🔺صوت نشست مناظره درباره مساله حجاب / دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران/ ۲۴ بهمن

📍در این نشست بر بررسی کتاب «مساله حجاب» شهید مطهری (چاپ ۱۳۴۹) تمرکز کردم. کوشیدم توضیح دهم که بر خلاف تصور معمول این کتاب نه در دفاع از حجاب بلکه اقدام رادیکالی در زمان خود در جهت رها کردن زن مسلمان ایرانی از اسارت گفتمان و ساختار حجاب است. در این کتاب مطهری با طرح جواز آشکار کردن «وجه و کفین» و عدم حرمت نگاه مرد به آن، برای اولین بار قلمروی عفاف مدنی میان زن و مرد را کشف کرده و آنرا مبنایی برای حضور اجتماعی زن قرار داده است. با اینحال روحانیت و دولت اسلامی پس از پیروزی انقلاب مانع از توسعه منطق جدید و ضد حجاب سنتی مطهری در مناسبات جنسیتی شده که می‌توانست متناسب با تحقیقات و شرایط جدید روزآمد شود.

🔺صوت ارائه مقاله «مناقشه دانشگاه و تمدن؛ بررسی موردی دانشگاه صنعتی آریامهر در عصر پهلوی دوم» ارائه شده در همایش دانشگاه و تمدن نوین اسلامی، ۲۵ بهمن ۱۴۰۱، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، متن چکیده 

🔺مهر پایان بر امکان عدالتخواهی در چارچوب نظام

ماهیت بنیادگرایی و نظام ولایت فقیه ایجاب می‌کرد که عدالتخواهی در طول چهار دهه اخیر گفتمان و جریانی «غیرسیاسی» و حاشیه‌ای باشد و نقش سیاست‌زدایی از فساد و تبعیض، و تقلیل اقتصاد سیاسی به خطاهای رفتاری برخی کارگزاران را بویژه در مواقع مورد تأیید قدرت قاهره داشته باشد. تنها در دهه نود بود که با مطرح کردن «اولویت عدالت بر ولایت» جریانی از عدالتخواهان مستقل با جدا کردن صف خود از عدالتخواهی سیستمی کوشیدند عدالتخواهی را به سطح الهیاتی و سیاسی ارتقا دهند. این انشعاب با آبان ۹۸ و مهر ۱۴۰۱ به آستانه خود رسید. ابلاغ حکم زندان وحید اشتری در ۴۴مین سالگرد پیروزی انقلاب، همزمان با بیانیه سیدمحمد خاتمی پیام واحدی در خود داشت که «اصلاح‌طلبی و عدالت‌خواهی در چارچوب نظام ممکن نیست» و باید همچون حزب کارگزاران یا پایداری در سیستم ادغام شود. این البته چراغ راه فعالیتهای نسل بعدی اصلاح‌طلبان و عدالت‌خواهان خواهد بود

🔺درباره یادداشت سقوط محسن رنانی

🔺نشست «زن و ایران پیش‌ رو؛ تحلیل و بررسی اعتراضات اخیر ایران» / دانشگاه تبریز/ سه‌شنبه نهم اسفند ۱۴۰۱/ ساعت ۱۲

🔴انجمن اسلامی دانشجویان دفتر تحکیم وحدت دانشگاه تبریز برگزار می‌کند:
‌
🔻زن و ایران پیش‌رو🔺️
‌
▫️[سلسله نشست‌های تحکیم اندیشه]
•تحلیل و بررسی اعتراضات اخیر ایران

‌
🗓زمان: سه‌شنبه ساعت ۱۲
‌
📍مکان:دانشگاه تبریز_ساختمان مرکزی_تالار شهید باکری
.
.
‌‌‌📌ورود برای عموم آزاد است‌.
‌
‌
🆔️ @anjoman_eslami_tbz
‌
🆔️@seyedjavadmiri
‌
🆔️@IslamicLeft

🔺صوت نشست «زن و ایران پیش رو، تحلیل و بررسی اعتراضات اخیر ایران»/ گفتگوی دکتر سیدجواد میری، محمدحسین بادامچی و جمعی از دانشجویان دانشگاه تبریز / سه‌شنبه ۹ اسفند ۱۴۰۱

