیف و تفسیر کرد.

🔴صحیح نیست که بگوییم بعضی بندهای قانون اساسی تعلیق شده است، درستتر اینست که بگوییم در مقطعی به سر می‌بریم که هیچ نهاد سیاسی در کشور وجود ندارد و رژیم حقوقی به یکی از معاونتهای اداری-مالی، عقیدتی-سیاسی یا رسانه‌ای نهاد نظامی مستحیل شده. ایران سیاسی و حقوقی بیرون دولت-ملت جا مانده و بازسازی و یادآوری آن تنها با تحولی هستی‌شناختی ممکن است.

🔺صحبتهای محمدحسین بادامچی در نشست مای ایرانی در خلال بحران با عنوان "بحران یا نوزایش؛ ایران یا ایرانی" / ۲۴ آذر ۱۴۰۱

در این ارائه ۱۵ دقیقه‌‌ای کوشیدم با نقد رویکرد آسیب‌شناسانه به حوادث اخیر توضیح دهم که چرا جنبش #زن_زندگی_آزادی بخاطر کنار گذاشتن زبان الهیاتی، ایدئولوژیک، فلسفی و عقیدتی سیاست‌ورزی، اولین جنبش مترقی در جهت عبور از جامعه بسته به جامعه باز و نشاندن "انسان ایرانی" به جای اسلام و ایران متافیزیکی است.

پایان نصیحة‌الملوکی و بن‌بست نخبگان ایرانی

🔴نخبگان و فرهیختگان ایرانی قرنهاست که در نسبت با شرارت سیاسی و به تعبیر هانا آرنت «پیش‌پاافتادگی قساوت» در ایران، با پذیرفتن جایگاه وزارتی یا نصیحة‌الملوکی وجدان خود را راحت کرده‌اند: همان تعبیر معروف «گفتن واقعیت به صاحبان قدرت» و «ما گفتیم ولی کو گوش شنوا». اوج این بیان را در این فرمایش جناب دکتر محسن رنانی دیدم وقتی در سالگرد کشته شدن هاله سحابی گفت «اگر امیرکبیرها کشته می‌شوند تقصیر ناصرالدین شاه ها نیست، تقصیر خود آنهاست» و حاضران برای او کف می‌زنند!

🔴در این روزها هم مطالب نخبگان خوب و دلسوز ما که عمله‌ی قدرت نیستند از همین جنس است. رنانی و افروغ و آزاد ارمکی و محمد فاضلی و پرویز امینی و زیدآبادی و عباس عبدی و بیژن عبدالکریمی و بسیاری مثل اینها ضمن بیان اشتباهات سیستم و تخطئه‌ی اعتراضات به عنوان شورش کور محذوفان و بازندگان، نسبت به تجزیه ایران و هرج و مرج هشدار می‌دهند و همچنان تصور می‌کنند که از هرجا حاکمان نسخه‌های اصلاحی آنها را به کار بندند کشور به شرایط عادی و مسیر توسعه بازخواهد گشت. پیشروترین و شجاعترین این گروه از نخبگان مصطفی تاج‌زاده است که در مصاحبه‌ای که بخاطر همان هم بازداشت شد گفت ما مثل بازرگان در سال ۴۲ آخرین گروهی هستیم که به مبارزه سیاسی پارلمانی معتقدیم، من ولایت فقیه را قبول ندارم ولی چون آلترناتیوی ندارد و بدون آن ایران سوریه می‌شود از آن دفاع می‌کنم و راه حل را گفتگو می‌دانم. اینرا گفت و البته کمی بعد به زندان افتاد.

🔴نکته‌ی اساسی در این موضع نصیحة‌الملوکی این است که به بنیاد نظم سیاسی و عقیدتی حاکم وفادار است و به همین دلیل نسبت به هر تغییری کور است و آنرا اختلال و آسیب می‌داند. او می‌خواهد برای سلطنت دایه‌ی مهربان‌تر از مادر باشد ولی منطق خودکامه‌ی قدرت مطلقه را که حتی به فرزندان خود هم رحمی ندارد نمی‌تواند و نمی‌خواهد درک کند. برعکس وزیر و نخبه‌ی ایرانی به لحاظ روان‌شناختی صغیری است که همیشه به سلطان مقتدری می‌چسبد تا رابطه منحط علم و سیاست در پدرسالاری ایرانی را بازتولید کند. بااینکه هربار هم نخبه‌ی ایرانی به وحشیانه‌ترین شکل سرکوب و کشته می‌شود ولی خود را زبونی می‌یابد که کار دیگری از عهده‌ی او ساخته نیست و چون بیماران مازوخیستی نقش بیهوده خود را دوباره از سرمی‌گیرد.