🔺صوت ارائه مقاله «علم مدنی فرونتیک؛ چرخش عملی در خوانش فلسفه سیاسی فارابی»/ کنگره بین‌المللی فارابی/ یازدهم اسفند ۱۴۰۱

📍چکیده
📍فایل پاورپوینت

🔺فایل پاورپوینت ارائه مقاله «علم مدنی فرونتیک؛ چرخش عملی در خوانش فلسفه سیاسی فارابی» به انگلیسی/ کنگره بین‌المللی فارابی/ یازدهم اسفند ۱۴۰۱

📍چکیده
📍فایل صوتی

🔺کلیپی از نشست نقد و بررسی مستند «شهر نو»، گفتگوی محمدحسین بادامچی و فاطمه دلاوری، کتابخانه شهرداری اصفهان، پانزده دی ۱۴۰۱ (صوت کامل نشست)

🔺شماره نهم مجله شهربانو (ویژه‌نامه ولادت حضرت زهرا) کاری از انجمن اسلامی دانشجویان دفتر تحکیم وحدت دانشگاه تبریز که میزبان نشست چند روز پیش «زن و ایران پیش‌رو» بود. از معدود تشکل‌های دانشجویی که به جای انقیاد مرسوم واحد خواهران تحت ولایت واحد برادران در گروه‌های با صبغه مذهبی، در چند سال اخیر دبیر آن از میان زنان انتخاب می‌شود. با بی‌اعتباری تشکل‌های با گرایش اصولگرا و اصلاح‌طلب در سالهای اخیر، امید می‌رود که بهار زنانه جنبش دانشجویی در جنبش ژینا با این نسل جدید از تشکل‌های دانشجویی توسعه یابد.

بنیادگرایی به مثابه جنبشی ارتجاعی:
درباره شباهت مسمومیت سریالی مدارس دخترانه به قتل‌های سریالی مشهد


🔴هانا آرنت در کتاب «توتالیتاریسم» خود که درباره رژیمهای هیتلر و استالین است متذکر می‌شود که توتالیتاریسم را نباید صرفا یک دولت ملّی دانست بلکه توتالیتاریسم یک جنبش ارتجاعی وسیعتر است که با «انقلاب» بر یک دولت دست یافته و ماشین آنرا در اختیار می‌گیرد. این کتاب آرنت را اگر در کنار کتاب «اسلام‌گرایی» ارنست نولته بخوانیم که در آن به مقایسه میان سه جنبش ارتجاعی کمونیسم، نازیسم و بنیادگرایی می‌پردازد بهتر می‌توانیم رابطه میان بنیادگرایی و دولت اسلامی را تحلیل کنیم.

🔴از این منظر بنیادگرایی اگرچه در دولت اسلامی سکنا کرده اما قابل تقلیل به آن نیست. همانطور که کارن آرمسترانگ هم در کتاب «بنیادگرایی» در بررسی شباهتهای خانوادگی میان بنیادگرایی یهودی و مسیحی و اسلامی مطرح می‌کند واکنش به فمینیسم و آزادی زن و تلاش برای اعاده اقتدار پدرسالاری از مهمترین آبشخورها و محرکات اصلی ظهور، استقرار و بسط بنیادگرایی مذهبی در یک قرن اخیر است.

🔴 در نشانه‌های اینکه چگونه بیشتر از اتکای بنیادگرایی به دولت اسلامی، دولت اسلامی از روح زن‌ستیز بنیادگرایی برای حفظ اقتدار خود استفاده می‌کند قتل‌های زنجیره‌ای مشهد نمونه‌ای بسیار جالب توجه است. اینکه چگونه اقتدار مذکر دهه شصت در سالهای دهه هفتاد سست می‌شود و رزمنده مقدس و متشرع را وادار به واکنش خشونت‌آمیز و «آتش به اختیار» علیه زنان روسپی بعنوان مهمترین نمادهای فساد و گناه و «فسق زنانه» در اتوپیای اسلامی پدرسالار می‌کند تا جاییکه به اذعان مستندی که از آن ساخته شد، مورد تحسین جامعه متدینین و متشرعین نیز قرار گرفت.