♦️به این معنا نخبه ی ایرانی هرگز کارگزار تحول و پیشرفت ایران نیست، از جامعه‌ی آینده که زنان و جوانان طلیعه‌دار آنند، جامانده و از نظم در حال سقوط کنونی رانده و وامانده است...

🔺مقاله «از انقلاب زنان تا دموکراسی زنانه‌نگر» نوشته فاطمه صادقی/ منتشر شده در سایت نقد اقتصاد سیاسی


🔴جنبش ژینا سویه‌های راهبردی بسیار قدرتمندی دارد که افق و راه تازه‌ای را به سوی جمهوری سوم باز کرده است. اگرچه این سیاست زنانه‌نگر برای بسیاری از زنان در حال مقاومت در برابر سلطه پدرسالاری بدیهی و بخشی از حیات روزمره‌ی آنها برای روشن نگه داشتن شمع زنده‌گی در برابر هجوم جهل و ظلمت و ارعاب مقدس است، اما در میان اندیشمندان و نخبگان به ندرت کسی به طرح و بیان آن پرداخته است. دکتر فاطمه صادقی به حق جواهری در این برهوت است.

بخشی از مقاله:
📝این جمله را زیاد شنیده‌ایم که انقلاب ایران را دزدیدند. به نظر می‌رسد انقلاب ایران را بیش از آنکه یک گروه- روحانیت- به‌سرقت برده باشد، یک تخیل استعلایی و متافیزیکی به سرقت برد؛ تخیلی که مبنای آن ساختن یک مدینه‌ی فاضله با متابعت از فرامین و دستورات مافوق بشری بود. آن تخیل سیاسی بنا داشت رستگاری را با اتکا بر امری فوق بشری حاصل کند. نتیجه، رستگاری نبود، بلکه یک جهنم انسانی بود. اما جنبش زن، زندگی، آزادی چنین نیست. در آن، این عالمِ امکان بشری است که خلق چیزی دیگر را ممکن می‌کند.

انقلاب و ضد انقلاب

انقلاب ۲۲ بهمن ۵۷ خیلی زود مقهور ضد انقلاب سهمگینی شد که در دل خود او مستتر بود. به گمانم بتوان ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ را نقطه عطف این چرخش ارتجاعی دانست. روز فوت آیت‌الله طالقانی روزی بود که جمهوری صفرم نوفل لوشاتو -که می‌تواند الگویی برای جمهوری سوم آینده باشد- جای خود را به جمهوری اول داد. روزی که شیخ فضل‌الله ِدرون آیت الله خمینی بر میرزای نایینی درون او چیره شد تا انتقام اعدامش را بگیرد. جالب آنکه دو روز بعد فوت آیت‌الله طالقانی بود که در غیاب وی، اصل پنجم قانون اساسی با افزودن اصل ولایت فقیه به پیش‌نویس قبلی، به تصویب رسید.

سه مصاحبه‌ی اخیر محمدرضا تاجیک ، سعید زیباکلام و بیژن عبدالکریمی را خواندم. مع‌الاسف باید بگویم علی‌رغم فکر و عمل پیشروی هر سه روشنفکر و نخبه‌ی اجتماعی ما، هر سه از سندروم مردان متولد دهه بیست تا پنجاه شمسی رنج می‌برند: سندروم زن‌هراسی که مانع فهم جنبش #زن_زندگی_آزادی می‌گردد. هر سه هیچ نامی از زن به میان نمی‌آورند؛ عبدالکریمی صراحتا با تکرار گفتمان رسمی، «مادری» را برای تخطئه‌ی «زنانگی» به کار می‌گیرد و دوتای دیگر با اذعان به نفهمیدن این جنبش آشکارا از عقلانیت‌ستیزی، بی‌رهبری، بی‌سازمانی و احساسات زنانه‌ی پرشور آن ترسیده‌اند.
از این حیث جنبش ژینا همچون جنبش دانشجویی می ۱۹۶۸ میلادی محمل انقلابی معرفت‌شناختی است که نسل قدیم نخبگان را به بن‌بست کشانده و نسل جدید نخبگان خود را می‌طلبد.

🔺سخنرانی دکتر شیما کاشی با عنوان «هراس از بدن زن در سخنان وعاظ روحانی عصر پهلوی» ارائه شده در پنجمین نشست انجمن جامعه شناسی ایران درباره «اعتراضات 1401، ماهیت، چیستی و چرایی» در تاریخ چهارشنبه ۲۳ آذرماه با موضوع "زنان و اعتراضات"


📝در مقایسه با عقب‌ماندگی و بن‌بست نخبگان مذکر نسل قدیم، هر چهار سخنرانی این نشست که توسط خانمها فاطمه‌سادات علمدار، نفیسه آزاد، شیما کاشی و فاطمه موسوی ویایه ارائه شد از معدود مباحث پیشرو در تحلیل جنبش ژینا بود. در میان این چهار سخنرانی، دکتر شیما کاشی کانون الهیاتی-سیاسی دغدغه تشکیل دولت اسلامی به مثابه یک جنبش ارتجاعی را بر پایه دو پژوهش خود و دکتر صدیقه یوسف مدد مطرح کرد.
به عقیده من در یک دیدگاه تبارشناسانه، کل دستگاه عقیدتی و شرعی روحانیت و اسلام‌گرایان بر سرکوب بدن زن به مثابه آنتاگونیسمِ الهیاتی-سیاسیِ پدرسالاری استوار شده و با جنبش ژینا نه فقط سیاست که معنای دینداری در ایران به کلی دگرگون خواهد شد

🔺یادداشت فوق‌العاده‌ی ابراهیم توفیق و سید مهدی یوسفی با عنوان «زن–زندگی-آزادی: انقلاب ملی یا انقلاب مردم؟» منتشر شده در سایت نقد اقتصاد سیاسی


‎
🔴پیچیده‌ترین و هوشمندانه‌ترین تلاش برای سقط جمهوری زنانه‌ی سوم پیش از تولد -که به عقیده من تنها در ارتباط با استعمارگران و بدخواهان قدیمی ایران ممکن است- در تلاش جواد طباطبایی برای مصادره جنبش ژینا به مثابه انقلاب ملی مطرح شد.این مقاله پاسخی بسیار عمیق و پیشرو به این توطئه است

بخشی از مقاله:
📝برخلاف خوانش تاریخ‌زدا، انقلاب اسلامی 1357، در لحظه‌ی استقرار به عنوان جمهوری اسلامی…در پیِ بازآراییِ اسلامگرایانه‌ی همان «مام وطنی» بود که می‌پنداشت رژیم «طاغوتی» (باستان‌گرا) و غرب‌زده‌ی پهلوی از حفظ «ناموس»ش ناتوان است.حفظ این ناموس در گرو بازتربیتِ بومی-اسلامی همان ملتی بود که نظم تربیتیِ پهلوی هم بر همان استوار بود: ملتی که از جایگاهِ مردِ فارسِ شیعه وحدت یافته است.زن-زندگی-آزادی، نه بیداریِ مجدد روح ملت‌خواهی پس از چرتِ پنجاه‌ساله که بازتعریفِ روشنِ معنای ملت، تربیت و ناموس است. «ملت» به معنای آن روح وحدت‌بخشِ تاریخی جای خود را به «مردم» داده…

جنبش ژینا و نجات زن ایرانی از دام پهن‌شده‌ی پدرسالاری لیبرال

🔴از ثمرات معجزه‌آسای جنبش ژینا این بود که گذار چینی جمهوری دوم به جمهوری سوم را به کلی ممتنع کرد. این سناریو که با شوک‌درمانی حسن روحانی در آبان ۹۸ در اوج خود بود، پیشاپیش با تصمیم حکومت به یکدست کردن رستاخیزی دولت اسلامی و کنار گذاشتن ساختار دوحزبی اصولگرا-اصلاح‌طلب یا تقسیم کار دوگانه حاکمیت- دولت میان آقایان خامنه‌ای-هاشمی‌رفسنجانی در جمهوری دوم، بسیار تضعیف شده بود اما هنوز نیروهای بزرگی در داخل و خارج به آن امید داشتند.