♦️از این حیث قابل پیش‌بینی است که پس از جنبش ژینا، قدرت یافتن زنان و پدیداری آستانه‌ی جدید آزادی زنان از گفتمان حجاب و کنترل بدن زنانه در خانه، جنبش ارتجاعی بنیادگرایی با ملامت کاهلی دولت اسلامی، خود دست به کار شود. بنیادگرایی در کل تاریخ یکصدسال اخیر خود در هراس از زن، زندگی و آزادی به خود پیچیده و اکنون پس از پیروزیهای مکرری که پس از انقلاب بدست آورده دوباره احساس خطر می‌کند. فراتر از تحولات سیاسی پیش رو، بنیادگرایی همچنان مساله ایران است و جنبش مترقی ژینا تنها پادزهر آن که می‌تواند نیروی لازم برای تغییر دینداری پدرسالار تاریخی را از درون و توسط خود زنان فراهم کند.

🔺این مقاله ایست از مجتبی مینوی با عنوان «پوشیدن روی یا نپوشیدن روی: ای زنان بکوشید تا چادر حقارت نپوشید!» منتشرشده در سال ۱۳۲۷ در مجله یغما. این مقاله سند معتبری است از استدلالهای مدافعان کشف حجاب که رسول جعفریان نیز در پیوست کتاب «رسائل حجابیه» آنرا آورده. از مطالعه این مقاله و باقی مباحثات قلمی در کتاب رسائل حجابیه به خوبی مشخص می‌شود که کل دعوای کشف حجاب در آن مقطع بر سر «حجاب وجه و کفین» زنان بوده که متدینین و روحانیون به هیچ وجه از آن کوتاه نمی‌آمدند چون (به درستی) حجاب را گفتمان زن‌ستیزانه وسیعتری در نظم اجتماعی و سیاسی پدرسالار اسلامی می‌دانستند که قابل استثنا خوردن نیست. با خواندن این مقاله بخوبی روشن می‌شود که بر خلاف تصور موجود کتاب «مسأله حجاب» شهید مطهری نیز استدلالی نه در دفاع از حجاب بلکه در دفاع از کشف حجاب در آن مقطع بوده است.

🟥سلسله نشست‌های تحکیم اندیشه
🔻زن و ایرانِ پیش‌رو
🎤دکتر محمدحسین بادامچی

▫️درون انقلاب ۵۷، ضدانقلابی مستتر بود که ما این را کمتر مورد بررسی قرار داده ایم.

▪️اولین طبقه ای که از ضد انقلاب مستتر در درون انقلاب ۵۷ آگاهی پیدا کرد "زنان" بودند.


▫️نهم اسفندماه ۱۴۰۱
▫️دانشگاه تبریز
.
.
‌
#زن
#دفتر_تحکیم_وحدت
#ایران
‌‌
🆔️ @anjoman_eslami_tbz
🆔 @IslamicLeft

پایان حجاب در ایران
در اولین بهار پس از ژینا



🔴در مراحل گذر از پدرسالاری، «آزادی» منزلگاه‌های مختلفی را تجربه می‌کند. در آغاز عمده مردمان چنان به اسارت خو کرده‌اند که آزادی، بیان منفرد چند مجنون به نظر می‌آید. اندکی بعد که گروهی از نخبگان دل و جانشان به آزادی منور می‌شود آنرا سوغاتی می‌خواهند برای هموطنانشان که آزادشان کنند. «آزاد کردن» اما در این منزلگاه خود لاجرم ساختاری استکباری و اجباری و «استعماری» به خود می‌گیرد و همزمان هم خوی آزادگان را می‌آزارد و هم خوی بردگان را. «آزادسازی» که از مصدر منحوس «ساختن» در مرام دولتمردان و ایدئولوگها از قلب آزادی به تکنیک ساخته می‌شود، خود به بزرگترین مانع در راه آزادی، و عامل تولد و گسترش نفرین بنیادگرایی که فریاد گوشخراش هراس از آزادی پدرسالاران است مبدل می‌شود.