🔴زن و حجاب قرار بود در گذار چینی نظام نقشی اساسی داشته باشد و انرژی (لیبیدو) اصلاح و نوسازی لویاتان با تغییری صرفا در روبنای فرهنگی را تأمین کند. ساخت قدرت و ثروت در نالسیونال نولیبرالیسم مد نظر اصلاح‌طلبان ایرانشهری در دست الیگارشی موجود باقی می‌ماند و حجاب صرفا بعنوان نماد ایدئولوژیک اسلامیسم کنار گذاشته می‌شد و بدن زن بار دیگر طعمه پدرسالاری و مردسالاری سرمایه‌دارانه قرار می‌گرفت.

🔴در غیاب چپ سیاسی و فمینیسم درون‌زای کنونی که زنان را به نحوی بی‌سابقه از صغارت تاریخی رهانیده و آنان را قدرتمند کرده است، زن ایرانی قرار بود بار دیگر دستاویز نوسازی آمرانه‌ای دیگر قرار گیرد که در آن سکسوالیته پورنوگرافیک مردانه برای دریدن تن زنانه خود را آماده کرده بود.

♦️اما حالا جنبش ژینا به نحو معجزه‌آسایی همه چیز را تغییر داده است. مسأله حجاب اکنون بخشی از گفتمان لیبرال و مذکر آزادی پوشش نیست بلکه بر پایه سوژگی زنانه‌ی آن به محور جنبش عفاف و کرامت و کانون سیاست رادیکال در ایران تبدیل شده است. مفهوم زندگی از زندگی روزمره‌ی بی‌میل و مصرفی طبقه متوسطی به زندگی و زایایی مولد کلاسیک در معنای آرنتی آن ارتقا یافته است. دموکراسی‌خواهی ایرانی از شکل پارلمانی و حرفه‌ای تکنوکراتیک و اداری آن به دموکراسی‌خواهی مبارز نیچه‌ای متحول شده که از حیات نوی نسل جدید می‌جوشد.


🔻پی‌نوشت:
در میان نویسندگان دانشگاهی این ایام که عقب‌ماندگی مفرطی نسبت به هنرمندان نشان داده‌اند -که به زیست کارمندی و انگلی و پدرسالارانه آنها باز می‌گردد؛- محمدرضا کلاهی در نوشته «جنبش زن زندگی آزادی و آشوب در خواب زمانه» از معدود کسانی است که با توصیف درستی از این جنبش، به بحث مورد اشاره این یادداشت بسیار نزدیک شده است.
https://news.1rj.ru/str/mohammadrezakolahi/632

اینکه شیعه به امامت یک زن قائل است: فاطمه‌ی زهرا؛ دخت نبی خاتمی که پسر نداشت؛ معنای عظیمی دارد که کاهنان همه معابد را بر می‌آشوبد. دینی که امام آن زنان باشند آیینی به کلی نوین است و ایمانی به کلی نوین می‌طلبد. تمام ادیان و شرائع و فلسفه‌ها و مکاتب بشری تا امروز «مرگ‌باور» بوده‌اند. آنها ملکوتی را بیرون زندگی «آرمان» پنداشته تمام آموزه‌ها و احکام آنها تکنیک کنترل و سرکوب «زنده‌گی» است. به این معنا تمام عقلانیت و دینداری انسان تا امروز ارتجاعی‌ست، چون زنده‌گی را بعنوان «مشکلی» دیده است که باید مهار شود. زن از همین‌رو متهم کهن همه تمدن‌هاست. دین نوین زنانه دین آری‌گویی به زنده‌گی است، شمعی که زنان در قلب و بدن و رحم خویش تا امروز برافروخته نگه داشتند تا روزی بر ظلمت و جهل جهان متکبر مذکر عرضه کنند. به دین مرگ‌آسای تاریخی باید کافر و به دین نوین زنانه باید ایمان آورد...

🔺آرشیو مقالات کانال جمهوری سوم (چپ اسلامی سابق) از شروع در آبان ۹۵ تا حدود آبان ۹۹ در چهار مجلد:

1️⃣ جلد اول) ورشکستگی دانشگاه (۴۲ یادداشت و ۱۲۸ صفحه)
2️⃣ جلد دوم) جامعه‌شناسی جمهوری دوم (۲۱۱ یادداشت و ۳۱۳ صفحه)
3️⃣ جلد سوم) چپ نوی مسلمان (۹۰ یادداشت و ۱۳۲ صفحه)
4️⃣ جلد چهارم) پایان جمهوری دوم (۴۲ یادداشت و ۹۶ صفحه)