🔴مسیر آزادی‌خواهی نخبگان که اینچنین در دوراهی آزادسازی و بنیادگرایی مسدود می‌شود، آزادی در مسیر پربرکت تازه‌ای می‌افتد و آن خواست آزادی مردمان عادی و بویژه زنان بعنوان یک مطالبه حیاتی است. تا جاییکه می‌دانم چنین مسیری از فراگیری آزادی‌خواهی ویژگی خاص تجربه تاریخی کشور ماست و بر خلاف عمده جوامع است که در آن خواست آزادی از بالا به پایین جاری شده است. این تجربه خاص تنها در رژیمهای توتالیتری قابل تحقق است که می‌توانند سلطه و مداخله پدرسالارانه را به سطح شکنجه کردن شهروندان در جزئی‌ترین تصمیمات زندگیشان بکشانند.

🔴آزادی در چهارمین منزلگاه خود دیگر یک خواسته‌ی حیاتی نیست بلکه پنجره‌ای نورانی است که هر وقت اندکی گشوده می‌شود مرزهای جهان آزاد را که پیش از این در خانه‌ها و فرهنگ مجازی متولد شده، پدیدار می‌کند و توسعه می‌دهد. این وضعیتی است که جامعه ایران امروز در اولین بهار پس از جنبش ژینا دارد. با ضعیف شدن تهاجم سنگین سیاسی و مذهبی و خانوادگی علیه زنان، هرچه پیشتر می‌رویم بیشتر روشن می‌شود که تنها اقلیت بسیار محدودی از چادریها به حجاب باور داشته‌اند که حتی آنها هم با نسل‌های جوان و نوجوان خود بر سر از دست دادن جزئی‌ترین قلمروهای زنانه، دست و مو و آرایش و خنده و ورزش و بروز نشاط دخترانه، در جنگی ناموفقند.

♦️می‌توان به تدریج جرأت کرد و چنین نتیجه گرفت که تجربه دولتی شدن حجاب در ایران باعث شد که حجاب مذهبی سرنوشت به کلی متفاوتی در ایران در مقایسه با روند سکولاریزاسیون دیگر کشورهای مسلمان پیدا کند. در حالیکه زن مسلمان در حکومت سکولار عربی و ملّی، همچنان در گیر و دار گفتمان چپ پسااستعماری حجاب آنرا دفاع از بدن خود در برابر هجمه‌ی غربی و نوعی دفاع از هویت سنتی و قومی و فرهنگی قلمداد می‌کند، ایران با پشت سر گذاشتن دولت اسلامی یک فاز جلوتر رفته و توانسته به درکی درونی و بیواسطه نه فقط از پدرسالاری سیاسی بلکه از پدرسالاری مقدس و عمیق سنتی و مذهبی دست یابد. زنان ایرانی با عبور از دوگانه‌ی منسوخ اسلام و سکولاریسم مسیر تازه‌ی پساسکولار-پسا اسلامیستی تازه‌ای را به روی ایران گشوده‌اند که همچون تجربیات معاصر پیشین تأثیر آن بر تحولات آتی جهان اسلام در پیش خواهد بود.

از سال لیلا به سال برادران لیلا
تصمیم‌گیری در دوران زوال پدرسالاری


🔴«برادران لیلا» -که امیدوارم امکان خرید قانونی آن هم به زودی فراهم شود- فیلم بهنگامی‌ست درباره‌ پدرسالاری در منحط‌ترین دوران زوال آن و نشانه‌ای از پیشرویی اجتماعی و روشنفکری هنرمند ایرانی در مقایسه با دانشگاهیان که خود یکی از همان برادران لیلا هستند. به زبان فیلم اگر بخواهیم سخن بگوییم سال ۱۴۰۱ با جنبش ژینا سال لیلا بود و سال ۱۴۰۲ سال برادران لیلا که باید تصمیم بگیرند که با پدر و میراث پدر چه خواهند کرد.

🔴هرچه لیلا در شناخت ریشه مشکلات خانواده و راه برون‌رفت از باتلاق تباهی جمعی، خودآگاه و کنشگر است برادران او شخصیتهایی میان‌مایه، فاقد آگاهی، عاجز، بی‌جنم، وابسته و ناتوانند که آمادگی فکری و روانی فهم و همراهی با لیلا را ندارند. این ویژگی پدرسالاریست که در آن رؤیای اقتدار پدر، ضحاک‌وار برای بقای خود از جوانی و زنده‌گی فرزندان خود تغذیه می‌کند و لاشه‌ای بی‌اراده و فاقد توان تغییر از فرزندان خود به جا می‌گذارد. با اینکه فرزندان ذکور همواره خود را در رؤیای پدر شریک و ذی‌نفع می‌بینند، زن سهمی از جهان پوچ رقابت‌های فاسد میان پدرسالاران ندارد مگر آنکه از «دختر»ی که تنها وظیفه‌اش خدمت به پدر و برادران است به «مادر» زن‌ستیزی استحاله شود که معاون همه خیانت‌ها و استثمارهای پدر، و «متعلقه»‌ی رؤیای سادیستی اقتدار و بزرگی اوست. همین بیگانگی و مطرودشدگی زن در نظام پدرسالار است که او را به تنها سوژه‌ی ممکنِ طرح رؤیای خروج از سیاهچاله تاریخی پدرسالاری تبدیل می‌کند.

♦️در سال ۱۴۰۲ برادران لیلا هنوز در حال چرتکه انداختنند. در سال لیلا پدر بعد از عربده‌کشی همیشگی علیه لیلا به نام غیرت و ناموس و مقدسات، در گرو بودن سند خانه (یا همان تمامیت ارضی) را بهانه کرد و بازندگان را بازنده‌تر کرد. با این حال بر خلاف فیلم، برادران لیلا روی علیرضای «وسط‌باز» اجماع ندارند که عزا و عروسی روز مرگ پدر را به هم بیامیزد. دگرگونی یا بازسازی پدرسالاری، ایستادن در کنار لیلا یا مصادره‌ی اعتراضات او؛ مسأله‌ایست که برادران لیلا مسئولیت خطیر آنرا در این نقطه عطف بی‌بدیل تاریخی به دوش می‌کشند.

فقه به مثابه بسته‌بندی منجمد سعادت

🔴اینکه مجموعه قواعد و ضوابط ریاضی‌وار نمی‌تواند انسان را به فضیلت و کمال در هیچ یک از امور بشری برساند مسأله‌ایست که عقل سلیم آدمی به راحتی آنرا در هر زمینه و موضوعی درک می‌کند الا در امور دینی. آدمی به مدد تجربه به خوبی درک می‌کند که قواعد و ضوابط و چارچوبهای بسته‌ی دستورالعمل، تنها برای آموزش در مراحل صغارت از روی دست صاحبان فضیلت و کمال ساخته و پرداخته شده‌اند و هیچکسی به خبرگی در کاری نمی‌رسد مگر آنکه این شابلونها یا چرخهای کمکی را کنار بگذارد و خود مبتکرانه وارد عمل شود.

🔴این چارچوبهای آموزشی اگرچه بر طفل صغیر به عنوان تنها متدهای ممکن و خنثای دست‌یابی به اهداف عرضه می‌شود اما در مراحل بالاتر رشد، فرد بالغ درمی‌یابد که این بسته‌بندی به ظاهر منجمد خود شکل خاصی محصول معادلات ارزشی و قدرت و زمینه و تلقی خاص در آن مقطع تاریخی بوده و می‌تواند و باید مورد واسازی و تجدید نظر متناسب با موقعیتهای جدید قرار گیرد.

🔴اینکه فقه به مثابه چارچوبی از ضوابط ریاضی‌وار که معجزه‌آسا و بدون هیچ نسبت‌مندی با زمینه جهان انسانی موجب بهشت رفتن مکلف می‌شود بیش از یک خطای راهبردی نوعی انحراف در دین محسوب می‌شود. در واقع یک شابلون متصلب‌شده و مقدس‌نمای برگرفته از آرایش دینی خاصی در جوامع پدرسالار قرون میانه، ایمان و عمل صالح متصل به زمانه و زمینه را به اسارت خود درآورده است.