📝چهار سال پایانی قرن چهاردهم شمسی در تب و تاب «چرخش قرن» سهمگینی بود که اکنون در مراحل نفسگیری از آن قرار داریم. با اینحال بیم آن می‌رود که حال و هوای این ایام که عمدتا در فضای مجازی در جریان است زیر انبوه داده‌هایی که از دسترس موتور جستجوی گوگل هم خارج مانده، مدفون شود. در میان سه شبکه اجتماعی اصلی شکل‌دهنده عرصه عمومی در این چند سال؛ تلگرام، اینستاگرام، توییتر و اخیرا کلاب‌هاوس؛ تلگرام تجربه‌ی زبانی تازه‌ای در زبان فارسی بود که ژانر آن با زبان به کار رفته در ژورنالهای آکادمیک، مطبوعات، تلویزیون و منبر تفاوت داشت. تلگرام فکر سیاسی فارسی‌زبان را برای اول بار از چنبره‌ی «رژیم حقیقت رسمی» رهانید و تجربه شهروندی نوینی را به نسل ما اعطا کرد که همه تحولات امروز و آینده ایران متأثر از آنست. یادداشتها و مقالات آرشیوی این کانال تنها بخشی از این تجربه تاریخی است.

🔺پنج‌شنبه ساعت ۱۵:۳۰ در این نشست در کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان مهمان دوستان عزیز اصفهانی هستم

اسلام سیاسی یا سیاست دینی
درباره قوس صعود و نزول اسلام‌گرایی


🔴«اسلام سیاسی» عمدتا با «سیاست دینی» یکسان در نظر گرفته می‌شود در حالیکه تفاوت میان آنها زمین تا آسمان است. اسلام سیاسی رویکردی مترقی مربوط به قوس صعود اسلام‌گرایی معاصر در مرحله نهضت است و سیاست دینی رویکردی ارتجاعی مربوط به قوس نزول اسلام‌گرایی در مرحله تشکیل و تثبیت نظام و دولت.

🔴این قوس صعود و نزول را هم در کتاب ولایت فقیه آیت‌الله خمینی می‌بینیم هم در کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی حجت‌الاسلام خامنه‌ای و هم در کتاب امت و امامت دکتر شریعتی: بخش اول همه این کتابها «سیاسی» و بخش دوم «الهیاتی» است و ضدسیاسی. بخش اول انتقادی است اما بخش دوم پوزیتیو و پاسخی ایدئولوژیک و بسته به بخش اول. بخش اول زمینی است و بخش دوم آسمانی. بخش اول دموکراتیک و پایین به بالاست و بخش دوم اقتدارگرا، الیگارشیک و بالا به پایین. بخش اول بر عقل سیاسی عملی انضمامی متکی است اما بخش دوم بر الهیات جزمی و عقلانیت انضباطی تکنیکی. بخش اول افق مدینه و جمهوری عدالت و آزادی را می‌پروراند اما بخش دوم پدرسالاری و قیمومیت و کنترل و سرسپردگی به عقیده جزمی. در بخش اول غرض آن است که عقب‌ماندگی دین با مشارکت در جهان سیاسی تحول یافته با رستن از سنت متصلب جبران شود، اما در بخش دوم برعکس قلمروی سیاسی به اشغال شمشیر دینی در می‌آید و سرزمین فکر و عمل سیاسی به کلی ذیل مهمیز دین محو می‌شود.


🔴تاریخ فکر و مدنیت اسلامی همواره درگیر و دار همین دوره‌های کوتاه ترقی و انفتاح فکری در اسلام سیاسی و سپس بلافاصله دوره های طولانی فروبستگی و ارتجاع سیاست دینی بعد از آن است. در دوره اسلام سیاسی این اصل در فلسفه سیاسی اسلامی که «دین بخشی از عقل سیاسی است» پذیرفته شده و کدهای جزمی فقه و کلام با عقل عملی و سیاسی گشوده و دوباره در چارچوب تفسیر حقوقی تازه‌ای از نو تنیده می‌شود تا جامعه یک گام پیش برود. در مرحله انحطاط سیاست دینی اما عقل سیاسی تهدید شمرده شده طرد می‌شود و جامعه درون سقف جزمی و کوتاه فقهی-کلامی خفه می‌شود چون نه دین بعنوان شاخه ای از عقل سیاسی بلکه سیاست به عنوان شاخه‌ای از شریعت و عقیده شمرده می‌شود.