🔴اینکه چگونه چنین انحرافی فراگیر شده و فقه بر جای عمل خیر اخلاقی و سیاسی نشسته و آنرا به تمامی به محاق برده به ساختار پدرسالارانه تقلید شرعی بازمی‌گردد. در واقع اگر به زبان هابرماس سخن بگوییم تقلید، جامعه دینی را به دو گروه دینداران زیست‌جهانی یا روحانیون و مکلفان سیستمی یا توده مردم تقسیم می‌کند که این دومی به واسطه صغارت ازلی و ابدی هرگز به جایگاه اختیار و ایمان و عمل صالح نمی‌رسد بلکه زیست ماقبل انسانی او تقلیدی از رفتار ادوار کهن زندگی دینی است. علوم اسلامی یعنی فلسفه اسلامی و عرفان و موعظه و خواندن سیره هم این ساختار را نمی‌تواند تغییر دهد چون همه در جهان مادون تفکر و اختیار به نحوی عقیدتی و کلامی بر مقلد مکلف عرضه می‌شود. در تلقی پیشرفته‌تری از ولایت و مرجعیت، این طبقه از روحانیت صاحب امتیاز دینداری زیست‌جهانی به تنها «یک مرد» منحصر می‌شود.

♦️در این ساختار معنادار کردن مجدد دین نهضت مقاومت رادیکالی علیه بنیادگرایی فقاهتی است که نمی‌گذارد تفاوت میان سعادت بسته‌بندی منجمدشده با فعل زنده‌ و آزاد فضیلتمندانه مشخص شود. مجال تفصیل آن نیست که زنان بخاطر اتصال دائمی خود به زنده‌گی‌ در جریان و وضع و «حال» کنونی در مقابل استعلاجویی و تجرد مردانه، مهمترین پایگاه این نهضت بازمعنابخشی به دین قالبی‌شده‌ی بی‌ارتباط با زندگی یا به تعبیر بهتر استثمارکننده‌ی زنده‌گی محسوب می‌شوند. دین احیاشده‌ی زنانه‌ای که می‌رود جایگزین بنیادگرایی فقاهتی منسوخ در ایران آینده گردد.

🔺هیچ چیز بهتر از تصویر مرد مذهبی متعصب و مستأصلی که در نوروز ۱۴۰۲ سطل ماست بر موی دختر ایرانی و روسری مادرش برمی‌گرداند، پوچی «سنت» ما را آشکار نمی‌کند. سنتی که معناداری اخلاقی کل بنای اجتماعی خود را از زن‌ستیزی می‌گیرد و اگر اینرا از آن بگیریم فرو می‌ریزد.

تمام دستاورد سنت سه نهاد «خانواده، دین و دولت» است که سه ستون اصلی پدرسالاری را تشکیل می‌دهند و هر سه در تحلیل نهایی بر انقیاد و طرد زنان استوارند. خواهید دید که در شب‌های قدر امسال هم بیش از هرسال پیام روحانیون حکومتی هرزه‌نمایی زنانگی و بسیج غیرت مردان خواهد بود.

در واقع بیش از این چیزی در چنته ندارند که بخواهند عرضه کنند. به همین دلیل است که بنیادگرایی از سفاک آل‌سعود می‌گذرد اما از زنی که در حجاب شدن را نمی‌پذیرد نه.

در عین حال اما از این «سنت» گریزی نیست همانقدر که برده آفریقایی نمی‌تواند از سیاهی پوستش فرار کند. این ماییم که باید «دگرگون» شویم تا آنچه درونمان بود اما سرکوبش کردیم بالا بیاید. زنان دارند به جامعه مذکر ایرانی کمک می‌کنند که از پیله سنت بیرون بیاییم. این تنها سوژه‌های نجات ایستاده در آستانه تاریخ تاریک دیروز و روشنایی فردا...

🔺مقاله خواندنی دوست و همکار عزیز دکتر حامد طاهری کیا با عنوان «رخداد زن، زندگی، آزادی و نبرد بر سر تسخیر فضا» منتشرشده در فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات


✍حامد کیا در این مقاله می‌کوشد جنبش ژینا را بصورت تلاشی برای بازپس‌گیری فضا یا ملأ عام اسلامی توسط فرهنگ اندرونی و طرد شده‌ی خانه‌ها توضیح دهد. تأکید او بر اهمیت استراتژیک مدیریت فضا در استقرار دولت اسلامی بسیار مهم است که به عقیده من البته باید با رویکردی فمینیستی تقویت شود.
در واقع به گمان من «بیرون آمدن زن از زیر حجاب» چنان شکافی در فضا و زمان اسلامی پدید می‌آورد که قابل توضیح صرف با تضاد فرهنگی خانه و خیابان در چهار دهه اخیر نیست. خروج زن بر الزام سیاسی و اخلاقی حجاب که دین و دولت و خانواده پدرسالار قرن‌ها بر او تحمیل کرده‌اند نه تنها عرصه عمومی که اندرونی، و نه تنها اندرونی خانه‌ها که روان و ذهن تاریخی دینداران را با شکافی بنیادین روبرو کرده. سنت دینی موجود ثبات و قرار حیثیتی و اخلاقی خود را از جنسی کردن زن و گناه شمردن مواجهه با زنانگی می‌گیرد و به همین دلیل بی‌حجابی زلزله‌ای در ارکان وجودی اوست که با هیچ نافرمانی دیگری قابل مقایسه نیست.

🔺نشست تخصصی «جامعه‌شناسی و تکنولوژی؛ معرفی چهار رویکرد در مطالعات تکنولوژی معاصر» با ارائه محمدحسین بادامچی، یکشنبه ۲۷ فروردین ۱۴۰۲، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور (چکیده در پست بعدی)

جامعه‌شناسی و تکنولوژی:
معرفی چهار رویکرد در مطالعات تکنولوژی معاصر

محمدحسین بادامچی – عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت عتف

📝چکیده ارائه:
در این ارائه با بررسی جایگاه تکنولوژی در جامعه‌شناسی و سیر تحولات نظریه اجتماعی در چهار رویکرد مهم از قرن نوزدهم تا کنون، می‌کوشم توضیح دهم که بررسی «رابطه دوسویه میان تکنولوژی و جامعه» موضوع بسیار تازه‌ای در جامعه‌شناسی و مطالعات تکنولوژی است. در رویکرد اول جامعه‌شناسی و تکنولوژی هردو ذیل «علم» قرار دارند، دوگونه از «علم کاربردی» که مهندسیِ طبیعت، انسان و جامعه را در مسیر «عقلانی شدن جهان» بر عهده دارند. در این رویکرد پوزیتیویستی-تکنوکراتیک، تکنولوژی و جامعه هیچیک هستی مستقلی ندارند و بخشی از مسیر رشد خطی و انباشتی عقلانیت علمی و پیشرفت سازمان کارآمد صنعتی شدن هستند. در رویکرد دوم که متأثر از مارکس آغاز و به هایدگر و الول ختم می‌شود، تکنولوژی به تدریج از زیر سایه علم خارج می‌شود و به عنوان عامل مستقلی در شکلدهی جوامع شناخته می‌شود. این رویکرد جبرانگارانه به تکنولوژی بر تأثیر یکسویه تکنولوژی بر جامعه تأکید دارد و آنرا در دو سویه کاملاً متضاد تکنولوژی‌شیفتگی (مدافعان توسعه، جامعه پساصنعتی و کارآفرینی) یا تکنولوژی‌هراسی (مکتب فرانفکورت، سنت‌گرایان) بروز می‌دهد. در رویکرد سوم که بعد از تحولات معرفت‌شناختی دهه 1960 میلادی و تنها در دهه 1980 به بعد امکان بروز می‌یابد با نقد توأمان دو رویکرد قبلی و همچنین ابزارانگاری ایدئولوژیک، تأثیر جامعه و فرهنگ بر تکنولوژی برای اولین بار شناخته می‌شود که نقطه تولد رشته جدید «مطالعات علم و فناوری» و برساخت‌گرایی اجتماعی تکنولوژی است. رویکرد چهارم بسیار متأخر است و با تلفیق رویکردهای قبلی با نظریات انتقادی پسامدرن می‌کوشد پیچیدگی رابطه دوسویه میان تکنولوژی و جامعه را به نحوی انتقادی، انضمامی و در عین حال تئوریک و ساختارمند مورد بررسی قرار دهد. اندرو فینبرگ و نظریه انتقادی تکنولوژی او و برخی مطالعات فمینیستی تکنولوژی الگوهای پیشروی رویکرد چهارم هستند. لازم به ذکر است که فضای مهندسی، مدیریت و سیاستگذاری علم و تکنولوژی در ایران هنوز در رویکرد اول و فضای علوم انسانی ایران عمدتاً تلفیقی از رویکردهای پوزیتیویستی و ذات‌گرایانه اول و دوم است و آشنایی با تحولات جدید در رویکردهای سوم و چهارم به دلایل متعددی حاصل نشده است.