♦️آنچه ایران امروز به آن نیاز دارد نه تنها دوره تازه‌ای از اسلام سیاسی است؛ بلکه عبور کردن از آستانه ایست که به لحاظ معرفت‌شناختی و مدنی، امکان بازگشت به ارتجاع سیاست دینی در آن وجود نداشته باشد.


🔺پی‌نوشت:
این یادداشت برداشتی از کتاب «الملة» فارابی اولین و آخرین فیلسوف سیاسی مسلمان است که تفصیل آن خود مستلزم عبور از همین آستانه است.

🔺صوت نشست گفتگوی محمدحسین بادامچی و فاطمه دلاوری درباره مستند شهر نو/ اصفهان / ۱۵ دی ۱۴۰۱

حل پارادوکس انقلاب و آزادی به دست زنان

🔴عمده مطالعات درباره انقلاب‌ها تصوری مکانیکی و پوزیتیویستی از آنرا مفروض می‌گیرند: مرحله اول فروپاشی دولت مستقر و مرحله دوم استقرار نظام جدید. در مرحله اول تضادهای سیاسی و اجتماعی و معادلات اقتدار و ثبات حکومت را بررسی می‌کنند و در مرحله دوم گفتمان‌ها و نیروهای دست‌اندرکار شکل دادن به قانون اساسی جدید. تصورشان این است که مرحله اول که توده‌ها نقش‌آفرینند، یکسره در کار نفی است و در مرحله دوم بزرگان و نخبگان با نقشه‌هایی در دست برای تأسیس می‌آیند. مبنای این نگاه نوعی دیدگاه مهندسی است: خراب کردن یک نظم به مثابه ساختمان و ساختمان نظمی دیگر به جای آن بر پایه نقشه قبلی.

🔴اما این دیدگاه به کلی غلط‌انداز است. واقعیت این است که در همه انقلابها نظم آینده در همان مرحله نهضت، پیش از پیروزی در دل نظم قدیمی سربرافراشته است. به عبارت دیگر نهضت یا جنبش وسیله براندازی یا نردبان انقلاب نیست که پس از پیروزی به کناری برود و دولت جدید جای آن بنشیند؛ نهضت همان جمهوری آینده است که با انقلاب سربیرون می‌آورد. انقلاب از این منظر بر خلاف تصور نخبگان و سیاستمداران و روشنفکران نه یک پروژه ساختمانی بلکه نوعی «پوست‌اندازی» جامعه و تاریخ است.

🔴بر خلاف انقلاب آمریکا که ما در ایران و به طور کلی در آسیا و حتی اروپا شناخت چندانی از آن نداریم، سنت انقلابی که ما با آن آشناییم سنت اروپایی انقلاب در انگلیس و فرانسه و روسیه و ایران سال ۵۷ است با ویژگی اساسی پاردوکس انقلاب و آزادی. در این سنت، اگرچه در سخن «آزادی» غایت انقلاب است اما «دیکتاتوری منور» راه آن شمرده می‌شود و آشکار است که از دیکتاتوری آزادی بیرون نمی‌آید. در این سنت، انقلاب در همان مرحله نهضتی جنبشی پدرسالارانه، ارتجاعی و توتالیتر است و جامعه‌ی بسته‌ی فاضله‌ای را در ذهن می‌پروراند که جهنمی مضاعف است. دموکراسی در این سنت انقلابی جای خود را به اطاعت از رهبری می‌دهد و عاملیت متکثر شهروندی جای خود را به وحدت ایدئولوژیک‌. آزادی و عدالت در این سنت انقلابی به پرچمی در دست انقلابیون حرفه‌ای/حزب حاکم تقلیل می‌یابد تا برنامه مهندسی فرهنگی و یکدست‌سازی اجتماعی را ذیل وحدت و فداکاری اجباری زیر پرچم مقدس توجیه کنند.


♦️معمای انقلاب و آزادی در این الگو لاینحل است. نهضت زنان ایران اما همانطور که دکتر فاطمه صادقی به خوبی توضیح می‌دهد راه تازه‌ای را برای حل این معما به روی جهان گشوده است که معنای ضد آزادی جمهوری را در ایران تغییر خواهد داد:

https://news.1rj.ru/str/tardidschool/84